R. U. R. - Karel Čapek (tygodnik ilustrowany biblioteka cyfrowa txt) 📖
Tajemniczo brzmiący tytuł fantastycznonaukowego dramatu czeskiego pisarza Karela Čapka z 1920 roku stanowi skrót od: Rossumovi Univerzální Roboti (tj. Roboty Uniwersalne Rossuma). Dzięki temu utworowi słowo „robot” weszło do powszechnego obiegu: w ciągu trzech pierwszych lat od publikacji sztuka została przetłumaczona na 30 języków i przyniosła autorowi międzynarodową sławę.
Dziś przy lekturze dzieła Čapka uderzające jest, że sztuka podejmuje nowoczesne i (nawet po stu latach) aktualne tematy: rewolucji społecznej, wyzwolenia od pracy najemnej oraz postępu naukowo-technicznego. Z drugiej strony zwraca uwagę osadzenie tych odważnie postawionych kwestii w bezpiecznym kontekście tradycji zarówno biblijnej, jak i mitologicznej (np. poprzez postać pięknej Heleny). Dodatkowy smaczek stanowią towarzyszące śmiałej wizji futurystycznej — rozczulająco staroświeckie szczegóły: papierowe księgi rachunkowe, gazety i dokumentacja badawcza, bez wsparcia tak oczywistej dziś pamięci cyfrowej.
- Autor: Karel Čapek
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «R. U. R. - Karel Čapek (tygodnik ilustrowany biblioteka cyfrowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Karel Čapek
tłum. Martyna M. Lemańczyk
Ta lektura, podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie wolnelektury.pl.
Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Nowoczesna Polska.
ISBN 978-83-288-6197-8
R. U. R. Strona tytułowa Spis treści Początek utworu Prolog Akt pierwszy Akt drugi Akt trzeci Przypisy Wesprzyj Wolne Lektury Strona redakcyjna
Domin, w prologu około trzydziestoośmiolatek, wysoki, ogolony
Fabry, również ogolony, płowowłosy, o poważnej twarzy i delikatnych rysach
Dr Gall, drobny, żywy, śniady, z czarnym wąsem
Hallemeier, potężny, krzepki, z rudym angielskim wąsem i takoż rudymi włosami obciętymi na jeża
Busman, gruby, łysy, krótkowzroczny Żyd
Alquist, starszy od pozostałych, ubrany niedbale, o długich, posiwiałych włosach i takimże zaroście
Helena, bardzo elegancka
Po zakończeniu prologu wszyscy o dziesięć lat starsi.
W prologu roboty są ubrane jak ludzie. Oszczędne w ruchach i w mowie, twarze bez wyrazu, wzrok wbity w jeden punkt. W tekście głównym odziane w płócienne bluzy ściągnięte w pasie rzemieniem, na piersiach mosiężne numery.
„— że nie odpowiadamy za towar uszkodzony w transporcie. Już podczas załadunku zwróciliśmy uwagę państwa kapitanowi, że statek nie jest przystosowany do przewozu robotów, a więc straty nie idą na nasze konto. W imieniu Rossum’s Universal Robots — podpisano —”. Gotowe?
SULLATak.
DOMINNastępny list. „E. B. Huysum Agency, New York. Data. Potwierdzamy zamówienie na pięć tysięcy robotów. Ponieważ wysyłają państwo własny statek, prosimy o załadowanie jako cargo brykietów dla R.U.R. w ramach barteru. Podpisano —”. Gotowe?
SULLATak.
DOMINProszę pisać dalej. „Friedrichswerke, Hamburg. — Data. — Potwierdzamy zamówienie na piętnaście tysięcy robotów”.
Halo — Tu naczelny — Tak — Oczywiście — Ależ tak, jak zwykle — Owszem, proszę nadać do nich depeszę — W porządku.
Na czym stanąłem?
SULLAPotwierdzamy zamówienie na piętnaście tysięcy r.
DOMINPiętnaście tysięcy r. Piętnaście tysięcy r.
MARIUSZPanie dyrektorze, przyszła jakaś dama —
DOMINKto taki?
MARIUSZNie wiem.
Od prezesa Glory’ego. — Prosić.
MARIUSZSzanowna pani raczy wejść.
Zapraszam.
HELENAPan dyrektor naczelny Domin?
DOMINDo usług.
HELENAPrzychodzę do pana —
DOMIN— z polecenia prezesa Glory’ego. Więcej nie trzeba.
HELENAPrezes Glory to mój ojciec. Jestem Helena Glory.
DOMINPanno Glory, to dla nas wyjątkowy zaszczyt, że — że —
HELENA— że nie możemy pokazać pani drzwi.
DOMIN— że możemy powitać w naszych progach córkę tak znamienitego pana prezesa. Proszę usiąść. Sullo, możesz odejść.
Czym mogę służyć, panno Glory?
HELENAPrzyjechałam tu, żeby —
DOMIN— obejrzeć nasz zakład produkcji ludzi. Tak jak każdy odwiedzający. Nie widzę problemu, zapraszam.
HELENAMyślałam, że na teren fabryki —
DOMIN— wstęp jest wzbroniony. Tylko że każdy zjawia się tu z czyjąś wizytówką, panno Glory.
HELENAI wszystkim pan pokazuje... — ?
DOMINTyle o ile. Produkcja sztucznych ludzi, droga pani, to tajemnica handlowa.
HELENAGdyby pan wiedział, jak mnie to —
DOMIN— szalenie interesuje. Wszak stara Europa o niczym innym nie mówi.
HELENADlaczego nie daje mi pan skończyć zdania?
DOMINProszę wybaczyć. Zamierzała pani powiedzieć coś innego?
HELENAChciałam tylko zapytać —
DOMIN— czy w drodze wyjątku nie pokazałbym pani naszej fabryki. Ależ oczywiście, panno Glory.
HELENASkąd pan wie, że właśnie o to chciałam spytać?
DOMINWszyscy pytają o to samo.
To będzie dla nas zaszczyt, pokazać pani więcej niż innym, tylko — jak by to ująć —
HELENADziękuję panu.
DOMIN— czy mogłaby pani przyrzec, że nikomu nie zdradzi ani słówkiem —
HELENASłowo honoru.
DOMINDziękuję. Nie zechciałaby pani uchylić woalki?
HELENAAch tak, pan chce zobaczyć — Za pozwoleniem.
DOMINSłucham?
HELENAGdyby pan tak już puścił moją rękę.
DOMINProszę wybaczyć.
HELENAChce pan sprawdzić, czy nie jestem szpiegiem. Ależ pan ostrożny.
DOMINHm — owszem — my — tak jest.
HELENANie ufa mi pan?
DOMINNiezmiernie, panno Hele... — — przepraszam, panno Glory. Doprawdy jestem niezmiernie uradowany — Czy rejs minął spokojnie?
HELENAOwszem. Dlaczego —
DOMINPonieważ — to znaczy, chciałem powiedzieć — taka pani młoda.
HELENAPrzejdziemy teraz do fabryki?
DOMINTak. Obstawiam dwadzieścia dwa, czyż nie?
HELENADwadzieścia dwa co?
DOMINLata.
HELENADwadzieścia jeden. Na co panu ta wiedza?
DOMINDlatego, że — ponieważ —
Zabawi pani u nas nieco dłużej, nieprawdaż?
HELENAZależy, co mi pan pokaże z procesu produkcji.
DOMINTa diabelna produkcja! Ależ ma się rozumieć, panno Glory, wszystko pani obejrzy. Proszę usiąść. Czy ciekawiłaby panią historia wynalazku?
HELENAOwszem, proszę opowiedzieć.
A zatem.
W roku 1920 stary Rossum wielki fizjolog ale wówczas jeszcze młody naukowiec udał się na tę odległą wyspę by badać morską faunę kropka. Próbował odtworzyć materię żywą tak zwaną protoplazmę metodą syntezy chemicznej gdy pewnego razu wynalazł substancję która zachowywała się tak samo jak żywa materia chociaż miała inny skład chemiczny było to w roku 1932 niemal czterysta lat po odkryciu Ameryki, uff.
HELENAZna pan to na pamięć?
DOMINTak; fizjologia, panno Glory, to nie moja działka. Mam mówić dalej?
HELENAProszę.
DOMINI wtedy to, panno Glory, stary Rossum zapisał pomiędzy wzorami chemicznymi takie oto słowa: „Natura znalazła tylko jeden sposób, by uorganizować materię żywą. Istnieje jednak inna metoda, prostsza, bardziej podatna i szybsza, ale na nią przyroda w ogóle nie wpadła. Tę drugą drogę, którą mogła się potoczyć ewolucja życia, właśnie dziś odkryłem”. Proszę sobie uświadomić, panienko, że te wielkie słowa pisał nad glutem jakiejś kleistej galarety, której nawet pies by nie ruszył. Niech go sobie pani wyobrazi, jak siedzi nad probówką i duma, że wyrośnie z niej całe drzewo życia, że będą z niej wychodzić wszystkie zwierzęta, począwszy od byle wrotka, a kończąc — na samym człowieku. Człowieku z innej materii niż my. Panno Glory, była to doniosła chwila.
HELENAI co dalej?
DOMINDalej? Od tego momentu chodziło o to, jak wydostać życie z probówki, przyśpieszyć ewolucję i wytworzyć jakieś te organy, kości, nerwy, siamto, owamto, i wynaleźć te wszystkie substancje, katalizatory, enzymy, hormony i takie tam, mówiąc w skrócie — rozumie pani?
HELENAN-n-nie wiem. Chyba niewiele.
DOMINA ja nic a nic. Wie pani, przy pomocy tych płynów mógł robić, co mu się żywnie podobało. Mógł na przykład otrzymać meduzę z mózgiem Sokratesa albo dżdżownicę długą na pięćdziesiąt metrów. Ale że nie miał ani grama poczucia humoru, wbił sobie do głowy, że zrobi normalnego kręgowca, a może nawet człowieka. Ta jego sztuczna żywa materia cechowała się szaloną wolą życia; pozwalała robić ze sobą wszystko, mógł ją zszywać i mieszać, jak tylko chciał. A więc zabrał się za to.
HELENAZa co?
DOMINZa naśladowanie natury. Najpierw spróbował stworzyć sztucznego psa. Kosztowało go to wiele lat pracy, wyszło z tego coś, co przypominało skarłowaciałe cielę, zresztą fajtnęło po paru dniach. Pokażę pani w muzeum. A potem stary Rossum zajmował się już tylko tworzeniem człowieka.
I tego właśnie nie mogę nikomu zdradzić?
DOMINNikomu na świecie.
HELENASzkoda, że już o tym piszą w każdym podręczniku.
DOMINSzkoda.
Ale wie pani, czego nie ma w podręcznikach?
Tego, że stary Rossum to był skończony
Uwagi (0)