Darmowe ebooki » Dramat szekspirowski » Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Idź do strony:
nie było, jak trzeba — 
Że najzacniejsi swe mają dziwactwa — 
Pragną, by wszystko dobrze się skończyło — 
Że szkoda — w końcu dla różnych pozorów, 
Patrząc z ukosa, szeptając półsłówka, 
Półukłonami, zimnym głów kiwaniem 
Na moich ustach zmrozili mi słowa. 
  TYMON
Niech Bóg ich skarze! Ale nie rozpaczaj; 
W starcach niewdzięczność jest jakby dziedziczna. 
Ich krew zamarzła, zimna, ledwo płynie; 
Dla braku ciepła dobroć ich ostygła; 
Ludzka natura, chyląc się ku ziemi, 
Do swej podróży gotuje się z wolna, 
Ziębnie, ciężeje. 
 
do sługi
Idź do Wentydiusza. 
 
do Flawiusza
Nie smuć się, proszę, wiem, żeś jest uczciwy, 
I szczerze mówię, w sprawie tej niewinny. 
 
do sługi
Wentydiusz ojca niedawno pogrzebał 
I odziedziczył ogromny majątek; 
Gdy był ubogi, w więzieniu za długi 
I bez przyjaciół, dałem pięć talentów, 
By mu dać wolność. Pozdrów go ode mnie, 
Powiedz, że smutna zmusza mnie konieczność 
O zwrot tych pięciu talentów upraszać. 
 
do Flawiusza
Gdy je odbierzesz, bez najmniejszej zwłoki 
Spłacisz tym ludziom, co się im należy: 
Tylko ci myślą bluźnić nie pozwolę, 
Żem mógł utonąć w przyjaciół mych kole. 
  FLAWIUSZ
Bodajem błądził! Dobry w złe nie wierzy, 
Bo własną miarą innych ludzi mierzy! 
 
Wychodzą.
AKT TRZECI SCENA PIERWSZA
Ateny. Pokój w domu Lukullusa.
Flaminiusz czeka. Wchodzi Sługa. SŁUGA
Zameldowałem cię panu, przyjdzie niebawem. 
  FLAMINIUSZ
Dziękuję. 
 
Wchodzi Lukullus. SŁUGA
Otóż i pan mój. 
  LUKULLUS
na stronie

Jeden z dworzan Tymona? O zakład, przynosi mi jakiś prezent. Na uczciwość, w sam czas; śniło mi się tej nocy o srebrnej miednicy i dzbanku. Flaminiuszu, uczciwy Flaminiuszu, witam z poszanowaniem. Daj nam wina.

Wychodzi Sługa.

A teraz powiedz mi, jak się ma ten zacny, doskonały, wspaniałomyślny szlachcic ateński, twój pan dobry a szczodrobliwy?

FLAMINIUSZ

Zdrowie jego nic do życzenia nie zostawia.

LUKULLUS

Cieszę się, że zdrów jest. A co tam trzymasz pod płaszczem, mój piękniuchny Flaminiuszku?

FLAMINIUSZ

Na uczciwość, panie, tylko pustą szkatułkę, z którą przychodzę, w imieniu pana, z prośbą, żeby ją wasza dostojność raczyła napełnić. Pan mój, mając wielką a nagłą potrzebę pięćdziesięciu talentów, wyprawił mnie do wielmożnego pana, a nie wątpi, że mu je dasz bez zwłoki.

LUKULLUS

La, la, la, la! Nie wątpi, powiada? Niestety! Dobry to pan, wielkoduszny szlachcic, gdyby tylko tak wielkiego dworu nie prowadził! Nieraz, a nawet często obiadowałem u niego i napomykałem mu o tym. Ostatnim nawet razem przyjąłem zaproszenie na wieczerzę dlatego jedynie, żeby mu powiedzieć, aby mniej wydawał, ale ani chciał słuchać mojej rady i z odwiedzin moich korzystać. Każdy człowiek ma swoją wadę, a jego wadą była hojność. Mówiłem mu to, ale nie udało mi się go poprawić.

Wchodzi Sługa z winem. SŁUGA

Przynoszę wino, panie.

LUKULLUS

Flaminiuszu, od dawna zmiarkowałem, że byłeś roztropnym człowiekiem. Twoje zdrowie!

FLAMINIUSZ

Wielmożny pan zbyt łaskawy.

LUKULLUS

Uważałem w tobie umysł zawsze giętki a bystry — oddaję ci tylko sprawiedliwość — zdolny poznać, co rozsądne, i korzystać z okoliczności, jeśli się okoliczność nadarzy: dobre to są przymioty.

do Sługi

Oddal się, mopanku.

Sługa wychodzi.

Zbliż się, uczciwy Flaminiuszu. Pan twój jest wspaniałomyślnym szlachcicem, ale ty masz rozum i wiesz doskonale, choć do mnie przychodzisz, że to nie pora pożyczania pieniędzy, zwłaszcza dla nagiej przyjaźni, bez żadnych rękojmi. Weź te trzy dukaty dla siebie, uczciwy chłopaku, przymruż trochę oczu i powiedz, że mnie w domu nie znalazłeś. Bądź zdrów!

FLAMINIUSZ
Byćże to może, by świat tak się zmienił, 
My jednak żyli, jak żyliśmy wprzódy? 
Niech się to złoto przyrzuci do masy, 
Ha, ty przeklęty i podły metalu, 
Leć do tych, którzy za boga cię mają! 
 
Rzuca pieniądze. LUKULLUS
Ha! Widzę, żeś dureń i godny swojego pana. 
 
Wychodzi. FLAMINIUSZ
W której, piekielnym roztopionej ogniem, 
Będziesz się smażył, chorobo przyjaźni, 
Nie przyjacielu, bo przyjaźni serce 
Jestże tak słabe, tak łatwo topliwe, 
By się w niecałych dwóch zmieniło dobach? 
O, czuję pana mego oburzenie! 
Nędznik ten jeszcze potrawy Tymona 
W swym ma żołądku; czemu te potrawy 
Mają się zmienić na pokarm dla niego, 
Gdy on sam w czarną zmienił się truciznę? 
Bodaj mu tylko przyniosły chorobę! 
A kiedy śmierci nadejdzie godzina, 
Bodaj żywotnych sił jego ta cząstka, 
Za którą pan mój złotem swoim płacił, 
Nie dała zdrowia, cierpień nie zmniejszyła, 
Konania tylko męki przedłużyła! 
 
Wychodzi. SCENA DRUGA
Plac publiczny.
Wchodzi Lucjusz z trzema cudzoziemcami. LUCJUSZ

Kto? Tymon? To mój najlepszy przyjaciel i szlachcic najzacniejszy.

PIERWSZY CUDZOZIEMIEC

Wiemy o tym bardzo dobrze, choć go nie znamy osobiście. Mogę ci jednak jedną rzecz powiedzieć, mój panie, o której dowiedziałem się ze słuchu; szczęśliwe godziny Tymona już się skończyły i przeminęły; majątek z rąk mu się wyślizga.

LUCJUSZ

Nie, nie wierzę temu; nie zabraknie mu nigdy pieniędzy.

DRUGI CUDZOZIEMIEC

Wierzaj jednak temu, panie, że niedawno jeden z jego dworzan udał się do Lukullusa z prośbą o pożyczenie nie wiem ilu talentów. Ba! Natrętnie nawet nalegał i przedstawiał, w jak wielkiej pan jego był potrzebie; Lukullus mu jednak odmówił.

LUCJUSZ

Co?

DRUGI CUDZOZIEMIEC

Odmówił mu, powtarzam.

LUCJUSZ

Jak dziwne zdarzenie! Na Boga, rumienię się za niego. Odmówił temu honorowemu człowiekowi! To rzecz bardzo niehonorowa. Co do mnie, wyznaję, że odebrałem od niego drobne dowody uprzejmości, jak na przykład: pieniądze, stołowe srebra, klejnoty i tym podobne bagatele, nic nieznaczące w porównaniu z tym, co dostał Lukullus, a przecie, gdyby go był pominął, a do mnie się udał, nigdy bym nie odmówił potrzebnych mu talentów.

Wchodzi Serwiliusz. SERWILIUSZ

Patrz, co za szczęście! To on! Zapociłem się, szukając jego dostojności.

do Lucjusza

Zacny mój panie...

LUCJUSZ

Serwiliusz! Cieszę się z tego spotkania. Bądź zdrów! Poleć mnie twojemu zacnemu a cnotliwemu panu, mojemu najlepszemu przyjacielowi.

SERWILIUSZ

Z przeproszeniem waszej dostojności, pan mój przysyła...

LUCJUSZ

Ha, co przysyła? Już mu tyle winienem, a on zawsze przysyła! Jak mu wdzięczność moją okazać? Powiedz. A teraz co przysyła? Przysyła mnie tylko z naglącą prośbą, panie, abyś mu natychmiast pożyczył, ile tu napisane talentów.

SERWILIUSZ

Przysyła mnie tylko z naglącą prośbą, panie, abyś mu natychmiast pożyczył, ile tu napisane talentów.

LUCJUSZ
Widzę, że pan twój chce sobie żartować: 
Choćby talentów nawet pięć tysięcy 
Było mu trzeba, nietrudno to znajdzie. 
  SERWILIUSZ
Tymczasem, panie, nie trzeba mu tyle. 
Gdyby konieczność mniej była nagląca, 
Nigdy bym z takim nie prosił natręctwem. 
  LUCJUSZ
Więc to na serio mówisz, Serwiliuszu? 
  SERWILIUSZ
Na duszę moją, szczerą tylko prawdę. 
  LUCJUSZ

Co za głupie ze mnie bydlę, żem się do grosza wyszeptał właśnie w porę, w której miałbym sposobność honorowo sobie postąpić! Co za nieszczęśliwe zdarzenie, że wczoraj kupiłem drobny majątek, aby dziś wielki stracić honor! Serwiliuszu, Bóg widzi, nie mogę mu usłużyć, i tym większe ze mnie bydlę, powtarzam. Właśnie miałem zamiar sam posłać do Tymona z tą samą prośbą, biorę tych panów na świadków; ale teraz za wszystkie bogactwa Aten zrobić bym tego nie chciał. Poleć mnie uprzejmie twojemu dobremu panu. Spodziewam się, że nie będzie miał złej o mnie opinii, jeśli nie jestem w możności oddania mu tej usługi; powiedz mu ode mnie, iż uważam to za największą dla siebie boleść, że nie mogę zadośćuczynić żądaniom tak honorowego szlachcica. Dobry Serwiliuszu, czy zechcesz oddać mi tę usługę i powtórzyć mu własne moje słowa?

SERWILIUSZ
Zrobię to, panie. 
  LUCJUSZ
Wdzięczny ci za to będę, Serwiliuszu. 
 
Wychodzi Serwiliusz.
To prawda, widzę, z Tymonem jest krucho: 
Źle tam, gdzie przyjaźń zaczyna być głuchą. 
 
Wychodzi. PIERWSZY CUDZOZIEMIEC
Czy uważałeś? 
  DRUGI CUDZOZIEMIEC
Ach, zbyt tylko dobrze! 
  PIERWSZY CUDZOZIEMIEC
To świata zwyczaj! Nie znajdziesz pochlebcy, 
Który by z innej lepiony był gliny. 
Kto by mógł swoim nazwać przyjacielem 
Tego, co je z nim z jednego półmiska? 
Toć, ilem słyszał, Tymon tego pana 
Był jakby ojcem; ze swojej szkatuły 
Popierał jego kredyt, płacił ludzi; 
Lucjusz nie może wypić kropli wina, 
By do ust sreber Tymona nie zbliżył, 
A przecie — patrzcie, jak potworny człowiek, 
Gdy w niewdzięcznika jawi się postaci, 
Odmawia teraz na jego żądanie, 
Co miłosierny dałby żebrakowi. 
  TRZECI CUDZOZIEMIEC
Religia na to jęczy widowisko. 
  PIERWSZY CUDZOZIEMIEC
Ja, chociem nigdy nie widział Tymona, 
Nigdy szczodroty jego nie doświadczył, 
Bym mógł się liczyć do jego przyjaciół, 
Przysięgam jednak, że dla jego cnoty, 
Jego honoru, wspaniałomyślności, 
Gdyby w potrzebie do mnie się był udał, 
W majątku moim dar bym jego widział 
I lepszą jego zwrócił mu połowę; 
W tak wielkiej cenie serce jego trzymam. 
Litość nam w duszy dziś zgłuszyć wypada, 
Bo dziś interes nad sumieniem włada. 
 
Wychodzą. SCENA TRZECIA
Pokój w domu Semproniusza.
Wchodzi Semproniusz i Sługa Tymona. SEMPRONIUSZ
Trzebaż koniecznie, aby przed innymi 
Mnie najpierwszego sprawą tą kłopotał? 
Mógł był próbować Lukulla, Lucjusza; 
Wentydiusz także dzisiaj jest bogaty; 
Tymon go kiedyś z więzienia wykupił; 
Wszyscy trzej swoją winni mu fortunę. 
  SŁUGA
Niestety pan mój wszystkich już próbował. 
We wszystkich znalazł metal lichej próby: 
Wszyscy odmowną dali mu odpowiedź. 
  SEMPRONIUSZ
Jak to, odmowną? Wentydiusz, Lukullus? 
A teraz do mnie przysyła? Hm, wszyscy! 
To brak miłości lub rozsądku zdradza. 
Więc mam ostatnią być jego ucieczką? 
Trzej przyjaciele, jakby trzej doktorzy, 
Już opuścili chorego trzykrotnie, 
Teraz się jego podjąć mam kuracji? 
Twój pan mnie skrzywdził, ciężko mnie obraził; 
Lepiej mógł wiedzieć, co mi się należy, 
I nie pojmuję, dlaczego w potrzebie 
Do mnie pierwszego udać się nie raczył. 
Ja pierwszy jego otrzymałem dary, 
A on tak licho jednak o mnie sądził, 
Że mu ostatni wdzięczność mą pokażę? 
Nie, nie chcę ludzi zostać pośmiewiskiem, 
Między panami uchodzić za dudka. 
Wolałbym raczej dać trzy razy tyle, 
Byleby naprzód do mnie się był zgłosił; 
Tak byłem chętny w pomoc mu pośpieszyć. 
Idź, a do zimnej innych odpowiedzi 
Dodaj i moją: kto honor mój plami, 
Niechaj się żegna z mymi talentami. 
 
Wychodzi. SŁUGA

Doskonale! Honorowy łotr z waszmości. Nie wiedział diabeł, co robił, gdy lepił polityka; sam się zrujnował, bo jestem pewny, iż na tym się skończy, że swoim hultajstwem wybawi się człowiek z diabelskiej niewoli. Co sobie kłopotu pan ten zadaje, żeby się hultajem pokazać! Do uczciwych udaje się wzorów, aby zostać hajdamaką, podobny do tych ludzi, którzy przez gorącą gorliwość gotowi całe królestwo podpalić. Takiej natury jest jego polityczna miłość!

On twą ostatnią był nadzieją, panie, 
Wszystko przepadło! Lecz Bóg ci zostanie, 
Drzwi, co przez długie pomyślności lata 
Rygla nie znały, teraz po raz pierwszy 
Wolności swego pana bronić muszą. 
Taki to zwykle koniec rozrzutnika: 
Nie zamknął kufra, drzwi teraz zamyka. 
 
Wychodzi. SCENA CZWARTA
Przysionek w domu Tymona.
Wchodzą dwaj słudzy Warrona, Sługa Lucjusza, Tytus, Hortensjusz i inni słudzy wierzycieli Tymona, czekając na jego wyjście. SŁUGA WARRONA
Witaj, Tytusie, witaj, Hortensjuszu! 
  TYTUS
Dobry Warronie, witam cię uprzejmie. 
  HORTENSJUSZ
I Lucjusz? Co nas wszystkich tu sprowadza? 
  SŁUGA LUCJUSZA
Wszystkich, jak myślę, tenże sam interes. 
Ja po pieniądze przychodzę. 
  TYTUS
My także. 
 
Wchodzi Filotus. SŁUGA LUCJUSZA
Patrz, i Filotus. 
  FILOTUS
Wszystkim wam dzień dobry! 
  SŁUGA LUCJUSZA
Dzień dobry, bracie. A która godzina? 
  FILOTUS
Blisko dziewiątej. 
  SŁUGA LUCJUSZA
Jak to, już tak późno? 
  FILOTUS
Czyli się Tymon jeszcze nie pokazał? 
  SŁUGA LUCJUSZA
Nie. 
  FILOTUS
To rzecz dziwna, bo wedle zwyczaju, 
Już go o siódmej można było widzieć. 
  SŁUGA LUCJUSZA
Bo widzisz, krótsze są dni jego teraz. 
Bieg marnotrawcy jest niby bieg słońca, 
Tym tylko różny, że się nie odnawia; 
Boję się, żeby w Tymona sakiewce 
Głęboka zima dziś nie panowała, 
To jest: że choćbyś dłoń wsunął głęboko, 
Niewiele znajdziesz. 
  FILOTUS
Bojaźń twoją dzielę. 
  TYTUS
Na dziwną sprawę zwracam waszą baczność. 
 
do Hortensjusza
Twój pan cię przysłał po pieniądze? 
  HORTENSJUSZ
Zgadłeś. 
  TYTUS
A na swym palcu dar nosi Tymona, 
Za który żądać przychodzę zapłaty. 
  HORTENSJUSZ
Robię, co muszę. 
  SŁUGA LUCJUSZA
Każdy mi uwierzy, 
Że Tymon płaci więcej, niż należy; 
Boć to wygląda, jakby Tymonowi 
Za te klejnoty twój pan płacić kazał, 
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Idź do strony:

Darmowe książki «Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz