Don Carlos - Fryderyk Schiller (życzenia dla biblioteki .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Don Carlos to dramat autorstwa Fryderyka Schillera, którego głównym bohaterem jest Don Carlos, książę austriacki, syn Filipa II.
Z powodów politycznych król wziął za żonę ukochaną Carlosa, co staje się powodem ogromnego cierpienia księcia. Uczuciem za to darzy go Eboli, księżniczka i dama dworu królowej. Zraniony Don Carlos pragnie wyjechać do Flandrii i dowodzić jej armią. W dramacie Schillera występują prawdziwe postacie historyczne, jednak autor dokonał pewnych zmian, czyniąc z głównego bohatera nie obłąkanego młodzieńca, a idealistę i liberała, głoszącego swoje (i Schillera) poglądy.
Dzieło powstało w 1787 roku. Na podstawie dramatu powstały libretta do oper, z których najsłynniejszą jest ta skompnowana przez Verdiego.
Fryderyk Schiller to niemiecki poeta, filozof, dramaturg drugiej połowy XVIII wieku. Był przedstawicielem tzw. okresu Sturm und Drang, czyli Burzy i naporu. Zasłynął przede wszystkim jako autor Zbójców, Dziewicy Orleańskiej i Ody do radości. Jego twórczośc była inspiracją m.in. dla Adama Mickiewicza.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Fryderyk Schiller
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Don Carlos - Fryderyk Schiller (życzenia dla biblioteki .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Fryderyk Schiller
— prześni ją na nowo.
Jak wzniośle i jak słodko swe własne istnienie
Przedłużać w cnotach syna, wiecznie, niewzruszenie,
Na dobro dla stuleci. — Jak pięknie — w tej wierze
Szczepić płonkę74, że owoc drogie dziecko zbierze.
Jemu zbierać na lichwę75 i żyć tą nadzieją,
Że wdzięcznością sieroty piersi rozgorzeją.
Mój ojcze, twoje mnichy mądrym obliczeniem
Raj ten ziemski przed tobą skrywają milczeniem.
FILIP
nie bez wzruszenia
O mój synu — na siebie wyrok sam wydałeś,
Cudnie malując szczęście. Czy je dać umiałeś?
CARLOS
Niech mnie sądzi Przedwieczny! Twoje własne dłonie
Wyzuwają mnie z serca i z mych praw w koronie.
Wszakże dotąd — do dzisiaj — dobrzeż to? Godziwie?
Aż dotąd — ja — następca — żyję tu prawdziwie
Jak obcy, z niewolnika porównany stanem;
Na tej ziemi hiszpańskiej, której mam być panem.
Czy to słusznie? Łaskawie? Jakże często było,
Mój ojcze, że me czoło wstydem się płoniło,
Gdy gazety dopiero wieści dworskie niosły.
Jakże często w Aranjuez obcych mocarstw posły
Obznajmiali mnie z nimi.
FILIP
Za gwałtownie szumi
Krew w twych żyłach — a taka niszczyć tylko umie.
CARLOS
Daj mi niszczyć, mój ojcze. Krew się burzy we mnie.
Dwadzieścia i trzy wiosen minęło daremnie —
Jam dotąd nieśmiertelnych nie zdobył wawrzynów.
Ocknąłem się i czuję w sobie żądzę czynów.
Krew moja do królewskiej władzy powołana
Budzi mnie jak wierzyciel. Każda zmarnowana
Godzina z mej młodości o dług honorowy
Głośno się upomina. Nadszedł dzień godowy.
Dzień wielki owej spłaty. Doń dzieje wiekowe,
Doń wzywa sława przodków i trąby bojowe
Grzmiące wieścią wojenną. Oto przyszła chwila,
Która mi wrota szranek76 do sławy uchyla.
Królu mój — czyli syn twój w najgłębszej pokorze
Prośbę, z jaką tu dążył, przedstawić ci może? —
FILIP
Jeszcze prośba? — odkryj ją.
CARLOS
W Brabancji powstanie
Coraz groźniej szerzy się. Uporu złamanie
W buntownikach wymaga jak siły, tak głowy,
Aby szał marzycieli okiełznać w okowy.
Książę ma spieszyć z wojskiem na Flamandii pola
Z wszechwładzą, jaką twoja uzbraja go wola.
Szczytny urząd! — i zda się właściwy jedynie,
By twego syna w sławy wprowadził świątynię.
Mnie, królu, daj dowództwo. Mnie Flandria miłuje.
Ja w zakład jej wierności krew mą ofiaruję.
FILIP
Przemawiasz jak marzyciel. — Urzędu powaga
Tam nie ciebie, młodzieńca, lecz męża wymaga.
CARLOS
Człowieka tylko żąda — a tu Albie przeczy
Cała przeszłość — tej właśnie godności człowieczej.
FILIP
Srogi postrach jedynie buntowników skruszy.
Tam litość jest szaleństwem. Ty dość hartu duszy
Nie masz, synu. — Tam książę siać będzie obawę.
Odstąp od twojej prośby.
CARLOS
Ślij mnie na wyprawę
Wojenną do Flamandii. Śmiej na próbę stawić
Brak hartu mojej duszy. Tam zwycięstwo sprawić
Zdoła już samo imię królewskiego syna,
Gdy sztandary poprzedzi; pewniej niż ruina,
Jaką Alby oprawcy niosą. Ja cię proszę
Na kolanach — tę pierwszą w życiu dziś zanoszę
Prośbę: powierz mi Flandrię.
FILIP
I mamże zarazem
Zbroić twą żądzę władzy mym własnym żelazem?
Potężną armią moją? Czy sądzisz, że złożę
Miecz w ręce mego kata?
CARLOS
O mój wielki Boże!
Żadnego więc postępu? Toż owoc jedyny
Tej wielkiej, od tak dawna żebranej godziny?
Nie odpychaj mnie, ojcze — chciej wyrok złagodzić.
Nierad77 bym z odpowiedzią tak gorzką odchodzić.
Nierad bym oddalonym być z raną tak krwawą.
Niech twoja względność raczy więcej być łaskawą.
Jest to moją gwałtowną potrzebą. Jest próbą
Ostateczną w rozpaczy. Darmo walczę z sobą,
Aby znosić po męsku mą boleść wytrwale,
Że wszystkiego — wszystkiego odmawiasz mi stale.
Teraz każesz mi odejść. Ja, nie wysłuchany,
Z mych tysiąca najsłodszych nadziei obrany,
Oddalam się od ciebie. Gdzie twój Alba tyle
Ma wszechwładzy z Domingiem — tam strącone w pyle
Twoje dziecko łzy roni. Wszak byli świadkami —
Tłum dworzan, drżące grandy wraz z mnichów bractwami,
Gdyś raczył uroczyste dać mi posłuchanie.
Nie chciej mnie więc zawstydzać i tak ranić, panie,
Dając mnie dworskiej czerni78 w pośmiech bezlitośnie,
Aby moją sromotę wyszydzali sprośnie,
Że obcy twoją łaską bez miary się poi,
Gdy sam jeden twój Carlos na uboczu stoi,
Odepchnięty z swą prośbą! Jako dowód zatem,
Że dajesz mej godności uznanie przed światem,
Ślij mnie z wojskiem do Flandrii!
FILIP
Nie wznawiaj tej prośby,
Jeżeli gniewu króla chcesz uniknąć groźby!
CARLOS
Ważę się na gniew króla i moje błaganie
Raz ostatni powtarzam — powierz mi, o panie!
Los Flandrii! Jam powinien79, ja uciec stąd muszę,
Tu jak pod mieczem kata tchem własnym się duszę.
Niebo cięży nade mną jak wyrzut sumienia;
Daj mi w jego odmianie szukać ocalenia.
Jeśli chcesz mnie ratować nie zwlekając pory,
Ślij mnie, ojcze, do Flandrii.
FILIP
z wymuszonym spokojem
Synu — taki chory
Opieką i radami doktorów się leczy.
Ty zostaniesz — a Flandrię zdałem księcia pieczy80.
CARLOS
bez pohamowania
O! Teraz mnie otoczcie, opiekuńcze duchy!
FILIP
o krok się cofając
Hola! Co mają znaczyć te gwałtowne ruchy!
CARLOS
osłabłym głosem
Ojcze! Więc nie cofniętym wyrok twój zostanie?
FILIP
Wyrok z ust króla wyszedł.
CARLOS
Spełniłem zadanie.
Oddala się w gwałtownym poruszeniu.
SCENA TRZECIA
Filip pozostaje przez czas jakiś w głębokim zadumaniu, po czym przechadza się po sali. Alba zbliża się nieśmiało.
FILIP
Bądźcie każdej godziny gotowymi w drogę
Do Brukseli.
ALBA
Wasz rozkaz dzisiaj spełnić mogę,
Mój królu.
FILIP
W gabinecie leży już gotowe
Przyznanie wam wszechwładzy. Tymczasem królowę
Proście o uwolnienie — jak równie z pokłonem
Wstąpcie do infanta.
ALBA
W wzburzeniu szalonem
Widziałem, jak tę salę opuszczał. — Lecz, panie,
Zdajesz się podrażnionym, jakby w gniewnym stanie.
Miałże przedmiot rozmowy?...
FILIP
przechadzając się chwilę tam i z powrotem
Rozmowy przedmiotem
Był książę Alba.
KRÓL
zatrzymując wzrok na Księciu, pochmurnie
Chętnie przyjmuję wieść o tem,
Że Carlos nienawidzi mych radców: wszelako
Widzę z żalem, że wzgardę czuje dla was taką.
Alba płoni się, bliski wybuchu.
Teraz żadnych tłumaczeń. — Macie pozwolenie
Przejednać księcia.
ALBA
Panie!
FILIP
Kto mi ostrzeżenie
Pierwszy podał o czarnej zdradzie w moim synie?
Wyznajcie! Jam go minął, was słuchał jedynie.
Książę, ja chcę i jego doświadczyć w tej sprawie.
W przyszłości bliżej tronu Carlosa postawię.
Odejdźcie.
Filip udaje się do gabinetu. Alba odchodzi głównymi podwojami.
SCENA CZWARTA
Sala poprzedzająca komnaty Królowej.
Carlos, zajęty rozmową z Paziem, wchodzi środkowymi podwojami. Dworzanie, znajdujący się w sali, za przybyciem Carlosa rozchodzą się po bocznych pokojach.
CARLOS
Ten list do mnie? Klucz na co... i drogą
Tajemniczą wręczone? — Pójdź bliżej... od kogo
Otrzymałeś zlecenie?
PAŹ
tajemniczo
O ile mi znaną
Myśl mej pani, to woli nie być opisaną,
A raczej odgadniętą.
CARLOS