Biedny Henryk - Gerhart Hauptmann (biblioteka publiczna online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Biedny Henryk (Der arme Heinrich), sztuka teatralna Gerharta Hauptmanna z 1902 r., stanowi adaptację średniowiecznego poematu narracyjnego autorstwa rycerza i poety, Hartmanna von Aue, napisanego w latach 90. XII w. Poemat, wykorzystujący wzorce zarówno literatury dworskiej, jak religijnej, opowiada historię szlachetnego rycerza, którego Bóg ciężko doświadczył, zsyłając nań trąd. Podejrzanej konduity medyk z Salerno wskazuje mu jedyną drogę oczyszczenia z choroby: przez krew z serca dziewicy, która dobrowolnie poświęci dla jego ocalenia.
W XVIII w. poemat został przełożony na nowoniemiecki i stał się szeroko znany w wersji opracowanej w 1815 r. przez braci Grimm. Inną popularną adaptacją średniowiecznego poematu była Złota legenda Henry'ego Wadswortha Longfellowa z 1851 r., przetransponowana w kantatę operową Arthura Sullivana w 1888 r. U schyłku stulecia cieszyła się w tej formie scenicznej znacznym powodzeniem. Istniała również operowa wersja niemieckojęzyczna skomponowana przez Hansa Pfitznera do libretta Jamesa Gruna; po raz pierwszy została wystawiona w 1895 r. w Mainz, a następnie obiegła liczne sceny w całych Niemczech.
Sztuka Gerharta Hauptmanna wpisuje się w tradycję powtarzania wzruszającej opowieści o trędowatym księciu, diabolicznym lekarzu z Salerno i dziewczęcej zbawicielce.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Gerhart Hauptmann
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Biedny Henryk - Gerhart Hauptmann (biblioteka publiczna online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gerhart Hauptmann
AKT PIĄTY
Sala zamkowa w Aue. Przez boczne drzwi w głębi widać kaplicę z ołtarzem etc. — Wiszą w niej proporce i herbowe znaki panów z Aue, sztandary krzyżowe etc. — Na prawo od kaplicy, w tym samym położeniu loggia rzymska. Po lewej stronie sali bogate krzesło tronowe z stopniami. Nad tronem baldachim. Promienny poranek późną wiosną.
SCENA PIERWSZA
Hartmann von der Aue w bogatych szatach, ojciec Benedykt i Ottaker w rynsztunku z aktów poprzednich.
Benedykt
Zajęty rozmową z Hartmannem, podczas której stoi z respektem z dala.
Ponoć w turnieju zginął w Akwizgranie —
jakowyś rycerz ciął go poprzez szyszak.
Ottaker
Gryzie już trawkę.
Hartmann
Jeśli jest naprawdę,
jak powiadacie, a i ja te same
dostałem wieści o Konradzie Grave,
wówczas — pokorny sługa rzec to może —
podwójnie dziwne są nam drogi Pańskie.
Albowiem teraz... Wiecie, że z trudnością
mogłem utrzymać dla dawnego pana
ten gród warowny! — A więc teraz wiatry
przywiały ku mnie ten list z jego silnej,
męskiej prawicy...
Benedykt
Z Włoch?
Ottaker
O nie, znam człeka,
który go przyniósł: jest to pewien węglarz
z doliny Zastel.
Hartmann
I cóż? Czyś go badał?
Ottaker
A jużci, jużci316! Wziąłem go na spytki —
ino317 że, wiecie, ten hycel uparty
milczy jak kłoda, z której pali węgiel.
Benedykt
A więc sądzicie, że jest już w dolinie
Zastel?
Ottaker
Powiesić dam się, jeśli kłamię.
Hartmann
Prawda! Gdzież indziej mógłby on przebywać?
I któż by zresztą pisał list ten — patrzcie!
Jest w nim niejeden ustęp nieco ciemny,
ale odgadnąć można niemal pewno,
że może dziś już będzie razem z nami.
Benedykt
A ten — spojrzycie — list mój, napisany
mową łacińską, pochodzi z Wenecji.
Ottaker
Na świętą Annę! Mnie coś się wydaje,
że on żadnego nie napisał listu.
Hartmann
A cóż zawiera?
Benedykt
Jasnych słów niewiele:
wprawdziem318 go kiedyś — powiada — rozgniewał,
lecz po chrześcijańsku chce mi to przebaczyć...
Ottaker
Dajże nam wszystkim, Boże, odpuszczenie.
Benedykt
...ino że mam się okazać posłusznym
i wczesnym rankiem, w dniu świętego Jana,
mam mu zgotowić319 kaplicę zamkową
w Aue.
Hartmann
Z pełną przeczucia wesołością.
Jesteście tutaj i możecie
wypełnić jego wolę. Weźcie klucz ten —
zawdzięczam Bogu i mym tysiąc trzystu
dzielnym rycerzom i knechtom320, żem dotąd
mógł go utrzymać na kółku321 — a zasię322
jemu zawdzięczam znowu, żem odzyskał
knechtów... więc bierzcie klucz ten i ze skarbca —
o, hrabia Konrad miał k’temu323 niemałą
chętkę — przynieście ciężkie, szczerozłote
naczynia mszalne z cesarza Karola
pradawnych czasów.
Benedykt
Bierze klucz.
Czynię, jak każecie.
Jak wasza miłość sądzi?... Czy wyzdrowiał?
Hartmann
Wzruszając ramionami.
Jać tego nie wiem, ojcze Benedykcie.
Benedykt
Żali324 i do was dotarła wiadomość,
iże cudowny lekarz sprawił swoje?
Hartmann
I to, i inne. Po dwadzieścia razy
mówiono o tym, że umarł w Florencji,
w Padwie, Rawennie, że leży — pochowan325
w Monte Kasyno i że się utopił,
że został przebit326 sztyletem, że w gardziel
Etny się rzucił — a potem stokrotne
chodziły wieści, że go oczyściły
te w Puzzuoli cudowne kąpiele,
że go uzdrowił słynny mistrz w Salernie.
Benedykt
Z westchnieniem.
Czemuż tu wierzyć i coby tu czynić?!
Hartmann
Myśleć, jak myślę ja: dochować wiary.
Benedykt
A Ottegeba?
Hartmann
Ojcze Benedykcie!
Jeżeli pan nasz wyzdrowiał, naonczas
powiem, że nieba zesłały mu świętą
ową dziewczynę, aby żył, a śmierć jej
niech pozostanie już zrządzeniem bożym.
Benedykt
Owszem. A jednak gorżka327 to powinność
dziś go przyjmować: bo com ja w tym czasie
widział i przebył od chwili, gdy dziecko
znikło bez śladu... Myśmy go szukali:
Gotfryd, Brygita i ja — wszędzie, wszędzie
po wsiach i miastach, po wszystkich szpitalach,
w zaułkach nędzy i występku — panie,
to się zapomnąć328 nie da!... Przy tym, panie,
gdybym ja nie był tu spólnikiem329 winy!
Lecz w piersi mojej zarył mi się straszny
wyrzut i nie chce umilknąć.
Hartmann
Znaliście
ową dziewczynę od młodości?
Benedykt
Panie!
Jak swoją córkę, jak swe własne dziecko!
I obym był ją uważał330 za własną!
Abym był dla niej mógł być331 jako ojciec!
A tak najemcą byłem, nie pasterzem.
Hartmann
Mamże332 powiedzieć, co ja o tym myślę?
To Wenus333 tak ją ubrała...
Benedykt
Tak, prawda!
Ziemska to była miłość... Beznadziejna
była to miłość, która musi wszelką
żywić nadzieję i ból wszelki znosić.
I jam był kiedyś na tej błędnej drodze,
jednak omamion blichtrem niebiańskości,
i teraz, ślepiec, poznać jej nie mogłem.
Hartmann
Ja tak nie myślę, ojcze Benedykcie!
Dla mnie to dziecko i dziś jeszcze święte.
To, co się tobie wydało niebiańskim,
zostanie zawsze niebiańskim, a miłość
zawsze jest jedna, ziemska czy niebiańska.
Benedykt
Świecka to mądrość! Owszem! Tylko czemu
takem niewiele miał334 jej w tych okropnych
godzinach próby!
Hartmann
Szła w śmierć za Henryka.
Czemu? Badałem rzecz tę i powiadam:
W śmierci jej miłość święciła tryumfy:
On stał się dla niej miłosnym wyznaniem!
Benedykt
Gdyby to dziecko zginęło, jak mówisz,
rzecz podziwienia godna, cud miłości!
I ja, zaprawdę, znalazłbym pociechę!
Lecz ja nie wierzę — nie! Ta piękna perła
upadła, panie, i zagasła w błocie!
Boże mój! Przebacz panu, mnie — przenigdy!
Hartmann
Do Ottakera, wyglądającego, jakby chciał uciekać.
Dokąd, Ottaker?
OttakerCzyni ruch przeczący; zostając z niechęcią.
Hartmann
Cóż się stało? Mówże335!
do Benedykta
Czy wam jest znany ten pachołek, ojcze?
Benedykt
Nie.
Hartmann
Nie? Po uszy siedzi w krotochwilach,
którymi chełpi się nie tylko w stajni
wobec parobków i dziewek, lecz także
lubi uraczyć nimi małe dzieci.
Ottaker
Niech mnie pioruny!... Panie, nie wiem wcale,
co chcecie mówić?
Hartmann