Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Sztuka, której współautorstwo przypisuje się Thomasowi Middletonowi, jest opowieścią o nadmiernej szczodrości i zaufaniu, które po odmianie losu przeradzają się w równie skrajną mizantropię. Nie znajdziemy tu jednak jednoznacznego morału zalecającego umiarkowanie.Szczególną cechę utworu stanowi wyjątkowe nagromadzenie wymyślnych przekleństw (np. „za brudny jesteś, żebym pluł na ciebie”); celują w tym Tymon i Apemantes w scenie 3. aktu IV.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Czytasz książkę online - «Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)

Idź do strony:

class="verse">Które sam nosi.

HORTENSJUSZ

Bóg mi też jest świadkiem,

Że rozkaz pana z wielkim pełnię wstrętem.

Tymon lat tyle był mu dobrodziejem!

Niewdzięczny, gorzej dziś jest niż złodziejem.

PIERWSZY SŁUGA WARRONA

Po trzy tysiące koron ja przychodzę;

A ty po ile?

SŁUGA LUCJUSZA

Ja po pięć tysięcy.

PIERWSZY SŁUGA WARRONA

Wielka to suma, a biorąc z niej miarę,

Twój pan mu więcej niżeli mój ufał;

Inaczej kredyt z dwóch stron byłby równy.

Wchodzi Flaminiusz. TYTUS

Jeden z dworzan Tymona.

SŁUGA LUCJUSZA

Flaminiuszu, panie, jedno słowo. Powiedz, proszę, czy Tymon gotowy jest nas przyjąć?

FLAMINIUSZ

Nie, wierzaj mi, niegotowy.

TYTUS

Czekamy na jego dostojność; proszę cię, racz mu to powiedzieć.

FLAMINIUSZ

Nie potrzebuję mu tego mówić; wie on dobrze, że zbyt tylko wielka wasza gorliwość.

Wychodzi Flaminiusz. Wchodzi Flawiusz zakapturzony. SŁUGA LUCJUSZA

Czy to nie jego intendent w kapturze?

Idzie jak mglistą owinięty chmurą.

Wołaj go.

TYTUS

Panie, czy słyszysz?

DRUGI SŁUGA WARRONA

Mój panie...

FLAWIUSZ

Czego żądacie, moi przyjaciele?

TYTUS

Czekamy, panie, na pewne pieniądze.

FLAWIUSZ

O, gdyby pewne tak były pieniądze,

Jak jest czekanie, dobrze by to było.

Czemuście wtedy nie przyszli z rachunkiem,

Kiedy panowie wasi przeniewierni

U stołu pana mego zajadali?

Lecz oni wtedy z łaszącym uśmiechem

Łykali chciwie długów swoich procent.

Marny wasz kłopot; puśćcie mnie spokojnie,

Bo nic już nie ma, wierzcie mej przysiędze,

Co by pan trwonił, a ja stawiał w księdze.

SŁUGA LUCJUSZA

Taka odpowiedź wcale nie posłuży.

PIERWSZY SŁUGA WARRONA

Co tam pod nosem mruczy ten abszytowany mopanek?

FLAWIUSZ

Gdy nie posłuży, to mniej od was podła,

Bo wy hultajom służycie.

Wychodzi. DRUGI SŁUGA WARRONA

Mniejsza o to; on teraz biedny, to dostateczną dla nas zemstą. Kto może śmielej mówić niż ten, co nie ma domu, w którym by złożył swoją głowę? Takiemu wolno wygadywać na kamienice.

Wchodzi Serwiliusz. TYTUS

Otóż i Serwiliusz; teraz przynajmniej dostaniemy jaką odpowiedź.

SERWILIUSZ

Gdybyście raczyli, panowie, wrócić innym razem, nieskończoną oddalibyście mi usługę, bo, na moją duszę, pan mój dziwnie teraz pochopny do złego humoru. Odbiegło go dawne umiarkowanie; chory jest prócz tego i nie wychodzi z komnaty.

SŁUGA LUCJUSZA

Nie każdy chory, co siedzi w komnacie;

A jeśli prawda, że tak z nim jest krucho,

To winien długi swe tym spieszniej spłacić,

By mu do bogów lżejsza była podróż.

SERWILIUSZ

Boże!

TYTUS

Odpowiedź ta niedostateczna.

