Sabinki - Paul Heyse (nowoczesna biblioteka txt) 📖
Sabinki to dramat autorstwa Paula Heysego nawiązujący do jednej z najstarszych legend antycznego Rzymu.
Podczas igrzysk, na rozkaz Romulusa, rzymskiego władcy, mężczyźni porywają przybyłe dziewczęta z plemienia Sabinów. Zostają wydane za mąż za swoich porywaczy, co oczywiście zadziało się bez woli dziewcząt. W obliczu tragedii postanawiają zademonstrować siłę i biorą sprawy w swoje ręce. Ich bunt uświadamia mężom, że nie obrali sobie za żony posłusznych dziewczątek, tylko silne, solidarne kobiety.
Paul Heyse to niemiecki pisarz, poeta, dramaturg, którego lata twórczości przypadają na drugą połowę XIX i pierwszą XX wieku. Jego utwory cechuje przede wszystkim idealizm i wykwintny styl. Za całokształt twórczości otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury w 1910 roku.
- Autor: Paul Heyse
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Sabinki - Paul Heyse (nowoczesna biblioteka txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Paul Heyse
Najświetniej atoli zabłysnął Heyse w noweli prozą. Tu okazał się on prawdziwym wirtuozem, umiejącym najróżnorodniejsze temata172 z najbardziej odmiennych epok przedstawiać w mistrzowskim nieraz malowidle. Siły wprawdzie nie posiada, ale płodność fantazji jego, wdzięk i swoboda czarują czytelnika. Nowele Heysego mają charakter podmiotowy; stąd postaci w nich występujące, jakkolwiek poprawne pod względem rysunku i czyste pod względem kolorytu, nie stają przecież przed nami w prawdziwie plastycznych kształtach. Brak ten wynagradza wysoko rozwinięte poczucie estetyczne i nadzwyczaj subtelne cieniowanie namiętności ludzkich. Przygody miłosne, w których zmysłowość zostaje zawsze uduchowniona173 sposobem traktowania, są przeważnym174 motywem noweli Heysego. Żaden cel moralny, społeczny lub polityczny nie zamąca w nich wrażenia czysto estetycznego, ale też równocześnie nie nadaje mu głębi myślowej. Niepodobna tu wyliczać nawet ważniejszych utworów, których jest wielka ilość; nie ma bowiem pomiędzy nimi odznaczających się różnic; dosyć wspomnieć, że do dziś mamy już dwanaście zbiorów noweli Heysego, z których niejeden kilkakrotnie przedrukowano. Ostatni zbiór175 ma datę roku 1879 (Berlin, str. 381) i mieści w sobie cztery nowele: Rzecz sama w sobie176, Dwóch więźniów177, Córka Jego Ekscellencji178, Beppe179.
Heysego zaliczają krytycy niemieccy do tak zwanego „kierunku akademickiego”, dla którego styl wykwintny, piękne grupowanie i zaokrąglenie kompozycji są główną rzeczą w utworach sztuki. Chcielibyśmy zapoznać czytelników naszych z tym kierunkiem, mającym w Niemczech wielką liczbę zwolenników, za pośrednictwem tak świetnego stylisty, a zarazem tak ulubionego nowelisty, jak Heyse. W tym celu każdy z 3 głównych rodzajów twórczości jego zamierzamy dać poznać w stosownie dobranych kreacjach. Rozpoczynamy od tragedii Sabinki w przekładzie Kazimierza Kaszewskiego180.
1. Sabinki — na końcu utworu dołączona została informacja o autorze: Przedmowa do wydania źródłowego z 1879 r. [przypis edytorski]
2. w pośrodku — dziś: pośrodku. [przypis edytorski]
3. kamień ciosowy — ociosany, prostopadłościenny blok kamienny. [przypis edytorski]
4. akt pierwszy — przekład całego tego aktu jest innego pióra [Nie udało się zidentyfikować autora tego przekładu. Red. WL]. [przypis redakcyjny]
5. goście kuryjscy — goście z miasta Cures (lub: Cures Sabinorum), czyli Sabinowie, przedstawiciele ludu zamieszkującego starożytną Italię (na północ od Rzymu, w okolicach dzisiejszego Rieti), który w III w. rywalizował z Rzymianami o panowanie nad Kampanią. Jako główne miasta Sabinów wymienia się: Cures, Amiternum, Reate (dziś Rieti), Nomentum, Nursię i Orvinium. [przypis edytorski]
6. Kury — Cures Sabinorum, jedno z głównych miast zamieszkanych przez Sabinów. [przypis edytorski]
7. Neptunus, częściej Neptun (mit. rzym.) — bóstwo wód, morza i deszczu, a także patron wyścigów konnych. [przypis edytorski]
8. bogi — dziś popr. forma M. lm: bogowie. [przypis edytorski]
9. gdzie na stronę — dziś: gdzieś na bok. [przypis edytorski]
10. teraześ moja (daw.) — teraz jesteś moja. [przypis edytorski]
11. zyszczecie — dziś popr. forma: zyskacie. [przypis edytorski]
12. Anku — tu: wołacz od imienia Ankus. Wyrazy łacińskie zakończone na -us odmieniano dawniej w polszczyźnie, odrzucając tę końcówkę, na wzór odmiany łacińskiej, np. łac. Ancus, Anci, Anco itd. [przypis edytorski]
13. walnieś się spisał (daw.) — doskonale się spisałeś. [przypis edytorski]
14. w przydatku (daw.) — dodatkowo. [przypis edytorski]
15. walny — tu: solidny, doskonały; fajny. [przypis edytorski]
16. dorównywam — dziś popr. forma: dorównuję. [przypis edytorski]
17. na świadki tu stawię (daw.) — przedstawiam tu jako świadków. [przypis edytorski]
18. ranku — dziś popr. forma D. lp: ranka. [przypis edytorski]
19. smakują w pieczonym mięsiwie — dziś: zasmakowało im pieczone mięso. [przypis edytorski]
20. wilczyca stara, Wasza mateczka, dawała wam wymię — nawiązanie do legendy o założeniu Rzymu przez bliźniaków Remusa i Romulusa, porzuconych jako niemowlęta i wykarmionych przez wilczycę. [przypis edytorski]
21. zachciéwa — dziś popr.: zachciewa; tu daw. wymowa: zachciwa, wyraz zrymowany z osobliwa. [przypis edytorski]
22. uprzejmemi — dziś popr. forma N. lm: uprzejmymi; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]
23. teraześ im oddał (daw.) — teraz im oddałeś. [przypis edytorski]
24. surowie — dziś popr.: surowo. [przypis edytorski]
25. wszystkiem mu gotowa w oczy powtórzyć (daw.) — jestem gotowa powtórzyć mu w oczy wszystkie (moje przekleństwa). [przypis edytorski]
26. zamniemanie — tu: niedopowiedzenie; bez zamniemania: otwarcie, szczerze. [przypis edytorski]
27. bogdajby (daw.) — oby. [przypis edytorski]
28. nie maszli (daw.) — czy nie ma. [przypis edytorski]
29. władnąć — rządzić. [przypis edytorski]
30. sprosny (daw.) — tu: skażony grzechem, hańbą. [przypis edytorski]
31. przez mię — dziś: przeze mnie. [przypis edytorski]
32. dla cię (daw.) — dla ciebie. [przypis edytorski]
33. zbrodzień (daw.) — zbrodniarz. [przypis edytorski]
34. jam niczyją żoną (daw.) — nie jestem niczyją żoną. [przypis edytorski]
35. gorycząć się stanie — stanie się dla ciebie goryczą. [przypis edytorski]
36. przecz (daw.) — dlaczego; przecześ przyszła — dlaczego przyszłaś. [przypis edytorski]
37. słowy chełpliwemi — dziś popr. forma: chełpliwymi słowami. [przypis edytorski]
38. śród — dziś: wśród. [przypis edytorski]
39. kaganiec (tu daw.) — lampa, kaganek. [przypis edytorski]
40. Bachus (mit. rzym.) — bóg wina, odpowiednik gr. Dionizosa. [przypis edytorski]
41. podpiły (daw.) — podpity, pijany. [przypis edytorski]
42. orężny — tu: uzbrojony. [przypis edytorski]
43. skon — dziś: zgon. [przypis edytorski]
44. opiły (daw.) — pijany. [przypis edytorski]
45. przestanek (daw.) — przerwa. [przypis edytorski]
46. bracię — dziś popr. forma B. rzeczownika zbiorowego brać: brać. [przypis edytorski]
47. dla cię (daw.) — dla ciebie. [przypis edytorski]
48. powolny (tu daw.) — posłuszny. [przypis edytorski]
49. obudwóch — dziś popr.: obydwóch. [przypis edytorski]
50. za szranki — tu: do walki. [przypis edytorski]
51. pamiętaj na to (daw.) — dziś: pamiętaj o tym. [przypis edytorski]
52. jutroć — wyraz jutro z partykułą wzmacniającą -ć. [przypis edytorski]
53. łożysko — tu: łóżko, posłanie. [przypis edytorski]
54. żonąś — dziś: jesteś żoną. [przypis edytorski]
55. bohdanka (daw.) — ukochana, wybranka. [przypis edytorski]
56. zewnątrz — tu: na zewnątrz. [przypis edytorski]
57. zmóc — pokonać. [przypis edytorski]
58. srom — tu: wstyd. [przypis edytorski]
59. wsze (daw.) — wszystkie. [przypis edytorski]
60. pościelisko — posłanie, łóżko. [przypis edytorski]
61. zarzewie — tu: rozpalanie ognia; stary miecz służył do krzesania iskier o kamienie. [przypis edytorski]
62. przylgła — dziś popr. forma: przylgnęła. [przypis edytorski]
63. druh — przyjaciel; tu: miecz. [przypis edytorski]
64. lubemi — dziś popr. forma N. lm r.m.: lubymi; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]
65. wabny — tu: wabiący. [przypis edytorski]
66. żaleć — dziś: użalać się; żałować czegoś. [przypis edytorski]
67. kwef — tu: zasłona głowy lub twarzy, noszona dawniej przez wdowy. [przypis edytorski]
68. ode drzwi do drzwi obejdziem koleje — obejdziemy kolejno wszystkie domostwa. [przypis edytorski]
69. azali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
70. w krainie styksowej (mit. gr.) — w krainie umarłych. [przypis edytorski]
71. uśmiechać się komuś — dziś: uśmiechać się do kogoś. [przypis edytorski]
72. brońże mnie odeń (daw.) — broń mnie przed nim. [przypis edytorski]
73. schrona (daw.) — schronienie. [przypis edytorski]
74. pomięszany — dziś: zmieszany. [przypis edytorski]
75. o nię — dziś popr. forma B. lp r.ż.: o nią; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]
76. nieczemu — tu: nie bez powodu. [przypis edytorski]
77. zalepły — dziś popr.: zalepiły się; zakrzepły. [przypis edytorski]
78. odsadzić — tu: odepchnąć. [przypis edytorski]
79. całem — dziś popr. forma: całym. [przypis edytorski]
80. błędnemi oczy — dziś popr.: błędnymi oczami. [przypis edytorski]
81. płód — tu: potomstwo. [przypis edytorski]
82. na dobie — tu: w tym momencie, obecnie. [przypis edytorski]
83. w pośrodku — dziś: pośrodku. [przypis edytorski]
84. azaż (daw.) — czy. [przypis edytorski]
85. onać — tu: właśnie ona. [przypis edytorski]
86. obiata (daw.) — ofiara. [przypis edytorski]
87. zbójczyni — dziś: zabójczyni. [przypis edytorski]
88. lżyć (daw.) — obrażać, przeklinać. [przypis edytorski]
89. ciemnia (tu daw.) — ciemność. [przypis edytorski]
90. stronność (daw.) — stronniczość. [przypis edytorski]
91. bezwładność — tu: niemoc, bezsilność. [przypis edytorski]
92. dwujęzyczny — tu: dwulicowy, fałszywy. [przypis edytorski]
93. zgwałcić (tu daw.) — zmusić przemocą lub groźbą. [przypis edytorski]
94. bezrdzenny — tu: bezsensowny, bezproduktywny, bezużyteczny. [przypis edytorski]
95. młodszę — dziś popr. forma B. lp r.ż.: młodszą; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]
96. wspaniałemi — dziś popr. forma: wspaniałymi. [przypis edytorski]
97. dziewka — tu: służąca. [przypis edytorski]
98. służyć-em gotowa — dziś: gotowa jestem służyć. [przypis edytorski]
99. stu ludzi nań zdobyć (się) nie mogą — dziś popr.: stu ludzi nie może się na nią zdobyć. [przypis edytorski]
100. łatwiejszemi — dziś popr. forma N. lm r.m.: łatwiejszymi; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]
101. obiata (daw.) — ofiara. [przypis edytorski]
102. niepogrzebione — dziś: niepogrzebane. [przypis edytorski]
103. względny (tu daw.) — łagodny, uprzejmy. [przypis edytorski]
104. alboli (daw.) — albo też; czy może. [przypis edytorski]
105. czym sama w tym mieście (daw.) — czy jestem sama w tym mieście. [przypis edytorski]
106. Furie (mit. rzym.) — demoniczne bóstwa zemsty. [przypis edytorski]
107. zśród — dziś: spośród. [przypis edytorski]
108. za spojrzeniem — po tym, jak spojrzała. [przypis edytorski]
109. zjednywa — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: zjednuje. [przypis edytorski]
110. rozlegać się — tu: rozpościerać się. [przypis edytorski]
111. krysztalić — tu o wodzie: lśnić jak kryształ. [przypis edytorski]
112. także — tu: tak bardzo, do tego stopnia. [przypis edytorski]
113. śród — dziś: wśród. [przypis edytorski]
114. nagiem — dziś popr. forma Msc. lp r.m.: nagim; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]
115. starce — dziś popr. forma M. lm: starcy. [przypis edytorski]
116. przez pół (daw.) — w połowie. [przypis edytorski]
117. na dobie — tu: obecnie, w tym momencie; dopiero co. [przypis edytorski]
118. wtórzyć — tu: powtarzać. [przypis edytorski]
119. cieniów — dziś raczej: cieni. [przypis edytorski]
120. omylić — tu: zawieść, nie spełnić
Uwagi (0)