Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Mamy przed sobą dzieło wielkiego gawędziarza, którym Mikołaj Rej niewątpliwie był. Zanim swoje opowieści zapisał, testował je zapewne na słuchaczach, pouczając ich i bawiąc. Widać to w jego stylu, w zdaniach łączących się w długie łańcuchy nieprzerwanych fraz, w nasyceniu pytaniami retorycznymi, ale też w szeregach wyliczeń, licznych powtórzeniach i zdrobnieniach: wszystko to miało przykuć uwagę odbiorców.
Żywot człowieka poczciwego, najobszerniejszy tekst spośród wchodzących w skład zbioru zatytułowanego Zwierciadło, to przykład renesansowej literatury parenetycznej, a wzorcem osobowym jest tu średnio zamożny szlachcic-ziemianin. Dzieło wydane na rok przed śmiercią autora, stanowi rodzaj testamentu Mikołaja Reja z Nagłowic; jest to zarazem testament promieniujący niezwykłym ciepłem, życzliwością do świata i ludzi oraz pogodą ducha.
Podział na trzy księgi pokrywa się z podziałem na trzy okresy życia ludzkiego: młodość, dojrzałość i starość. Wszystkie są potraktowane z uwagą, mającą na celu wskazanie drogi mądrości, umiaru, pobożności, ale i czerpania radości z życia we wszystkich jego odmianach i porach. Ze szczególną uwagą potraktowany został jednak końcowy okres życia ludzkiego: w ujęciu Reja starość to, metaforycznie rzecz ujmując, czas posilania się konfiturami z owoców tych drzew, które się własną ręką szczepiło za młodu. Droga człowieka poczciwego (tzn. godnego czci) prowadzi harmonijnie przez życie i pozwala równym krokiem przejść aż za jego kres, w zaświaty.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Mikołaj Rej
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Mikołaj Rej
za wyrokiem sądu. [przypis redakcyjny]
1377. osława (starop.) — niesława. [przypis redakcyjny]
1378. przed gody (starop.) — [przed godami; tj.] przed Bożym Narodzeniem, Nowym Rokiem. [przypis redakcyjny]
1379. ceklatum (starop., z łac.) — po nocy. [przypis redakcyjny]
1380. buły — bulle; ten zdrajca ma z Rzymu buły, iż nie rozgrzeszy, aż mu co dadzą: [autor] chce tu powiedzieć, że nie udzieli Żyd [pożyczki] bez wielkiego zysku. [przypis redakcyjny]
1381. dziesięć złotych, kopa — dziesięć złotych wtenczas znaczyło 96 zł. a kopa polska 18 zł. 13 gr. [przypis redakcyjny]
1382. do chrustu (starop.) — w krzaki. [przypis edytorski]
1383. ji (starop. forma) — go (tu: kabat). [przypis edytorski]
1384. sposzywać (starop.) — przerabiać; [poprzeszywać inaczej]. [przypis redakcyjny]
1385. krzystał (starop.) — kryształ. [przypis edytorski]
1386. psiną — bezwstydem. [przypis redakcyjny]
1387. adwersarz (starop.) — nieprzyjaciel. [przypis redakcyjny]
1388. przekazują (starop.) — szkodzą. [przypis redakcyjny]
1389. harcownik (starop.) — idący z kim do boju. [przypis redakcyjny]
1390. burda (starop.) — zwada, bitwa. [przypis redakcyjny]
1391. szelina (starop.) — zarośla, krzaki. [przypis redakcyjny]
1392. potrefuje się (starop.) — zdarza [się]. [przypis redakcyjny]
1393. źdrzejemy (starop.) — dojrzewamy. [przypis edytorski]
1394. jedny (starop. forma) — jedne. [przypis edytorski]
1395. głość (starop.) — zjadać; tu forma 3.os.lm: głodzą, tj. zjadają. [przypis edytorski]
1396. czyrw — robak. [przypis redakcyjny]
1397. pohromki — pogromy, burze. [przypis redakcyjny]
1398. broić burdę (starop.) — prowadzić walkę. [przypis edytorski]
1399. stroić (starop.) — urządzać. [przypis edytorski]
1400. pomóc — w wyd. BN w oprac. J. Krzyżanowskiego: począć („Nie może począć nigdy sobie śmiele”). [przypis edytorski]
1401. pawężą — tarczą. [przypis redakcyjny]
1402. lichotarz (starop.) — licho, źle czyniący. [przypis redakcyjny]
1403. Estote parati quia nescitis diem nec horam (łac.) — Bądźcie gotowi, gdyż nie wiecie dnia ani godziny [Mt 25, 13]. [przypis redakcyjny]
1404. im się (starop. forma) — chwyć się. [przypis redakcyjny]
1405. golić (starop.) — postępować. [przypis edytorski]
1406. Panu Spytkowi Jordanowi, na Melsztynie, kasztellanowi krakowskiemu, staroście przemyskiemu, kamionackiemu (...) — Pod tym nazwaniem przytacza Niesiecki Wawrzyńca Spytka Jordana, kasztelana krakow[skiego], starostę przemyskiego, kamionackiego i czechowskiego. Był on kaszt[elanem] sądeckim w 1549, a w rok potem już podskarbim w[ielkim] koronnym, w 1556 wojewodą sandomierskim, w 1563 krakowskim, na koniec w 1565 na kasztelanię krakowską postąpił. Chwalony z gładkiej wymowy, biegłości w prawie koronnym i miłości ku ojczyźnie. Pisał się ten Wawrzyniec z Melsztyna, który matka jego z Tarnowskich i Jarosławskich jedynaczka w dom Jordanów wniosła. Z Anny, córki Miko[łaja] Sieniawskiego, w[ojewo]dy ruskiego, hetmana w[ielkiego] koronnego, miał 5 córek. Umarł 1565 r. pochowany w Krakowie u św. Katarzyny, gdzie kaplicę przodków grób przyozdobił. [przypis redakcyjny]
1407. szedziwość (starop.) — sędziwość. [przypis edytorski]
1408. W. W. — skrót od: wasza wielmożność; tu zwrot grzecznościowy wielką literą jak w liście (dedykacyjnym). [przypis edytorski]
1409. przyczytać (starop.) — przyznać; [dziś: przypisać]. [przypis redakcyjny]
1410. doczyść (starop. forma) — doczytać. [przypis redakcyjny]
1411. o płatne idzie (starop.) — [idzie] o wielką rzecz. [przypis redakcyjny]
1412. iście (starop.) — zaiste. [przypis redakcyjny]
1413. datum z Myślimic — dane z Myślenic; tzn. pisane z Myślenic. [przypis edytorski]
1414. herb Trzy Trąby — trzy trąby czarne myśliwskie, oprawne w 4 obwódki złote w polu białym, każda z nawiązaniem złotym, wszystkie trzy cieńszymi dworami zbiegają się w jedno. Na hełmie pierwiastkowo, podobnie jak tu, dwie trąby myśliwe zakrzywione do góry, z korony wychodzące, a z tych lewa czarna, prawa złota, u innych snać później miasto pomienionych trąb znajduje się pięć piór strusich. Herb ten ma pochodzić z Alzacji. Słynął pod imieniem tego herbu i słynie, Mikołaj Trąba arcybiskup gnieźnieński za Jagiełły w 1422 roku zmarły. Używali go Brzezińscy, Cyrynowie, Dziewałtowscy, Falczewscy, Gorzkowscy, Hryczynowie, Jaszczołdowie, Jordany, Iwaszkiewicze, Kierocie, Kosmowscy, Narbutowie, Ościki, Chojnowscy, Pszonki, Radziwiłły, Rozwadowscy, Rudominowie, Siruciowie, Winiarscy, Wołkowie, Wojny i Zagele. [przypis redakcyjny]
1415. łuczyć (starop.) — trafiać, ugadzać, dosięgać; [strzelać z łuku]. [przypis redakcyjny]
1416. bębennicy (starop.) — bijący w bębny, tu za całe snać rycerstwo. [przypis redakcyjny]
1417. głość (starop.) — zjadać; tu: 3.os.lm: głodzą, tj. zjadają. [przypis edytorski]
1418. Do pana szedziwego, doszłego ku trzeciemu wieku, przemowa — inna wersja tytułu: „Do pana starszego już dojrzalszego wieku przedmowa” (tak w wyd. BN. w oprac. J. Krzyżanowskiego). [przypis edytorski]
1419. ochynąć (starop.) — wywrócić. [przypis redakcyjny]
1420. łapać się szeliny (starop.) — [łapać się] gałęzi, krzaków nadbrzeżnych, ratując się z upadku w wodę. [przypis redakcyjny]
1421. flaga (starop.) — burza, wicher. [przypis redakcyjny]
1422. wartogłowny (starop.) — roztrzepany, niebaczny. [przypis redakcyjny]
1423. na przekazie (starop.) — na przeszkodzie. [przypis redakcyjny]
1424. równy (starop.) — mały; za równe pieniądze: za grosze. [przypis redakcyjny]
1425. moszcz (starop.) — wino niewytrawne. [przypis redakcyjny]
1426. jedno (starop.) — tylko. [przypis edytorski]
1427. lagier (starop.) — drożdże winne. [przypis edytorski]
1428. się niczemu dobremu nie godzi (starop.) — do niczego dobrego się nie przyda. [przypis edytorski]
1429. luna (starop.) — [tu:] blask; [łuna]. [przypis redakcyjny]
1430. burda (starop.) — spór, niezgoda. [przypis redakcyjny]
1431. golić mądrze (starop.) — uważać. [przypis redakcyjny]
1432. idzie o płatne (starop.) — [chodzi] o wielką rzecz. [przypis redakcyjny]
1433. nie lza, jedno jej (starop.) — nie wypada jej [jak] tylko. [przypis redakcyjny]
1434. pomiara (starop.) — umiarkowanie. [przypis redakcyjny]
1435. przysłuszy się (starop.) — przystoi. [przypis redakcyjny]
1436. epikurowie — tu: miłośnicy przyjemności i używania życia. [przypis edytorski]
1437. jakoby im kół nie pogorzał (starop.) — że im to nic nie szkodzi. [przypis edytorski]
1438. pokuszać (starop.) — doświadczać; [wodzić na pokuszenie]. [przypis redakcyjny]
1439. zachodził mu na drogi — wychodził mu naprzeciw. [przypis edytorski]
1440. porażka (starop.) — tu: starcie, zmaganie. [przypis edytorski]
1441. jako raczy (starop.) — jak tylko chce. [przypis edytorski]
1442. broić (starop.) — czynić. [przypis redakcyjny]
1443. Heliasz — Eliasz; prorok biblijny. [przypis edytorski]
1444. nieustawiczne (starop.) — niebaczne. [przypis redakcyjny]
1445. rozprawić (starop.) — rozrządzić. [przypis redakcyjny]
1446. opowiadając (starop.) — [tu:] zapowiadając. [przypis redakcyjny]
1447. czas (starop.) — [tu:] kres, koniec. [przypis redakcyjny]
1448. nalazszy — dziś forma imiesłowu przysł. uprzedniego: znalazłszy. [przypis edytorski]
1449. poprzysięgli (starop.) — wsparli zaskarżenie przysięgą. [przypis redakcyjny]
1450. łyścowie (starop.) — starcy łysi. [przypis redakcyjny]
1451. ocz ci idzie (starop.) — o co ci [chodzi]. [przypis redakcyjny]
1452. warterz (starop.) — stróż; pod tym nazwaniem używani byli na turniejach. [przypis redakcyjny]
1453. dla czego (starop.) — z powodu czego. [przypis edytorski]
1454. rówień (starop.) — równy; któremu równia żadne oko nie widało: któremu równego nie widziało żadne oko. [przypis edytorski]
1455. sstanie (starop.) — daw. forma dokonana; inna wersja daw. pisowni: zstanie; dziś: stanie. [przypis edytorski]
1456. powinien (starop.) — na zawołanie [wszystkim za grosz]. [przypis redakcyjny]
1457. sstaniesz się oną fabułą (starop.) — staniesz się żywą ilustracją przypowieści (powiedzenia, przysłowia itp.). [przypis edytorski]
1458. wstydać się (starop.) — [tu:] szanować. [przypis redakcyjny]
1459. poczciwość czynić czemu (starop.) — cześć oddawać. [przypis redakcyjny]
1460. jeśliżeś osiwiał, wżdy byś się też już miał przećwiczyć (starop.) — skoro osiwiałeś, przecież musiałeś już się przećwiczyć (w czymś; tu: w podejmowaniu decyzji). [przypis edytorski]
1461. łaska (starop.) — miłość. [przypis redakcyjny]
1462. upełny (starop.) — zupełny. [przypis redakcyjny]
1463. przekazić (starop.) — przeszkodzić. [przypis redakcyjny]
1464. umarłe krzesili (starop.) — wskrzeszali [zmarłych]. [przypis redakcyjny]
1465. wierzyć też i diabeł (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; inaczej: wierzy ci też i diabeł; znaczenie: przecież i diabeł wierzy. [przypis edytorski]
1466. by (starop.) — tu: gdyby. [przypis edytorski]
1467. ist (starop.) — pewien. [przypis redakcyjny]
1468. nadziewać się (starop.) — spodziewać [się]. [przypis redakcyjny]
1469. zaślubiono było (starop.) — obiecane [było]. [przypis redakcyjny]
1470. ji (starop.) — go. [przypis edytorski]
1471. będzieszli(starop.) — jeśli będziesz. [przypis edytorski]
1472. zakładu bierzemy (starop.) — zakład wygrywamy. [przypis redakcyjny]
1473. harować (starop.) — układać, wprawiać [szkapy, konie]. [przypis redakcyjny]
1474. pomiara (starop.) — umiarkowanie. [przypis redakcyjny]
1475. oblicznie (starop.) — tu: w sposób widzialny; osobiście, ukazując oblicze. [przypis edytorski]
1476. a ty (starop. forma) — a tych. [przypis redakcyjny]
1477. myto (starop.) — zapłata. [przypis redakcyjny]
1478. iścić (starop.) — nauczać, upewniać. [przypis redakcyjny]
1479. zakażony (starop.) — zepsuty. [przypis redakcyjny]
1480. z klozy (starop.) — z kluby, z zamknięcia. [przypis redakcyjny]
1481. rozwiódł (starop.) — wytłumaczył. [przypis redakcyjny]
1482. zatrudnione nabycie (starop.) — z trudem uzyskany dobytek. [przypis edytorski]
1483. od tego (...) i rymu nie masz (starop.) — wypowiedzieć nie można. [przypis redakcyjny]
1484. rozprawuje (starop.) — rozrządza. [przypis redakcyjny]
1485. marynarz — żeglarz. [przypis redakcyjny]
1486. jakoby im (...) i kół nie pogorzał (starop.) — jakby się nic nie stało. [przypis edytorski]
1487. szelina (starop.) — krzaki, zarośla. [przypis redakcyjny]
1488. w poczet (starop.) — w rachubę. [przypis redakcyjny]
1489. na usiadkę (starop.) — na zasadkę. [przypis redakcyjny]
1490. jedny (starop. forma) — jednych. [przypis redakcyjny]
1491. zwolili (starop. forma) — zgodzili. [przypis redakcyjny]
1492. kiloby (starop.) — byleby. [przypis redakcyjny]
1493. syropki (starop.) — [tu:] lekarstwa. [przypis redakcyjny]
1494. wierę byś (starop.) — zapewne byś. [przypis redakcyjny]
1495. nadolny doktor (starop.) — podziemny doktor; diabeł. [przypis edytorski]
1496. równy (starop.) — mały. [przypis redakcyjny]
1497. ten tret już ustawicznie aż do skończenia świata tak się między nami kołysać musi — [tret:] od ganku okrętowego porównanie. [przypis redakcyjny]
1498. uiścić (starop.) — upewnić. [przypis redakcyjny]
1499. trzaskawice (starop.) — grzmoty, pioruny. [przypis redakcyjny]
1500. zwajca (starop.) — kłótliwy. [przypis redakcyjny]
1501. siedzieć — [tu w domyśle:] w wieży, w więzieniu. [przypis redakcyjny]
1502. nadziewać się (starop.) — spodziewać [się]. [przypis redakcyjny]
1503. kiloby (starop.) — byleby. [przypis redakcyjny]
1504. kofel (starop.) — kufel. [przypis redakcyjny]
1505. wieć — wie ci, wie przecież. [przypis edytorski]
1506. na skrzypcu — naczynie do ciągnienia złoczyńców dla wyciągnienia od nich jakiego zeznania. [przypis redakcyjny]
1507. prażen (starop.) — próżen, wolny. [przypis redakcyjny]
1508. z praktyk (starop.) — z czarów. [przypis redakcyjny]
1509. z odpowiedzi (starop.) — z przegróżek. [przypis redakcyjny]
1510. kostka (starop.) — [tu przen:] los. [przypis redakcyjny]
1511. ist (starop.) — niewątpliwy. [przypis redakcyjny]
1512. na rokowanie (starop.) — dla umów. [przypis redakcyjny]
1513. ludzie nic ci nie krzywi (starop.) — [nic ci] nie wykroczyli. [przypis redakcyjny]
1514. postawny (starop.) — okazały, wpadający
Darmowe książki «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)