Biedny Henryk - Gerhart Hauptmann (biblioteka publiczna online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Biedny Henryk (Der arme Heinrich), sztuka teatralna Gerharta Hauptmanna z 1902 r., stanowi adaptację średniowiecznego poematu narracyjnego autorstwa rycerza i poety, Hartmanna von Aue, napisanego w latach 90. XII w. Poemat, wykorzystujący wzorce zarówno literatury dworskiej, jak religijnej, opowiada historię szlachetnego rycerza, którego Bóg ciężko doświadczył, zsyłając nań trąd. Podejrzanej konduity medyk z Salerno wskazuje mu jedyną drogę oczyszczenia z choroby: przez krew z serca dziewicy, która dobrowolnie poświęci dla jego ocalenia.
W XVIII w. poemat został przełożony na nowoniemiecki i stał się szeroko znany w wersji opracowanej w 1815 r. przez braci Grimm. Inną popularną adaptacją średniowiecznego poematu była Złota legenda Henry'ego Wadswortha Longfellowa z 1851 r., przetransponowana w kantatę operową Arthura Sullivana w 1888 r. U schyłku stulecia cieszyła się w tej formie scenicznej znacznym powodzeniem. Istniała również operowa wersja niemieckojęzyczna skomponowana przez Hansa Pfitznera do libretta Jamesa Gruna; po raz pierwszy została wystawiona w 1895 r. w Mainz, a następnie obiegła liczne sceny w całych Niemczech.
Sztuka Gerharta Hauptmanna wpisuje się w tradycję powtarzania wzruszającej opowieści o trędowatym księciu, diabolicznym lekarzu z Salerno i dziewczęcej zbawicielce.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Gerhart Hauptmann
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Biedny Henryk - Gerhart Hauptmann (biblioteka publiczna online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gerhart Hauptmann
class="verse">odpust dla siebie — niejedną szmacinę
rzuciłem klechom, a zasię8 me piersi
chroni kawałek krzyżowego drzewa
ze Ziemi Świętej: ale jakaś groza
przychodzi na mnie — tak! Muszę odjechać —
jakieś złe znaki widziałem dziś we śnie —
a człek śmiertelny strzeże swego skórska.
Odchodzi.
Gotfryd
Patrząc za odchodzącym.
Przebóg! Srokosza wyprowadza z stajni —
już go i dosiadł i już — w cwał pogonił.
SCENA DRUGA
Z domu wychodzi Brygita, a za nią Ottegeba. Brygita, poważna, nie bardzo po chłopsku wyglądająca matrona, Ottegeba zaś — to blade, bezkrwiste dziecko, prawie dziewica o wielkich, ciemnych oczach, popielatych włosach z czerwono- i żółto-złotymi połyskami. Matka i córka niosą bieliznę stołową i naczynia.
Brygita
Gdzież ja mam nakryć dla jego miłości?
Gotfrydzie!... Słuchaj!...
Gotfryd
Budząc się z zadumy.
Co? Czyś mnie wołała?
Brygita
Juści9, wołałam: piwo już zagrzane,
ryba gotowa, śmietana ubita...
Gdzieżby to nakryć dla jego miłości?...
Gotfryd
Wskazując na stół kamienny.
O — tu jest miejsce od pradawnych czasów...
Prawda, dziecino? — Tu rad on siadywał?...
Ottegeba
Tak, ojcze... warto może trochę miodu...
Miałeś natopić...
Gotfryd
Zdziwiony.
Któż ci to we włosy
wplótł tę wstążeczkę?...
Ottegeba
Wstążeczkę?
Gotfryd
Tak, dziecko —
tę — ot! — Czerwoną wstążeczkę...
Ottegeba
Zarumieniona, zmieszana.
Gdzie, ojcze!?
Gotfryd
Niecierpliwie.
W włosach...!...?
Ottegeba
Milczy.
Brygita
A widzisz! Czym ci nie mówiła,
że się na ciebie zgniewa, gdy to ujrzy!?
Ottegeba
Blednie, walczy z płaczem, zrywa wstążeczkę z włosów, rzuca ją na ziemię i ucieka.
SCENA TRZECIA
Brygita
Chciała tym uczcić jego miłość... Teraz
wstydzi się tego.
Gotfryd
Uważaj na dziecko,
takie natręctwo może mu się sprzykrzyć.
To już nie chłopiec, jak wówczas — przed laty,
kiedy się lubił bawić z nią — z dziewczynką...
Brygita
Niewesołego, zda mi się, umysłu
nasz miłościwy...
