Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Mamy przed sobą dzieło wielkiego gawędziarza, którym Mikołaj Rej niewątpliwie był. Zanim swoje opowieści zapisał, testował je zapewne na słuchaczach, pouczając ich i bawiąc. Widać to w jego stylu, w zdaniach łączących się w długie łańcuchy nieprzerwanych fraz, w nasyceniu pytaniami retorycznymi, ale też w szeregach wyliczeń, licznych powtórzeniach i zdrobnieniach: wszystko to miało przykuć uwagę odbiorców.
Żywot człowieka poczciwego, najobszerniejszy tekst spośród wchodzących w skład zbioru zatytułowanego Zwierciadło, to przykład renesansowej literatury parenetycznej, a wzorcem osobowym jest tu średnio zamożny szlachcic-ziemianin. Dzieło wydane na rok przed śmiercią autora, stanowi rodzaj testamentu Mikołaja Reja z Nagłowic; jest to zarazem testament promieniujący niezwykłym ciepłem, życzliwością do świata i ludzi oraz pogodą ducha.
Podział na trzy księgi pokrywa się z podziałem na trzy okresy życia ludzkiego: młodość, dojrzałość i starość. Wszystkie są potraktowane z uwagą, mającą na celu wskazanie drogi mądrości, umiaru, pobożności, ale i czerpania radości z życia we wszystkich jego odmianach i porach. Ze szczególną uwagą potraktowany został jednak końcowy okres życia ludzkiego: w ujęciu Reja starość to, metaforycznie rzecz ujmując, czas posilania się konfiturami z owoców tych drzew, które się własną ręką szczepiło za młodu. Droga człowieka poczciwego (tzn. godnego czci) prowadzi harmonijnie przez życie i pozwala równym krokiem przejść aż za jego kres, w zaświaty.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Mikołaj Rej
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Mikołaj Rej
jest, podobno połowica diabłowa — nie należy do siebie samego, ale prawdopodobnie w połowie do diabła. [przypis edytorski]
1227. pustopas (starop.) — samopas. [przypis redakcyjny]
1228. zdechnie — mrze głodem. [przypis redakcyjny]
1229. z brameczką — za szfarką. [przypis redakcyjny]
1230. uszychtować (starop.) — zająć. [przypis redakcyjny]
1231. arkabuzy (starop.) — strzelby. [przypis redakcyjny]
1232. pczoły (starop.) — pszczoły. [przypis redakcyjny]
1233. zabawce na tropiech — do tego stopnia zajęci. [przypis redakcyjny]
1234. wierę (starop.) — zaprawdę. [przypis edytorski]
1235. głąb (starop.) — [tu:] ogrodowina [tj. to, co się w ogrodzie da wyhodować]. [przypis redakcyjny]
1236. nałajać (starop.) — ponarzekać, powyrzekać na co. [przypis edytorski]
1237. gdy przydzie od nich albo lichwę dać — gdy godziwa, czyli pewna: procent; kiedy nad miarę wielka: wtenczas lichwa; dawna uczynność to sprawiała, że i najlżejszy procent lichwą nazywano. [przypis redakcyjny]
1238. tesar (starop.) — teszarz od ciosania, stolarz albo cieśla, który co z drzewa obcina. [przypis redakcyjny]
1239. tesar (starop.) — stolarz, cieśla. [przypis edytorski]
1240. powinny (starop.) — obowiązany. [przypis redakcyjny]
1241. podle (starop.) — obok. [przypis edytorski]
1242. ji (starop. forma) — go. [przypis edytorski]
1243. wyłupał (starop. forma) — złupił; tu: okradł. [przypis edytorski]
1244. mimo (starop.) — obok. [przypis edytorski]
1245. bodaj mię był zabit odcinał — bodaj by mnie odciął wtedy zabitego. [przypis edytorski]
1246. z przodku (starop.) — z początku. [przypis edytorski]
1247. rzkomo (starop.) — na pozór. [przypis redakcyjny]
1248. na żadnym baczeniu to u niego nie będzie (starop.) — wcale nie będzie o to dbał. [przypis edytorski]
1249. na równym (starop.) — na małym. [przypis redakcyjny]
1250. staniczek (starop., zdrobn.) — mająteczek. [przypis edytorski]
1251. przygodzić się (starop.) — przydać [się]. [przypis redakcyjny]
1252. rzeczpospolita (starop.) — tu: państwo. [przypis edytorski]
1253. w on pośledni przymorek (starop.) — w czasie ostatniej zarazy. [przypis redakcyjny]
1254. osobny (starop.) — ochoczy, posłużny, wdzięczny. [przypis redakcyjny]
1255. nadziewać się (starop.) — spodziewać [się; tu: korzyści]. [przypis redakcyjny]
1256. guzy albo francuzy (starop.) — rany lub utrata zdrowia. [przypis redakcyjny]
1257. kontrakty (starop.) — [tu:] umowy. [przypis redakcyjny]
1258. Pyrusów doktor (starop. forma) — doktor Pyrusowy, doktor Pyrusa. [przypis edytorski]
1259. użyć — [tu:] zgubić. [przypis redakcyjny]
1260. hanszlaki (starop.) — [forma N.lm:] drogami, sposoby. [przypis redakcyjny]
1261. wszem (starop.) — dla wszystkich. [przypis redakcyjny]
1262. orzeł buja w rozkosznej wolności swojej, a inni się ptacy zlatują około niego, służąc mu a prowadząc go — mniemanie dawnych, że orła, gdy wzrok jego wiekiem już był osłabiony, inne ptaki, ulatując koło niego, prowadziły. [przypis redakcyjny]
1263. a co nad nawyższe (starop.) — a co najważniejsze; a przede wszystkim. [przypis edytorski]
1264. krotofila a. krotochwila (starop.) — zabawa. [przypis edytorski]
1265. wychod a. wychód (starop.) — wychodek, latryna. [przypis edytorski]
1266. szkapi brzuch, co weń kijmi kołacą — tu: bęben. [przypis edytorski]
1267. kozi róg, co jako wół za uchem ryczy — kobza. [przypis edytorski]
1268. ożralcy (starop.) — obżarci. [przypis redakcyjny]
1269. kozerowie (starop.) — gracze. [przypis redakcyjny]
1270. wyjiskać (starop.) — zastanowić; [tj. powstrzymać]. [przypis redakcyjny]
1271. na liczbie nie zostali (starop.) — nie byli winni. [przypis redakcyjny]
1272. rad uschnie — łatwo [uschnie]. [przypis redakcyjny]
1273. flaga (starop.) — fala. [przypis edytorski]
1274. traktywa (starop.) — lekarstwo. [przypis redakcyjny]
1275. bukłaczek (starop.) — naczynie do wody. [przypis redakcyjny]
1276. szpikanardy — spica nardi, gatunek lawendy. [przypis redakcyjny]
1277. muszkum — piżmo. [przypis redakcyjny]
1278. ambra — bursztyn. [przypis redakcyjny]
1279. marcepany — cukry wielkie stołowe, farbami rodziny lub znakomitych gości były przystrojone. [przypis redakcyjny]
1280. na równym (starop.) — na małym. [przypis redakcyjny]
1281. udrapował — udrapał, podgryzał (po trochu). [przypis edytorski]
1282. wyżej (starop.) — oboczna forma pisowni przymiotnika w st. wyższym, występująca w staropolszczyźnie XVI w. u Reja: wyszszej. [przypis edytorski]
1283. sadno (starop.) — otarcie, odparzenie. [przypis edytorski]
1284. pod namiotem (starop.) — pod pawilonem łóżka. [przypis redakcyjny]
1285. myślimicka szklenica — prosta, domowa szklanka z manufaktury w Myślenicach pod Krakowem. [przypis edytorski]
1286. nacz (starop.) — do czego. [przypis redakcyjny]
1287. wirydarz (starop.) — ogród. [przypis redakcyjny]
1288. ni ocz (starop.) — o nic. [przypis redakcyjny]
1289. nie czasże (starop.) — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie czas. [przypis edytorski]
1290. urzędniczek (starop.) — [tu:] podstarości. [przypis redakcyjny]
1291. być pilen (starop.) — pilnować. [przypis redakcyjny]
1292. maczuga (starop.) — [tu:] kij. [przypis redakcyjny]
1293. miasto krotofile (starop.) — zamiast zabawy. [przypis edytorski]
1294. mszyce — robaczki. [przypis redakcyjny]
1295. trzaskowisko (starop.) — trzaski, wióry. [przypis edytorski]
1296. snadniej (starop.) — łatwiej. [przypis edytorski]
1297. wirydarzyk (starop.) — ogródek. [przypis edytorski]
1298. maluneczki (starop.) — zdrobn. melony. [przypis edytorski]
1299. merellowy — morelowy. [przypis redakcyjny]
1300. marunkowy — maruna matricaria [rumianek] z wonnym liściem, wszakże ta nie z pestek się rozmnaża [Rej pod tą nazwą rozumie jednakże gatunek śliwki; red. WL]. [przypis redakcyjny]
1301. kosteczka (starop., zdrobn.) — pesteczka. [przypis edytorski]
1302. doźrzeć (starop.) — dojrzeć; tu: dopilnować. [przypis edytorski]
1303. grzywna — wartość jej ówczesna podług tablic Tad[eusza] Czackiego w dziele O prawach pol[skich] i lit[ewskich] na dzisiejsze pieniądze: 14 zł 23 gr. [przypis redakcyjny]
1304. wszytko (starop.) — tu: tylko. [przypis edytorski]
1305. głąby (starop.) — [tu:] jarzyny. [przypis redakcyjny]
1306. siła (starop.) — mnóstwo, wiele; siła na tym zależy: wiele od tego zależy. [przypis edytorski]
1307. gdy czemu przypadnie pogoda (starop.) — gdy na co przypadnie pora. [przypis redakcyjny]
1308. dojrzyż (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: dojrzyjże, dojrzyj (tj. przypilnuj) koniecznie. [przypis edytorski]
1309. wsiano (starop.) — posiano. [przypis redakcyjny]
1310. krzyw (starop.) — winien. [przypis redakcyjny]
1311. poruczać (starop.) — powierzać. [przypis edytorski]
1312. wzwiesz (starop. forma) — spodziejesz; [spodziewasz się]. [przypis redakcyjny]
1313. kto nie ma portu — [kto nie ma] spławu na morze. [przypis redakcyjny]
1314. łoński (starop.) — przeszłoroczny. [przypis redakcyjny]
1315. nie maszli (starop.) — konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: jeśli nie masz. [przypis edytorski]
1316. poroście (starop. forma) — porośnie; urośnie. [przypis edytorski]
1317. do panwie (starop.) — [na patelnię, tj.] do smażenia [por. panew: patelnia; red. WL]. [przypis redakcyjny]
1318. w płat (starop.) — na pożyczki. [przypis redakcyjny]
1319. przefrymarczyć — przemienić; [zamienić, przehandlować]. [przypis redakcyjny]
1320. zbytni legat (starop.) — brzuch leniwy. [przypis redakcyjny]
1321. wżdy (starop.) — przecież, wszakże. [przypis edytorski]
1322. gdy czas do czego przypadnie (starop.) — gdy nastanie odpowiedni czas na coś. [przypis edytorski]
1323. z maczugą (starop.) — [tu:] z kijem. [przypis redakcyjny]
1324. wczas (starop.) — zawczasu. [przypis edytorski]
1325. urzecha (starop.) — zaniedbanie. [przypis edytorski]
1326. zgligi (starop. forma) — zejdzie. [przypis redakcyjny]
1327. wywrzeć (starop.) — wypuścić. [przypis redakcyjny]
1328. puzan — instrument muzyczny. [przypis redakcyjny]
1329. do łęku — do siodła. [przypis redakcyjny]
1330. w budzie — sposób łowienia lub strzelania ptastwa na przynętę na sicie. [przypis redakcyjny]
1331. karw (starop.) — wół stary, leniwy. [przypis redakcyjny]
1332. rosołek — tu: kwas z kiszonej kapusty. [przypis edytorski]
1333. osobny (starop.) — wyborny. [przypis redakcyjny]
1334. limunije (starop.) — sok cytryny, sok limoniowy. [przypis redakcyjny]
1335. zamieszkać (starop.) — zatrudnić; [zająć]. [przypis redakcyjny]
1336. zachować się komu (starop.) — przysłużyć [się komu]. [przypis redakcyjny]
1337. kusza żelazna — żelazo, samołówka. [przypis redakcyjny]
1338. rozsiadem — rozjazdem, samołówką. [przypis redakcyjny]
1339. kłoć (starop.) — słoma zmierzwiona, zbita. [przypis redakcyjny]
1340. łaszt — miara Gdańska w przedaży pszenicy 20 do 30 korcy wynosząca. [przypis redakcyjny]
1341. do szkut albo do komieg — statki wodne pod zboże; ostatnie w Litwie wzywane. [przypis redakcyjny]
1342. zamożysty(starop.) — obrotny, zapobiegliwy. [przypis edytorski]
1343. zmóc (starop.) — potrafić; co kto zmoże i jako kto może: co kto potrafi i jak może. [przypis edytorski]
1344. oprzątny (starop.) — dbały. [przypis redakcyjny]
1345. gzelce (starop.) — co smażonego. [przypis redakcyjny]
1346. żemła (starop.) — bułka. [przypis redakcyjny]
1347. smatruz (starop.) — buda kupiecka. [przypis redakcyjny]
1348. lesz (starop.) — zamszowa skóra. [przypis redakcyjny]
1349. kwest (starop.) — zysk. [przypis edytorski]
1350. kuglować (starop.) — bawić się. [przypis redakcyjny]
1351. dowierać (starop.) — dowarzać; [dogotowywać się]. [przypis redakcyjny]
1352. wychowanie (starop.) — utrzymanie, wyżywienie. [przypis edytorski]
1353. po kęsu (starop.) — po trochu. [przypis redakcyjny]
1354. głuchowie (starop.) — głuchoniemi. [przypis edytorski]
1355. musadek (starop.) — stalka do ostrzenia. [przypis redakcyjny]
1356. quia non cuilibet licet adire Corintum (łac.) — nie każdemu łatwo do Koryntu dotrzeć. [przypis edytorski]
1357. mało tobie po Owidiuszu, po Horacjuszu — jako nie wielce oddany w młodości naukom, nie dziw, że w Horacjuszu nie smakował; wreszcie można to uważać jedynie jako radę dla obywateli wiejskich. [przypis redakcyjny]
1358. na cię trudny — dla ciebie [jest] trudny; za trudny dla ciebie. [przypis edytorski]
1359. fabułami zabawiony — zajmuje się fabułami, zajmuje się bajaniem (opowieściami). [przypis edytorski]
1360. pomiary (starop.) — umiarkowanie. [przypis redakcyjny]
1361. nie nabożny — łba nie zwiesza. [przypis redakcyjny]
1362. drzeweczko (starop.) — [zdrobn. od:] drzewce, kopia. [przypis redakcyjny]
1363. parać (starop.) — zajmować. [przypis redakcyjny]
1364. chwast (starop.) — prostak. [przypis redakcyjny]
1365. plach (starop.) — blacha. [przypis redakcyjny]
1366. kabat (starop.) — kaftan. [przypis redakcyjny]
1367. kołet — krótka suknia, do jazdy skórzana. [przypis redakcyjny]
1368. obercuchy (starop.) — wierzchnia suknia. [przypis redakcyjny]
1369. plęsać (starop.) — tańcować. [przypis redakcyjny]
1370. dwie przygodzie (starop. forma) — dziś M.lm: dwie przygody. [przypis edytorski]
1371. rzędzić (starop.) — rządzić. [przypis redakcyjny]
1372. kryg (starop.) — wędzidło. [przypis redakcyjny]
1373. rozeczniesz (starop. forma) — rozpoczniesz. [przypis redakcyjny]
1374. kształt (starop.) — oboczna forma pisowni występująca w staropolszczyźnie XVI w. u Reja: kstałt; znaczenie tu: sposób. [przypis edytorski]
1375. ocz (starop.) — o co. [przypis redakcyjny]
1376. siedzieć — [tu w domyśle:] w wieży,
Darmowe książki «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)