FLAMINIUSZ

poza sceną

O panie, panie! Ratuj, Serwiliuszu!

Wbiega Tymon z wściekłością, za nim Flaminiusz. TYMON

Co? Drzwi me własne przede mną zamknięte?

Ja, zawsze wolny, mam dziś w własnym domu

Zamurowany jak w więzieniu siedzieć?

Czy nawet miejsce, w którym ucztowałem,

Jak ludzie, serce żelazne ma dla mnie?

SŁUGA LUCJUSZA

Zagadnij do niego, Tytusie.

TYTUS

Wielmożny panie, oto mój rachunek.

SŁUGA LUCJUSZA

A to mój.

SŁUGA HORTENSJUSZA

I mój, wielmożny panie.

OBAJ SŁUDZY WARRONA

I nasz, wielmożny panie.

FILOTUS

Wszystkie nasze kwity.

TYMON

Lepiej od razu skwitujcie mnie z życia.

SŁUGA LUCJUSZA

Niestety! Wielmożny panie.

TYMON

Pokrajcie serce moje na talarki.

TYTUS

Pięćdziesiąt talentów, wielmożny panie.

TYMON

Zapłać sobie krwią moją.

SŁUGA LUCJUSZA

Pięć tysięcy koron, wielmożny panie.

TYMON

Weź pięć tysięcy kropli — będzie kwita.

A tobie ile? A ile znów tobie?

PIERWSZY SŁUGA WARRONA

Jaśnie panie...

DRUGI SŁUGA WARRONA

Jaśnie panie...

TYMON

Bierzcie mnie, drzyjcie, a niech Bóg was skarze!

Wychodzi. HORTENSJUSZ

Widzę, na uczciwość, że nasi panowie mogą się pożegnać z pieniędzmi. Długi te można nazwać śmiało desperackimi, bo je winien desperat.

Wychodzą. Wracają Tymon i Flawiusz. TYMON

Nędzniki! Oddech mi zatamowali.

O wierzyciele! Diabły!

FLAWIUSZ

Drogi panie...

TYMON

A gdybym jednak tak zrobił?

FLAWIUSZ

Mój panie...

TYMON

Zrobię tak. Hola! Gdzie jest mój intendent?

FLAWIUSZ

Jestem.

TYMON

Więc śpiesz się; sproś mi tu natychmiast

Wszystkich: Lukulla, Semproniusza, wszystkich.

Raz jeszcze łotrów tych chcę uczęstować.

FLAWIUSZ

Panie mój, mówisz w duszy obłąkaniu;

Co mamy w domu, nie wystarczy nawet

Na zapłacenie skromnego obiadu.

TYMON

Nie troszcz się o to; masz moje rozkazy;

Raz jeszcze całą bandę sproś tu żwawo;

Reszta jest moją i kucharza sprawą.

Wychodzą. SCENA PIĄTA

Izba senatorska.

Senat zebrany. Wchodzi Alcybiades z orszakiem. PIERWSZY SENATOR

Zdanie to dzielę; czyn godny jest śmierci;

Przestępca musi gardłem go zapłacić

Niewczesna litość grzechy tylko płodzi.

DRUGI SENATOR

Prawda; niech prawo skruszy winowajcę.

ALCYBIADES

Cześć senatowi, zdrowie, miłosierdzie!

PIERWSZY SENATOR

Po co przychodzisz, dzielny naczelniku?

ALCYBIADES

Przychodzę z prośbą pokorną, senacie:

Wszak litość prawa najpierwszą jest cnotą,

Tyran je tylko srogo wykonywa.

Zbieg niefortunnych wypadków przycisnął

Żelazną ręką mego przyjaciela,

Który, gorącej krwi podszeptem gnany,

Rzucił się w prawa przepaść, niezgłębioną

Dla nieprzezornych; był to jednak człowiek,

Gdyby nie jeden fatalny uczynek,

Dotąd cnót wszystkich ozdobiony wieńcem.

W tym nawet czynie nie było podłości,

I to go względom senatu zaleca;

Bo uniesiony szlachetnych dusz gniewem,

Widząc splamione swoje dobre imię,

Dopiero wtedy na wroga się rzucił,

Gdy zużył wszystkie skarby cierpliwości,

Długie godziny słuchając bez wstrętu

Czarnych potwarzy jakby argumentu.

PIERWSZY SENATOR

Paradoksalnym chcesz rozumowaniem

Szpetny uczynek przemienić na piękny.

Wypracowanych słów twoich zadaniem

Na wysokościach mordercę postawić

I kłótliwości dać męstwa znamiona,

Choć ona tylko męstwa jest bękartem,

A przyszła na świat z sekciarstwem i fakcją.

Tylko ten słusznie mężnym zwać się może,

Co cierpi ludzkich języków złość wszelką,

Wszelką obrazę obojętnie nosi

Na zewnątrz, jakby zwyczajne odzienie,

Ale do głębi duszy jej nie wpuszcza,

By mu nie była występku podszeptem,

Gdy krzywda złem jest i każe mordować,

Szaleństwem życie dla zła ryzykować.

ALCYBIADES

Panie...

PIERWSZY SENATOR

Daremno grzech zmienić chcesz w cnotę:

Nie mści się mężny, lecz znosi sromotę.

ALCYBIADES

Więc mi przebaczcie, dostojni panowie,

Jeśli jak żołnierz mówić teraz będę:

Więc jest szalonym, kto na wojnę idzie,

A gróźb nie słucha z mądrą cierpliwością,

Nieprzyjaciołom, drzemiąc, nie pozwala

Poderżnąć sobie gardła bez oporu.

Jeżeli znosić znamieniem jest męstwa,

Po co z orężem wybiegać za mury?

Gdy cierpliwości należy się palma,

Nasze kobiety od nas waleczniejsze,

A osioł lepszym od lwa wojownikiem.

Jeżeli znosić jest mądrości znakiem,

Zbrodniarz w kajdanach mędrszy jest od sędzi.

Niech dobroć wasza dorówna wielkości:

Kto nie potępi gwałtu bez krewkości?

Zabić jest zbrodnią; czynność jednak krwawą

W własnej obronie uniewinnia prawo.

Wszak gniew jest grzechem, kto jednak, panowie,

„Nie znałem grzechu” bez kłamstwa nam powie?

DRUGI SENATOR

Daremne słowa.

ALCYBIADES

Służba jego przecie

W lacedemońskiej i bizanckiej wojnie

Na okup teraz winna mu posłużyć.

PIERWSZY SENATOR

Cóż to za służba?

ALCYBIADES

Uczciwa i wielka.

Powalił szablą niejednego wroga,

A sam niejedną w boju odniósł ranę.

DRUGI SENATOR

Przyniósł też za to i łupów dostatkiem.

Zawsze niesforny, często rozum topi,

I męstwo kufla robi niewolnikiem.

Gdyby nie było innych nieprzyjaciół,

Ten jeden starczy, by go z nóg obalić;

Nieraz, bydlęcą rozgrzany wściekłością,

Szuka zaczepki, gotowy na wszystko13.

Naszym więc zdaniem, hańbą jego życie,

A niebezpieczne miastu jego picie.

PIERWSZY SENATOR

Umrze!

ALCYBIADES

Los twardy. Czemuż w boju nie legł!

Panowie, jeśli nie dla jego zasług —

Chociaż dłoń jego sama dość bogata,

Aby u innych długu nie zaciągnąć —

Raczcie do usług jego moje przydać,

A skoro wiek wasz, wiem, lubi rękojmie,

W zakład wam daję me zwycięstwa, honor,

Za jego dobre na przyszłość postępki.

Jeśli na koniec jego śmierć konieczna,

Niech w boju umrze, niech surowość prawa

Zastąpi wojna surowa i krwawa.

PIERWSZY SENATOR

Co prawo każe, spełnione być musi;

Jeśli więc nie chcesz obrazić senatu,

Przestań nalegać, skończ daremne prośby.

Ni przyjaciela, ni prawo zna brata:

Krew krwi wylanej jedyna zapłata.

ALCYBIADES

Byćże to może? Nie, nie, tak nie będzie.

Senatorowie, nie wiecież, kto jestem?

DRUGI SENATOR

Co?

ALCYBIADES

Raczcie sobie przypomnieć, kto jestem.

TRZECI SENATOR

Co mówisz?

ALCYBIADES

Jestem zmuszony przypuścić,

Że wiek podeszły pamięć wam odebrał;

Inaczej trudno, bym tak mało ważył

Bym was bez skutku błagał o drobnostkę.

Wy stare moje odświeżacie rany.

PIERWSZY SENATOR

Gniew nasz bez drżenia rozbudzasz, szalony?

Ma on słów mało, lecz ramię potężne:

Jesteś na wieczne skazany wygnanie.

ALCYBIADES

Kto? Ja? Wygońcie wasze niedołęstwo.

Wasze lichwiarstwo, które szpeci senat.

PIERWSZY SENATOR

Jeśli powtórnie ujrzy cię tu słońce,

Surowszy wyrok zapadnie na ciebie.

Aby od razu skończyć z winowajcą.

Niech go natychmiast na śmierć poprowadzą

Wychodzą senatorowie. ALCYBIADES

Niech starość waszą tyle Bóg przeciągnie,

Że suche tylko zostaną wam kości,

Od których ludzie z wstrętem się odwrócą!

Wściekłość mną miota. Wroga odganiałem,

Gdy oni swoje liczyli procenty

I kapitały na lichwę dawali.

Jam tylko w ciężkie zbogacił się rany.

Teraz w nagrodę dostałem wygnanie;

Takiż to balsam ten lichwiarzy senat

Na swego wodza żywe rany leje?

Wygnany, dobrze, przyjmuję wygnanie,

Godny to powód, by mą wściekłość zbudzić,

Usprawiedliwić cios przeciw Atenom.

Serca niechętnych żołnierzy podpalę;

Z silniejszym walczyć chwałą dla tułacza:

Żołnierz, jak bogi, krzywdy nie przebacza.

Wychodzi. SCENA SZÓSTA

Wspaniała sala w domu Tymona.

Muzyka. Stoły zastawione. Służba. Przez różne drzwi wchodzą panowie. PIERWSZY PAN

Dzień dobry ci, panie.

DRUGI PAN

Przyjmij ode mnie to samo życzenie. Jak się zdaje, pan ten dostojny wziął nas tylko na próbę ostatnim razem.

PIERWSZY PAN

O tym właśnie rozmyślałem w chwili naszego spotkania. Nie sądzę, aby tak źle z nim było, jak to pozornie utrzymywał, aby doświadczyć kilku przyjaciół.

DRUGI PAN

Że tak źle nie jest, najlepiej dowodzi nowa jego uczta.

PIERWSZY PAN

Tak sądzę. Przysłał mi naglące zaproszenie; ważne interesa zmusiły mnie do dania mu odmownej odpowiedzi; lecz nowe jego zaklęcia przemogły nad moimi interesami i niepodobna było odmówić.

DRUGI PAN

I ja także bez skutku broniłem się ważnością moich zatrudnień; ani chciał słuchać moich wymówek. Przykro mi, że właśnie gdy przysłał do mnie z prośbą o pożyczkę, wszystkie moje zapasy były wyczerpane.

PIERWSZY PAN

I mnie ta sama myśl dręczy, zwłaszcza gdy widzę, jaki obrót wzięły rzeczy.

DRUGI PAN

Wszyscy w takim samym znajdują się położeniu. Ile żądał od ciebie?

PIERWSZY PAN

Tysiąc dukatów.

DRUGI PAN

Tysiąc dukatów!

PIERWSZY PAN

A od ciebie?

DRUGI PAN

Do mnie przysłał po... ale otóż nadchodzi.

Wchodzi Tymon z orszakiem. TYMON

Witam was serdecznie, mości panowie, jak się macie?

PIERWSZY PAN

Jak najlepiej, skorośmy dobre od ciebie otrzymali wiadomości.

DRUGI PAN

Jaskółka nie leci chętniej za latem niż my za tobą, panie.

TYMON

na stronie

Ani chętniej ucieka przed zimą; tak wędrownym ptakiem jest człowiek. głośno: Panowie, obiad nie zapłaci wam długiego czekania, tymczasem raczcie przynajmniej muzyką wasze uszy, byle odgłos trąby nie był za szorstką dla nich potrawą. Wkrótce wszystko będzie gotowe.

PIERWSZY PAN

Spodziewam się, panie, iż się na mnie nie gniewasz, że odprawiłem twojego posłańca z próżnymi rękami.

TYMON

O, niech cię głowa o to nie boli.

DRUGI PAN

Idź do strony:

Darmowe książki «Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz