Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Mamy przed sobą dzieło wielkiego gawędziarza, którym Mikołaj Rej niewątpliwie był. Zanim swoje opowieści zapisał, testował je zapewne na słuchaczach, pouczając ich i bawiąc. Widać to w jego stylu, w zdaniach łączących się w długie łańcuchy nieprzerwanych fraz, w nasyceniu pytaniami retorycznymi, ale też w szeregach wyliczeń, licznych powtórzeniach i zdrobnieniach: wszystko to miało przykuć uwagę odbiorców.
Żywot człowieka poczciwego, najobszerniejszy tekst spośród wchodzących w skład zbioru zatytułowanego Zwierciadło, to przykład renesansowej literatury parenetycznej, a wzorcem osobowym jest tu średnio zamożny szlachcic-ziemianin. Dzieło wydane na rok przed śmiercią autora, stanowi rodzaj testamentu Mikołaja Reja z Nagłowic; jest to zarazem testament promieniujący niezwykłym ciepłem, życzliwością do świata i ludzi oraz pogodą ducha.
Podział na trzy księgi pokrywa się z podziałem na trzy okresy życia ludzkiego: młodość, dojrzałość i starość. Wszystkie są potraktowane z uwagą, mającą na celu wskazanie drogi mądrości, umiaru, pobożności, ale i czerpania radości z życia we wszystkich jego odmianach i porach. Ze szczególną uwagą potraktowany został jednak końcowy okres życia ludzkiego: w ujęciu Reja starość to, metaforycznie rzecz ujmując, czas posilania się konfiturami z owoców tych drzew, które się własną ręką szczepiło za młodu. Droga człowieka poczciwego (tzn. godnego czci) prowadzi harmonijnie przez życie i pozwala równym krokiem przejść aż za jego kres, w zaświaty.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Mikołaj Rej
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Mikołaj Rej
razem we trzy osoby. [przypis edytorski]
771. samoczwarty (starop.) — w towarzystwie trzech osób, razem we cztery osoby. [przypis edytorski]
772. wżdy (starop.) — przecież, wszakże, jednak. [przypis edytorski]
773. inszy (starop.) — inny. [przypis edytorski]
774. myszek na szałwijej — zapewne ciastka osmalane z szałwią dla zapachu. [przypis redakcyjny]
775. święty Wojciech (...) kiedy nastanie — 23 kwietnia. [przypis edytorski]
776. niż (starop.) — zanim. [przypis edytorski]
777. zbirać (starop.) — zbierać. [przypis edytorski]
778. tuwalle — ręczniki szerokie do umywania rąk przed obiadem dawane, których nazwisko od włoskiego wyrazu towaglia; bo snać obyczaj ten i ręczniki przejęto od Włochów. [przypis redakcyjny]
779. uźrzała (starop. forma) — ujrzała. [przypis edytorski]
780. w. m. (starop.) — wasza miłość; waszmość. [przypis edytorski]
781. utrata (starop.) — tu: marnotrawstwo. [przypis edytorski]
782. wrzody (starop.) — [tu:] choroby. [przypis redakcyjny]
783. możeli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy może, czyż może. [przypis edytorski]
784. dobrze nie wylazą (starop.) — omal nie wylezą. [przypis edytorski]
785. w bronach (starop.) — u bram. [przypis redakcyjny]
786. psi (starop. forma) — daw. forma M.lm, dziś: psy. [przypis edytorski]
787. ożralcy (starop.) — obżarci. [przypis redakcyjny]
788. syropy (starop.) — [tu:] lekarstwa. [przypis redakcyjny]
789. skwarna (starop.) — niestrawiony pokarm. [przypis edytorski]
790. stać za co (starop.) — wystarczać za co, zastępować co. [przypis edytorski]
791. kwartana (starop.) — febra co 4 dzień. [przypis redakcyjny]
792. zapałać się (starop.) — wykręcać, [rumienić się]. [przypis redakcyjny]
793. psiną oczy zasłoniwszy (starop.) — bezwstydnie. [przypis redakcyjny]
794. kwartniczka — półgroszek, może i czwarta część kwarty. [przypis redakcyjny]
795. krotofila (starop.) — zabawa, wesołość. [przypis edytorski]
796. przyrodzenie (starop.) — wrodzona natura. [przypis edytorski]
797. na wszem (starop.) — we wszystkim. [przypis edytorski]
798. pomiernie (starop.) — umiarkowanie, z umiarem. [przypis edytorski]
799. rzemięsnik (starop.) — rzemieślnik. [przypis edytorski]
800. bukwiczka — betonica; ta i inne wymienione tu zioła składały [się na] apteczkę domową. [przypis redakcyjny]
801. antraks — słabość, na którą umarł Witold. [przypis redakcyjny]
802. kankry, karbunkuły, antraksy, francuzy — daw. nazwy rozmaitych rodzajów wrzodów towarzyszących różnym chorobom. [przypis edytorski]
803. bolum armenum — lekarstwo znane pod imieniem ziemi ormiańskiej. [przypis redakcyjny]
804. ira pigra (...) alkibingarum — nazwiska apteczne leków dawnych. [przypis redakcyjny]
805. skryślać (starop.) — przebiegać, [przemierzać]. [przypis redakcyjny]
806. zgmerać (starop.) — [tu:] wydobywać. [przypis redakcyjny]
807. dystylują — przepędzają w alembikach. [przypis redakcyjny]
808. zdechł — umarł. [przypis redakcyjny]
809. rozniemógł — zasłabł. [przypis redakcyjny]
810. charlał — chyrlał, słabował. [przypis redakcyjny]
811. poszedł — tu: skonał. [przypis edytorski]
812. każą się (starop.) — zdrowie psują [por.: skażenie; red. WL]. [przypis redakcyjny]
813. nietrefny (starop.) — niedobry. [przypis redakcyjny]
814. korrozywy — wygryzające lekarstwa. [przypis redakcyjny]
815. kauteryja (starop.) — otwór w skórze przepalony dla odchodu wilgoci, apertura. [przypis redakcyjny]
816. agaryk — gąbka z modrzewu. [przypis redakcyjny]
817. karali się imi (starop.) — z nich brali przestrogę. [przypis redakcyjny]
818. panię (starop.) — paniątko [pańskie dziecko; red. WL]. [przypis redakcyjny]
819. sklęsnąć (starop.) — uszczuplić [się]. [przypis redakcyjny]
820. mieszek (...) sklęsnie jako u wójta nazajutrz po świętym Marcinie — na św. Marcin wójt odbierał daninę od kmiotków, nazajutrz odnosił ją do dworu i z próżnym workiem powracał. [przypis redakcyjny]
821. towarzysz (starop.) — przyjaciel. [przypis redakcyjny]
822. sekwensem iść (starop.) — [następować] jedno po drugim. [przypis redakcyjny]
823. kreple (starop.) — ciasta smażone [placki, racuchy]. [przypis redakcyjny]
824. trzy kroć (starop.) — dziś: trzykroć; trzy razy. [przypis edytorski]
825. z gardłem za węgłem — dla zrzucenia; [tj. żeby zwymiotować; red. WL]. [przypis redakcyjny]
826. blują (starop. forma) — forma 3 os. lm od blwać; znaczenie: wymiotować. [przypis edytorski]
827. z nowu (starop.) — dziś: znowu; od nowa. [przypis edytorski]
828. blwać (starop.) — wymiotować. [przypis edytorski]
829. zachowanie (starop.) — wziętość, przyjaźń. [przypis redakcyjny]
830. widamy (starop. forma) — widujemy. [przypis edytorski]
831. po trzeźwiu (starop.) — na trzeźwo, po trzeźwemu. [przypis edytorski]
832. wspomienie (starop. forma) — wspomni. [przypis redakcyjny]
833. zalecanie — oświadczanie się. [przypis redakcyjny]
834. maca — [tu:] obala i tłucze. [przypis redakcyjny]
835. sługam (starop. forma) — daw. forma C.lm, dziś: sługom. [przypis edytorski]
836. dzbanarz (starop.) — pijak dzbanem spełniający [toasty]. [przypis redakcyjny]
837. leda gdzie (starop.) — byle gdzie. [przypis edytorski]
838. suknią (starop. forma) — daw. forma B.lp r.ż., dzis: suknię. [przypis edytorski]
839. mieszek (starop.) — woreczek na pieniądze, sakiewka. [przypis edytorski]
840. mnima (starop. forma) — mniema; sądzi. [przypis edytorski]
841. ano (starop.) — ale, a tylko, a przecież. [przypis edytorski]
842. oskubać się (starop.) — [tu:] opatrzyć. [przypis redakcyjny]
843. nogi mu chodzą po kolędzie — niepewnym krokiem. [przypis redakcyjny]
844. zamieszkałeś czystej biesiady — opuściłeś wyborną ucztę. [przypis redakcyjny]
845. tociechmy byli weseli (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: to ci byliśmy weseli; znaczenie: ależ mieliśmy zabawę. [przypis edytorski]
846. szczkać (starop.) — cierpieć czkawkę. [przypis redakcyjny]
847. rupie (starop.) — robaki w żywocie [tj. w przewodzie pokarmowym]. [przypis redakcyjny]
848. się wszytko przelało — tu: wszystko się przepiło. [przypis edytorski]
849. kiedy się nie masz do czego rzucić (starop.) — kiedy nie masz czego się chwycić. [przypis edytorski]
850. ochędóstwo (starop.) — tu: majątek, własność, ruchomości. [przypis edytorski]
851. stół czamletowy — czamlet z włosów kozy azjatyckiej, snać wzorzysta: i dlatego to porównanie tu zrobiono. [przypis redakcyjny]
852. jastrząb ściany popryskał — jastrzębie i inne ptaki łowieckie trzymano dla uciech w swoich pokojach. [przypis redakcyjny]
853. co ma rzec z sobą — co ma czynić [ze sobą]. [przypis redakcyjny]
854. z trefunku (starop.) — przypadkiem. [przypis redakcyjny]
855. obchód (starop.) — pogrzeb. [przypis edytorski]
856. nacz lepszego (starop.) — na coś lepszego. [przypis edytorski]
857. najdzieszli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy znajdziesz. [przypis edytorski]
858. będąc w baczeniu uniosły (starop.) — tracąc kontakt z rzeczywistością, rozsądek. [przypis edytorski]
859. baczny (starop.) — roztropny. [przypis redakcyjny]
860. postawki (starop.) — postępki. [przypis redakcyjny]
861. zgrzebi (starop.) — konopne włókno a. lniane pakuły. [przypis edytorski]
862. inakszy (starop.) — inny, odmienny. [przypis edytorski]
863. przyrodzenie (starop.) — wrodzona natura. [przypis edytorski]
864. nadziewać się (starop.) — spodziewać się, mieć nadzieję. [przypis edytorski]
865. niebacznik (starop.) — ktoś nieopatrzny, zapamiętały. [przypis edytorski]
866. źródło (starop.) — oboczna forma pisowni występująca u Reja: źrzódło. [przypis edytorski]
867. udać się na zbytki (starop.) — oddać się zbytkom. [przypis edytorski]
868. nie lza, jedno (starop.) — nie może być inaczej, jak tylko. [przypis edytorski]
869. dobrzeli, niedobrzeli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: dobrze to czy niedobrze. [przypis edytorski]
870. wrzód (starop.) — choroba. [przypis edytorski]
871. rok ad banniendum (starop.) — na wygnanie pozwy, sądy. [przypis redakcyjny]
872. zawieszono (starop. forma) — daw. forma r.n.; dziś: zawieszone. [przypis edytorski]
873. kuglarz (starop.) — oszust. [przypis redakcyjny]
874. przekęsować (starop.) — pogryzać, przekąszać; jeść. [przypis edytorski]
875. zasię (starop.) — natomiast. [przypis edytorski]
876. sponki (starop.) — zapony, guzy. [przypis redakcyjny]
877. przecz (starop.) — przez co, dlaczego. [przypis edytorski]
878. zawierciał się (starop.) — zafrasował, zajął [się]. [przypis redakcyjny]
879. położyszli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli położysz. [przypis edytorski]
880. otwierny — odźwierny. [przypis edytorski]
881. zaczże stanie pożyteczne — co warta będzie rzecz pożyteczna. [przypis edytorski]
882. kamienie zawarte — zamknięte (jak w skarbcu) kamienie. [przypis edytorski]
883. kwesty (starop.) — zabiegi, środki. [przypis redakcyjny]
884. marynarz — żeglarz. [przypis redakcyjny]
885. święta Barbarka — patronka żeglarzy. [przypis redakcyjny]
886. bartnik słabemu (...) powrozowi wierzy — bartnicy zbierali dawniej miód dzikich pszczół, wspinając się na drzewa po linach. [przypis edytorski]
887. łyczany (starop.) — wykonany z łyka. [przypis edytorski]
888. wierzy gardła swego (starop.) — powierza swoje życie. [przypis edytorski]
889. szpetny (starop.) — [tu:] srogi. [przypis redakcyjny]
890. we śpiączki (starop.) — śpiącego. [przypis redakcyjny]
891. hecel najdzie sługę co psa za ogon pod sukienicą wlecze — o krakowskim tu gmachu na rynku, Sukiennicami zwanym, jest mowa, że się nie wstydzi i wśród tylu osób takowej posługi. [przypis redakcyjny]
892. macharzyna (starop.) — worek skórzany. [przypis redakcyjny]
893. przekażać (starop.) — przeszkadzać. [przypis redakcyjny]
894. baczyć drugi i rozumieć drugi (starop.) — tu: konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; znaczenie: ktoś inny zauważa to i rozumie dobrze. [przypis edytorski]
895. wychowanie (starop.) — [tu:] opędzenie; [zaspokojenie]. [przypis redakcyjny]
896. namówić — [tu:] pomówić. [przypis redakcyjny]
897. kaleta (starop.) — worek. [przypis redakcyjny]
898. cyrografy z minutami (starop.) — pozwy o długi. [przypis redakcyjny]
899. kiloby (starop.) — byleby, aby tylko. [przypis edytorski]
900. właśniej (starop.) — właściwiej, trafniej. [przypis edytorski]
901. zabawiony (starop.) — zajęty. [przypis edytorski]
902. stanie (starop.) — oboczna forma pisowni występująca u Reja: sstanie (cz. dokonany). [przypis edytorski]
903. zimie (starop. forma) — zimą. [przypis edytorski]
904. po szelinie — [po] zaroślach. [przypis redakcyjny]
905. okiś — śnieg z gałęzi. [przypis redakcyjny]
906. pomni (starop. forma) — daw. forma 2.os. trybu rozk.; dziś: pomnij, tzn. pamiętaj. [przypis edytorski]
907. uciecz się do rozumu (starop.) — odwołaj się do rozumu. [przypis edytorski]
908. przechodzić kogo czym (starop.) — przewyższać kogo w czym (np. w jakiejś umiejętności czy zdolności). [przypis edytorski]
909. pardus — leopardus, lampart. [przypis redakcyjny]
910. links — [łac. links: ryś]; ostrowidz. [przypis redakcyjny]
911. waśniwy (starop.) — skłonny do walki. [przypis redakcyjny]
912. jeden grędą, drugi inochodą — gręda: bieg konia średni; inochód, jednochód: prędszy od [grędy chód] konia, [tj. kłus]. Pierwszy niedobrym poczytywać musiano, jak widać poniżej w tekście. [przypis redakcyjny]
913. snadnie (starop.) — łatwo, z łatwością. [przypis edytorski]
914. kryg (starop.) — wędzidło mocniejsze. [przypis redakcyjny]
915. wynorzyć (starop.) — wynurzyć. [przypis edytorski]
916. sekwens (starop.) — ciąg. [przypis redakcyjny]
917. niskąd (starop.) — znikąd. [przypis edytorski]
918. dziewka (starop.) — [tu:]
Darmowe książki «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)