Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Mamy przed sobą dzieło wielkiego gawędziarza, którym Mikołaj Rej niewątpliwie był. Zanim swoje opowieści zapisał, testował je zapewne na słuchaczach, pouczając ich i bawiąc. Widać to w jego stylu, w zdaniach łączących się w długie łańcuchy nieprzerwanych fraz, w nasyceniu pytaniami retorycznymi, ale też w szeregach wyliczeń, licznych powtórzeniach i zdrobnieniach: wszystko to miało przykuć uwagę odbiorców.
Żywot człowieka poczciwego, najobszerniejszy tekst spośród wchodzących w skład zbioru zatytułowanego Zwierciadło, to przykład renesansowej literatury parenetycznej, a wzorcem osobowym jest tu średnio zamożny szlachcic-ziemianin. Dzieło wydane na rok przed śmiercią autora, stanowi rodzaj testamentu Mikołaja Reja z Nagłowic; jest to zarazem testament promieniujący niezwykłym ciepłem, życzliwością do świata i ludzi oraz pogodą ducha.
Podział na trzy księgi pokrywa się z podziałem na trzy okresy życia ludzkiego: młodość, dojrzałość i starość. Wszystkie są potraktowane z uwagą, mającą na celu wskazanie drogi mądrości, umiaru, pobożności, ale i czerpania radości z życia we wszystkich jego odmianach i porach. Ze szczególną uwagą potraktowany został jednak końcowy okres życia ludzkiego: w ujęciu Reja starość to, metaforycznie rzecz ujmując, czas posilania się konfiturami z owoców tych drzew, które się własną ręką szczepiło za młodu. Droga człowieka poczciwego (tzn. godnego czci) prowadzi harmonijnie przez życie i pozwala równym krokiem przejść aż za jego kres, w zaświaty.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Mikołaj Rej
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Mikołaj Rej
(starop.) — skłonny do zmartwień. [przypis edytorski]
1072. dwie szkodzie (starop. forma) — daw. forma M. liczby podwójnej; dziś: dwie szkody. [przypis edytorski]
1073. by (starop.) — tu: niby, jakby, jak. [przypis edytorski]
1074. ano (starop.) — tu: choć, chociaż. [przypis edytorski]
1075. dziewka (starop.) — córka. [przypis edytorski]
1076. pomnicie się — upamietajcie się. [przypis redakcyjny]
1077. lekkość (starop.) — hańba. [przypis edytorski]
1078. knecht (starop.) — sługa, żołnierz. [przypis redakcyjny]
1079. popadszy spis — dopadłszy spis [tj. włóczni]. [przypis redakcyjny]
1080. cenar, goniony — tańca rodzaje. [przypis redakcyjny]
1081. fortunny (starop.) — szczęśliwy. [przypis edytorski]
1082. kapica (starop.) — odzież klasztorna. [przypis redakcyjny]
1083. obiesić się (starop.) — powiesić się. [przypis edytorski]
1084. rozpomni (starop.) — [forma trybu rozk.:] wspomnij. [przypis redakcyjny]
1085. insuła (starop.) — wyspa. [przypis edytorski]
1086. flaga (starop.) — burza. [przypis edytorski]
1087. A tak stała postanowiona — w wyd. BN w oprac. J. Krzyżanowskiego: „A tak taka postanowiona”. [przypis edytorski]
1088. praktyki (starop.) — czary. [przypis redakcyjny]
1089. wyżej (starop.) — oboczna forma pisowni występująca w staropolszczyźnie XVI w. u Reja: wyszszej. [przypis edytorski]
1090. imie się (starop.) — forma 3.os.lp: chwyci się. [przypis edytorski]
1091. przeciw jemu — względem niego. [przypis redakcyjny]
1092. snadnie (starop.) — łatwo. [przypis edytorski]
1093. ji (starop. forma) — go. [przypis edytorski]
1094. niżli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]
1095. oculate (łac.) — ostrożnie, bacznie. [przypis redakcyjny]
1096. stępać (starop.) — stąpać, kroczyć; tu: postępować. [przypis edytorski]
1097. mało że (starop.) — omalże, prawie. [przypis edytorski]
1098. hanszlaki (starop.) — zabiegi [tu: forma N.lm, dzis: hanszlakami, zabiegami; red. WL]. [przypis redakcyjny]
1099. parać (starop.) — zajmować. [przypis redakcyjny]
1100. iście (starop.) — zaiste. [przypis redakcyjny]
1101. w dobrych ręku (starop.) — daw. forma liczby podwójnej. [przypis edytorski]
1102. przydziesz (starop.) — przyjdziesz. [przypis edytorski]
1103. kęsy (starop.) — kusy. [przypis redakcyjny]
1104. nie dzierżą się — nie noszą [tu o szatach, ubraniach: nie nosi się ich, nie są w modzie]. [przypis redakcyjny]
1105. arkabuzik (starop.) — [tu: zdrobn.] strzelba. [przypis redakcyjny]
1106. siekiereczka — [tu:] siekierka wojenna, bendysz. [przypis redakcyjny]
1107. to czapeczkę, to pióreczko — Polacy dawni nosili u czapek pióra strusie, orle, czaple. [przypis redakcyjny]
1108. oberwać (starop.) — [tu:] wyłudzić. [przypis redakcyjny]
1109. mało (starop.) — nieco, trochę. [przypis edytorski]
1110. wyżej (starop.) — oboczna forma pisowni przymiotnika w st. wyższym, występująca w staropolszczyźnie XVI w. u Reja: wyszszej. [przypis edytorski]
1111. zalecany przyjaciel — dla widoków swoich tylko. [przypis redakcyjny]
1112. kinąć (starop.) — skinąć, kiwnąć. [przypis edytorski]
1113. pozowie (starop.) — pozwie do sądu. [przypis edytorski]
1114. przed nim z szarszunem stoi — zasłania go szablą. [przypis redakcyjny]
1115. cieszyć (starop.) — pocieszać. [przypis edytorski]
1116. dylacja (starop., z łac.) — przewłoka. [przypis redakcyjny]
1117. prokurator — tu: adwokat, obrońca. [przypis edytorski]
1118. rok (starop.) — [tu:] pozew. [przypis redakcyjny]
1119. akcyjej — [daw. D.lp r.ż. od: akcja; tu:] sprawy. [przypis redakcyjny]
1120. płony (starop.) — jałowy; tu: błahy, nieważny, bez wartości. [przypis edytorski]
1121. surmy — gatunek fujar, czyli piszczałek wojskowych używanych przedtem. [przypis redakcyjny]
1122. przygodzić się (starop.) — przydać się. [przypis edytorski]
1123. w sadno dotknąć (starop.) — [dotknąć] osobiście. [przypis redakcyjny]
1124. nadziewać się (starop.) — spodziewać [się]. [przypis redakcyjny]
1125. parać się (starop.) — zajmować się. [przypis redakcyjny]
1126. poddymacz (starop.) — pochlebca. [przypis edytorski]
1127. rzkomo — jakoby, na pozór. [przypis redakcyjny]
1128. snadny (starop.) — łatwy. [przypis edytorski]
1129. cacko (starop.) — oboczna forma pisowni występująca w staropolszczyźnie XVI w. u Reja: czacz, czaczko. [przypis edytorski]
1130. brant (starop.) — czysty kruszec. [przypis redakcyjny]
1131. powinowacić (starop.) — ujmować, obowiązywać. [przypis redakcyjny]
1132. strzeżwa — strzeżmy się. [przypis redakcyjny]
1133. prawie — zupełnie. [przypis redakcyjny]
1134. fryszt (starop.) — zwłoka; [opóźnienie]. [przypis redakcyjny]
1135. rozprawić (starop.) — rozrządzić. [przypis redakcyjny]
1136. zamieszać się (starop.) — [tu:] ukryć. [przypis redakcyjny]
1137. chcąc dał na urząd — umyślnie. [przypis redakcyjny]
1138. pojmać (starop.) — oboczna forma pisowni występująca w staropolszczyźnie XVI w. u Reja: poimać. [przypis edytorski]
1139. na suszy został (starop.) — był ocalony. [przypis redakcyjny]
1140. rzeczypospolita (starop.) — tu: państwo. [przypis edytorski]
1141. szarszun (starop.) — miecz. [przypis redakcyjny]
1142. sancta sanctorum (łac.) — świętość nad świętościami. [przypis redakcyjny]
1143. cieszyć się (starop.) — tu: pocieszać się. [przypis edytorski]
1144. marynarz — żeglarz. [przypis redakcyjny]
1145. pamiętne — za trud sędziego ofiara w miarę jego stopnia rozmaita. [przypis redakcyjny]
1146. prze (starop.) — dla. [przypis redakcyjny]
1147. miesiąc (starop.) — księżyc. [przypis edytorski]
1148. cudzić — [tu:] zgrzebłem czyścić. [przypis redakcyjny]
1149. guńka (starop.) — derka, koc. [przypis redakcyjny]
1150. zapierać (starop.) — zamykać. [przypis redakcyjny]
1151. mu w róg dadzą — zabiją i na pokarm służy. [przypis redakcyjny]
1152. szynkować (starop.) — wydać. [przypis redakcyjny]
1153. włodarz (starop.) — gospodarz. [przypis redakcyjny]
1154. zwajca (starop.) — człowiek kłótliwy, skory do zwady; zwadca. [przypis edytorski]
1155. powinowat (starop.) — obowiązany. [przypis redakcyjny]
1156. kozernik (starop.) — gracz. [przypis redakcyjny]
1157. sam w koszuli lezie spać — ograwszy do koszuli. [przypis redakcyjny]
1158. dodzierżyć (starop.) — zatrzymać. [przypis redakcyjny]
1159. zachować się komu (starop.) — przypodobać [się]. [przypis redakcyjny]
1160. przywłaszczyć (starop.) — oddać, przyznać. [przypis redakcyjny]
1161. obleśnie (starop.) — obłudnie. [przypis redakcyjny]
1162. in summa (łac.) — w ogóle. [przypis redakcyjny]
1163. skaźca — zguba. [przypis redakcyjny]
1164. hanszlak (starop.) — fortel, wybieg. [przypis redakcyjny]
1165. prawa — [tu:] sprawy. [przypis redakcyjny]
1166. cyrografy (starop.) — [tu:] skrypty, zeznania. [przypis redakcyjny]
1167. obleność (starop.) — pochlebstwo. [przypis redakcyjny]
1168. statuta — [tu:] księga praw. [przypis redakcyjny]
1169. postraszne kaźni (starop.) — groźne kary. [przypis redakcyjny]
1170. naszychtowany (starop.) — napiętnowany. [przypis redakcyjny]
1171. zasłoniwszy psiną oczy (starop.) — bezwstydnie. [przypis redakcyjny]
1172. przechować (starop.) — tu: przechować w żołądku, strawić. [przypis edytorski]
1173. u prawa — w sądzie. [przypis edytorski]
1174. za kopę — za kopę groszy, sposób używany w dawnym liczeniu i w opisach. [przypis redakcyjny]
1175. by (starop.) — niby to, jakby; tu: sugerując. [przypis edytorski]
1176. niechać on mówi (starop.) — konstrukcja z partykułą ci, skróconą do -ć; znaczenie: niechże on mówi, niechaj sobie mówi. [przypis edytorski]
1177. się ja k’temu nie znam — do tego nie czuję. [przypis redakcyjny]
1178. przykłonniejszy (starop.) — [forma lm:] skłonniejsi. [przypis redakcyjny]
1179. prze kogoś (starop.) — dla kogoś. [przypis redakcyjny]
1180. sokoł i każdy ptak (...) foremną jaką czapeczkę nań włożysz — na sokoły i inne łowcze ptaki czapeczkę kładziono; odsłania ją się, kiedy potrzeba, tyle żeby [ptak] się za czym puścił. Te czapeczki bywały foremne, czyli piękne i kosztowne. [przypis redakcyjny]
1181. przeń (starop.) — dla niego. [przypis redakcyjny]
1182. powinowaci (starop.) — wdzięczni, obowiązani. [przypis redakcyjny]
1183. dyscypułowie (starop., z łac.) — uczniowie. [przypis redakcyjny]
1184. Eschines, ubogi młodzieniec (...) a już czyń ze mną, co raczysz — bohaterem przytoczonej anegdoty jest Ajschines ze Sfettos a. Ajschines Sokratyk (ok. 425–ok.350 p.n.e.), filozof grecki z ateńskiej gminy Sfettos, uczeń Sokratesa, nazywany Ajschinesem Sokratykiem dla odróżnienia od bardziej znanego Ajschinesa, wybitnego ateńskiego mówcy; wg źródeł był bardzo biedny; przytoczoną anegdotę podaje Seneka w O dobrodziejstwach (De Beneficiis) I 8. [przypis edytorski]
1185. przeń (starop.) — skrót od: przezeń, tzn. dla niego. [przypis edytorski]
1186. arkabuz (starop.) — strzelba. [przypis redakcyjny]
1187. na pożartek (starop.) — [na] pośmiewisko, żart. [przypis redakcyjny]
1188. septempsalmy — psalmy pokutne. [przypis redakcyjny]
1189. mistrzowi do kollegium — nauczycielowi szkoły. [przypis redakcyjny]
1190. kobza (starop.) — dudy, instrument muzyczny wiejski. [przypis redakcyjny]
1191. czyzmy (starop.) — ciżmy, sandały. [przypis edytorski]
1192. na skazę (starop.) — na zgubę. [przypis redakcyjny]
1193. kęsy (starop.) — [kusy;] chromy. [przypis redakcyjny]
1194. zarównać (starop.) — odpłacić. [przypis redakcyjny]
1195. niżli (starop.) — zanim, zanimże (konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]
1196. w zęby patrzyć (starop.) — [tu:] uważać. [przypis redakcyjny]
1197. niż (starop.) — tu: zanim, nim. [przypis edytorski]
1198. używie (starop. forma) — 3.os.lp.: użyje, wykorzysta. [przypis edytorski]
1199. przedsię (starop.) — przecież. [przypis edytorski]
1200. mało za uczynek nie stoi — jest prawie tym samym, co uczynek. [przypis edytorski]
1201. za krzem (starop.) — [za] krzakiem. [przypis redakcyjny]
1202. obiesić (starop.) — powiesić. [przypis edytorski]
1203. lepiej ci pewnikiem — pewniejsza dla ciebie. [przypis redakcyjny]
1204. każyż (starop. forma) — konstrukcja formy trybu rozk. z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż, dziś: każże (tzn. każ zatem, każ więc). [przypis edytorski]
1205. lepak (starop.) — znowu. [przypis redakcyjny]
1206. powinien (starop.) — [tu:] wdzięczny. [przypis redakcyjny]
1207. ani baczą (starop.) — ani poznają. [przypis redakcyjny]
1208. pardus (starop.) — lampart. [przypis redakcyjny]
1209. links — ostrowidz; [ryś]. [przypis redakcyjny]
1210. szacować (starop.) — [tu:] zazdrościć. [przypis redakcyjny]
1211. bierzmo (starop.) — belka. [przypis redakcyjny]
1212. przysada (starop.) — postępek. [przypis redakcyjny]
1213. przeń (starop.) — dla niego. [przypis redakcyjny]
1214. kiedy mu suchedni zapłaci — dawny był zwyczaj, że czterykroć w rok, to jest na suchedni, płacono myto, czyli pensję sługom i wszelkim domownikom. [przypis redakcyjny]
1215. obaczać (starop.) — uważać. [przypis redakcyjny]
1216. szarszun (starop.) — szabla. [przypis redakcyjny]
1217. na suszy (starop.) — tu: na brzegu. [przypis edytorski]
1218. odpuścić (starop.) — przebaczyć. [przypis redakcyjny]
1219. kauza (starop.) — sprawa. [przypis redakcyjny]
1220. szramy — blizny [tu: N.lm szramy: bliznami]. [przypis redakcyjny]
1221. ani tak mów (starop.) — nawet tak nie mów. [przypis edytorski]
1222. jedno ty (starop.) — jak te. [przypis redakcyjny]
1223. repetować — wprowadzić [ponownie sprawę na wokandę]. [przypis redakcyjny]
1224. przedsię skazał — dał wyrok. [przypis redakcyjny]
1225. wartogłowny (starop.) — płochy. [przypis redakcyjny]
1226. sam swój nie
Darmowe książki «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)