Darmowe ebooki » Tragedia » Sabinki - Paul Heyse (nowoczesna biblioteka txt) 📖

Czytasz książkę online - «Sabinki - Paul Heyse (nowoczesna biblioteka txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Paul Heyse



1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Idź do strony:
same, 
Co ból mój znają, mnie użyczą słowa, 
Wam wiary w prawdę. Romulu! z rozpaczy, 
Miałam cię ślepo poświęcić tej nocy. 
Ocalić Tullię czyż mogłam inaczej? 
Zatem tłumiłam w duszy z całej mocy 
Iskry uczucia, któreś zatlił we mnie; 
Walczyłam długo, walczyłam daremnie. 
Wtem ty przyszedłeś... Ojcze, ojcze drogi! 
On przyszedł do mnie, by wolności progi 
I mnie, i siostrze odsłonić tajemnie. 
Co wtedy padło na mnie, nie wiem sama. 
Kogoż podobne czyny nie rozbroją? 
Gdy się przede mną otwarła ta brama, 
Uczułam w sercu, żem na wieki twoja. 
Czemuż mi jakieś słówko nie wybiegło 
Z wieścią ku tobie? Byłoby ostrzegło 
Od wiela złego. I ci by nie stali 
Przeciwko sobie, w gniewie zatwardziali. 
Tak, ojcze drogi, na me łzy gorące 
Byłoby weszło litości twej słońce, 
Ty byś przebaczył. Myśl szybsza od stopy 
Już mnie za rzymskie przeniosła przekopy, 
Ale za późno. Bogowie rozkuli 
Już Jędze zemsty; nie było obrony. 
  ROMULUS
Hersylio!  
  HERSYLIA
Gdybyś był posłuchał Tullii! 
Lecz ci ból duszę zamknął z każdej strony; 
Tyś mnie odrzucił. 
  TACJUSZ
Wróg wkrótce człowieka 
Odrzuca, który swoich się wyrzeka.  
  HERSYLIA
Jak to? Za mężem swym idąc niewiasta, 
Wszak musi zrzec się ojczystego miasta. 
A oto mąż mój przed ludźmi i bogi. 
Ja tu przy tobie klęcząc, ojcze drogi, 
Świadczę przed niebem przysiężnymi słowy, 
Że jeśli klątwy, która mnie tak boli, 
Nie zdejmiesz dzisiaj z mej nieszczęsnej głowy; 
To ja ją nosić będę z dobrej woli. 
Mężem mi inny nie będzie mężczyzna 
Prócz niego, inną nie będzie ojczyzna 
Prócz tych rumowisk; ani inną strawa, 
Prócz tej, co życie goryczą napawa. 
Teraz, gdym tobie duszę mą odkryła, 
Zabij go, ojcze, jeśli twoja siła! 
  ROMULUS
Hersylio!  
  TACJUSZ
Nędzna! Czyż sądzisz, że twojej 
Hańby świadomość ramię me rozbroi? 
Ty stoisz przy nim, więc upadnij z nim! 
Precz z mojej drogi, Rzymianko! Na świecie 
Jeszcze mi jedno pozostało dziecię, 
Które mi porwał ten zdradziecki Rzym. 
Gdzie moja Tullia? Ta powita słodziej 
Ojca, co jako mściciel tu przychodzi. 
 
Kiedy Tacjusz znowu z dobytym mieczem rzuca się na Romulusa, za sceną z lewej strony rozbrzmiewa śpiew Sabinek, cichy i żałosny. SABINKI
Matko żywota! 
Przez śmierci wrota 
Do twego łona 
Wszelka stworzona, 
Ziemio! powraca istota. 
  TACJUSZ
opuszczając miecz
Co słyszę? Toż to nasza pieśń domowa, 
Sabińska nuta!  
  HERSYLIA
wstając z przerażeniem
Biednaż moja głowa! 
Czemużem Tullię puściła od siebie! 
Nieszczęsna! chciała sama przy pogrzebie 
Kochanka zostać. Co znaczy ten śpiew? 
 
Postępuje krokiem w głąb sceny. TACJUSZ
Czy chcą w mej piersi ukołysać gniew 
Niewieście sztuki te rzewnymi głosy? 
Ha! zobaczymy. 
  SCENA VII
Z lewej strony występują Sabinki, niosąc mary, na których spoczywa Ankus, białą draperią okryty. Na czele orszaku Tullia. Mary stawiają u stopni ołtarza; jednocześnie umilka śpiew. Wszyscy mężczyźni cofają się. Romulus, Hersylia, Talassjusz i Rzymianie na prawo, ku domowi, naprzeciwko Sabinów. Tacjusz, sam, zupełnie na przodzie sceny, na lewo. Pinarius z Chłopcem za ołtarzem. TACJUSZ
Ziemio i niebiosy! 
Toż to jest... moja córka? Jakżeż cała 
Wiosna jej lica zwiędła i zwątlała 
Śród jednej burzy! A ci głupcy przecie 
O pojednaniu mówią. Biedne dziecię! 
Chce podbiec ku niej. Ona podnosi rękę, powstrzymując. 
Jak to! Czyż ty już nie poznajesz mnie? 
Cóż tak na ojca patrzysz nieprzytomnie? 
Otwórz ramiona, aby serce twe, 
Bijąc przy moim, powiedziało do mnie: 
Tak; to ja, ojcze, ostatnie z twych dzieci, 
Taż sama Tullia, choć mnie boleść szpeci. 
Kto tam spoczywa? Na czyim pogrzebie 
Płaczem zawodzi moja Tullia dumna 
W tym gnieździe zbrodni?... Ach! to ten, co ciebie 
Z rąk moich porwał! O! przeklęta trumna! 
Odstąp mi od niej, pójdź w moje ramiona! 
  TULLIA
Ojcze! przy mężu winna zostać żona. 
Rzuć broń! Śmierć ludzi do pokoju wzywa. 
Rzuć tę broń! 
  TACJUSZ
spuszczając miecz na ziemię
Kto cię pomścił, nieszczęśliwa, 
Na tym człowieku?  
  TULLIA
Ja sama. 
  TACJUSZ
O! dziecię; 
Jedyna moja pociecho na świecie, 
Ty, moja dumo!  
  TULLIA
Duma się przeszywa 
Sama swym żądłem. Pozwól mi się samej 
Usprawiedliwić, nim się pożegnamy. 
Śród męskiej walki jam dotąd milczała, 
Bom była dzieckiem. Dziś jestem dojrzała 
Do śmierci bólem jednej tylko nocy; 
Więc wytłumaczyć czuję dosyć mocy 
Królom i ludom to, co za mą sprawą 
Na piersiach Anka napisane krwawo. 
  TACJUSZ
Nie mów o śmierci, wychodź z tego Rzymu, 
Spojrzyj na siwą mą głowę znękaną 
I żyj. 
  TULLIA
Ten zmarły wziął mi życie. Ty mu 
Go nie odbierzesz; bo tobie nie dano 
Takich sił, jakie ta miłość ma w sobie, 
Z zaświatowego co wabi ukrycia. 
Cóż ty mi możesz dać godnego życia, 
Gdy ten, którego ukochałam, w grobie? 
Ręka, co ścięła śliczny cedr na górze, 
W ogrodach świata możeż zrywać róże, 
By wić girlandy? Usta, co tak błogo 
Całują trupa, czyż poić się mogą 
Winem rozkoszy ze światowej czary? 
  TACJUSZ
Nieszczęsne dziecię! Odepchnij te mary; 
Uczuj się, swoim upadłszy na łono, 
Nowokochaną, nowoożywioną! 
  TULLIA
Kochasz mnie, ojcze?  
  TACJUSZ
Możeszli141, pieszczoto, 
Ojca i swoich zapytywać o to?  
  TULLIA
Więc się do twojej odwołam miłości 
Raz jeszcze. W urnie, która jego kości 
Złączy z moimi, niech się pokój ziści. 
Zamknij w niej popiół swojej nienawiści; 
A gdy pochodnia pogrzebowa zgaśnie, 
Niech się z nią razem krwawe skończą waśnie. 
  TACJUSZ
Jak możesz tego wymagać ode mnie, 
Gdy serce coraz w nowym bólu pęka 
Na widok tego, co nieszczęścia ręka 
Zrobiła z tobą. Daremnie, daremnie! 
Nie miej nadziei. 
  TULLIA
Ojcze mój łaskawy, 
Nie chciej utrudniać tej ostatniej sprawy, 
Jaką mi życie za powinność wkłada. 
Patrzaj, tu stoi Sabinek gromada, 
Które przyniosły przed obliczność twoją 
Zwłoki mojego małżonka; tam stoją 
Ich znów mężowie; ziemi tej granice 
Już im ojczyzną. Jako niewolnice 
Tylko, jak obce, oderwane siłą 
Od tego, co im tu najdroższe było, 
Możesz na powrót zawieźć je do Kurów; 
Duch ich wciąż będzie tęsknić do tych murów 
I nad grobami mężów się unosić. 
Nie, wierz mi, ojcze, złego było dosyć; 
Wiemy to wszyscy. Ale dwie ofiary 
Uśmierzą niebian sprawiedliwy gniew. 
Krew bohatera i dziewicy krew 
W święto pokoju niech z pokutnej czary 
Na cześć ich spłynie. 
Wzywam was, mocarze 
Kurów i Rzymu, stańcie w zgodnej parze! 
Podajcie sobie ręce i będziecie 
Razem nieść ciężar, co was obu gniecie. 
Co tobie w Anku umarło, Romulu, 
Ja, com zabiła, wiem po własnym bólu. 
A tobie, ojcze, córka przez to ginie, 
Że ukochała ciebie tak serdecznie, 
Iż, by z twą klątwą nie postąpić sprzecznie, 
Zrzekła się szczęścia. Przebacz tej dziewczynie 
I zdejm z nas klątwę, bym w cieniów krainie 
Spotkawszy Anka, mogła żyć z nim razem. 
  TACJUSZ
Czemuż nie padłem pod wrogów żelazem! 
Gdy mnie krew własna okrywa żałobą, 
Krew własna zdradza! 
  ROMULUS
występując
Ja klękam przed tobą 
W proch, nie przed królem, lecz przed ojcem padam, 
Całą dostojność tego grodu składam. 
Ja jużem myślał nie przeżyć tej chwili, 
Aż ona błogo nade mną jaśnieje 
I drogą czyni mi życia nadzieję. 
Jakeśmy niegdyś w Kurach cię prosili, 
Tak prosim znowu, ja i naród mój, 
O rękę waszych córek. 
  TALASSJUSZ
do Tullii
Biedne dziecię! 
  ROMULUS
A że nam wzgarda nie należy przecie, 
Dowodem dla was całonocny bój. 
Czekam! 
 
