Biedny Henryk - Gerhart Hauptmann (biblioteka publiczna online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Biedny Henryk (Der arme Heinrich), sztuka teatralna Gerharta Hauptmanna z 1902 r., stanowi adaptację średniowiecznego poematu narracyjnego autorstwa rycerza i poety, Hartmanna von Aue, napisanego w latach 90. XII w. Poemat, wykorzystujący wzorce zarówno literatury dworskiej, jak religijnej, opowiada historię szlachetnego rycerza, którego Bóg ciężko doświadczył, zsyłając nań trąd. Podejrzanej konduity medyk z Salerno wskazuje mu jedyną drogę oczyszczenia z choroby: przez krew z serca dziewicy, która dobrowolnie poświęci dla jego ocalenia.
W XVIII w. poemat został przełożony na nowoniemiecki i stał się szeroko znany w wersji opracowanej w 1815 r. przez braci Grimm. Inną popularną adaptacją średniowiecznego poematu była Złota legenda Henry'ego Wadswortha Longfellowa z 1851 r., przetransponowana w kantatę operową Arthura Sullivana w 1888 r. U schyłku stulecia cieszyła się w tej formie scenicznej znacznym powodzeniem. Istniała również operowa wersja niemieckojęzyczna skomponowana przez Hansa Pfitznera do libretta Jamesa Gruna; po raz pierwszy została wystawiona w 1895 r. w Mainz, a następnie obiegła liczne sceny w całych Niemczech.
Sztuka Gerharta Hauptmanna wpisuje się w tradycję powtarzania wzruszającej opowieści o trędowatym księciu, diabolicznym lekarzu z Salerno i dziewczęcej zbawicielce.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Gerhart Hauptmann
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Biedny Henryk - Gerhart Hauptmann (biblioteka publiczna online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gerhart Hauptmann
style="margin-left: 12em">...idź, pociesz
tę twoją duszę... Cóż na pocieszenie
mam ci powiedzieć? Chyba że w mym wnętrzu
kryje się jeszcze coś z pradawnych czasów
owych najgłębszych tajemnic, gdy Pan nasz
zjawiał się w krzaku ognistym... lub może
jakowaś wiedza, albo też przynajmniej
silna jakowaś wiara — tak... widzenie,
w którym to dziecko równa się krzakowi
na górze Horeb248 — krzakowi, co płonie,
lecz się nie spala...
Poza małymi drzwiami słychać klaskanie.
Brygita
Cóż to?
Benedykt
Nic, nic! Odejdź!...
Brygita odchodzi.
SCENA DRUGA
Ojciec Benedykt sam, nadsłuchuje, dopóki nie przebrzmią kroki Brygity... Potem przysłuchuje się owym dziwnym hałasom dobywającym się z celi, potrząsa niechętnie głową; podchodzi ku drzwiczkom i puka.
Benedykt
Dziecko! Ottegebo!
Ottegeba
Z wewnętrz.
A idę, ojcze!...
Wchodzi z płonącą lampą w ręku. Tymczasem ściemniło się zupełnie.
Benedykt
Odbierając jej lampę.
Cóż to znowu?
A gdzie mój zakaz!?
Ottegeba
Z wyrazem zadziwienia na woskowym, uduchowionym obliczu.
Jezus! Maryja! Józef!
Duszę i serce wam oddaję... Jezus,
Maryja, Józef! Bądźcie mi podporą
w tej mojej walce ostatecznej! Jezus!
Maryja! Józef!
Benedykt
Słuchaj, moje dziecko:
bądź mi posłuszną, proszę, boś ty mojej
oddana pieczy, jać 249muszę za ciebie
zdawać rachunek przed Bogiem i twymi
rodzicielami... Czemu się biczujesz
dziś po raz wtóry?
Ottegeba
Całuje drżąca kraj jego rękawa.
Nie wiem, ojcze.
Benedykt
Jak to?
Nie wiesz? I znowu bezmyślnie okrywasz
ciało świeżymi sińcami?
Ottegeba
Bo, ojcze,
tak mi przyjemnie!
Benedykt
Co?
Ottegeba
Bo pod razami
mogę oddychać.
Benedykt
Jak to? Czyż bez tego,
dziewico, znaleźć oddechu nie możesz?
Ottegeba
Z westchnieniem.
Z trudem!
Benedykt
Zapalmy teraz te gromnice,
które w koszyku przyniosła nam matka,
a potem razem zmówiwszy modlitwy,
spożyjem, Bogu dziękując, wieczerzę,
którą nam zesłał w tym samym koszyczku
za pośrednictwem rąk twej matki. Chodźmy.
Ottegeba
Stoi spokojnie, wielkie, wilgotne oczy utkwiwszy w krucyfiks.
Ojcze...
Benedykt
Co?
Ottegeba
Jestem zupełnie gotowa!
Benedykt
K’czemu250 gotowa?
Ottegeba
By cierpieć i umrzeć.
Benedykt
Daj teraz spokój... Skieruj teraz duszę
ku innym sprawom, chociażby i ziemskim,
trzeba ci tego... Żyć musisz — nieprawda? —
Chcąc służyć Bogu. Tak, musisz zachować
życie, jeżeli chcesz, gdy przyjdzie pora,
oddać je Bogu.
Ottegeba
Tak ojcze!
Benedykt
A zatem
bierz — jedz — tu trochę masz wina od ojca.
Ottegeba
Usiadła na stopniach ołtarza, patrzy na sufit.
Nie sądzisz, ojcze, że przyjdzie za chwilę?
Benedykt
Tak! — Ale nie ma go już w dawnym miejscu.
Ottegeba
Tam, gdzieś go spotkał i gdzie grób swój kopał?
Benedykt
Tam go już nie ma... Ludzie powiadają,
że chciał raz jeszcze przed śmiercią zobaczyć
świat i roiska251 wszelkich grzechów ludzkich.
Ottegeba
Lecz wam powiedział... przyrzekł, że tu przyjdzie
przyrzekł na pewno?! —
Benedykt
Owszem — tak, to znaczy:
tak, jako szlachcic taki przyrzec może.
Ty moje biedne, trwożne i przeczujne252,
drogie stworzenie! Bądź cierpliwa! Dosyć
umartwiłaś się postem i modlitwą
i tym czuwaniem — wątłe ciało twoje
niemal prześwieca w ciemności. Proś nieba,
by ci zesłały cierpliwość i spokój,
który łagodność umie wlać w czekanie.
Ottegeba
On dzisiaj przyjdzie.
Benedykt
Myślisz?
Ottegeba
Tak!
Benedykt
A po czym
sądzisz, że przyjdzie?
Ottegeba
Bo czuwając dzisiaj
w nocy i za dnia, po dwakroć słyszałam
jakby kołatkę dotkniętego trądem...
O — słuchaj — znowu!...
Benedykt
Co? Ja nic nie słyszę.
Nie, moje dziecko, jeżeli pewniejszych
nie masz dowodów i widomszych253 znaków
niż uderzanie wichru o tarcice,
tak nie wierz254...
Ottegeba
Przyjdzie! Przyjdzie dziś na pewno!
Wiem to... wiem... Patrzaj, wczoraj o północy
jakieś mnie głośne zbudziło wołanie,
które wołało, które mi mówiło:
«Czuwajcie! Pan się wasz zbliża!». I kwiatem
przyozdobiłam swą lampkę, oliwy
nalałam do niej i wyszłam — tak, ojcze! —
Ażeby czekać na progu — przed drzwiami.
A gdy tak siedząc, cała zatopiona
w swej własnej duszy, nie zważałam, ojcze,
na szalejącą wokół nawałnicę —
naraz... tak straszna zerwała się groza,
jakiej dotychczas nigdy nie zaznałam.
Pokusa — myślę. Ale z przerażenia
prawie odbiegły mnie zmysły... Powietrze
napełniło się krzykiem, charkiem255, wyciem;
Oddech wichury był niby gorący,
obmierzły oddech z paszczy wilków... Chciałam
precz stąd uciekać, chciałam się ratować,
przycisnąć głowę do twej piersi, ojcze,
chwycić się tego ołtarza... a potem
oczy przywarłam obiema rękoma.
A jednak wszystko widziałam wyraźnie,
jak widzę postać twoją. — Samą siebie
widziałam, ojcze... patrzyłam, jak w dzikim,
strasznym tryumfie niosły moje ciało —
me nagie ciało — okropne demony
z psimi głowami: długi nóż utopion
był w mojej piersi... Ojcze! Podaj rękę
Zawrót mam w głowie... Mnie — o tak! Mnie samą
poczęło chwytać piekło! Grzech się zaczął
kłębić w mym łonie, jakbym skoczyć miała
w ten wir odmętny, bezwstydna, jak piekło!
Potem... skończyła się groza... W tej walce —
w tej burzy strasznej trzymała się mężnie
ma czysta wola; i Stwórca ją poznał
i wnet ją spędził jednym tchnieniem łaski:
rozproszył z ziemi te majaki nocy.
I cicho w onej jaskini północnej
jęła się cisnąć z wschodu i zachodu —
jak gdyby z studni, jęła tryskać ku mnie
czysta, potężna światłość, a z światłości
wzniosły się w górę dwa milczące, obce
dla siebie słońca, które coraz bliżej
schodząc się k’sobie, stopiły się w jedno,
o tam! Na szczycie niebiosów. I w okrąg
stała się czystość: we mnie i wokoło
mnie, na niebiesiech i na ziemi — wszędzie!
I z jednej z gwiazd tych dwóch nad moją głową
wraz się narodził jedyny, przesłodki,
święty Zbawiciel! I szum się rozpoczął
spośród tysięcznych chórów usłyszałam
wyraz jak Sursum corda256 albo słowo
jak Gloria in excelsis deo257, a głos wielki
odrzekł donośnie: «Amen: O co prosisz,