Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Sztuka, której współautorstwo przypisuje się Thomasowi Middletonowi, jest opowieścią o nadmiernej szczodrości i zaufaniu, które po odmianie losu przeradzają się w równie skrajną mizantropię. Nie znajdziemy tu jednak jednoznacznego morału zalecającego umiarkowanie.Szczególną cechę utworu stanowi wyjątkowe nagromadzenie wymyślnych przekleństw (np. „za brudny jesteś, żebym pluł na ciebie”); celują w tym Tymon i Apemantes w scenie 3. aktu IV.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Czytasz książkę online - «Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)

Idź do strony:

w grę tę mogą, ja nie mam odwagi

Iść za ich wzorem, bo wiesz, co się zdarza:

Bogatych błędom świat chętnie pobłaża.

WENTYDIUSZ

Szlachetna dusza!

Wszyscy wstają ceremonialnie i poglądają na Tymona. TYMON

Nie, moi panowie,

Boć ceremonię wymyślili ludzie,

By nią osłonić powierzchowne dzieła,

Zwodną gościnność i dobroć fałszywą,

Przed czynem jeszcze żałującą czynu.

Gdzie przyjaźń szczera, po co ceremonie?

Usiądźcie, proszę; przytomność tu wasza

Droższa fortunie mej niż mnie fortuna.

Siadają. PIERWSZY PAN

To zawsze, panie, naszą było myślą.

APEMANTUS

Ha! Takie dzisiaj twe wyznanie wiary?

TYMON

O, Apemantus; witaj, przyjacielu!

APEMANTUS

Nie witaj tylko, bo ja tu przychodzę

Dlatego, żebyś sam wypchnął mnie za drzwi.

TYMON

Fe! To rzecz brzydka, grubijanin z ciebie,

Podobny humor męża nie jest godny.

Przysłowie mówi: „Ira brevis furor4”,

Ale ten człowiek ciągle zagniewany,

Więc mu na boku dajcie stół osobny,

Bo jeśli czuje wstręt do towarzystwa,

Dla towarzystwa nie jest on stworzony.

APEMANTUS

Skoro nalegasz, zostanę, lecz pomnij,

Żem przyszedł tylko wzorki z was wybierać5.

TYMON

Nie zważam na to, co mówisz. Jesteś Ateńczykiem, to dosyć, żebyś dobre znalazł u mnie przyjęcie. Sam nie chcę żadnej nadawać tu sobie powagi6; więc cię proszę, niech moja uczta zamknie ci usta.

APEMANTUS

Gardzę twą ucztą, twój obiad mnie dławi,

Bo ci pochlebiać nie jest moją myślą.

Boże! Tłum jaki pożera Tymona!

On tylko jeden tego nie spostrzega!

Z boleścią patrzę, kiedy w krwi jednego

Tylu chleb macza, a on jak szalony

Sam ich do tego krzykiem swym podszczuwa.

Dziwna, że ludzie śmią ludziom zawierzać,

Gdy ich powinni zapraszać bez nożów;

Ich uczta równie na tym by zyskała

I bezpieczniejsze byłoby ich życie.

Nie brak przykładów; ten chytry pasożyt,

Który przy boku teraz jego siedzi

I chleb z nim łamie, i z jednej z nim szklanki

Wychyla zdrowie jego, będzie pierwszy,

Żeby go zabić: widziano to nieraz.

Gdybym był panem, nie piłbym przy stole,

By gościom moim nie odsłonić krtani:

Magnatom tylko z pancerzem na gardle

Pić się należy.

TYMON

do gościa, który wznosi zdrowie

Chętnie, dobry panie,

A niechaj potem puchar idzie kołem.

DRUGI PAN

Zacny Tymonie, niech płynie tą stroną.

APEMANTUS

Płynie tą stroną! To mi zuch, to pływak!

Zdrowie to zdrowiu twemu i fortunie

Grozi chorobą. Pij uczciwą wodę,

Która nikogo w błoto nie rzuciła.

