Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Sztuka, której współautorstwo przypisuje się Thomasowi Middletonowi, jest opowieścią o nadmiernej szczodrości i zaufaniu, które po odmianie losu przeradzają się w równie skrajną mizantropię. Nie znajdziemy tu jednak jednoznacznego morału zalecającego umiarkowanie.Szczególną cechę utworu stanowi wyjątkowe nagromadzenie wymyślnych przekleństw (np. „za brudny jesteś, żebym pluł na ciebie”); celują w tym Tymon i Apemantes w scenie 3. aktu IV.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Czytasz książkę online - «Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 William Shakespeare (Szekspir)

Idź do strony:

słuchać woli!

Wychodzi.

Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/

AKT DRUGI SCENA PIERWSZA

Ateny. Pokój jednego z senatorów.

Wchodzi Senator z papierami w ręku. SENATOR

Ostatnim razem pięć tysięcy; przy tym

Izydorowi wraz z Warronem winien

Dziewięć tysięcy, co razem z mym długiem

Dochodzi sumy dwudziestu i pięciu;

Zawsze go jednak febra marnotrawstwa

Toczy wewnętrznie; trudno, by stan taki

Długo się ostał — ostać się nie może.

Jeśli chcę złota, dość mi będzie ukraść

Psa sąsiadowi, dać go Tymonowi,

A pies mi będzie złotą bił monetę;

Gdybym chciał przedać konia, żeby kupić

Dwadzieścia lepszych, dam go Tymonowi,

Dam jako prezent, a koń mi się źrebi

I rumakami napełnia mi stajnię;

Przy jego wrotach nie ma odźwiernego,

By przechodzących z uśmiechem nie wpraszał.

To trwać nie może, dość chwili rozwagi,

By zgłębić stanu podobnego chwiejność.

Hej! Hola! Kafis.

Wchodzi Kafis. KAFIS

Co pan rozkazuje?

SENATOR

Weź płaszcz, co żywo biegnij do Tymona,

O me pieniądze domagaj się głośno;

Pierwszą odmową nie daj się odgonić;

Nie trać języka; jeżeli ci powie,

Grzecznie kiwając czapką w prawej ręce:

„Poleć mnie pana twojego przyjaźni!”

Powiedz dobitnie, że jestem w kłopocie,

Że mych pieniędzy własne me potrzeby

Na gwałt żądają; termin jego minął,

A ja, na jego licząc wierzytelność,

Własny mój kredyt zrujnowałem prawie.

Kocham go, ale nie chcę krzyżów złamać,

Żeby uleczyć chory jego palec.

Żadnej nie cierpią zwłoki me potrzeby;

Nie słów mi trzeba, ale gotowizny.

Idź, przybierz minę śmiałą, rezolutną,

Bo mi się zdaje, że gdy każde pióro

Wróci do skrzydła swego właściciela,

Tymon, co teraz wygląda jak feniks,

Będzie wyglądał jak gęś oskubana.

Idź!

KAFIS

Idę, panie.

SENATOR

Weź z sobą obligi.

A patrz na daty.

KAFIS

Nie zapomnę, panie.

SENATOR

Idź.

Wychodzą. SCENA DRUGA

Pokój w domu Tymona.

Wchodzi Flawiusz z plikiem rachunków w ręku. FLAWIUSZ

Ni jednej chwili rozwagi w tym szale!

Daje i daje, i ani się pyta,

Skąd brać, by dawać; nie uważa na to,

Jak mu się w rękach topi jego mienie

I jak zastąpić to, co uleciało.

Człowieka z pustszą głową, lepszym sercem

Ziemia nie nosi. Co ja tu mam począć?

Nie będzie słuchał, póki nie uczuje.

Muszę mu jednak wręcz powiedzieć prawdę,

Jak tylko wróci z polowania. Szkoda!

Wchodzą Kafis i sługi Izydora i Warrona. KAFIS

Dobry ci wieczór, Warronie, czyś przyszedł

Pieniędzy żądać?

SŁUGA WARRONA

Czy i ty w tym celu?

KAFIS

Zgadłeś, kolego. A ty, Izydorze?

SŁUGA IZYDORA

W tej samej myśli.

KAFIS

Moi przyjaciele,

Bodaj nas tylko z kwitkiem nie odprawił!

SŁUGA WARRONA

Bardzo się boję.

KAFIS

Otóż pan nadchodzi.

Wchodzą Tymon, Alcybiades, panowie i inni. TYMON

A po obiedzie, mój Alcybiadesie,

Ruszamy znowu. Czego chcesz ode mnie?

KAFIS

To nota, panie, pewnych zaległości...

TYMON

Co? Zaległości? A skąd tu przychodzisz?

KAFIS

Tu, z Aten, panie.

TYMON

W takim interesie

Do intendenta mego chciej się udać.

KAFIS

Intendent, panie, przez miesiąc mnie cały

Z dnia na dzień, z dzisiaj na jutro odsyłał;

Tymczasem pan mój w wielkiej jest potrzebie

Swoich pieniędzy, pokornie też prosi,

Abyś ze zwykłą sobie szlachetnością

Oddać mu raczył, co mu się należy.

TYMON

Przyjdź jutro rano, dobry przyjacielu.

KAFIS

Lecz...?

TYMON

Tylko miarkuj się, mój przyjacielu.

SŁUGA WARRONA

Sługa Warrona...

SŁUGA IZYDORA

Sługa Izydora

Prosi pokornie o śpieszną wypłatę.

KAFIS

Gdybyś mojego pana znał potrzeby...

SŁUGA WARRONA

Termin upłynął od sześciu tygodni.

Areszt...

SŁUGA IZYDORA

Intendent z niczym mnie odprawił;

Więc wprost do pana udać się mam rozkaz.

TYMON

Dajcie mi, proszę, odetchnąć. Panowie,

Raczcie mieć krótką chwilę cierpliwości,

Przyjdę niebawem.

Wychodzą Alcybiades i panowie. Tymon do Flawiusza:

Zbliż się i wytłumacz,

Co się to znaczy, że jestem zmuszony

Krzyków tych słuchać o zaległe długi,

O niespłacone na termin obligi,

Z krzywdą mojego honoru.

FLAWIUSZ

Panowie,

Nie teraz pora do spraw takiej treści.

Do poobiedzia zechciejcie poczekać,

A ja tymczasem wytłumaczę panu,

Dlaczego dotąd długi nie spłacone.

TYMON

Zróbcie tak, proszę, moi przyjaciele.

Tymczasem daj im uczciwe przyjęcie.

Wychodzi. FLAWIUSZ

Proszę za sobą.

Wychodzi. KAFIS

Czekajcie! Czekajcie! Apemantus zbliża się z błaznem, pobawmy się z nimi trochę.

Wchodzą Apemantus i Błazen. SŁUGA WARRONA

Na szubienicę z tym hultajem! Nawymyśla nam tylko.

SŁUGA IZYDORA

Zaraza na tego psa!

SŁUGA WARRONA

Jak się masz, błaźnie?

APEMANTUS

Czy rozmawiasz z własnym cieniem?

SŁUGA WARRONA

Nie do ciebie mówię.

APEMANTUS

Nie, ale do siebie samego. do Błazna Idźmy!

SŁUGA IZYDORA

do Sługi Warrona

Już ci na grzbiet wsadził błazna.

APEMANTUS

Nie jeszcze, bo widzę, że cię jeszcze nie wziął na barana.

KAFIS

A kto teraz błazen?

APEMANTUS

Ten, co się o to pyta. Biedni hultaje, fagasy lichwiarzy! Rajfury między złotem a potrzebą!

WSZYSCY SŁUDZY

Czym jesteśmy, Apemancie?

APEMANTUS

Osłami.

WSZYSCY

Dlaczego?

APEMANTUS

Bo się pytacie, czym jesteście, i nie znacie samych siebie. Mów do nich, błaźnie.

BŁAZEN

Jak się macie, panowie?

WSZYSCY

Dziękujemy, dobry błaźnie; a jak się ma twoja kochanka?

BŁAZEN

Właśnie grzeje wodę, aby oparzyć takie, jak wy, kurczęta. Ach, gdybyśmy mogli widzieć was w Koryncie.

APEMANTUS

Dobrze, dziękuję.

Wchodzi Paź. BŁAZEN

Patrz, zbliża się paź mojej pani.

PAŹ

do Błazna

Jakże tam, kapitanie? Co robisz w tej mądrej kompanii? Jak się masz, Apemancie?

APEMANTUS

Chciałbym mieć kij w gębie, żebym ci użytecznie mógł odpowiedzieć.

PAŹ

Proszę cię, Apemancie, czytaj mi adresy tych listów, bo nie wiem, który któremu oddać.

APEMANTUS

Nie umiesz czytać?

PAŹ

Nie.

APEMANTUS

To niewiele umrze mądrości w dniu, w którym cię powieszą. Ten do Tymona, ten do Alcybiadesa. Widzę, że się urodziłeś bękartem, a umrzesz rajfurem.

PAŹ

A ty się ulągłeś szczenięciem, a umrzesz psią śmiercią — z głodu. Nie odpowiadaj, odchodzę.

Wychodzi. APEMANTUS

Tak zawsze przed łaską uciekasz. Błaźnie, pójdę z tobą do Tymona.

BŁAZEN

Czy mnie tam zostawisz?

APEMANTUS

Jeżeli go zastaniemy w domu. Wy trzej służycie trzem lichwiarzom?

WSZYSCY

Tak jest, a wolelibyśmy, żeby oni nam służyli.

APEMANTUS

I ja też bym wolał, byłby to figiel, jakiego nigdy jeszcze kat złodziejowi nie wypłatał.

BŁAZEN

Jesteście sługami trzech lichwiarzy?

WSZYSCY

Tak jest, błazenku.

BŁAZEN

Zdaje mi się, że każdy lichwiarz musi mieć błazna na służbie. Pani moja jest także lichwiarką, ja też jestem jej błaznem, gdy ludzie przychodzą pożyczać u waszych panów, wchodzą ze smutkiem, a odchodzą z weselem; w domu mojej pani dzieje się przeciwnie, wchodzą z weselem, a odchodzą ze smutkiem. Dlaczego?

SŁUGA WARRONA

Mógłbym powiedzieć jedną tego przyczynę.

APEMANTUS

Powiedz więc, ażebyśmy cię uznali za tatusia8 i hultaja, co wcale nie umniejszy twojego poważania.

SŁUGA WARRONA

Co to jest tatuś9, błazenku?

BŁAZEN

Błazen w pięknym odzieniu, coś na twoje podobieństwo. Jest to duch: czasami pokazuje się w postaci pana, czasami w postaci prawnika, czasami wygląda jak filozof, tylko że nie filozoficznego szuka kamienia; bardzo często ma minę kawalera, a w ogólności wszystkie formy, pod którymi człowiek rośnie i próchnieje od trzynastego do osiemdziesiątego roku.

SŁUGA WARRONA

Nie całkiem ty błazen.

BŁAZEN

Jak ty nie całkiem mądry. Ile u mnie błazeństwa, tyle u ciebie braku mądrości.

APEMANTUS

Tej odpowiedzi nie powstydziłby się Apemantus.

WSZYSCY SŁUDZY

Z drogi! Z drogi! Zbliża się Tymon.

Wchodzą Tymon i Flawiusz. BŁAZEN

Nie zawsze ja chodzę za kochankiem, starszym bratem lub kobietą; zdarza mi się chodzić i za filozofem.

Wychodzą Apemantus i Błazen. FLAWIUSZ

Oddalcie się, proszę, za chwilę przyjdę rozmówić się z wami

Wychodzą Słudzy. TYMON

Dziwię się bardzo. Dlaczego aż dotąd

Jasnoś mi stanu mego nie wykazał,

Abym wydawał wedle mych dochodów?

FLAWIUSZ

Nigdy mnie, panie, słuchać nie raczyłeś.

TYMON

Żartujesz; może wybierałeś porę,

W której mi słuchać było niepodobna;

Trudność tę wziąłeś sobie za wymówkę

Twego niedbalstwa.

FLAWIUSZ

O dobry mój panie,

Moje rachunki przynosiłem nieraz;

Gdym je przedstawiał, odpychałeś księgi.

Mówiąc, że moja sprawdza je uczciwość;

Kiedyś za lada datek nakazywał

Skarby przesyłać, płakałem jak dziecko,

A nawet często, bez względu na respekt,

Błagałem, żebyś rękę mniej otwierał;

Musiałem nieraz fukania twe znosić,

Kiedy mówiłem o skarbów odpływie,

O długów coraz groźniejszym przystępie,

Drogi mój panie, choć to już za późno,

Czas wielki, żebyś usłyszał na koniec,

Że cała masa twoich posiadłości

Połowy twoich długów nie pokryje.

TYMON

Sprzedaj me ziemie.

FLAWIUSZ

Wszystkie zastawione,

Niejedna poszła w ręce wierzycieli.

Co pozostało, ledwo zamknie usta

Dzisiejszym długom, jutro przyjdą nowe;

Jak je zapłacić? Jaka przyszłość nasza?

TYMON

Do Sparty me się rozciągały klucze.

FLAWIUSZ

Drogi mój panie, świat to wyraz tylko;

Gdyby był twoim, gdybyś nim rozrządzał,

Jakby się prędko z twoich rąk wyśliznął!

TYMON

To prawda.

FLAWIUSZ

Panie, jeśli podejrzewasz,

Jeżeli wątpisz o mej uczciwości,

Błagam cię, wybierz sędziów najsurowszych,

Niechaj się w moich rozpatrzą rachunkach.

Bóg mi jest świadkiem, że gdy twoje sale

Od pasożytów twych się trzęsły krzyku,

Gdy się w piwnicach lało twoje wino,

Kiedy twój pałac od pochodni gorzał,

A grzmot kapeli echo odbijało,

Me oczy w kącie łzami zachodziły.

TYMON

Dość tego!

FLAWIUSZ

Boże, mówiłem do siebie:

Pan mój jak wielki, jak wspaniałomyślny!

Tłum niewolników i chłopów tej nocy

Ile zbytkownych połknął tu łakoci!

Kto się Tymona poddanym nie pisze?

Na jego służbę nie oddaje serca,

Głowy i szabli, i sił, i majątku?

O wielki Tymon! Szlachetny, królewski!

Lecz gdy skarb zniknie, co tę chwałę płaci,

I duch uleci, który ją dziś trąbi:

Głód zamorduje, co spłodziła uczta;

Niech przyjdzie jeden chłodny dzień zimowy,

A tych komarów cała zniknie chmara.

TYMON

Dosyć, powtarzam; skończ twoje kazanie!

Ma dobroć nigdy nie była nikczemną;

Nie podle, alem nierozważnie dawał.

Dlaczego płaczesz? Możeszli10 przypuszczać,

Że w mej potrzebie nie znajdę przyjaciół?

O, bądź spokojny! Bo gdybym chciał czerpać

Z mnogich miłości mojej magazynów,

Gdybym pożyczką na próbę chciał stawić

Przyjaciół serca, tak mi łatwo będzie

Rozrządzać ludźmi i ludzi fortuną,

Jak mi rozkazać łatwo, żebyś mówił.

FLAWIUSZ

Bodaj się twoje sprawdziły nadzieje!

TYMON

I gdy rozważam dzisiejsze kłopoty,

Błogosławieństwem zdają mi się nowym,

By przez nie moich doświadczyć przyjaciół.

Zobaczysz wkrótce, jak mylne twe sądy:

Jestem bogaty przyjaciół skarbami,

Hej, Flaminiuszu! Serwiliuszu, hola!

Wchodzą Flaminiusz, Serwiliusz i kilka sług innych. SERWILIUSZ

Panie! Panie!

TYMON

Mam dla każdego z was zlecenie. Ty pójdziesz do Lucjusza, ty do Lukullusa; polowałem dziś z jego dostojnością; ty do Semproniusza. Polećcie mnie ich przyjaźni i dodajcie, iż jestem dumny, że moje interesa11 dają mi sposobność żądania od nich pieniężnych zasiłków. Żądajcie pięćdziesiąt talentów.

FLAMINIUSZ

Jak rozkazałeś, panie.

FLAWIUSZ

na stronie

Lucjusz? Lukullus? Hm!

TYMON

A ty, mopanku, idź do senatorów —

Sprawie publicznej oddane usługi

Prośbie mej, sądzę, dadzą posłuchanie —

Powiedz, niech raczą bez zwłoki mi przysłać

Tysiąc talentów.

FLAWIUSZ

Przekonany, panie,

Że to najkrótsza będzie dla mnie droga,

Dość byłem śmiały, że im na rękojmię

Twój podpis dałem, lecz kiwali głową

I nie bogatszy wróciłem do domu.

TYMON

Idź do strony:

Darmowe książki «Tymon Ateńczyk - William Shakespeare (Szekspir) (biblioteka informatyczna .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz