Darmowe ebooki » Dramat współczesny » Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖

Czytasz książkę online - «Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Jerzy Żuławski



1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Idź do strony:
class="h4">DE LA ROCHE
wysuwa się naprzód
Obywatele! Myślcie o obronie 
przed owym wrogiem, co od granic idzie! 
Szlachtę zostawcie! Oni są pod strażą... 
Dziś w nocy wszystkich podejrzanych księży, 
arystokratów i przyjaciół króla 
zamknięto — wszystkich! Więzienia są pełne! 
  BLAKS
Tym lepiej, bratku! Nie trzeba ich łapać! 
Są ptaszki w klatce, jeno łby ukręcać! 
Naprzód! Ja was powiodę! — 
  GŁOSY
Hej! naprzód!   
 
Tłum, z Blaksem na czele, rusza się ku otwartym drzwiom, gdy naraz odzywają się na ulicy dźwięki Marsylianki; wśród okrzyków pojawia się na progu Psyche z trójbarwnym sztandarem w dłoni, wiodąc za sobą oddział Zbrojnych ochotników. OKRZYKI

Niech żyje Wolność! Niech żyje Ojczyzna!

BLAKS

Patrzcie! To nowe ofiary! To młodzież nasza, które Rada pcha znowu w ogień, na łup wrogowi, by marnie ginęli! — Czyż pozwolicie na to, obywatele?

PSYCHE
Precz stąd, ty tchórzu! Ja ich w ogień wiodę,  
ze mną — zwyciężą! 
  GŁOSY
Zwyciężą! Niech żyje 
Psyche! 
  BLAKS.
A zdrajcy tymczasem nam ujdą! 
Hej! Za mną! 
  PSYCHE
zagradza drogę tłumowi
Dokąd? 
  BLAKS
Lać krew zdrajców idziem! 
  PSYCHE
Nie tak! Wy nieście własną krew w ofierze  
za wolność ludu! Własne nieście głowy 
— na pole bitwy! — 
  BLAKS
Co za obłęd nowy? 
My mamy ginąć? — A kto plony zbierze? 
  PSYCHE
I cóż wam o to, czyje będzie żniwo,  
jeśli wam — szczęsnym — dano czynić siew?  
Dla przyszłych wieków lać czerwoną krew,  
serdeczną, płodną krew i żywą? 
Za wolność, równość, za braterstwa cud,  
za kraj, za lud!  
Na krwawy oraczów znój,  
kapłański siewców trud 
ja wzywam was! 
— Na bój!! 
Niech bagnetów las 
zieleniejący łan wolności osłoni —  
o ludu mój! 
— Do broni, do broni, do broni! 
  GŁOSY
Do broni!  
 
Cisną się w głąb. BLAKS
Obywatele! Wróg jeszcze daleko! 
Wpierw trza porządek zrobić w własnym domu...  
Jest król i u nas, są jego wspólnicy,  
zdrajcy, co na nas sprowadzili wroga! 
  GŁOSY

Śmierć królewszczykom!

DE LA ROCHE
błagalnie:
Bracia! Nie plamcie rąk swych krwią bezbronnych! 
  BLAKS
odtrąca go
Precz stąd! Ty, widno69, sam zdrajca! Precz! Mówię...  
Wieszać! Łby ścinać! Wymordować wszystkich!  
Niech ci królowie, którzy do nas idą,  
usłyszą, jakie gotujem przyjęcie  
dla królów oraz królewskich przyjaciół! 
  GŁOSY
Dalej do więzień! — 
  PSYCHE
Stójcie! 
  BLAKS
Kto nam każe, 
gdy idziem spełniać krwawą zemstę ludu! 
  PSYCHE
Ja wam rozkażę! Ja — w imię Wolności 
stojąca tutaj jak płomień nad wami! 
  DE LA ROCHE
do Psychy:

Wstrzymaj ich! Wstrzymaj! Straszna rzecz się stanie!

PSYCHE
Ja nie wstrzymuję! — Ja jeno podżegam! —  
Ale chcę święte płomienie rozpalić! 
Nie wolno brukać wam dłoni! 
Rozlana przez was krew 
niech zżera wieków zaśniedziałą rdzę, 
której już dzisiaj nie zmyją łzy, 
— ale niech rąk wam nie plami! 
  BLAKS
Co się tu wtrącasz! — Wiemy dobrze sami,  
co mamy czynić!... 
  PSYCHE
Ojczyzna was woła! 
Więc idźcie służyć Ojczyźnie! 
W wawrzyn przystroić słoneczne czoła, 
— a jeśli cierń się między wawrzyn wśliźnie, 
to w cierń! 
Zorza jest, zorza nad wami,  
chce wzejść — 
lecz ciężką pracą trza jej drzwi otwierać!... 
Idźcie za miasto, umacniać okopy,  
idźcie formować szeregi!  
Za Wolność umierać! 
Na wroga idźcie! Na wroga!  
Wiekom służycie! 
  BLAKS

Wszystko po kolei! Pierwej musimy się uporać ze zdrajcami! Ja na pięknych słowach się nie znam, lecz jedno wiem: rzezać!

GŁOSY

Śmierć zdrajcom!

Poruszenie wśród tłumu. PSYCHE

Bracia! Słuchajcie...

BLAKS
zagłusza jej słowa krzykiem:

Hej! Obywatele! Będziecież słuchać głosu szalonej dziewki, która chce wam zaprzeczyć wielkiego prawa ludu: prawa zemsty i wyroku? Dalej za mną! Na sąd!

PSYCHE
Stójcie! Bo ta krew zohydzi  
niepokalany wieków płód!  
Zohydzi lud! 
Oni... są może... niewinni! 
  BLAKS

Słyszycie! Ona śmie urągać ludowi! Ohydę rzuca na was, którzyście cierpieli70, padali od pracy, znoju i niewoli, a niewinnymi nazywa tych panków przeklętych, co się z naszymi wrogami sprzysięgli! Precz z nią!

GŁOSY
Precz! Precz! 
  BLAKS
do Psychy:
Widzisz! Tyś tu niepotrzebna! Ja powiodę lud! 
  PSYCHE
zastępuje mu drogę
Nie waż się! Stój! 
  BLAKS
Z drogi! Ten lud jest mój! 
 
Powala Psychę uderzeniem pięści.
Hej! Za mną, ludu! Do więzień! Na sąd! 
  GŁOSY

Na sąd! Na sąd!

Wyjąc i rycząc, przewalają się wszyscy za Blaksem, idącym na przedzie.
W opustoszałej izbie pozostaje tylko Psyche zemdlona na zdeptanym sztandarze i De La Roche. — Wschodzące słońce ozłaca ich pełnym blaskiem.
De La Roche postępuje kilka kroków w głąb, patrzy — następnie z rozpaczliwym ruchem wraca. — Spostrzegłszy Psychę leżącą na ziemi, bierze wody i cuci ją. PSYCHE
budząc się z omdlenia:
Co to? Ranek — i słońce, i sen jakiś... straszny... 
 
milknie, potem zrywając się nagle:
Gdzie oni?! 
  DE LA ROCHE

Poszli w imię wolności... bez ciebie!

W głębi wybucha zmieszany, wściekły ryk motłochu.
Słyszysz! 
  PSYCHE
nadsłuchuje, jakby jeszcze nie rozumiała — i nagle z jękiem kryje twarz w dłoniach
Ach! 
  DE LA ROCHE
szarpie ją za rękę
Nie zakrywaj oczu! Patrz! Oto jest wolność!  
Oto jest ten wieków siew! 
Oto zbawienie przez krew! 
 

Widzisz, wywlekli — kilku mężczyzn — i dwie kobiety — i starca... Słyszysz ten ryk? Ha, ha, ha! Sąd się odbywa! Sąd! Widzisz wzniesione kije, pałki, noże? Ha, ha, ha! Ha, ha, ha! Szybka sprawiedliwość — nawet kata nie potrzeba! Ha, ha, ha, patrz! Patrz! Wolność!...

Zrywa kokardę i czapkę i rzuca na ziemię.

Precz znaki służalstwa nowemu tyraństwu!

PSYCHE
z odrazą:

Krew!!

DE LA ROCHE

Wzdrygasz się przed nią? Wszak to twoje żniwo! Twój bujny plon!

PSYCHE
błędnie:
Co mnie się śniło?... Gdzież ten dzień? Zbawienie?  
Gdzie miłość moja? Wszystko mi się w oczach  
zaćmiło... Krew! Ohyda! Brud!  
Przeklęty dzień! Przeklęty lud!  
I ja przeklęta... 
  DE LA ROCHE
Klniesz? — A więc teraz już jesteśmy równi!  
Oboje zdradą skalani jednako: — 
Słyszysz! Tam giną moi przyjaciele  
i towarzysze, których opuściłem 
— dla ciebie! 
I tyś przeklęła to, coć było życiem71!  
Teraz ty — moja! 
Pójdź ze mną! 
  PSYCHE
zrywa się

Nie, nie! — to jeszcze nie koniec! Ja znów ich porwę! Na słońce zwrócę ich na nowo! Zwyciężę jeszcze... Precz! — Idę...

Chwyta porzucony sztandar. GŁOSY
rozżarte brzmią z dala:
Na śmierć! — Na śmierć! 
  DE LA ROCHE
Idź!... 
 
Psyche stanęła, waha się — trójbarwna chorągiew Wolności wypada jej z dłoni. DE LA ROCHE
Ha, ha, ha! Złudzenia! 
Czyż ty nie widzisz, że to już — za późno?  
Że się już dziki zwierz rozżarł w tym tłumie  
i ty już mocy nie masz? — Krew na tobie! 
  PSYCHE

I na mnie?...

Patrzy błędnie wokół, a wreszcie osuwa się na ziemię.

Krew!

DE LA ROCHE
po chwili milczenia kładzie jej dłoń na ramieniu

Psyche...

PSYCHE
nieporuszona — z cichym jękiem:

Zapomnieć! Nie widzieć!

DE LA ROCHE
schyla się nad nią

Tam na południu pod Pirenejami jest zamek mój rodzinny...

Psyche wznosi głowę. DE LA ROCHE

Pójdź ze mną. Niechaj się stanie. Tyś moja.

PSYCHE

Dasz zapomnienie?

DE LA ROCHE

Miłość ci dam...

Psyche wstaje. DE LA ROCHE

Kwiaty nam wszystko zasnują... Modre i białe kwiaty kwitnąć nam będą... Chcesz?

PSYCHE

Tak.

DE LA ROCHE

A usta twoje będą całować?

PSYCHE

Tak, tak.

DE LA ROCHE

Twoje ręce pieścić mnie będą?

PSYCHE

Tak.

DE LA ROCHE
obejmuje ją ramieniem

Pójdź!

GŁOSY TŁUMU
w oddali:

Na śmierć! Na śmierć! —

VI. Dzień dzisiejszy Von Blaks, radca dworu, bankier Paweł, członek parlamentu Hr. Alfred, młody światowiec Hugo, porucznik Tolo, chłopak dwudziestoletni Stefan Psyche, kochanka Von Blaksa Lokaj
Rzecz dzieje się w jednej ze stolic europejskich, zawsze w chwili obecnej.
Salonik zbytkownie, nieco buduarowo urządzony. Na środku okrągły stolik, w kącie na prawo pianino, na którym pełno fotografii, album itp. Na lewo ku przodowi znowu stolik, obok fotele. W głębi drzwi z podniesionymi portierami, nieco uchylone. Meble, kwiaty, posążki, obrazy, dywany...
Pokój jest pusty; z drugiego pokoju, w głębi, dolatuje głośny śmiech kobiecy, jakieś głosy męskie i brzęk szkła. Nagle drzwi się otwierają: wpada Psyche w czarnej, jedwabnej, mocno wyciętej sukni, za nią Czterech mężczyzn z kieliszkami w ręku; Tolo ma oprócz tego dwie butelki szampana, jedną otwartą w ręku, drugą pod pachą. PSYCHE
zaciskając rękoma około kolan suknię, ucieka przed goniącymi ją mężczyznami i śmiejąc się, woła:

Nie można, panowie! Nie można! Nie można!

HUGO

Ależ królowo!...

Mężczyźni dopadają uciekającą przed nimi Psychę, chwytają i wśród śmiechów unoszą na rękach w górę. Teraz Paweł, Hugo i Hr. Alfred, trzymając Psychę na ramionach, maszerują dokoła stołu; Tolo, który podał jej był kieliszek szampana, idzie na przodzie, dzwoniąc z powagą w butelkę. MĘŻCZYŹNI
idąc, śpiewają:
Hura bracia, na tarczy  
w górę nasza królowa! 
Póki... wina nam starczy,  
kielich zdzierży dłoń zdrowa, 
ona nami władnie! 
  PSYCHE
śmiejąc się:

Ależ wariaci! Fałszujecie starą i piękną piosenkę! „Póki życia nam starczy” — śpiewa się — „oręż zdzierży dłoń zdrowa...”

HR. ALFRED

Tak się niegdyś śpiewało, ale to już bardzo dawno temu! Dzisiaj inaczej...

Na progu pojawia się Stefan w zarzutce i z kapeluszem w ręku. STEFAN

A cóż to za nowe błazeństwo?

HUGO

Nie błazeństwo, jeno uczczenie nowo obranej pijackiej królowej naszej! Wiwat!

PSYCHE
na ramionach mężczyzn:

Spóźniłeś się, Stefku, a my tu... ha, ha, ha! Pijemy tymczasem...

PAWEŁ

Niech ucałuje za karę pantofelek królowej!

WSZYSCY

Tak! Tak!

STEFAN

Ależ chętnie...

Całuje stopę Psychy, którą ona wysuwa spod sukni ku niemu. PSYCHE
broniąc się od przydługiego pocałunku:

No, już dosyć! Dosyć!

HUGO

Dosyć!!!

Psyche zsuwa się z ramion mężczyzn i rozbawiona rzuca się na fotel. HR. ALFRED

Ale patrzcie! Ten młodzieniec wszedł sobie tutaj z kapeluszem i w płaszczu...

STEFAN

Przepraszam, ale posłyszawszy w przedpokoju...

PSYCHE

Tu nie ma usprawiedliwienia! Niech pije za karę!

PAWEŁ

Niech pije! Tolo! Kieliszek szampana!

TOLO
podaje Stefanowi nalany kieliszek

Już jest!

Stefan pije. PSYCHE

A teraz za to, że się spóźnił — duszkiem!

HUGO

Tak! Jeszcze jeden kieliszek!

TOLO
spostrzegłszy, że butelka, którą trzymał, jest już próżna, rzuca ją w kąt i utrąciwszy drugiej szyjkę o poręcz krzesła, nalewa kieliszek.

Jest i drugi!

STEFAN
pije

To już dość będzie chyba...

PAWEŁ

Nigdy dość! My tu od południa pijemy!

PSYCHE
śmieje się

Oj, pijaki! Pijaki!

TOLO

Tak swych poddanych obrażasz, królowo?

PSYCHE

Ech, co tam! Pijmy, przyjaciele drodzy!

WSZYSCY

Pijmy! Pijmy!

Stuk kieliszków, śmiechy — piją. PSYCHE

Tak mi wśród was dobrze, ha, ha, ha! — Tak mi wesoło...

PAWEŁ

Ależ to cudownie! — Niczego więcej nie pragniemy!

PSYCHE

Skromne macie wymagania, ha, ha, ha!

HUGO

Przepraszam. — Paweł mówił tylko za siebie...

TOLO

Naturalnie! — Bo co do nas...

PSYCHE

Idź, malcze! — A wiecie wy, że ja w tym cudownym człowieku, co dziś tak mało wymaga, kochałam się niegdyś na zabój?

HR. ALFRED

Królowo! Jak możesz zakrwawiać nam serca takim wyznaniem!

PSYCHE

Ale to już dawno... Ty, Pawełku, nawet o tym nie wiedziałeś...

PAWEŁ

Żałuję mocno, zwłaszcza, że musiałem być wówczas nieco młodszy — bo dzisiaj...

PSYCHE

Ha, ha! I ja byłam młodsza! — Ale to przeszło, przeszło, przeszło! — Jak tyle innych rzeczy...

zwraca się do Stefana:

A czemuż ty, Stefku, milczysz tak uporczywie? Czemu nie pijesz wraz z nami? Czemu się nie śmiejesz?

HR. ALFRED

Daj mu pokój, królowo! Wszak wiesz, że on jest idealista! Zasępia go twoja wesołość!

PSYCHE

Ach! Zapomniałam! — Więc w imię ideałów

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Idź do strony:

Darmowe książki «Eros i Psyche - Jerzy Żuławski (biblioteki internetowe txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz