Dybuk - Sz. An-ski (internetowa biblioteka naukowa .TXT) 📖
Dramat przedstawiający historię nieszczęśliwej miłości dwojga ludzi, Lei i zmarłego przedwcześnie Nisena.
Gdy ojciec kobiety planuje jej ślub, wstępuje w nią duch kochanka — dybuk. Od tego momentu z pomocą rabina i jeszybotników stara się wypędzić ducha z ciała Lei, by zdążyć przed ślubem. Jest to smutna i zaskakująca historia, w której fakty z przeszłości odkrywane są powoli tak, by wkrótce ułożyć się w spójną całość. Dybuk jest jednym z najbardziej znanych utworów Anskiego. Jest też jedną z najczęściej wystawianych sztuk jidiszowych w Polsce.
- Autor: Sz. An-ski
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Dybuk - Sz. An-ski (internetowa biblioteka naukowa .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Sz. An-ski
Córeczki moje! W bożnicy powinno być smutno. O północy przychodzą tu na modły zmarli, zostawiają po sobie smutek...
GITELBabciu! Nie mów o zmarłych. Boję się!
FRADEO świcie każdego dnia Wszechmogący płacze nad zburzoną Świątynią Jerozolimską i wtedy jego święte łzy wpadają do bożnic. Dlatego ściany w starych bożnicach są zapłakane. Nie wolno ich bielić wapnem. Kiedy je się bieli, gniewają się i miotają kamienie.
LEAJakże stara jest ta bożnica. Z zewnątrz tego nie widać.
FRADEStara. Bardzo stara, córeczko! Powiadają nawet, że odnaleziono ją całkowicie zbudowaną pod ziemią. Ileż tu było zniszczeń. Ileż to razy miasto płonęło, a ona pozostała nietknięta. Pewnego razu ogień ogarnął jej dach. Wtedy nadleciały gołębie. Niezliczone chmary gołębi. Skrzydełkami zaczęły wymachiwać nad ogniem i ugasiły pożar...
LEAJak tu smutno i jak przyjemnie! Nie chcę stąd wychodzić. Chce mi się przypaść do tych zapłakanych ścian, objąć je i spytać: dlaczegoście takie smutne, takie zamyślone, takie ciche i takie zatroskane? Chciałabym... sama nie wiem czego, ale serce mi pęka z nadmiaru czułości i litości...
MEIRTa jest chyba najstarsza. Ponad dwieście lat. Zawiesza się ją tylko w święto Pesach.
GITELPopatrz, Leo, co za przepych! Na twardym, brązowym aksamicie wyhaftowane są grubym złotem dwa lwy. Trzymają w łapach Tarczę Dawida. Po bokach dwa drzewa, na nich gołębie! Dziś już nie uświadczysz takiego aksamitu. Nie ma takiego złota.
LEAJest też w niej smutek serdeczny i tkliwość.
Popatrz, Lejko. Tam stoi jakiś młodzieniec i nie spuszcza z ciebie oka. Dziwnie jakoś patrzy.
LEATo jeszybotnik, student jesziwy... Chanan... jadał w naszym domu.
GITELPatrzy na ciebie tak, jakby chciał cię wzrokiem przywołać. Widać, że chce do ciebie podejść, ale nie ma odwagi.
LEAChciałabym wiedzieć, dlaczego jest taki blady i smutny. Z pewnością był chory...
GITELWcale nie jest smutny. Oczy mu się świecą.
LEAZawsze mu się świecą. Takie ma oczy. A kiedy rozmawia ze mną, dech mu zapiera. I mnie też... Nie wypada, żeby dziewczyna rozmawiała z obcym młodzieńcem...
FRADEPozwoliłbyś nam, Meirku, pocałować te święte czystości. Bo jakże inaczej? Być z wizytą u Boga i nie pocałować jego świętych ksiąg?
MEIRAleż proszę. Bardzo proszę. Podejdźcie.
Dobry wieczór, Chananie... już pan wrócił?
CHANANTak...
FRADEChodź, Lejko, ucałuj świętości! Lea pochodzi do Arki, Meir podaje jej zwój Tory. Lea przypada doń wargami. Całuje je namiętnie Wystarczy, córeczko. Rzeczy Przenajświętszych nie wolno długo całować. Są przecież wypisane czarnym ogniem na białym ogniu! raptem ogarnięta strachem. Ojej, jak późno! Chodźcie córeczki do domu. Chodźmy prędzej.
Chananie, co śpiewasz? Chanan milknie, otwiera oczy Twoje pejsy są mokre. Czyżbyś znowu kąpał się w mykwie?
CHANANTak.
HENOCHCzy w chwili zanurzenia wymawiasz jeden z bogomianów? Czy wgłębiasz się w sens Kabały według Księgi Razyela?
CHANANTak.
HENOCHI nie boisz się?
CHANANNie.
HENOCHI pościsz od soboty do soboty? I nie jest ci ciężko?
CHANANCiężej mi jeść w sobotę, niż pościć przez cały tydzień. Straciłem ochotę do jedzenia.
W imię czego to robisz? Co chcesz przez to osiągnąć?
CHANANChcę... Pragnę posiąść jasny, klarowny i skrzący się diament... Roztopić go we łzach i wchłonąć w duszę... Chcę dotrzeć do płomieni trzeciej sfery niebiańskiej, osiągnąć trzeci szczebel, któremu na imię Tiferet, Blask... Chcę... raptem zaniepokojony Tak! Muszę jeszcze zdobyć dwie beczki złotych dukatów... dla tego, co tylko dukaty potrafi liczyć...
HENOCHWięc o to chodzi? Uważaj, Chanan! Strzeż się, wszedłeś na śliską drogę. Świętymi mocami tego wszystkiego nie osiągniesz.
CHANANA jeśli nie świętymi! To co! A jeśli nie świętymi?
HENOCHBoję się z tobą rozmawiać. Lękam się nawet stać obok ciebie.
Odmówiłem osiemnaście Psalmów i powiedziałem sobie: dość. A co? Miałem za złotówkę cały psałterz odmówić? I gadaj tu z nimi. Oni jak zaczęli, tak i skończyć nie mogą.
Dopiero co spotkałem krawca Barucha. Przybył z Klimówki, gdzie Sender spotkał się z rodzicami narzeczonego i opowiada, że nie doszli do ładu. Sender domagał się od nich utrzymania młodych przez dziesięć lat, a ci zgadzali się tylko na pięć. No i rozeszli się.
MEIRJuż po raz czwarty!
I BATLANTo ci zmartwienie!
MESZUŁACHSamiście powiedzieli, że małżeństwo zawiera się z tym, który jest przeznaczony.
CHANANZnowu zwyciężyłem! bez sił opada na ławkę. Na twarzy uśmiech szczęścia
MESZUŁACHCzas ruszyć w drogę!
MEIRCzego wam tak śpieszno?
MESZUŁACHPrzeciem posłaniec. Panowie przekazują sobie za moim pośrednictwem ważne wiadomości i osobliwe sprawy. Muszę więc spieszyć. Czas nie do mnie należy.
MEIRZaczekalibyście chociaż do świtu.
MESZUŁACHDo świtu daleko, a droga długa. O północy wyruszę.
MEIRNa dworze ciemno, że oko wykol.
MESZUŁACHZ moją latarką nie zabłądzę.
Mazl tow!11 Pomyślności! Oby Bóg wrócił chorej zdrowie.
WSZYSCYOby. Amen.
II BATLANOddalę się teraz kupić za złotówkę gorzałki i placków.
MEIRJuż naszykowałem. wyjmuje butelkę Wyjdźmy do przedsionka, tam wypijemy Lechaim.
O! Reb Sender! Witajcie!
SENDERPrzejeżdżałem właśnie mimo bożnicy i myślę sobie: „Warto by zobaczyć, co porabiają tam nasi przyjaciele”. zauważa butelkę u Meira Sądziłem, że ślęczą nad księgami, albo rozprawiają o wzniosłych rzeczach. A ci tu szykują się do wypitki. Cha! Cha! Prawdziwi chasydzi miropolscy!
I BATLANPozwoli pan, reb Sender, z nami po kropelce.
SENDERGłupcze! Sam postawię sznapsa i to jeszcze jakiego. Możecie mi powinszować. W szczęśliwej godzinie zaręczyłem córkę.
Mazeł-tow! Wszystkiego najlepszego!
MEIRA nam dopiero co powiedziano, żeście nie doszli do ładu z ojcem narzeczonego, i że cała sprawa spełzła na niczym.
III BATLANBardzo się tym zmartwiliśmy.
SENDERNiechybnie spełzłaby na niczym, ale w ostatniej chwili ojciec narzeczonego przystał na warunki i spisaliśmy akt zaręczynowy.
CHANANZaręczyny? Zaręczyny? Jak to? Jak to może być? w wielkiej rozpaczy Więc nie pomogły posty, ni kąpiele oczyszczające, ni bogomiany, ni umartwienia ciała! Wszystko na nic? I co teraz? Jaką drogą teraz pójść? Jakich jeszcze użyć mocy? chwyta się za serce, wyprostowuje się. Twarz promienieje A-a-a... Przede mną otwiera się tajemnica wielkiego dwoiście wyrażonego Imienia Pańskiego. Widzę ją. Ja... ja... ja... zwyciężyłem. pada
MESZUŁACHŚwieca wypaliła się. Trzeba zapalić nową.
Meir! Czemu tu tak ciemno? Zapal świecę!
Doszliście do ładu z ojcem narzeczonego?
SENDERTak.
MESZUŁACHBywa, że rodzice młodych zbyt wiele sobie obiecują, a potem nie dotrzymują słowa. Czasami dochodzi nawet do Sądu Tory. Trzeba uważać.
SENDERCo to za człowiek? Nie znam go.
MEIRNietutejszy. Jakiś posłaniec.
SENDERCzego chce ode mnie?
MEIRNie mam pojęcia.
SENDERAszer! Skocz do mnie do domu i powiedz, by przygotowano coś do wypicia, jakieś konfitury i dobrą zakąskę. Ale szybko, na jednej nodze. Aszer wybiega A tymczasem sobie pogwarzymy. Może ktoś zna jakieś nowe powiedzonko naszego rabiego, jakiś cud, jakąś nową przypowieść. Każde jego słówko jest droższe od złota.
I BATLANSchowaj butelkę. Przyda się na jutro.
Opowiem wam jedną z jego przypowieści. Pewnego razu przyszedł do naszego rabiego chasyd. Był to człek bogaty, ale okrutnie skąpy. Wziął go rabi za rękę, doprowadził do okna i powiada: „Popatrz”. Bogacz spojrzał przez szybę na ulicę. Pyta go rabi: „Co widzisz?”. Na to on: „Widzę ludzi”. Bierze go rabi znowu za rękę, doprowadza do lustra i powiada: „Spójrz! A co teraz widzisz?”. A ten odpowiada: „Widzę siebie”. Wówczas rabi: „Słuchaj, a zrozumiesz. W oknie jest szkło i w lustrze szkło, z tą różnicą, że nieco posrebrzane. A skoro pojawia się srebro, to przestaje się dostrzegać ludzi, a widzi tylko samego siebie”.
III BATLANO! O! O! Znakomite!
I BATLANŚwięte słowa!
SENDERCo? Do mnie pijecie?
MESZUŁACHBroń Boże!
II BATLANZdałoby się coś zaśpiewać. do III Batlana Podaj melodię naszego rabiego.
A teraz w tan. Teraz w pląs. Jak to? Sender wydaje swoją jedynaczkę, a my nie mielibyśmy zatańczyć? Nie bylibyśmy chyba miropolskimi chasydami! Sender, trzej Batlani i Meir zakładają sobie nawzajem ręce na ramiona tworząc koło, śpiewają monotonną, mistyczną melodię i kręcą się w miejscu. Sender wyrywa się z koła i wesołym głosem A teraz zatańczmy coś wesołego. Wszyscy do mnie!
II BATLANChłopcy! Chłopcy! Wszyscy do nas! kilku chłopców podchodzi Henoch! Chanan! Gdzie się podziewacie! W tan! W radosny tan!
SENDERA, a! Chanan! Mój Chananek przecież tu jest. Gdzie się podziewa? Gdzie jest? Dajcie go tu!
MEIRA ten ci śpi na podłodze.
SENDERObudź go! Zbudź go!
MEIRNie reaguje!
Nie żyje!
II BATLANZ ręki wypadła mu księga Razyel.
Padł rażony przez moce nieziemskie.
Jest coś wzniosłego w waszej bożnicy. Jest okazała i piękna, a światłość boża na niej spoczywa. Chyba bardzo stara?
Uwagi (0)