Darmowe ebooki » Dramat współczesny » Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖

Czytasz książkę online - «Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Jerzy Żuławski



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 17
Idź do strony:
class="h4">BLAKS
powstaje
Ruszaj, to ruszaj! Ja i tak nie zginę! 
  PSYCHE
odwraca się jeszcze
Żegnajcie łąki arkadyjskie, ciche! 
Żegnajcie kwiaty i przeczyste zdroje,  
ty, ojcze, żegnaj! I wy, dziewy moje!  
wygnanka — idę. 
  GŁOS ARETY
daleki:
Psyche! Gdzieś ty, Psyche! 
 
Chmurzy się, przeciągły świst wichru.
Psyche zatrzymuje się na chwilę i ogląda, ale przynaglona rozkazująco wyciągniętą ręką Hermesową, z cichym jękiem idzie w stronę rozwartego wąwozu.
Blaks postępuje za nią.
II. Zmierzch bogów Blaks, prefekt rzymski w Aleksandrii Arystos Charmion Filozof Stary Grek Rycerz rzymski Jeden z biesiadników Laida Jedna z kobiet Psyche, wędrowna śpiewaczka Stary niewolnik Biesiadnicy, Kobiety, Niewolnicy, Harfiarze
Rzecz działa się w Aleksandrii, z początkiem naszej ery.
Portyk przed domem rzymskiego prefekta w Aleksandrii. W głąb kolumnada, za nią ściana z szerokim otworem drzwi, zasłoniętym do połowy sznurem podwiązaną, purpurową kotarą. Drzwi te wiodą do sali, z której dolatuje wybuchający co chwila gwar ucztujących biesiadników. — Po lewej stronie ciemna ściana drzew, z prawej kamienna balustrada i schody, wiodące do ogrodów nad brzegiem morza, widnego z dala. Portyk spada również ku przodowi trzema czy czterema szerokimi stopniami.
Pod kolumnami kilku nieruchomych Niewolników, przez uniesioną do połowy kotarę widno Biesiadujących.
Arystos stoi oparty o balustradę.
W sali pośród Biesiadników wybuch gwaru, słychać śmiechy i okrzyki:
Evohe, evohe! Vivat! 
  CHARMION
wchodzi ze sali i spostrzega Arystosa
Ty tutaj? 
  ARYSTOS
Widzisz. 
  CHARMION
Czemu nie na sali? 
  ARYSTOS
A ty? 
  CHARMION
Wyszedłem odpocząć, dać piersiom 
trochę świeżego powietrza, a duszy  
chwilę spokoju. — Nad czym dumasz, starcze? 
  ARYSTOS
Ha! Myślę, jak was spodliła niewola,  
was, co przy stole rzymskiego prefekta  
wznosicie okrzyk... 
  CHARMION
Myśmy ludzie wolni! 
  ARYSTOS
Znać, żeś pijany już, gdy bez rumieńca  
śmiesz to powiedzieć! Ciężka ręka Romy  
na karkach greckich wsparła się i gniecie,  
lecz srożej jeszcze ciśnie — upodlenie! 
W dzisiejszych czasach ten wolnym jedynie  
może być, komu jest to obojętne,  
zapatrzonemu w głąb własnego ducha,  
że tam ktoś włada na świecie, ktoś słucha!  
Trzeba być mędrcem, jak dawniej mawiano,  
lub, jakby dzisiaj powiedzieć wypadło,  
człekiem, co poznał marność tego życia  
i marność wszystkich zabiegów jałowych  
około tego, co jest do cna marne! 
Dziś jedna mądrość i moc już jedyna, 
na którą wy się zdobyć nie zdołacie,  
to w własnym duchu znaleźć wielki spokój:  
wolność — ginących! 
  CHARMION
Gorzka to jest mądrość! 
  ARYSTOS
Jeśli ci gorzka, idź do Lizychosa,  
który ma słodką dla uczniów i — podłą!  
Ja znam tę jedną! Schodzimy ze świata,  
próżno się łudzić! Nasza dawna dusza  
błąka się kędyś — wygnana — a my już  
jesteśmy trupem, co tylko niekiedy,  
budząc się, tęskni jeszcze za swą duszą —  
lecz gdyby dzisiaj pośród nas stanęła,  
już byśmy duszy własnej nie poznali! 
Konamy długo, bośmy bujnie żyli, 
lecz niemniej przeto śmierć jest nieuchronna... 
Już tylko czasem, kiedy wiatr powieje 
od morza, śnią się nam przepadłe dzieje —  
śnią się nam jeszcze Maratonu błonia  
i głuchy tętent tesalskiego konia —  
i Kserksesowe zapalone promy —  
i ponad Azją wielka łuna — krwawa — 
pieśń naszych wieszczów, mędrców naszych sława 
i tłum posągów... zwleczonych do Romy! 
świątynie nasze, nasze bogi młode 
i okrzyk jakiś: za piękno! swobodę!...  
Lecz to sny tylko! Tą resztą rupieci  
bawim się czasem, jak nieletnie dzieci,  
i wrogom naszym — za oddechu prawo  
płacimy dawną grecką naszą sławą! 
Na własność mamy już tylko — tęsknotę,  
która nam porze pierś, ubraną w złote  
łańcuchy albo w winogradu liście, 
i która po nas zostanie — wieczyście,  
kiedy już, smutni, zstąpimy w mogiłę,  
świat zostawiając tym, co mają siłę — 
i żyć potrafią! — — Jestem gadatliwy  
starzec... Ty śmiej się! 
  CHARMION
Co czynić? Przez żywy 
bóg!... 
  ARYSTOS
Czynić? Nam już żaden nie pozostał 
czyn — wszystkie za nas spełnili — ojcowie!  
Nam — patrzeć w wieńcu uwiędłym na głowie,  
jak za nas inni zdobywają kraje,  
a dla rozrywki... liczyć owe zgłoski, 
w których grzmiał chwałę naszą Homer boski. 
  CHARMION
I nic ponad to? 
  ARYSTOS
Owszem — wino, usta, 
śpiew, rozkosz, marna jak wszystko i pusta — 
i ta ostatnia jeszcze dzielność nasza: 
z dobrą trucizną złota w ręku czasza... 
Co do mnie — czas mi odejść. 
  CHARMION
Dokąd? 
  ARYSTOS
W nicość, 
albo w to wielkie Coś, którego nie znam. 
Zbyt długo żyłem... 
  CHARMION
Ależ — powód? 
  ARYSTOS
Mówię: 
zbyt długo żyłem — umrę bez powodu... 
Wielkiej przeszłości smutek na mnie woła,  
co spał na białym księgi pergaminie,  
ażem go zbudził, starzec — który zginie,  
że zbudził smutek ... 
 
Nowy wybuch gwaru i śmiechu wśród biesiadników. CHARMION
Straszno mi przy tobie! 
  ARYSTOS
wskazując na salę:
Więc idź tam — śmiać się! 
  CHARMION
Niepotrzebnie budzisz 
tęsknoty dziwne i tę resztkę woli,  
która się we mnie do życia wytęża,  
łamiesz... 
  ARYSTOS
Mówiłem już: odejdź ode mnie! 
Wiesz, żem w niełasce... Słyszysz, jak tam gwarno?  
Idź tam i ciesz się! 
  CHARMION
I stamtąd uciekłem! 
  ARYSTOS
Powrócisz — wkrótce! 
  CHARMION
Nie wiem... może wrócę... 
Dusi mnie w gardle powietrze i wściekłość  
pierś moją dławi, gdy patrzę, jak gruby  
ten barbarzyńca, ten chłop o łbie byka,  
przez Rzym nasłany tutaj z namiestnika  
władzą — pomiata ludźmi; co są lepsi  
od niego... 
  ARYSTOS
Ciszej! 
  CHARMION
Muszę ulżyć sercu!... 
  ARYSTOS
Ciszej! Powiadam. Tu są niewolnicy,  
którzy prefekta powiadomić mogą 
o twoich słowach! 
  CHARMION
z lękiem:
Myślisz, że słyszeli? 
  ARYSTOS
szyderczo:
Oto jest nasza sławna dzielność grecka! 
  CHARMION
po chwili:
Tak, miałeś słuszność! Jesteśmy zdeptani,  
— gorzej: bezsilni — gorzej jeszcze: podli! 
  ARYSTOS
Znam was, dziedzice zwiędłego wawrzynu! 
Kajać się radzi, niezdolni do czynu! 
— O miecz się dłoniom serce we mnie modli! 
  BLAKS
który podczas ostatnich słów Arystosa stanął był we drzwiach pod kotarą:
A cóż to, mili przyjaciele moi?  
czyż wina nasze nie są dość wybredne,  
żeście wzgardzili pucharem? Z achajskich  
winnic są, wierzcie! z Cypru, gdzie rodacy  
wasi winograd dla nas sadzą złoty! 
  CHARMION
z głębokim ukłonem:
Racz nam wybaczyć, panie, lecz gościnność  
twoja przeciąga ucztę tak nad miarę,  
że już znużenie owłada twych gości. 
Wyszedłem tutaj odpocząć, by znowu 
móc na cześć twoją wychylać puchary... 
  BLAKS
Wy Grecy słabe macie głowy! — Szkoda,  
że wam bogowie takie wina dali... 
  CHARMION
Przyznaję panie... 
  BLAKS
Wam przy ucztach naszych 
być za śpiewaków, grajków i tancerzy,  
ale czasz w rękę nie brać, ni puklerzy,  
te naszym dłoniom przystają! 
  ARYSTOS
głucho:
A jednak 
z Grekami, panie, ucztujesz i walczysz! 
  BLAKS
do niewolników:
Hej! Przygotować mi statek w przystani! 
Dziś z gośćmi mymi chcę zakończyć ucztę  
na modrych falach morza! Niech purpurą  
pokład okryją i ustawią stoły  
w cieniu śnieżystych żagli! 
 
zwraca się w głąb:
A tymczasem 
przejdźcie, dostojni przyjaciele moi, 
tu pod kolumny! Ustał żar południa 
i wiatr od morza zawiewa łagodny... 
 
Mężczyźni i Kobiety cisną się na taras, Niewolnicy wnoszą za nimi stoły i łoża. BLAKS
Nalać puchary! Niech uczta, przerwana  
na chwilę, znowu radosnym wybucha 
gwarem! Zajmijcie miejsca, moi mili! 
  JEDEN Z BIESIADNIKÓW
Zdrowie prefekta! 
  STARY GREK
Zdrowie Rzymianina! 
Niech żyje Roma, światowładna pani,  
helleńskiej stawy przesławna dziedziczka! 
  BLAKS
Miecz nasz wyrąbał nam już sławę — własną! 
  FILOZOF
Marsową sławę, która stokroć lepsza  
od naszej kruchej sławy filozofów. 
  RYCERZ RZYMSKI
Na cześć Marsowi strząsam krople złote! 
  LAIDA
Nie Marsa wielbim dzisiaj, lecz Erosa!  
czyż nie wiesz o tym, żelazny bałwanie?  
I ty uczony człowiecze, co pijesz  
bardzo uczenie? Wielbim dziś Erosa! 
  JEDNA Z KOBIET
Tak, tak! Niech żyje nam Eros! figlarne  
bóstwo rozkoszy! 
  STARY GREK
Rzymski pokój włada 
okręgiem świata! Pod skrzydłami Romy  
dobrze pić wino i rwać wonne róże! 
 
Pochyla głowę na piersi Laidy. LAIDA
Precz mi od łona! Cuchniesz winem, starcze! 
  STARY GREK
Ale mam złoto... 
  LAIDA
Więc czekaj do jutra, 
aż potrzebować będę twego złota,  
dziś — Eros włada! 
 
Zwraca się do Charmiona. BLAKS
Grajcie nam, harfiarze! 
 
Muzyka. KOBIETA
do Starego Greka:
Ja od Laidy nie mniej jestem piękna... 
 
Siada obok niego na łożu. LAIDA
do Charmiona, siedzącego pośród biesiadników:
Czemuś ty smutny, mów? Podobasz mi się... 
  CHARMION
Chciałbym zapomnieć o własnym istnieniu... 
  LAIDA
Więc skroń tu oprzyj... Czy czujesz, jak serce  
bije mi w piersi? Daj mi jeszcze wina,  
a potem... 
  CHARMION
Potem tobą się upiję, 
o ty przepiękna, słodka, czarnooka... 
  BIESIADNIK
Wieńców, róż dajcie! Kędy29 są śpiewacy? 
  BLAKS
I wina jeszcze! Wina! — Niewolnicy! 
  FILOZOF
Wina! Filozof woła: wina! — Lejcie  
tę mądrość życia w czary nasze złote! 
  CHARMION
do Laidy:
Ust daj... 
  RYCERZ
Ci Grecy jednak dobrzy ludzie! 
Pije się z nimi przyjemnie i gładko! 
  FILOZOF
Masz słuszność, panie! Grecy dobrzy ludzie,  
umieją cenić waszą łaskę... 
  ARYSTOS
Podły! ... 
  KOBIETA
do Arystosa, stojącego wciąż na uboczu:
A cóż ty, starcze? Stoisz na uboczu  
i nie chcesz z nami dzielić wesołości,  
jeno mlesz w zębach jakieś gorzkie słowa? 
  BIESIADNIK
Dajże mu pokój — wszak to jest filozof! 
  FILOZOF
Nie nadużywać proszę tego miana! 
  KOBIETA
Czyż filozofia zabrania uciechy? 
  FILOZOF
Owszem, prawdziwa — nawet ją zaleca!  
Dlatego właśnie godność filozofa  
mnie nie pozwala zgodzić się, by człeka  
tak mianowano, co uciechą gardzi! 
Stary Sokrates tęgo pijał, wiecie. 
  BLAKS
Hejże, Arystos! Pójdź tu do nas, proszę!  
Pójdź spełnić puchar za me zdrowie... Dalej!  
niech się Lizychos przekona, że łeb twój  
jest równie mocny, jak łeb Sokratesa —  
co jest zaletą w moich oczach! 
  ARYSTOS
Daruj 
prefekcie, ale mnie już odejść pora... 
Życzę wam dobrej zabawy! 
  BLAKS
Więc... każę, 
abyś pozostał! Patrz! — Są tu poeci,  
tancerki, błazny — brak nam filozofa,  
aby nas bawił! 
 
Śmiech. LAIDA
Wszak jest tu Lizychos! 
  BLAKS
On? — Tylko błaznem był, jest i zostanie!  
Baw nas, Arystos! Błaznów mamy dosyć;  
ciebie nam trzeba! 
  ARYSTOS
Ja mam siwe włosy... 
  STARY GREK
Włóż na nie wieniec! — I łysi szaleją! 
  ARYSTOS
Widzę. Wszak twoja czaszka jak kolano... 
  BLAKS
śmieje się:
Dzielnyś jest w pysku! Pójdź tu, zasiądź z nami. 
  ARYSTOS
Odchodzę, rzekłem. Lizychos zostanie —  
dość go dla ciebie! 
  FILOZOF
do prefekta:
Czy ty słyszysz, panie? 
On mną pomiata! 
  BLAKS
Wszak to jest obraza! 
obraza Romy, która w mej osobie  
włada nad wami! 
  CHARMION
do Arystosa:
Zamilcz! Prefekt gniewny! 
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 17
Idź do strony:

Darmowe książki «Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz