Biedny Henryk - Gerhart Hauptmann (biblioteka publiczna online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Biedny Henryk (Der arme Heinrich), sztuka teatralna Gerharta Hauptmanna z 1902 r., stanowi adaptację średniowiecznego poematu narracyjnego autorstwa rycerza i poety, Hartmanna von Aue, napisanego w latach 90. XII w. Poemat, wykorzystujący wzorce zarówno literatury dworskiej, jak religijnej, opowiada historię szlachetnego rycerza, którego Bóg ciężko doświadczył, zsyłając nań trąd. Podejrzanej konduity medyk z Salerno wskazuje mu jedyną drogę oczyszczenia z choroby: przez krew z serca dziewicy, która dobrowolnie poświęci dla jego ocalenia.
W XVIII w. poemat został przełożony na nowoniemiecki i stał się szeroko znany w wersji opracowanej w 1815 r. przez braci Grimm. Inną popularną adaptacją średniowiecznego poematu była Złota legenda Henry'ego Wadswortha Longfellowa z 1851 r., przetransponowana w kantatę operową Arthura Sullivana w 1888 r. U schyłku stulecia cieszyła się w tej formie scenicznej znacznym powodzeniem. Istniała również operowa wersja niemieckojęzyczna skomponowana przez Hansa Pfitznera do libretta Jamesa Gruna; po raz pierwszy została wystawiona w 1895 r. w Mainz, a następnie obiegła liczne sceny w całych Niemczech.
Sztuka Gerharta Hauptmanna wpisuje się w tradycję powtarzania wzruszającej opowieści o trędowatym księciu, diabolicznym lekarzu z Salerno i dziewczęcej zbawicielce.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Gerhart Hauptmann
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Biedny Henryk - Gerhart Hauptmann (biblioteka publiczna online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gerhart Hauptmann
przyjść do was?
Benedykt
Kiedy tylko chcecie.
Ilekroć ona zawita w me progi,
jasność napełnia mą celę ponurą
i rozszerzają się ściany mej leśnej,
ciasnej kapliczki, Zbawiciel oddycha
i uśmiech zjawia się na uściech93 Maryi,
a ja, przytłoczon94 ciężarem mych grzechów,
znów się podnoszę i, jakby rozszerzon95,
mogę znów patrzeć w dobrotliwe oczy
naszego Stwórcy.
Brygita
Potrząsając głową.
Ojcze, rada słucham,
ale ja nie wiem — tak, nie umiem pojąć,
co wy mówicie. Dziecko się zmieniło;
jakiś ją dziwny trzyma duch w uwięzi —
nawet i tutaj, w tych ostatnich czasach,
tylko to nie jest owy96 duch pobożny,
o którym prawisz.
Benedykt
Być może. Nas biednych,
kiedy archanioł z snu grzesznego budzi,
i pan ciemności również nie próżnuje —
on i na waszą naciera dziecinę.
Lecz ona czuwa, ona jest zbudzoną!
Dlatego, proszę — drogi do świątyni,
drogi do łaski i opieki bożej
wy dziecku temu dziś nie zagradzajcie!
Tak to wygląda, jak gdyby aniołów
nieprzeliczone, niewidzialne ręce
ciągły97 ją z sobą do ołtarza; wówczas
gdy tak spoczywa w rajskim zachwyceniu,
w jedno się z Bogiem stapiając w najgłębszych
tajniach swej duszy — wówczas — ja to czuję —
spełnia się tutaj jeden z owych cudów
które nas, ludzi, wiodą do innego,
do prawdziwego życia.
Brygita
Niech się dzieje —
niechże się dzieje wola Boga. Amen.
Ach! Gdyby tylko była więcej święta
pomiędzy nami. Lecz tu jest ponura
i zamroczona w duchu, tak że nieraz
myślę ze strachem, czy też Bóg w tym dziecku
nie chciał mnie skarać? Ja nie mogę, ojcze,
na żadną dobyć się skruchę, niczego
nie mogę dziś już żałować, tak kocham
to moje dziecko; wiem to — zatwardziałość
grzechu jest wielką. Niech Bóg mnie ukarze —
mnie niech ukarze, nie dziecko.
Benedykt
Nieco zakłopotany.
Tak, prawda!
Myśmy grzesznicy. Grzesznymi jesteśmy
już z łona matki. Ale Bóg, gdy zechce,
może ku chwale swojej wszystko zmienić,
wszystko obrócić na dobre, chociażby
w największej było poczęte słabości
i grzechu: dziecka tego czysta dusza
i nieskalane usta niechaj będą
przed jego tronem nie oskarżycielem,
lecz pośrednikiem.
Oboje odchodzą.