Tacjusz milczy. HERSYLIA
Milczenie twe, ojcze, uśmierca. 
Wszak widzisz w prochu dumnego człowieka, 
I czemuż jeszcze twoja duma zwleka? 
  TULLIA
Podnieś go, ojcze; podnieś wszystkie serca! 
  TACJUSZ
Cóż to? Mych siwych wojowników mur 
Ociera oczy? Sabińscy ojcowie, 
Nie odrzucacież od siebie swych cór? 
  NAJSTARSZY Z SABINÓW
po porozumieniu z innymi
Milczym, bo twoja klątwa na ich głowie: 
Zdejm — błogosławim.  
  TACJUSZ
Wstań człowieku, który 
Zdołałeś odjąć mi serce mej córy, 
A słowo klątwy, którem rzekł, niebianie! 
Zatopcie w morza najgłębsze otchłanie 
I przyciśnijcie je ciężarem skały, 
By go demony odtąd nie dostały. 
Błogosławieństwo spuśćcie na ten gród, 
Niech się dwa ludy w jeden złączą lud, 
Z dwóch królów jeden niech powstanie król! 
A teraz, dzieci, zrzućcie z serca ból; 
Tu na me piersi! Żyj mi, Tullio miła, 
I ciesz się zgodą, którąś ty sprawiła. 
  TULLIA
Dzięki ci, ojcze; ale już nie wstanie, 
Kto umarł. Słyszę stąd Anka wołanie: 
Głos jego smutny, co do mnie dolata, 
Zagłusza echa wesołego świata, 
Zagłusza, ojcze, otuchy twej słowa. 
  HERSYLIA
Zostań nam, Tullio; zostań nam! 
  TULLIA
Bądź zdrowa! 
Kochasz!... wiesz, czemu odchodzę w tę drogę. 
Bądź z nim szczęśliwą! 
  HERSYLIA
Bez ciebie czyż mogę? 
  TULLIA
I Ankus odszedł od brata. Ja ciebie 
Jemu zostawiam po Anka pogrzebie. 
Żegnam cię, ojcze! Żegnam was, narody 
Bratnie! O, miłaż śmierć w jutrzence zgody! 
Nie płaczcie po mnie! Choć droga daleka, 
Ale mnie na niej przyjaciel mój czeka. 
Powiem mu wszystko. 
  HERSYLIA
Zabierasz mi duszę! 
  TACJUSZ
Dziecię! nie możesz... nie powinnaś!... 
  TULLIA
Muszę! 
  PINARIUS
występując przed ołtarzem, z rękami w górę podniesionymi
Przyjmcie ofiarę, bóstwa przejednane! 
Gniew swój wszelako wstrzymajcie nade mną, 
Choć droga losu była dla mnie ciemną. 
Jedna tu miłość utworzyła zmianę; 
Zagadkę waszej rozwiązując woli, 
Starła przekleństwa ojcowskiego ślady, 
Zaprowadziła jedność w miejsce zwady, 
Błogosławieństwo na miejsce niedoli. 
 
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Przedmowa do wydania źródłowego z 1879 r.

Paweł142 Heyse, żyjący dotąd143 znakomity nowelista niemiecki, urodził się w Berlinie roku 1830; synem był zasłużonego językoznawcy R.M.L. Heysego144; pod przewodnictwem Boeckha145 i Lachmanna146 odbył porządne studia filologiczne; podróżując kilkakrotnie po Włoszech i pilnie zajmując się językiem i literaturą narodów romańskich, wybornie się przygotował do swej poetycznej147 działalności. W roku 1854 udał się do Monachium, gdzie należąc do kółka poetyckiego, otaczającego króla Maksymiliana148, otrzymał pensję od rządu bawarskiego. Ale gdy przyjaciel jego Emanuel Geibel149, niepospolity liryk, wskutek sympatyj swoich dla dążności króla pruskiego Wilhelma150 (dzisiaj cesarza) postradał pensję, Heyse, który podzielał jego przekonania, zrzekł się także i swojej. Mając byt zapewniony, żyje spokojnie i szczęśliwie dla natchnień swej Muzy.

Heyse próbował sił swoich w różnych rodzajach poezji. Rozpoczął swój zawód151 od powieści poetycznych: Bracia (1851)152 i Urika153 (1852) i od tego czasu aż do dziś dnia utworzył cały szereg tego rodzaju utworów, zebranych razem w roku 1870 pod ogólnym napisem154: Nowele wierszem155 (Novellen in Versen). Znajdują się tu powieści ze wszystkich niemal krajów i epok, zarówno całkiem oryginalnie pomyślane, jak i przetworzone z innych nowelistów, a mianowicie z Boccaccia156. Heyse jest mistrzem w wersyfikacji; różnorodne gatunki wiersza, nie wyłączając nawet najtrudniejszych, traktuje z taką swobodą i wykończeniem, że w podziw wprowadza. Od heksametru157, którym napisał obszerny poemat w dziewięciu pieśniach pt. Thekla (1859)158 aż do tercyny159, która zachwyca nas w Salamandrze160 przejście niełatwe, a jednak dla Heysego trudności nie przedstawiło. Co do treści, to najmniej udatne są nowele z życia artystycznego: Michel Angelo161, Rafael162; lepsze o wiele są obrazki z krajobrazów i obyczajów włoskich w Sielankach sorrenckich163; do najpiękniejszych zaś należy Salamandra, w której mamy dzieje krótkotrwałej miłości owianej tchem poetyckim, tudzież Dziecię cudowne (Das Feenkind164), poemacik zarówno serdeczny w ustępach poważnych, jak zajmujący — w humorystycznych.

Na polu dramatyki165 wystąpił Heyse najprzód166 z Meleagrem167 i Sabinkami (1857)168, a gdy ta właśnie sztuka otrzymała nagrodę konkursową w Monachium, rzucił się

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Idź do strony:

Darmowe książki «Sabinki - Paul Heyse (nowoczesna biblioteka txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz