Biedny Henryk - Gerhart Hauptmann (biblioteka publiczna online .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Biedny Henryk (Der arme Heinrich), sztuka teatralna Gerharta Hauptmanna z 1902 r., stanowi adaptację średniowiecznego poematu narracyjnego autorstwa rycerza i poety, Hartmanna von Aue, napisanego w latach 90. XII w. Poemat, wykorzystujący wzorce zarówno literatury dworskiej, jak religijnej, opowiada historię szlachetnego rycerza, którego Bóg ciężko doświadczył, zsyłając nań trąd. Podejrzanej konduity medyk z Salerno wskazuje mu jedyną drogę oczyszczenia z choroby: przez krew z serca dziewicy, która dobrowolnie poświęci dla jego ocalenia.

W XVIII w. poemat został przełożony na nowoniemiecki i stał się szeroko znany w wersji opracowanej w 1815 r. przez braci Grimm. Inną popularną adaptacją średniowiecznego poematu była Złota legenda Henry'ego Wadswortha Longfellowa z 1851 r., przetransponowana w kantatę operową Arthura Sullivana w 1888 r. U schyłku stulecia cieszyła się w tej formie scenicznej znacznym powodzeniem. Istniała również operowa wersja niemieckojęzyczna skomponowana przez Hansa Pfitznera do libretta Jamesa Gruna; po raz pierwszy została wystawiona w 1895 r. w Mainz, a następnie obiegła liczne sceny w całych Niemczech.

Sztuka Gerharta Hauptmanna wpisuje się w tradycję powtarzania wzruszającej opowieści o trędowatym księciu, diabolicznym lekarzu z Salerno i dziewczęcej zbawicielce.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Gerhart Hauptmann
Epoka: Modernizm
Rodzaj: Dramat

Czytasz książkę online - «Biedny Henryk - Gerhart Hauptmann (biblioteka publiczna online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gerhart Hauptmann

Idź do strony:

class="verse">jakie mi muszki latały po głowie. —

Wiem, wiem! A teraz takem się oddalił55

od owej chwili promiennej młodości,

że Ottegeba, moja żonka drobna,

kiedym ją ujrzał, tak mi była obcą,

jakby jej nigdy nie lizała twarzy

i miłych rączek Dyjana, ma suczka,

jakbym ja nigdy nie gładził jej włosów,

jakbym jej nigdy dla miłej rozrywki

nie grał na rogu piosenek myśliwskich,

jakem to przecież czynił56 nie raz jeden!...

SCENA SIÓDMA Ottegeba

Przynosi plaster miodu. Gotfryd

Otóż i ona, panie.

Henryk

Cóż to niesiesz?

Ottegeba

Trochę świeżego miodu.

Henryk

Patrzcie tylko —

Umie przemawiać — umie, nie jest niema!

Miło mi bardzo, a gdy wiem już o tym,

więc, moje dziecko drogie, musisz usiąść

tam na tej ławie — musisz się tłumaczyć.

Znów zamyślona? Czybyś mnie się bała?

O nie bójże57 się, jestem tak łagodny —

snać58 nie uwierzysz, jakim ja łagodny59!

Jak ci się wiedzie?

Ottegeba

Nie wie, co z sobą począć.

Dobrze.

Henryk

Zawsze dobrze?

Ottegeba

Prawie ginie z zakłopotania.

Tak, panie.

Henryk

Tobie wciąż się dobrze wiedzie,

a cesarz Frydryk w złocistej koronie

nad trud i walkę nie zna nic innego.

Bogatszą jesteś niźli on, me dziecię,

nie mówiąc o mnie. Nigdy ci się tutaj,

na tym pustkowiu nie dłuży?

Ottegeba

Zaprzecza potrząśnieniem60 głowy. Henryk

Co robisz,

aby odegnać nudy? Powiedzże61 mi!

Ottegeba

Nie odpowiada — odwraca się w wielkim zakłopotaniu, a w końcu mówi.

Modlę się, panie...

Henryk

Modlisz?... Bardzo pięknie —

Do której z świętych modlisz się najchętniej?

Ottegeba

jw.

Przyprowadziła już mię raz do zdrowia

nasza Najświętsza Panienka...

Henryk

Do zdrowia

przyprowadziła cię już raz? Mnie rani—

zadawa62 rany! Wierzaj mi, że umie

zadawać rany.

Ottegeba

Nie, panie.

Henryk

Nie — mówisz?

Nie?... Pragnieszli63 mnie pouczyć, więc poucz...

Ottegeba

Czyni głową gwałtowny ruch zaprzeczający. Gotfryd

Niech wasza miłość wybaczy. Niedawno

powstała z ciężkiej choroby...

Henryk

Dlaczego

chowa swą prawą rękę?

Gotfryd

Jak to, panie?...

Henryk

Czemu ją chowasz?

Gotfryd

Pokaż!

Ottegeba

Nie, mój ojcze!

Gotfryd

Ej, uporczywa panienko! Pan każe,

więc — proszę — pokaż prawą dłoń...

Brygita

Poza nim.

Gotfrydzie!

Ottegeba

Matka was woła!

Chce się oddalić. Brygita

Poza nim.

Gotfrydzie!

Gotfryd

Wybaczcie!

Henryk

I owszem, zwalniam.

Gotfryd

Odchodzi. Henryk

Powiedzże64 mi jeszcze:

znasz mnie?

Ottegeba

Kiwa przesadnie głową. Henryk

Kim jestem?

Ottegeba

Naszym panem.

Henryk

Żmija

ma swoją dziurę, ptak ma gniazdo swoje,

i lisy mają swe jamy, a człowiek,

którego pragniesz uważać za pana,

jest bez przytułku — ziem65 się pod nim pali,

gdziekolwiek tylko postawi swe stopy,

niby piekielny ogień. — Przecz66 się śmiejesz?

Ottegeba

Która wybuchnęła krótkim, chorobliwym śmiechem, opanowuje się i znowu blada i zalękniona pyta się z bojaźliwymi oczy67.

Ja?...

Henryk

Powiedzże mi, jak ja się nazywam?

Ottegeba

Drżąco.

Henryk.

Henryk

Tak — dobrze — Henryk — a jak jeszcze?

Ottegeba

Zowiesz się Henryk grabia z Aue, panie.

Henryk

Bóg wie to jeden — tak — tak się nazywam,

tak! — A od kiedy znasz mnie — co?

Ottegeba

Drżąc.

Od kiedy?

Od... od dwóch lat już...

Henryk

Od dwóch lat?... Zda mi się

iże68 się mylisz, bo ostatnim razem —

— na moje słowo twierdzę to rycerskie —

byłem w tym domu przed laty dziesięciu,

zasię69 od tego czasu ani chwili...

Ottegeba

W największym zakłopotaniu.

Ja byłam jeszcze mała...

Henryk

A tak — byłaś

mała! Więc z czasem nie bardzo się liczysz.

Przed dwoma laty, moje dziecko drogie,

ten gość ubogi, którego tu widzisz

przy kromce chleba, legał70 w marmurowych,

pięknych przybytkach, przy szemrzących studniach,

gdzie złote rybki spływały w baseny,

a jeśli kiedy chciał oszołomioną

wodzić źrenicą, to ją zwracał w stronę,

skąd się przewonne kłębiły kadzidła —

o tam! W Azzahry71 czarowne ogrody.

O takich rajach nigdyś, lube dziecię,

chybaś nie śniło72! O rajach, gdzie ginąć

z upajającej rozkoszy, gdzie bambus

chwieje się w schroni73 samotnej pod ciemnym

sklepiskiem74 cedrów, gdzie krzaki azalii

niby kwieciste ścielą się poduszki.

Kwiecia błękitną krwią zda ci się morze,

ach, całujące marmurowe stopnie,

na nim się lekkie kołyszą gondole,

lśniące od złota, klejnotów, purpury. —

Śpiew jakiś słyszysz — śpiewa niewolnica —

i w tym jest tęskne, smętne rozkwiecenie —

nad cyprysową schyla się cysterną

i z zdroja75 czerpie srebrzystymi wiadry76...

I opływają cię obce wyrazy,

stopione w duszy spłomienionej fali.

Chłoniesz je w siebie z wszystkimi woniami,

które zachodni wiatr przywiewa k’tobie77,

z coraz to słodszą pieszcząc cię miłością.

Lecz dosyć o tym! Teraz jestem tutaj

a nie w Palermie78 ani też w Granadzie —

i proszę ciebie, opowiadaj dalej,

co li wiesz79 o mnie po tak długim czasie,

który tak krótką zdaje ci się chwilą.

Ottegeba

Przerażona.

Nic więcej, panie, nic!

Henryk

Nie wierzę temu —

Nic nadto więcej, tylko nic?... Jak mało!

niemal za mało na twe piękne oczy —

a teraz pytam ci się na sumienie,

ty Ottegebo mała, ty ma święta

z świętych jasnością ze lnu i jedwabiu:

jakże ja ciebie zwałem w owych czasach?

Jakże ja ciebie zwałem — powiedzże mi —

wówczas, gdyś do mnie lgnęła stokroć bardziej

niźli do matki — jakżeż ja cię zwałem?

Ottegeba

Stoi odwrócona od niego w największym zakłopotaniu, wije się, gryzie fartuch lub chustkę, wybucha śmiechem, który jednak w tej chwili tłumi przerażona. Przy tym kurczy się i dopiero po ponownych zachętach wydobywa z siebie z trudem i po cichu następujące słowa.

Ty — moja — mała — żono!

Henryk

Owszem! Owszem!

Ty moja mała żono!... Nuż naprawdę

zwać cię tak będzie jakiś dzielny wieśniak,

jak ja cię wówczas nazywałem żartem.

Ottegeba

Przerażona, śmiertelnie pobladła, ucieka. Henryk

Dokąd?

Ottegeba

Staje drżąca.

Zdawało mi się, że mnie ojciec

woła.

Henryk

Pozostań, siadaj. Albo może...

straciłem przez co twą łaskę? Co? Powiedz! —

Żal by mi było.

SCENA ÓSMA

Ottegeba odchodzi. Gotfryd wraca. Gotfryd

Wzdycha.

Trudno przyjść do ładu

z taką dziewczyną! Pomyśl wasza miłość:

matka ją zaszła przy krajaniu plastrów —

ot, zabawiła się sama w bartnika —

skłute ma ręce, piersi i ramiona.

Szalony wybryk ten spełniła przez to,

żem ja zapomniał stawić dzban na stole,

o co błagała mnie już dzisiaj w nocy.

Henryk

Równocześnie zdumiony i rozweselon80.

Jak to? Więc gwoli81 drobinki słodyczy

dla mnie pozwala na to, aby pszczoły

skłuły jej ciało? —

śmieje się w głos

Zatem idź, Gotfrydzie,

sprowadź mi tutaj mojego pachołka,

niechże mi z sakwy przyniesie łańcuszek

z złotym księżycem — dam go mojej żonie.

Mówię bez żartów! — Czemu jeszcze stoisz?

Gotfryd

Wahająco.

Panie, pachołek wasz pojechał.

Henryk

Jak to?

Pojechał — mówisz? Kto?...

Gotfryd

Ottaker, panie.

Henryk

Cóż to ma znaczyć — pojechał? Kto śmiał go

wysłać?

Gotfryd

Myślałem, panie, że wy o tym

wiecie.

Henryk

Opanowawszy się z głębi wnętrza.

Winienem wiedzieć, ale nie wiem.

wstaje, przechadza się powoli, pobladły, tłumiący w sobie wielkie wzruszenie

Tak... cierpliwości! Miej i ty cierpliwość

ze mną! Posłuchaj! Dlaczegom powrócił82

do tej tu waszej, zielonej, balsamem

jodeł pachnącej mogiły — ty kiedyś

musisz dowiedzieć się o tym, lecz jeszcze

nie dziś!... Na Boga! Przyjmij mnie tymczasem,

jakbym Henrykiem nie był von der Aue —

raczej pielgrzymem, który o przytułek

błaga was dzisiaj, o schron — i o spokój.

Gotfryd

Wasza miłości!...

Henryk

Gdybym miał tu przybyć

panem, nie byłbym przychodził... Czyż wierny

zawsze pachołek może odbiec pana?

Ni go uduszę za to, ni go zelżę! —

Nie! Łaski tylko pożądam od ciebie!

Nie po dzierżawnem83 zjechał84 w twą zagrodę

ni dziesięciny: błagam o jałmużnę,

o datek z łaski, o twe miłosierdzie!

Godfryd

Żali85 mię86 uszy zawodzą, o panie?!

Bogaty Henryk grabia von der Aue

prosi lichego wieśniaka i sługę

o datek z łaski i o miłosierdzie? —

Henryk

Bogaty Henryk von der Aue stał się

biednym Henrykiem von der Aue — oto,

co ci na teraz wystarczyć powinno.

Ale nadejdą dzionki i godziny!

Ach! Długie dzionki i długie godziny!

Wówczas na harfy jednostajnych strunach

pieśń ci wyśpiewam — bez końca: do syta

i do przesytu znajdziesz w niej odpowiedź,

gorżką87 odpowiedź na to wszystko, o co

pytać mnie będą oczy twe i słowa.

Zostanę z wami — tygodnie! Miesiące!

Lata!... A jeśli opuszczę was kiedy —

lecz o tym cicho... Nie ma takich ciemni,

aby się kiedyś nie porozpraszały...

Niech ci to starczy... Cierpliwości!... Serce,

zbawione ciszy, musi szukać ciszy!

Dajże mi, zacny człowieku, co leży

na twojej skroni! Obsyp mnie bogactwem

z skarbca twojego spokoju: bo tego

łaknie ma dusza więcej niźli skarbów

Saladynowych88.

Odchodzi wolnym krokiem. Gotfryd

Głębokim wzrokiem śledzi kroki odchodzącego. — Wchodzi Brygita. Brygita

Pan odszedł w tej chwili?

Gotfryd

Pojmujeszli89 to?

Idź do strony:

Darmowe książki «Biedny Henryk - Gerhart Hauptmann (biblioteka publiczna online .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz