Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Mamy przed sobą dzieło wielkiego gawędziarza, którym Mikołaj Rej niewątpliwie był. Zanim swoje opowieści zapisał, testował je zapewne na słuchaczach, pouczając ich i bawiąc. Widać to w jego stylu, w zdaniach łączących się w długie łańcuchy nieprzerwanych fraz, w nasyceniu pytaniami retorycznymi, ale też w szeregach wyliczeń, licznych powtórzeniach i zdrobnieniach: wszystko to miało przykuć uwagę odbiorców.
Żywot człowieka poczciwego, najobszerniejszy tekst spośród wchodzących w skład zbioru zatytułowanego Zwierciadło, to przykład renesansowej literatury parenetycznej, a wzorcem osobowym jest tu średnio zamożny szlachcic-ziemianin. Dzieło wydane na rok przed śmiercią autora, stanowi rodzaj testamentu Mikołaja Reja z Nagłowic; jest to zarazem testament promieniujący niezwykłym ciepłem, życzliwością do świata i ludzi oraz pogodą ducha.
Podział na trzy księgi pokrywa się z podziałem na trzy okresy życia ludzkiego: młodość, dojrzałość i starość. Wszystkie są potraktowane z uwagą, mającą na celu wskazanie drogi mądrości, umiaru, pobożności, ale i czerpania radości z życia we wszystkich jego odmianach i porach. Ze szczególną uwagą potraktowany został jednak końcowy okres życia ludzkiego: w ujęciu Reja starość to, metaforycznie rzecz ujmując, czas posilania się konfiturami z owoców tych drzew, które się własną ręką szczepiło za młodu. Droga człowieka poczciwego (tzn. godnego czci) prowadzi harmonijnie przez życie i pozwala równym krokiem przejść aż za jego kres, w zaświaty.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Mikołaj Rej
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Mikołaj Rej
nad wszelkie inne jest cnotą. [przypis redakcyjny]
637. widamy (starop. forma) — dziś: widujemy. [przypis edytorski]
638. ni nacz (starop.) — na nic. [przypis edytorski]
639. ni o czym (starop.) — o niczym. [przypis edytorski]
640. zdrapana gunia — obszarpana derka. [przypis redakcyjny]
641. sszpetnieć (starop. forma) — zeszpetnieć. [przypis edytorski]
642. zastąpić (starop.) — tu: nastąpić, nastać. [przypis edytorski]
643. przywłaszczyć (starop.) — oddać; oddać na własność. [przypis edytorski]
644. Antystenes z Aten (ok. 436–ok. 365 p.n.e.) — filozof grecki, założyciel filoz. szkoły cyników, uczeń Gorgiasza i Sokratesa. [przypis edytorski]
645. dylacja (starop., z łac.) — przewłoka. [przypis redakcyjny]
646. ad deliberandum (łac.) — do rozwagi dalszej odłożenie [o sprawie sądowej]. [przypis redakcyjny]
647. piecza (starop.) — wzgląd. [przypis redakcyjny]
648. Marsjasz — tu: historyk, przyrodni brat macedońskiego króla Antygona I Jednookiego, syn z drugiego małżeństwa jego matki. [przypis edytorski]
649. kauza (starop.) — sprawa. [przypis redakcyjny]
650. Trajan, właśc. Marcus Ulpius Traianus (58–117) — cesarz rzymski od 98; prowadził politykę podbojów, utworzył nowe prowincje: Dację (ob. Rumunia), Arabię, Armenię, Mezopotamię i Asyrię; zaliczany do panujących kolejno tzw. pięciu dobrych cesarzy. [przypis edytorski]
651. Zeleuchus, także lakoński król — powinno być: lokreński; chodzi o Zaleukosa, władcę i prawodawcę Lokrów Epizefiryjskich, greckiej kolonii w płd. Italii. [przypis edytorski]
652. Lagis, lakoński król — Agis, król Sparty. [przypis edytorski]
653. Harpalos (zm. 323 p.n.e.) — arystokrata macedoński, przyjaciel z dzieciństwa i skarbnik Aleksandra Wielkiego podczas jego wyprawy przeciwko Persji; syn Machatasa z Elimei, którego siostra była jedną z żon Filipa II, króla Macedonii, ojca Aleksandra. [przypis edytorski]
654. Kambizes II (zm. 522 p.n.e.) — król Persji (od 530) z dynastii Achemenidów, syn Cyrusa II, zdobywca Egiptu; historię o Kambyzesie i Sisamnesie, skorumpowanym sędzim królewskim, podaje Herodot (Dzieje V 25), a za nim Waleriusz Maksymus (Czyny i powiedzenia godne pamięci VI 3.12 ext.3). [przypis edytorski]
655. kto dziś założy na gruszt — zmierzy co rusztowanie do turniejów zapewne przygotowane. [przypis redakcyjny]
656. zbodzie (starop.) — [tu:] zbije, strąci. [przypis redakcyjny]
657. doraził (starop.) — dodał, powiedział dosadniej. [przypis redakcyjny]
658. nie obaczył się (starop.) — nie dostrzegł, nie uważał. [przypis redakcyjny]
659. nakugluje się (starop.) — nażartuje. [przypis redakcyjny]
660. szacuje (starop.) — [tu:] obmawia. [przypis redakcyjny]
661. powinowat (starop.) — [tu:] wdzięczen, obowiązany. [przypis redakcyjny]
662. zaźrzeć (starop.) — zazdrościć. [przypis redakcyjny]
663. cieszyć się Jopem a obietnicami Pańskimi, iż Pan Bóg wziął, Pan Bóg dać może i wszytko nagrodzić wedle wolej swojej — tj. cieszyć się jak Hiob, bohater biblijnej Księgi Hioba, ciężko doświadczony na skutek zakładu między Bogiem a diabłem zawartego w celu wypróbowania jego wiary. Skutkiem zakładu było zesłanie na Hioba trądu, śmierć jego rodziny i pozbawienie go bogactwa. Mimo namów przyjaciół, nie zwątpił w Boga, za co został nagrodzony późniejszym zdrowiem, nowymi dziećmi i ponownym bogactwem. [przypis edytorski]
664. nuż a. nuże (starop.) — dalej; tu: co więcej. [przypis edytorski]
665. nie lza (starop.) — nie trzeba, nie wolno, nie można; tu: niemożliwe, nie może być inaczej. [przypis edytorski]
666. osieść (starop.) — osiąść; tu: nastać. [przypis edytorski]
667. przyprawa (starop.) — strój. [przypis edytorski]
668. pojeździech (starop. forma) — dziś Ms.lm: (w) pojazdach. [przypis edytorski]
669. przezywać (starop.) — nazywać. [przypis edytorski]
670. czuha — szuba futrem podszyta. [przypis redakcyjny]
671. falsarucha (starop.) — gatunek sukni. [przypis redakcyjny]
672. stradiotka (starop.) — jeździeckie szaty krótkie. [przypis redakcyjny]
673. iszpański (starop.) — hiszpański. [przypis edytorski]
674. sajany (starop.) — suknie żołnierskie. [przypis redakcyjny]
675. koleta (starop.) — krótka suknia jeździecka skórzana. [przypis redakcyjny]
676. obercuch (starop.) — wierzchnia suknia. [przypis redakcyjny]
677. drugi (starop.) — tu: inny. [przypis edytorski]
678. jedno (starop.) — tylko. [przypis edytorski]
679. poruczyć (starop.) — nakazać, zlecić. [przypis edytorski]
680. jako dziś noszą — jak się dziś nosi; tzn. według obowiązującej mody. [przypis edytorski]
681. krajoch (starop. forma) — dziś forma Ms. lm: (w) krajach. [przypis edytorski]
682. postaw (starop.) — daw. jednostka miary długości tkanin licząca średnio 30 łokci (łokieć: 2 stopy, czyli ok. 50–60 cm) sukna; na 10 lub tuzin (12) postawów dzielono belę materiału. [przypis edytorski]
683. krajże (starop. forma) — forma trybu rozk. i konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; dziś: krójże. [przypis edytorski]
684. jako raczysz (starop.) — tu: jak chcesz. [przypis edytorski]
685. zasię (starop.) — znów, z powrotem; na odwrót, odwrotnie; tu: natomiast, zaś. [przypis edytorski]
686. pontaliki — noszenia drogie dla ozdoby szyi albo uszu. [przypis redakcyjny]
687. ferety — sprzączki. [przypis redakcyjny]
688. bieretek (starop.) — [zdrobn.: biret] czapka, ubiór głowy. [przypis redakcyjny]
689. snać (starop.) — widocznie, najwyraźniej. [przypis edytorski]
690. ty (starop. forma) — daw. forma zaimka lm; dziś: te. [przypis edytorski]
691. jakolichmy skryślali (starop. forma) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika oraz partykułą wzmacniającą -li-; znaczenie: jako też skryślalichmy, jak też przemierzaliśmy. [przypis edytorski]
692. skryślać (starop.) — przemierzać. [przypis edytorski]
693. prawiechmy (...) wydarli (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; dziś inaczej: prawieśmy wydarli, prawie wydarliśmy. [przypis edytorski]
694. samichmy (...) posiedli (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sami posiedlichmy, dziś: sami posiedliśmy (tzn. zawłaszczyliśmy). [przypis edytorski]
695. owy (starop. forma) — daw. forma zaimka lm, dziś: owe. [przypis edytorski]
696. forboty (starop.) — rodzaj koronek. [przypis redakcyjny]
697. teperelle — krezy. [przypis edytorski]
698. nastarczać (starop.) — nadążać. [przypis edytorski]
699. owy (starop. forma) — daw. forma zaimka lm; dziś: owe. [przypis edytorski]
700. strzoki — strefy odmiennego koloru u sukien. [przypis redakcyjny]
701. knafle (starop.) — guziki. [przypis redakcyjny]
702. kutas (starop.) — frędzel, chwost. [przypis edytorski]
703. jedna — w domyśle: szata modna. [przypis edytorski]
704. czyście (starop.) — ozdobnie; [pięknie]. [przypis redakcyjny]
705. chłop — tu: mężczyzna, facet. [przypis edytorski]
706. zasię (starop.) — natomiast, zaś. [przypis edytorski]
707. i na palcu (starop.) — ni na palec; ani trochę. [przypis edytorski]
708. przedsię (starop.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
709. czyście (starop.) — pięknie, ozdobnie. [przypis edytorski]
710. kędy (starop.) — gdzie. [przypis edytorski]
711. nie kąsa — [tu:] nie gryzie. [przypis redakcyjny]
712. drugi (starop.) — tu: inny. [przypis edytorski]
713. ze trzemi rękawy (starop. forma) — dzię N. lm.: z trzema rękawami. [przypis edytorski]
714. trzpiatać (starop.) — [tu:] powiewać. [przypis redakcyjny]
715. wolniejszym (starop.) — skrót od: wolniejszy jestem. [przypis edytorski]
716. snadniej (starop.) — łatwiej. [przypis edytorski]
717. wsieść (starop. forma) — dziś: wsiąść. [przypis edytorski]
718. ziemie (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (do) ziemi. [przypis edytorski]
719. harcować — [tu:] dokuczać. [przypis redakcyjny]
720. mało (starop.) — trochę, niewiele. [przypis edytorski]
721. zabawić się (starop.) — zająć, zatrzymać; tu: zahaczyć o coś, zaczepić szatą. [przypis edytorski]
722. pół łokcia (starop.) — daw. miara długości; łokieć dzielił się na dwie stopy, zatem pół łokcia to stopa (ok. 28–30 cm). [przypis edytorski]
723. imie się (starop. forma) — trzyma się. [przypis edytorski]
724. i wszytko czyście (starop.) — i bardzo pięknie. [przypis edytorski]
725. odbyć (starop.) — postradać. [przypis redakcyjny]
726. czegochmy wczora nie widzieli (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego wczora nie widzielichmy; dziś: czego wczoraj nie widzieliśmy. [przypis edytorski]
727. co na to wynidzie (starop.) — co na to wyjdzie; ile się na to wyda (pieniędzy). [przypis edytorski]
728. mieszek (starop.) — worek. [przypis redakcyjny]
729. respondować — odpowiadać. [przypis redakcyjny]
730. choboty (starop.) — spodnie szerokie, buchaste. [przypis redakcyjny]
731. co jedno od roboty wynidzie (starop.) — ile się wyda za samą robotę (tj. pracę krawca). [przypis edytorski]
732. pięć set (starop.) — dziś: pięćset. [przypis edytorski]
733. rząd — [tu:] ubiór na konia. [przypis redakcyjny]
734. alzbanty — zawieszenia na szyi. [przypis redakcyjny]
735. muchry (starop.) — frędzle. [przypis edytorski]
736. strzępki (starop.) — wstążki. [przypis edytorski]
737. pomiara (starop.) — umiar. [przypis edytorski]
738. kolebka (starop.) — powóz na pasach, od lżejszego kołysania się tak nazwany. [przypis redakcyjny]
739. kobiercy (starop. forma) — dziś N.lm: (z) kobiercami; tj. z dywanami. [przypis edytorski]
740. altembas (starop.) — materia jedwabna grubo tkana ze złotem; [złotogłów]. [przypis redakcyjny]
741. wezgłowie (starop.) — poduszka. [przypis tłumacza]
742. popona (starop.) — zasłona, fartuch u powozu. [przypis redakcyjny]
743. lewki — [tu:] gałki w takiej postaci. [przypis redakcyjny]
744. spełna zostać (starop.) — pozostać nienaruszonym. [przypis edytorski]
745. gdzie wziąć, tu wziąć (starop.) — przysł.: brać, skąd się da. [przypis edytorski]
746. fas albo nefas — godziwe czyli niegodziwe. [przypis redakcyjny]
747. wnurzywszy łeb — [tu:] spuściwszy głowę. [przypis redakcyjny]
748. wyborgować (starop.) — pożyczyć. [przypis redakcyjny]
749. tram (starop.) — legary piwniczne, belka; w prostocie owych czasów na belkach znaczono dług, pokąd nie był zaspokojony. [przypis redakcyjny]
750. wież (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; inaczej: wie też, wie tylko. [przypis edytorski]
751. sapory (starop.) — sosy. [przypis redakcyjny]
752. oźarszy się (starop. forma) — daw. forma imiesłowu przysł. uprzedniego; dziś: obżarłszy się. [przypis edytorski]
753. kiernoz (starop.) — wieprz. [przypis redakcyjny]
754. patrz na pozłotki, na farby, na malowania dziwne — potrawy dawniej były potrząsane czymś kolorowym, pomalowane, złocone lub posrebrzone. [przypis redakcyjny]
755. za diabła stoi (starop.) — [jest] nic niewarty. [przypis redakcyjny]
756. zaprzały (starop.) — zjełczały. [przypis edytorski]
757. polewany (starop.) — tu: szkliwiony (o glinianym garnku). [przypis edytorski]
758. aż w niedzielę (starop.) — dopiero w niedzielę. [przypis edytorski]
759. niż (starop.) — zanim. [przypis edytorski]
760. półmiski spełna będą, przyjmie ji Żydek — po kosztownych ucztach sreberko idzie na zastaw do Żyda. [przypis redakcyjny]
761. muszkatel — rodzaj wina. [przypis redakcyjny]
762. witpacher — gatunek zagranicznego, kosztownego wina. [przypis redakcyjny]
763. rozeker — wino, snać z różanym zapachem. [przypis redakcyjny]
764. rywuła — gatunek przedniego wina z krain Gryzonów. [przypis redakcyjny]
765. małmazja — wino spod miasta Napoli di Malvazia w Morei, wino kreteńskie od góry Marmy. [przypis redakcyjny]
766. zarazem (starop.) — od razu. [przypis edytorski]
767. naszy (starop. forma) — dziś forma zaimka lm: nasi. [przypis edytorski]
768. jedno (starop.) — tylko, jedynie. [przypis edytorski]
769. przyść (starop.) — przyjść. [przypis edytorski]
770. samotrzeci (starop.) — w towarzystwie dwóch osób,
Darmowe książki «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)