Gotfryd
Nie wiem. Kto go wczoraj
widział o świcie, jak jeźdźcom, zebranym
na łów, wskazywał rękojeścią szabli,
z uśmiechem w oczach, na naszą sadybę
i jak ich potem żegnał przewesoło,
mógł był pomyśleć10 sobie, że wspaniały,
szlachetny młodzian wzdyć11 nie wie, co znaczy
choćby cień troski. Za tom dziś zobaczył12
męża, któregom nie znał13...
Brygita
Mnieć14 to dziwno,
że o tym czasie przybył w ten zapadły
kąt nasz — mówiono przecie, że się żeni...
Gotfryd
Wielcy tej ziemi mają swe humory.
Co nam do tego.
Brygita
Juści15... Tylko, widzisz,
wczorajszej nocy przebrał nieco miarę
jego pachołek i między czeladzią
tajemnym słowem dziwne stroił żarty
i o Mojżesza rozprawiał zakonie16,
według którego myją chore domy,
by je uzdrowić od jadu i trądu.
Gotfryd
Któż to ci mówił?
Brygita
Nasza Ottegeba.
Gotfryd
Słuchaj, Brygito, zamknij uszy swoje
dla wstrętnych plotek. Pan nasz miłościwy
w wielkich dotychczas łaskach i honorach,
sługa cesarza17, a zatem nie bardzo
przez Piotrowego lubian18 namiestnika19 —:
klechy zakonne roznoszą po ludziach
przeróżne kłamstwa, a nie ma tak płaskich,
by u motłochu nie znalazły wiary.
Brygita
Zda mi się, idzie aleją olchową.
Gotfryd
On...
Brygita
Pochylony idzie, nie jak zwykle.
Gotfryd
Nie wpatruj się tak — możeć to wziąć20 za złe.
Brygita
O! Spójrz! — Jak wryty, w zorzę wlepił oczy.
Gotfryd
On... Ja się teraz oddalę; a ty go
poproś do stołu, wielce obyczajnie,
lecz krótko, potem zwolnij się i odejdź.
Brygita
Nie troszcz się, stary.
SCENA CZWARTA
Henryk von Aue wchodzi powoli i zamyślony; postać to wspaniała, rycerska; włosy spadające w swobodnych kędziorach, broda rudawa, ścieka wskos; wielkie, błękitne, niespokojne oczy w bladym nieco obliczu.
Brygita
Bóg z waszą miłością.
Henryk
Podnosi ku niej oczy, zdaje się, jakby ją dopiero teraz zauważył, mówi prędko i od niechcenia.
Bóg z wami, matko.
Brygita
Stół waszej miłości...
Małoć21 jest na nim — tyle, co dać może
nasz kąt zapadły.
Henryk
Zda się, wczoraj wieczór
słyszałem dzwonki mułów na folwarku.
Brygita
Nie, wasza miłość...
Henryk
Nie? Tak o północy?
Brygita
Potrząsając głową.
Henryk
Szkoda, otukno22 mi do moich książek.
Brygita
Czy wasza miłość ma jakie życzenie?
Henryk
O tak... niejedno!
Brygita
Takie, które zdołam
spełnić?
Henryk
Brygito, które spełnić zdołasz?
Nie!... Może później — zobaczym — tak! — Może...
dobrze... dziękuję...
Brygita
Obyć smakowało23!...
SCENA PIĄTA
Henryk
Sam, kładzie dłoń na pień wiązu, spogląda ku jego koronie i mówi do siebie z tłumionym wzruszeniem.
W koronie jeszcze stoi wiąz i, jakby
ulany z spiżu, strzela nieruchomie24
w chłodne powietrze jasnego poranku;
bliskiego mrozu ostre, srebrne tchnienia
już może jutro obedrą go z liści —
on się nie ruszy: — wszystko, na czym tylko
spocznie twe oko, zdaje się w pokorze
na wolę Stwórcy — wyjąwszy człowieka,
tak, tak— wyjąwszy mnie!... O wróć, spokoju,
wszak niedalekoś25... Na cichych, zielonych
leżysz murawach, tchy twe zawiewają
ku moim skroniom od ciemnego runa
jodeł — od czarnych, snać26 odwiecznych jodeł
mego dzieciństwa... tak, w dziedzinie mojej,
śród gór tych moich i ty przemieszkujesz —
przeto mi bratem bądź i przyjacielem!
SCENA SZÓSTA
Gotfryd
Zjawia się we drzwiach swego domu.
Witamy u nas waszą miłość, panie —
Henryk
Dzień dobry, stary.
Gotfryd
Lepszegom nie zaznał27
w całym mym życiu, niźli28 ten, o panie!
Wszakże na pierwszym spotyka się kroku
z najmilszym gościem i mym godnym panem.
Lecz wasza miłość wielce nas zawstydza,
a przedsię29, panie, mnie — bo juścić30 przy was