SCENA DRUGA
Wchodzi Ottegeba, blada, cicha. Kładzie na stos gałązki jedliny, które przyniosła ze sobą. Kilka z nich odrywa, podchodzi do krucyfiksu, całuje go i wieńczy. Wchodzi ponownie Brygita, spostrzegłszy Ottegebę, bada ją wzrokiem, nadsłuchuje szmeru za sceną i mówi.
Brygita
Cóż te nasze dziewki
tak hałasują na klepisku? —
Ottegeba
Zamyślona, po cichu, z wewnętrznym wyrażeniem.
Biedak,
trądem dotknięty, żebrze na podwórzu.
Brygita
Kto znowu żebrze? Mów wyraźniej... Słyszysz?
Ottegeba
Tak, moja matko, jeden z ludzi bożych.
Brygita
Jego to słychać kołatkę? — Niech idzie,
by go nie spotkał pan Henryk...
Ottegeba
Dlaczego?
Brygita
Co? Cóż ty myślisz?...
Ottegeba
Nic... Dlaczego, matko,
ma się nie spotkać z nim nasz pan?
Brygita
Dla tego
i dla owego... Milcz, nie pytaj więcej.
Ottegeba
Pan Henryk, matko, pisze w swej komorze.
cisza
Ojciec Benedykt mówi: gdyby ludzie
nie buntowali się przeciwko Bogu,
nie odpychali jego łaski świętej
i jego świętej miłości, i gdyby
nieposłuszeństwem i mową bluźnierczą
nie wyszydzali jego miłosierdzia
i bezgranicznej dobroci, przenigdy
nie nawiedziłaby ziemi ta klęska.
Brygita
Krząta się koło talerzy i garnków, przy tym badawcze rzuca spojrzenie na Ottegebę.
Złe dzisiaj czasy. Wiara oraz wierność
znikły ze świata. I w tym ma on słuszność.
Ottegeba
Powiada, matko, iże jad szatana
całe dziś toczy chrześcijaństwo. Pan Bóg
chciał to pokazać w obrazie i stąd też
ciało każdego dotkniętego trądem
jest tego — mówi — zwierciadłem.
Brygita
Być może...
Ottegeba
Nieraz też płacze nasz ojciec Benedykt,
smaga swe plecy i mówi, że znać już
Bóg się w swym gniewie na zawsze odwrócił
od tego świata...
Brygita
Żegna się.
Niechże pochwalony
będzie nam Jezus Chrystus, nasz Zbawiciel.
Ottegeba
Z większym niepokojem.
Ojciec Benedykt mówi, że już bliskim
Sąd Ostateczny i że koniec świata
czyha już na nas. Nie lękasz się, matko?
Brygita
Lęku i trwogi doznajemy wszyscy
na tym podole98...
Ottegeba
Żar i dym, i duszne —
mówi — wapory99, wojny i zarazy
zieją ze studzien przepaści... Anioły
moru100 po wszystkich kroczą miastach... Grzesznik
nie ujdzie żaden miecza ich mściwości.
Brygita
Przyjdzie zapłata, przyjdzie w samą porę —
po co już teraz trwożyć się i lękać?...
Ottegeba
Czarna zaraza101 — mówi — nie oszczędza
nawet i książąt.
Brygita
Nie.
Ottegeba
Żaden zamkowy
mur, żadna baszta nie chroni od trądu.
Brygita
Nie.
Ottegeba
Był raz jeden hrabia — słyszysz, matko,
tenże z cesarza córką tańczył w sali —
onać102 już była jego potajemną
oblubienicą! Wtem lekarz cesarski
cicho na niego zawoła i kazał
iść mu za sobą. Weszli do komnaty
i rzekł mu lekarz — rzekł: «pokaż mi rękę!»
A gdy mu rękę dał ten pan i książę,
naówczas lekarz pokazał mu bliznę
na jego białej ręce i powiedział —
to mu powiedział: «panie, twa najcięższa
przyszła godzina — bądźże teraz mężny —
jesteś nieczysty!»
Brygita
Cóż to są za bajki.
Śnisz?
Ottegeba
Nie! I fletni nie słyszał już więcej
ani fujarek...
Brygita
Nie pleć, nie pleć, dziecko!
Niechcący rzuca ze stołu, przy którym jest zajęta, długi nóż kuchenny. Ottegeba drży z przerażenia i stłumiony wydaje okrzyk.
Brygita
Co ci się stało? Cóż to?
Ottegeba
Nic! Nic, matko.
Brygita
Daj... podnieś nóż ten...
Ottegeba
Nachyla się, cała się trzęsąc i dzwoniąc zębami, podnosi nóż z ziemi i kładzie go na stole.
Brygita
Czyś może niezdrowa?
Ottegeba
Potrząsa głową, jakby nieobecna.
Matko, ty wierzysz... by Izaak wiedział,