Pokarm mój skromny, jak skromny napitek:

Kto kiedy bogom dziękował za zbytek?

Modlitwa Apemanta przed jedzeniem.

Boże, o skarby żadne cię nie proszę;

Za siebie modły, nie za innych wznoszę

Niech mnie od tego łaska twa zachowa,

Bym wierzył w ludzkie przysięgi i słowa,

Bym zapłakanej ufał kurtyzanie

Lub psu, co drzemać zdaje się przy ścianie,

Wolność mą w izbie więziennego chował,

A na przyjaciół w potrzebie rachował.

Amen. Niech twoją stanie się to sprawą7!

Bogacze grzeszą, korzonki mą strawą.

je i pije

Niech ci to służy na zdrowie, Apemancie!

TYMON

Wodzu Alcybiadesie, twoje serce jest teraz na placu bitwy.

ALCYBIADES

Moje serce zawsze jest na twoje usługi, Tymonie.

TYMON

Wolałbyś jednak śniadanie z nieprzyjaciół złożone niż obiad z przyjaciół.

ALCYBIADES

To prawda, panie; nie ma potrawy nad nieprzyjacielską surowiznę; najlepszemu przyjacielowi takiego bym życzył bankietu.

APEMANTUS

Chciałbym też, żeby ci wszyscy pochlebcy twoimi byli nieprzyjaciółmi, abyś mógł ich zabić, a mnie potem na ucztę zaprosić!

PIERWSZY PAN

Gdybyś mógł, panie, jakim szczęśliwym zdarzeniem nasze serca choć raz na próbę postawić! Gdybyśmy mieli sposobność pokazać ci choć cząstkę naszego dla ciebie poświęcenia! Nic by już nam wtedy do życzenia nie zostało.

TYMON

Nie wątpię o tym, dobrzy moi przyjaciele, że same bogi dadzą wam kiedyś sposobność pośpieszenia mi na pomoc; bo inaczej dlaczegóż bylibyście moimi przyjaciółmi? Czyż dałbym wam, przed tysiącem innych, tytuł ten kosztowny, gdybym was w sercu nie nosił? Sam sobie powiedziałem o was więcej niż wy przy waszej skromności moglibyście na waszą pochwałę powiedzieć, bo nieskończona jest moja w was ufność. O bogi, myślałem sobie nieraz: „Na co by się nam zdali przyjaciele, gdybyśmy nie potrzebowali ich nigdy? Byliby najnieużyteczniejszymi stworzeniami, gdyby nam nigdy żadnej nie oddali przysługi; byłyby to tylko dźwięczne instrumenty w futerałach swoich zamknięte, tylko dla siebie swoją harmonię chowające”. Wyznaję wam, że nieraz pragnąłem zostać ubogim, żeby się do serc waszych przybliżyć. Rodzimy się, żeby sobie świadczyć dobrodziejstwa; a co lepiej, co właściwiej możemy nazwać naszym od bogactw naszych przyjaciół? Co za nieskończona radość; tylu mieć braci, rozrządzających nawzajem jedni drugich majątkami! płacze O radości, przed urodzeniem we łzach tonąca! Oczy moje łez wstrzymać nie mogą; żeby o ich słabości zapomnieć, piję wasze zdrowie!

APEMANTUS

Płaczesz, Tymonie, żeby oni pili.

DRUGI PAN

Tak samo w naszych poczęta źrenicach

Radość, jak dziecię, w łzach się naszych rodzi.

APEMANTUS

Śmieję się, myśląc, że to dziecię bękart.

TRZECI PAN

Wierzaj mi; panie, bardzoś mnie rozczulił.

APEMANTUS

Bardzo!

Słychać za sceną odgłos trąb i rogów. TYMON

Co znaczą te trąby i rogi?

Wchodzi Sługa. SŁUGA

Kilka dam czeka u drzwi i nalega o posłuchanie.

TYMON

Dam? Czego pragną?

SŁUGA

Wyprzedził je posłaniec z poleceniem objawienia ich życzeń.

TYMON

Proszę cię, wprowadź je natychmiast.

Wchodzi Kupido. KUPIDO

Witaj, Tymonie! witajcie, panowie,

Do gościnnego przypuszczeni stołu!

Pięć zmysłów, których ty jesteś patronem,

Hołd ci swój teraz przybiegają złożyć;

Słuch, powonienie, smak i dotykanie

Uradowane wstały już; me panie

Przychodzą teraz widzenie nasycić.

TYMON

Witam je chętnie, niech wejdą co prędzej.

A niech kapela da im powitanie.

Wychodzi Kupido. PIERWSZY PAN

Dowód masz nowy, jak jesteś kochany.

Muzyka. Wchodzi Kupido w towarzystwie dam zamaskowanych, w ubiorze Amazonek z lutniami w ręku; grają i tańczą. APEMANTUS

Ha! Co za banda pustoty nadbiegła!

Tańczą! To, widzę, szalone kobiety.

Szaleństwem tylko jest chwała żywota,

Jak jest szaleństwem pompa ta, równana

Z kroplą oliwy i szczyptą korzonków.

Żeby się bawić, zmieniamy się w błaznów;

Płacim pochlebstwem, by nam pić dał człowiek,

Któremu damy na starość za wino

Tylko zatrutą pogardę i zazdrość.

Kto żył nie psując albo nie popsuty?

Kto zmarł, do grobu nie biorąc w podarku

Słowa pogardy z ust swoich przyjaciół?

Boję się, żeby kiedyś ci, co teraz

Tańczą przede mną, nie deptali po mnie.

Zwyczaj to ludzi drzwi swoje, z dnia końcem,

Przed zachodzącym już zamykać słońcem.

Panowie wstają od stołu z wielkimi oznakami uwielbienia dla Tymona, a na dowód miłości każdy bierze Amazonkę i wszyscy tańczą parami przy odgłosie obojów; po chwili zatrzymują się. TYMON

Ileż mej uczcie dodałyście krasy,

Piękne me panie, przytomnością waszą!

Bez was połowę straciłaby wdzięku,

Wam swoją godność, swój blask winna cały,

Pierwszy mój pomysł swoje dopełnienie.

Dzięki wam za to!

PIERWSZA PANI

Zbyt jesteś łaskawy

I bierzesz, panie, z najlepszej nas strony.

APEMANTUS

Bo najgorsza tak jest plugawa, iż, jak myślę, wziąć byłoby za trudno.

TYMON

A teraz, panie, przyjmijcie łaskawie

Wieczerzę skromną i bez ceremonii.

WSZYSTKIE

Dziękujem, panie.

Wychodzą Kupido i panie. TYMON

Flawiusz!

FLAWIUSZ

Na rozkazy.

TYMON

Przynieść mi, proszę, moją tu szkatułkę.

FLAWIUSZ

Spieszę.

na stronie

Rozdzielać chce znowu klejnoty;

Sprzeciwić mu się niepodobna teraz.

Mógłbym powiedzieć — może bym powinien —

Gdy wyda wszystko, markotno mu będzie,

Że mu się na czas nikt nie śmiał sprzeciwiać.

Szkoda, że dobroć z tyłu oczu nie ma!

Serce nikogo by nie zubożyło.

Wychodzi i wraca ze szkatułką. PIERWSZY PAN

Gdzie nasza służba?

SŁUGA

Na rozkazy, panie.

DRUGI PAN

Przyprowadź konie.

TYMON

Moi przyjaciele,

Jedno wprzód słowo. Patrz, dobry mój panie,

Zrób mi tę łaskę, racz ten klejnot przyjąć

I na pamiątkę noś go na tym palcu.

PIERWSZY PAN

Tak mnie już łaską twoją obsypałeś...

WSZYSCY

Jak i nas wszystkich.

Wchodzi Sługa. SŁUGA

Dostojny mój panie,

Przybyło właśnie kilku senatorów

Z odwiedzinami.

TYMON

Witam ich z radością.

FLAWIUSZ

Chciałbym ci, panie, jedno szepnąć słowo

W sprawie dla ciebie nieskończenie ważnej.

TYMON

Ważnej? Więc dobrze, powiesz mi je później;

Zajmij się teraz przyjęciem mych gości.

FLAWIUSZ

na stronie

Tylko jak? Nie wiem.

Wchodzi inny Sługa. SŁUGA

Na dowód przyjaźni

Lucjusz, a pan mój, przysyła ci w darze

W srebrnych przyborach cztery mleczne konie.

TYMON

Przyjmuję chętnie. Nie zapomnij tylko

Pięknym prezentem piękny spłacić prezent.

Wchodzi Trzeci sługa. TYMON

Co za nowiny?

TRZECI SŁUGA

Pan mój, dostojny i szlachetny Lukullus, zaprasza cię z sobą jutro na polowanie, a zarazem przysyła ci dwie smycze chartów.

TYMON

I zaproszenie, i charty przyjmuję,

Nie bez odpłaty.

FLAWIUSZ

na stronie

Lecz jak się to skończy?

Każe mi świetne rozsyłać prezenty,

Wydawać uczty, a szkatuła pusta.

Ani chce wiedzieć, co w jego sakiewce,

Ani mnie słucha, gdy pragnę powiedzieć,

Że dobre serce jego dziś żebrakiem

Niezdolnym zadośćuczynić życzeniom;

Tak są nad środki jego obietnice,

Że długiem wszystko, co mówi, że winien

Za każde słowo; tak zawsze był dobry,

Że dziś dobroci swej płaci procenty;

Na wszystkich dobrach ciąży hipoteka.

Jak bym chciał z jego wyśliznąć się służby,

Zanim konieczność gwałtem mnie wypędzi!

O, jak szczęśliwsza samotność uboga

Nad tłum przyjaciół groźniejszych od wroga!

Myśl o mym panu serce mi zakrwawia.

Wychodzi. TYMON

Sam siebie krzywdzisz, wartość twą poniżasz.

Przyjmij ten drobny przyjaźni zadatek.

DRUGI PAN

Przyjmuję, panie, z wdzięcznością bez granic.

TRZECI PAN

To czysta dusza wspaniałomyślności!

TYMON

A teraz sobie przypominam, panie,

Żeś wczora chwalił mojego gniadosza;

Racz więc go przyjąć, gdy ci tak do serca.

DRUGI PAN

O, co do tego, panie, racz przebaczyć...

TYMON

Możesz za słowo wziąć mnie bez skrupułu;

Wiem, co kto chwali, pragnąłby posiadać;

Moich przyjaciół życzenia są moje;

Wierz memu słowu. Odwiedzę was wkrótce.

WSZYSCY

Nigdy milszego nie ujrzymy gościa.

TYMON

Tak mi każdego z was drogi jest widok,

Że nigdy dosyć dać nie jestem w stanie;

Gdybym królestwa miał na me rozkazy,

Mym przyjaciołom rozdałbym je chętnie,

Jesteś żołnierzem, mój Alcybiadesie,

A więc bez grosza; to ci się należy

Prawem jałmużny, bo twoja dziedzina

Pośród umarłych; wszystkie twoje ziemie

Są placem boju.

ALCYBIADES

Leżą też odłogiem.

PIERWSZY PAN

Tak ci jesteśmy wdzięczni...

TYMON

Ja wam równie.

DRUGI PAN

A miłość nasza...

TYMON

Równa mojej dla was.

Hej! Więcej światła!

PIERWSZY PAN

Niech szczęście bez granic,

Honor, Fortuna strzegą cię, Tymonie!

TYMON

Zawsze gotowy służyć przyjaciołom.

Wychodzą Alcybiades, panowie i inni. APEMANTUS

Co za harmider! Jakie nóg wierzganie!

Lecz mi się zdaje, że te wszystkie nogi

Niewarte ceny, którą za nie płacisz.

Mętna to przyjaźń. Gdzie serce fałszywe

I nogi także powinny być krzywe.

Idź do strony:

Darmowe książki «Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz