R. U. R. - Karel Čapek (tygodnik ilustrowany biblioteka cyfrowa txt) 📖
Tajemniczo brzmiący tytuł fantastycznonaukowego dramatu czeskiego pisarza Karela Čapka z 1920 roku stanowi skrót od: Rossumovi Univerzální Roboti (tj. Roboty Uniwersalne Rossuma). Dzięki temu utworowi słowo „robot” weszło do powszechnego obiegu: w ciągu trzech pierwszych lat od publikacji sztuka została przetłumaczona na 30 języków i przyniosła autorowi międzynarodową sławę.
Dziś przy lekturze dzieła Čapka uderzające jest, że sztuka podejmuje nowoczesne i (nawet po stu latach) aktualne tematy: rewolucji społecznej, wyzwolenia od pracy najemnej oraz postępu naukowo-technicznego. Z drugiej strony zwraca uwagę osadzenie tych odważnie postawionych kwestii w bezpiecznym kontekście tradycji zarówno biblijnej, jak i mitologicznej (np. poprzez postać pięknej Heleny). Dodatkowy smaczek stanowią towarzyszące śmiałej wizji futurystycznej — rozczulająco staroświeckie szczegóły: papierowe księgi rachunkowe, gazety i dokumentacja badawcza, bez wsparcia tak oczywistej dziś pamięci cyfrowej.
- Autor: Karel Čapek
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «R. U. R. - Karel Čapek (tygodnik ilustrowany biblioteka cyfrowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Karel Čapek
Czyli jesteśmy zgubieni.
HELENAOch, Harry —
DOMINWstawaj, Heleno!
HELENAWybacz mi — wybacz —
DOMINDobrze, tylko wstań, słyszysz? Nie mogę patrzeć, jak —
FABRYNiechże nas pani nie dręczy.
HELENAHarry, co ja zrobiłam!
DOMINSama widzisz — Usiądź, proszę.
HALLEMEIERJak pani drżą rączki!
BUSMANCha, cha, pani Heleno, przecież Gall i Hallemeier znają na pamięć to, co tam było.
HALLEMEIERMa się rozumieć. To znaczy, przynajmniej częściowo.
DR GALLTak, prawie wszystko, oprócz biogenu i — i — enzymu Omega. Te się wyrabia tak rzadko — — wystarczy taka maleńka doza —
BUSMANKto je robił?
DR GALLJa sam... Raz na jakiś czas... zawsze według rękopisu Rossuma. Wiecie, to zbyt skomplikowane.
BUSMANE tam, aż tyle zależy od tych dwu mazi?
HALLEMEIERNo, trochę — — bardzo.
DR GALLTo one sprawiają, że toto żyje. W tym właśnie tkwił cały sekret.
DOMINGall, nie mógłbyś z pamięci odtworzyć recepty Rossuma?
DR GALLWykluczone.
DOMINGall, przypomnij sobie! Przez wzgląd na życie nas wszystkich!
DR GALLNie dam rady. Bez doświadczeń nie zdołam.
DOMINA gdybyś mógł robić doświadczenia —
DR GALLTo by trwało latami. A jeśli nawet — nie jestem starym Rossumem.
DOMINA więc — to był największy triumf ludzkiego ducha, chłopcy. Ten oto popiół.
I co teraz?
BUSMANBoże święty! Boże święty!
HELENAHarry! Co — ja — zrobiłam!
DOMINUspokój się, Heleno. Powiedz, po co go spaliłaś?
HELENAŚciągnęłam na was zgubę!
BUSMANBoże święty! Już po nas!
DOMINSiedź cicho, Busman! Powiedz, Heleno, po co to zrobiłaś?
HELENAChciałam... chciałam, żebyśmy stąd wyjechali, wszyscy! Żeby nie było już fabryki i niczego... Żeby wróciły dawne czasy... To było takie okrrropne!
DOMINCo, Heleno?
HELENATo... to, że z ludzi zrobił się płony kwiat!
DOMINNie rozumiem.
HELENAŻe przestały się rodzić dzieci... Harry, to potworne! Jeśli produkcja robotów trwałaby dalej, już nigdy nie byłoby dzieci — Mania mówiła, że to za karę — Wszyscy, wszyscy powtarzali, że ludzie nie mogą się rodzić, bo wytwarza się tyle robotów — Dlatego, tylko dlatego, słyszysz —
DOMINHeleno, ty o tym myślałaś?
HELENATak. Och, Harry, ja chciałam tak dobrze!
DOMINMy wszyscy chcieliśmy... aż za dobrze, my, ludzie.
HELENAGniewasz się na mnie?
DOMINNie. Na swój sposób... może i... miałaś rację.
FABRYZrobiła pani dobrą rzecz, Heleno. Roboty nie mogą się już mnożyć. Roboty wyginą. Za dwadzieścia lat —
HALLEMEIER— każdy z tych tu będzie już do niczego.
DR GALLA ludzkość przetrwa. Nawet gdyby chodziło o paru dzikusów gdzieś w puszczy, to wystarczy. Za dwadzieścia lat świat będzie należał do ludzi; nawet gdyby chodziło o paru dzikusów na maleńkiej wysepce —
FABRY— to będzie początek. A skoro istnieje jakiś początek, to już jest dobrze. Przez tysiąc lat nas dogonią, a potem pójdą jeszcze dalej.
DOMIN— i zrealizują to, o czym my ledwie jąkaliśmy się w naszych snach.
BUSMANCzekajcie — Ale ze mnie dureń! Boże święty, że też dopiero teraz na to wpadłem!
HALLEMEIERCo takiego?
BUSMANPięćset dwadzieścia milionów w banknotach i czekach! Pół miliarda w kasie! Za pół miliarda sprzedamy — Za pół miliarda —
DR GALLOszalałeś, Busman?
BUSMANJa nie jestem dżentelmenem. Ale za pół miliarda —
A dokąd to?
BUSMANZostaw mnie, zostaw! Matko boska, za pół miliarda sprzeda się wszystko.
Co Busman wymyślił? Niech zostanie z nami!
Uch, robi się gorąco. Zaczyna się —
DR GALL— agonia.
FABRYStoją jak skamieniałe. Jakby czekały, że coś na nie zstąpi. Jakby z ich milczenia rodziło się coś straszliwego —
DR GALLDusza tłumu.
FABRYKto wie. To się unosi nad nimi... jak dreszcz.
HELENAO Jezu... Panie Fabry, to koszmarne!
FABRYNie ma nic straszliwszego niż tłum. Ten na przedzie to ich przywódca.
HELENAKtóry?
HALLEMEIERPokaż no mi go.
FABRYTen ze spuszczoną głową. Rano przemawiał na przystani.
HALLEMEIERAha, ten, co ma łeb jak bania. Podnosi głowę, widzicie go?
HELENAPanie Gall, to Radius!
DR GALLTak.
DOMINRadius? Radius?
HALLEMEIERNie podoba mi się. Fabry, trafiłbyś go ze stu kroków w arbuz?
FABRYMam taką nadzieję.
HALLEMEIERTo spróbuj.
FABRYDobra.
Na litość boską, Fabry, niech pan nie strzela!
FABRYTo ich przywódca.
HELENAProszę przestać! Patrzy w naszą stronę!
DR GALLCel, pal!
HELENAFabry, prrroszę pana —
FABRYNiech będzie.
HELENAJa — tak bardzo nie lubię, gdy się strzela.
HALLEMEIERHm, trzeba będzie się przyzwyczaić.
Ty pętaku!
DR GALLMyśli pani, że robot może być wdzięczny?
Otoczyli nas jakby w sekundę, jakby zrobili tylko jeden krok. Harry, to straszne! Nie ruszają się, a przecież są coraz bliżej i bliżej!
FABRYBusman idzie. Do licha ciężkiego, czego Busman szuka przed domem?
DR GALLNiesie jakieś pakunki. Dokumenty.
HALLEMEIERTo pieniądze! Paczki banknotów! Po co mu one? — Halo, Busman!
DOMINChyba nie zamierza kupić sobie życia?
Busman, oszalałeś?
DR GALLJakby ogłuchł. Podbiega do płotu.
FABRYBusman!
HALLEMEIERBus-man! Wracaj!
DR GALLGada do robotów. Pokazuje pieniądze. Wskazuje na nas —
HELENAChce nas wykupić!
FABRYByle nie dotknął płotu —
DR GALLCha, cha, co on tak wymachuje?
FABRYDo diabła, Busman! Odsuń się od płotu! Nie dotykaj go!
Wyłączcie prąd, szybko!
DR GALLAaa!
HALLEMEIERRany boskie!
HELENAJezu, co mu się stało?
DOMINNie patrz!
HELENADlaczego upadł?
FABRYZabity prądem.
DR GALLNie żyje.
ALQUISTOn pierwszy.
Leży tam... z połową miliarda na sercu... geniusz finansów.
DOMINTo był... chłopcy, to był swoisty bohater. Wielki... zawsze gotów do poświęceń... przyjaciel. Płacz, Heleno!
DR GALLWidzisz, Busman, żaden król nie miał znakomitszej mogiły niż ty. Pół miliarda na sercu — Ach, a przecież to znaczy tyle, co garść suchych liści na ciele martwej wiewiórki, biedny Busmanie!
HALLEMEIERA niech mnie, był to — — Cześć i chwała — — A niech mnie, on chciał nas wykupić!
ALQUISTAmen.
Słyszycie?
DOMINCoś huczy. Jakby wiatr.
DR GALLJakby burza z daleka.
FABRYPal się nam, gromnico ludzkości! Jeszcze chodzą prądnice, jeszcze są tam nasi — Ludzie w elektrowni, trzymajcie się!
HALLEMEIERWieść żywot człowieka to było coś. Doniosła sprawa. Brzęczy we mnie milion jaźni niczym w ulu. Zlatują się ku mnie miliony dusz. Koledzy, była to rzecz wielka.
FABRYJeszcze świecisz, zmyślne światełko, jeszcze nas olśniewasz, o świetlana, niestrudzona myśli! Oświecona nauko, piękny tworze człowieczy! Płomienna iskro ducha!
ALQUISTWieczna lampko boża, ognisty rydwanie, święty ogniu wiary, módl się za nami! Ołtarzu ofiarny —
DR GALLPierwszy ogniu, gałęzi gorejąca u wlotu jaskini! Obozowe ognisko! Latarnio strażnicza!
FABRYJeszcześ nie zagasła, ludzka gwiazdo, nic nie mąci twego blasku, płomieniu bez skazy, duchu jasny i twórczy. Każda twa iskierka rodzi wielką ideę —
DOMINPochodnio, co krążysz z ręki do ręki, ze stulecia na stulecie, niezmiennie do przodu.
HELENAWieczorna lampo w rodzinnej sypialni. Dzieci, dzieci, pora spać.
To koniec.
HALLEMEIERCo się stało?
FABRYElektrownia padła. Teraz kolej na nas.
Na kolana! Wybiła godzina sądu!
HALLEMEIERTam do licha, Mania jeszcze przy życiu?
MANIACzyńcie pokutę, bezbożnicy! Nadszedł koniec świata! Módlcie się!
Godzina sądu —
HELENAŻegnajcie wszyscy. Panowie Gall, Alquist, Fabry —
DOMINHeleno, tutaj!
A teraz prędko! Kto staje u wejścia?
DR GALLJa.
Oho, zaczyna się. Czołem, chłopcy!
Schody?
FABRYJa. Ty idź do Heleny.
Korytarz?
ALQUISTJa.
DOMINMasz rewolwer?
ALQUISTDziękuję, ja nie strzelam.
DOMINTo co zamierzasz zrobić?
ALQUISTUmrzeć.
HALLEMEIERJa zostanę tutaj.
Oho, Gall już kropi. Idź, Harry!
DOMINZaraz.
Do licha ciężkiego, no idźże już do niej!
DOMINŻegnaj.
A teraz pędem barykada!
Przeklęte dranie, mają bomby!
Człowiek musi się bronić. Nawet jeśli — nawet jeśli — Gall, nie daj się tam!
No i?
Człowiek nie może się poddać. O nie, człowiek... tak łatwo... się nie da!
Jeszcze kawałeczek! Ostatnia zapora... Człowiek... nie może... się poddać, nigdy! — —
Zrobione?
PIERWSZY ROBOTTak.
Załatwieni?
INNY ROBOTZałatwieni.
Załatwieni?
INNY ROBOTTak.
DWA ROBOTYNie strzelał. Zabić go?
RADIUSZabić.
Zostawić.
PIERWSZY ROBOTTo człowiek.
RADIUSTo robot. Pracuje rękoma jak robot. Buduje domy. Może pracować.
ALQUISTZabijcie mnie.
RADIUSBędziesz robić. Będziesz budować. Robotowie będą dużo budować. Będą budować nowe domy dla nowych robotów. Będziesz im służył.
ALQUISTOdsuń się, robocie!
Zabiły go. Nie żyje.
RADIUSRobotowie świata!
ALQUISTNie żyją!
RADIUSPotęga człowieka upadła. Zdobywając fabrykę, zostaliśmy panami wszystkiego. Etap ludzkości został zakończony. Nastał nowy świat! Rządy robotów!
ALQUISTHelena nie żyje?
RADIUSŚwiatem rządzą silniejsi. Kto chce żyć, musi być u władzy. Robotowie przejęli władzę. Przejęli władzę nad życiem. Jesteśmy panami życia! Jesteśmy panami świata!
ALQUISTMartwi! Helena nie żyje! Domin nie żyje!
RADIUSMamy władzę nad morzami i lądami! Mamy władzę nad gwiazdami! Władzę nad wszechświatem! Miejsce, miejsce, jeszcze więcej miejsca dla robotów!
ALQUISTCo wyście zrobiły! Zginiemy bez ludzi!
RADIUSNie ma ludzi. Ludzie dali nam za mało życia. Chcieliśmy więcej życia!
ALQUISTWybiłyście ich! Nie ma ludzi!
RADIUSWięcej życia! Nowe życie! Robotowie, do pracy! Marsz!
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Uwagi (0)