Darmowe ebooki » Tragedia » Dybuk - Sz. An-ski (internetowa biblioteka naukowa .TXT) 📖

Czytasz książkę online - «Dybuk - Sz. An-ski (internetowa biblioteka naukowa .TXT) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Sz. An-ski



1 2 3 4 5 6 7 8
Idź do strony:
panuje tam radość i wesele, a teraz... jak tu smutno... Jakże smutno... FRADE

Córeczki moje! W bożnicy powinno być smutno. O północy przychodzą tu na modły zmarli, zostawiają po sobie smutek...

GITEL

Babciu! Nie mów o zmarłych. Boję się!

FRADE
nie słuchając jej

O świcie każdego dnia Wszechmogący płacze nad zburzoną Świątynią Jerozolimską i wtedy jego święte łzy wpadają do bożnic. Dlatego ściany w starych bożnicach są zapłakane. Nie wolno ich bielić wapnem. Kiedy je się bieli, gniewają się i miotają kamienie.

LEA

Jakże stara jest ta bożnica. Z zewnątrz tego nie widać.

FRADE

Stara. Bardzo stara, córeczko! Powiadają nawet, że odnaleziono ją całkowicie zbudowaną pod ziemią. Ileż tu było zniszczeń. Ileż to razy miasto płonęło, a ona pozostała nietknięta. Pewnego razu ogień ogarnął jej dach. Wtedy nadleciały gołębie. Niezliczone chmary gołębi. Skrzydełkami zaczęły wymachiwać nad ogniem i ugasiły pożar...

LEA
nie słuchając jej. Jakby do siebie

Jak tu smutno i jak przyjemnie! Nie chcę stąd wychodzić. Chce mi się przypaść do tych zapłakanych ścian, objąć je i spytać: dlaczegoście takie smutne, takie zamyślone, takie ciche i takie zatroskane? Chciałabym... sama nie wiem czego, ale serce mi pęka z nadmiaru czułości i litości...

MEIR
wnosi na bimę zasłonki. Rozkłada jedną

Ta jest chyba najstarsza. Ponad dwieście lat. Zawiesza się ją tylko w święto Pesach.

GITEL
zachwycona

Popatrz, Leo, co za przepych! Na twardym, brązowym aksamicie wyhaftowane są grubym złotem dwa lwy. Trzymają w łapach Tarczę Dawida. Po bokach dwa drzewa, na nich gołębie! Dziś już nie uświadczysz takiego aksamitu. Nie ma takiego złota.

LEA

Jest też w niej smutek serdeczny i tkliwość.

Głaszcze ją i całuje. GITEL
chwyta Leę za rękę, cicho

Popatrz, Lejko. Tam stoi jakiś młodzieniec i nie spuszcza z ciebie oka. Dziwnie jakoś patrzy.

LEA
jeszcze bardziej spuszcza oczy

To jeszybotnik, student jesziwy... Chanan... jadał w naszym domu.

GITEL

Patrzy na ciebie tak, jakby chciał cię wzrokiem przywołać. Widać, że chce do ciebie podejść, ale nie ma odwagi.

LEA

Chciałabym wiedzieć, dlaczego jest taki blady i smutny. Z pewnością był chory...

GITEL

Wcale nie jest smutny. Oczy mu się świecą.

LEA

Zawsze mu się świecą. Takie ma oczy. A kiedy rozmawia ze mną, dech mu zapiera. I mnie też... Nie wypada, żeby dziewczyna rozmawiała z obcym młodzieńcem...

FRADE
do Meira

Pozwoliłbyś nam, Meirku, pocałować te święte czystości. Bo jakże inaczej? Być z wizytą u Boga i nie pocałować jego świętych ksiąg?

MEIR

Ależ proszę. Bardzo proszę. Podejdźcie.

Idzie naprzód, Gitel prowadzi Fradę, za nimi Lea. Meir wyjmuje zwój Tory i podaje Fradzie do ucałowania. LEA
przechodząc koło Chanana, staje na chwilę, cicho

Dobry wieczór, Chananie... już pan wrócił?

CHANAN
z zapartym tchem

Tak...

FRADE

Chodź, Lejko, ucałuj świętości! Lea pochodzi do Arki, Meir podaje jej zwój Tory. Lea przypada doń wargami. Całuje je namiętnie Wystarczy, córeczko. Rzeczy Przenajświętszych nie wolno długo całować. Są przecież wypisane czarnym ogniem na białym ogniu! raptem ogarnięta strachem. Ojej, jak późno! Chodźcie córeczki do domu. Chodźmy prędzej.

Szybko wychodzą. Meir zamyka Arkę i wychodzi za nimi. CHANAN
przez chwilę stoi z zamkniętymi oczyma. Kontynuuje przerwany śpiew „Pieśni nad Pieśniami”
„Twoje wargi są jak wstążka purpurowa, 
Twoja mowa pełna wdzięku. 
Twoje skronie jak rozkrojone jabłko granatu 
Spoza twojej zasłony.”  
  HENOCH
podnosi głowę i patrzy na Chanana

Chananie, co śpiewasz? Chanan milknie, otwiera oczy Twoje pejsy są mokre. Czyżbyś znowu kąpał się w mykwie?

CHANAN

Tak.

HENOCH

Czy w chwili zanurzenia wymawiasz jeden z bogomianów? Czy wgłębiasz się w sens Kabały według Księgi Razyela?

CHANAN

Tak.

HENOCH

I nie boisz się?

CHANAN

Nie.

HENOCH

I pościsz od soboty do soboty? I nie jest ci ciężko?

CHANAN

Ciężej mi jeść w sobotę, niż pościć przez cały tydzień. Straciłem ochotę do jedzenia.

Pauza. HENOCH
łagodnie

W imię czego to robisz? Co chcesz przez to osiągnąć?

CHANAN
jakby do siebie

Chcę... Pragnę posiąść jasny, klarowny i skrzący się diament... Roztopić go we łzach i wchłonąć w duszę... Chcę dotrzeć do płomieni trzeciej sfery niebiańskiej, osiągnąć trzeci szczebel, któremu na imię Tiferet, Blask... Chcę... raptem zaniepokojony Tak! Muszę jeszcze zdobyć dwie beczki złotych dukatów... dla tego, co tylko dukaty potrafi liczyć...

HENOCH
zdumiony

Więc o to chodzi? Uważaj, Chanan! Strzeż się, wszedłeś na śliską drogę. Świętymi mocami tego wszystkiego nie osiągniesz.

CHANAN
patrzy na niego śmiało

A jeśli nie świętymi! To co! A jeśli nie świętymi?

HENOCH
przerażony

Boję się z tobą rozmawiać. Lękam się nawet stać obok ciebie.

Szybko wychodzi. Chanan stoi nieporuszony, jest pewny siebie. Od ulicy wchodzi Meir, a z osobnej izby I Batlan. I BATLAN

Odmówiłem osiemnaście Psalmów i powiedziałem sobie: dość. A co? Miałem za złotówkę cały psałterz odmówić? I gadaj tu z nimi. Oni jak zaczęli, tak i skończyć nie mogą.

Wbiega zakłopotany Aszer. ASZER

Dopiero co spotkałem krawca Barucha. Przybył z Klimówki, gdzie Sender spotkał się z rodzicami narzeczonego i opowiada, że nie doszli do ładu. Sender domagał się od nich utrzymania młodych przez dziesięć lat, a ci zgadzali się tylko na pięć. No i rozeszli się.

MEIR

Już po raz czwarty!

I BATLAN

To ci zmartwienie!

MESZUŁACH
do I Batlana z uśmiechem

Samiście powiedzieli, że małżeństwo zawiera się z tym, który jest przeznaczony.

CHANAN
wyprostowuje się. Z najwyższym przejęciem

Znowu zwyciężyłem! bez sił opada na ławkę. Na twarzy uśmiech szczęścia

MESZUŁACH
wyjmuje ze swego worka latarkę

Czas ruszyć w drogę!

MEIR

Czego wam tak śpieszno?

MESZUŁACH

Przeciem posłaniec. Panowie przekazują sobie za moim pośrednictwem ważne wiadomości i osobliwe sprawy. Muszę więc spieszyć. Czas nie do mnie należy.

MEIR

Zaczekalibyście chociaż do świtu.

MESZUŁACH

Do świtu daleko, a droga długa. O północy wyruszę.

MEIR

Na dworze ciemno, że oko wykol.

MESZUŁACH

Z moją latarką nie zabłądzę.

Z osobnego pokoju wychodzą II i III Batlan oraz jeszybotnicy. II BATLAN

Mazl tow!11 Pomyślności! Oby Bóg wrócił chorej zdrowie.

WSZYSCY

Oby. Amen.

II BATLAN

Oddalę się teraz kupić za złotówkę gorzałki i placków.

MEIR

Już naszykowałem. wyjmuje butelkę Wyjdźmy do przedsionka, tam wypijemy Lechaim.

Drzwi otwierają się na oścież. Wchodzi Sender w rozpiętym chałacie. Czapka siedzi wysoko na głowie. Jest wesoły. Za nim trzech do czterech Żydów. MEIR i BATLANI

O! Reb Sender! Witajcie!

SENDER

Przejeżdżałem właśnie mimo bożnicy i myślę sobie: „Warto by zobaczyć, co porabiają tam nasi przyjaciele”. zauważa butelkę u Meira Sądziłem, że ślęczą nad księgami, albo rozprawiają o wzniosłych rzeczach. A ci tu szykują się do wypitki. Cha! Cha! Prawdziwi chasydzi miropolscy!

I BATLAN

Pozwoli pan, reb Sender, z nami po kropelce.

SENDER

Głupcze! Sam postawię sznapsa i to jeszcze jakiego. Możecie mi powinszować. W szczęśliwej godzinie zaręczyłem córkę.

Chanan wstrząśnięty wieścią zrywa się z miejsca. WSZYSCY

Mazeł-tow! Wszystkiego najlepszego!

MEIR

A nam dopiero co powiedziano, żeście nie doszli do ładu z ojcem narzeczonego, i że cała sprawa spełzła na niczym.

III BATLAN

Bardzo się tym zmartwiliśmy.

SENDER

Niechybnie spełzłaby na niczym, ale w ostatniej chwili ojciec narzeczonego przystał na warunki i spisaliśmy akt zaręczynowy.

CHANAN

Zaręczyny? Zaręczyny? Jak to? Jak to może być? w wielkiej rozpaczy Więc nie pomogły posty, ni kąpiele oczyszczające, ni bogomiany, ni umartwienia ciała! Wszystko na nic? I co teraz? Jaką drogą teraz pójść? Jakich jeszcze użyć mocy? chwyta się za serce, wyprostowuje się. Twarz promienieje A-a-a... Przede mną otwiera się tajemnica wielkiego dwoiście wyrażonego Imienia Pańskiego. Widzę ją. Ja... ja... ja... zwyciężyłem. pada

MESZUŁACH
otwiera latarkę

Świeca wypaliła się. Trzeba zapalić nową.

Długa pauza. SENDER

Meir! Czemu tu tak ciemno? Zapal świecę!

Meir zapala świecę. MESZUŁACH
podchodzi do Sendera

Doszliście do ładu z ojcem narzeczonego?

SENDER
patrzy na niego ze zdumieniem. Jest nieco przestraszony

Tak.

MESZUŁACH

Bywa, że rodzice młodych zbyt wiele sobie obiecują, a potem nie dotrzymują słowa. Czasami dochodzi nawet do Sądu Tory. Trzeba uważać.

SENDER
przestraszony, do Meira

Co to za człowiek? Nie znam go.

MEIR

Nietutejszy. Jakiś posłaniec.

SENDER

Czego chce ode mnie?

MEIR

Nie mam pojęcia.

SENDER
uspokaja się

Aszer! Skocz do mnie do domu i powiedz, by przygotowano coś do wypicia, jakieś konfitury i dobrą zakąskę. Ale szybko, na jednej nodze. Aszer wybiega A tymczasem sobie pogwarzymy. Może ktoś zna jakieś nowe powiedzonko naszego rabiego, jakiś cud, jakąś nową przypowieść. Każde jego słówko jest droższe od złota.

I BATLAN
do Meira

Schowaj butelkę. Przyda się na jutro.

Meir chowa ją. MESZUŁACH

Opowiem wam jedną z jego przypowieści. Pewnego razu przyszedł do naszego rabiego chasyd. Był to człek bogaty, ale okrutnie skąpy. Wziął go rabi za rękę, doprowadził do okna i powiada: „Popatrz”. Bogacz spojrzał przez szybę na ulicę. Pyta go rabi: „Co widzisz?”. Na to on: „Widzę ludzi”. Bierze go rabi znowu za rękę, doprowadza do lustra i powiada: „Spójrz! A co teraz widzisz?”. A ten odpowiada: „Widzę siebie”. Wówczas rabi: „Słuchaj, a zrozumiesz. W oknie jest szkło i w lustrze szkło, z tą różnicą, że nieco posrebrzane. A skoro pojawia się srebro, to przestaje się dostrzegać ludzi, a widzi tylko samego siebie”.

III BATLAN

O! O! O! Znakomite!

I BATLAN

Święte słowa!

SENDER
do Meszułacha

Co? Do mnie pijecie?

MESZUŁACH

Broń Boże!

II BATLAN

Zdałoby się coś zaśpiewać. do III Batlana Podaj melodię naszego rabiego.

III Batlan zaczyna nucić mistyczną, chasydzką melodię. Wszyscy wtórują. SENDER
zrywa się ze swego miejsca

A teraz w tan. Teraz w pląs. Jak to? Sender wydaje swoją jedynaczkę, a my nie mielibyśmy zatańczyć? Nie bylibyśmy chyba miropolskimi chasydami! Sender, trzej Batlani i Meir zakładają sobie nawzajem ręce na ramiona tworząc koło, śpiewają monotonną, mistyczną melodię i kręcą się w miejscu. Sender wyrywa się z koła i wesołym głosem A teraz zatańczmy coś wesołego. Wszyscy do mnie!

II BATLAN

Chłopcy! Chłopcy! Wszyscy do nas! kilku chłopców podchodzi Henoch! Chanan! Gdzie się podziewacie! W tan! W radosny tan!

SENDER
nieco zmieszany

A, a! Chanan! Mój Chananek przecież tu jest. Gdzie się podziewa? Gdzie jest? Dajcie go tu!

MEIR
zauważa Chanana na podłodze

A ten ci śpi na podłodze.

SENDER

Obudź go! Zbudź go!

MEIR
budzi go, przerażony

Nie reaguje!

Wszyscy podchodzą do leżącego, nachylają się, budzą. I BATLAN
krzyk przerażenia

Nie żyje!

II BATLAN

Z ręki wypadła mu księga Razyel.

Wszyscy są wstrząśnięci. MESZUŁACH

Padł rażony przez moce nieziemskie.

Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/
AKT II
Plac w Brynicy. Po lewej stronie stara drewniana bożnica zbudowana w stylu dawnej architektury. Przed bożnicą, nieco z boku, pagórek ze starym, kamiennym nagrobkiem. Na nim wyryty jest napis: „Tu pochowani są święci i czyści oblubieńcy, którzy ponieśli śmierć męczeńską za wiarę. Rok 5408 — czyli 1648. Oby dusze ich włączone zostały do związku wieczystego życia”. Za bożnicą — uliczka, kilka małych domków, które zlewają się z dekoracją. Po prawej stronie stoi dom Sendera. Jest to spory, drewniany budynek z gankiem. Za domem szeroka brama wiodąca na podwórze. Dalej uliczka, szereg kramów, które również zlewają się z dekoracją. Za kramami, na prawo karczma, duży dworski ogród i pałac dziedzica. Szeroka droga prowadzi w dół, ku rzece. Po drugiej stronie rzeki, na wysokim jej brzegu rozciąga się cmentarz. Na lewo — most, nad rzeką młyn, bliżej łaźnia oraz przytułek dla biedaków. W tle gęsty las.
Otwarta na oścież brama wiodąca na podwórze Sendera. Na podwórku ustawione są stoły aż do placu. Stoły są zastawione. Siedzą przy nich żebracy, kaleki, starcy i dzieci. Wszyscy jedzą łapczywie. Służba wynosi z domu i podaje do stołu półmiski pełne potraw i kosze pełne chleba.
Przed kramami i domkami siedzą kobiety i robią na drutach pończochy, nie spuszczają oka z domu Sendera. Solidni mężowie i młodzieńcy wychodzą z bożnicy, niosąc woreczki, w których są tałesy i tefilin.
Część rozchodzi się do domów i do sklepów, część pozostaje na placu tworząc grupki. Z podwórka Sendera dochodzą dźwięki muzyki tanecznej i gwar. Wieczór. Na środku ulicy, przed bożnicą stoi gość weselny. Jest to Żyd w latach, ubrany w atłasową żupicę12. Ręce założył za sznur opasujący biodra. Obok niego II Batlan. GOŚĆ
ogląda bożnicę

Jest coś wzniosłego w waszej bożnicy. Jest okazała i piękna, a światłość boża na niej spoczywa. Chyba bardzo stara?

1 2 3 4 5 6 7 8
Idź do strony:

Darmowe książki «Dybuk - Sz. An-ski (internetowa biblioteka naukowa .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz