Wesele hrabiego Orgaza - Roman Jaworski (dostęp do książek online txt) 📖

[przypis edytorski]

996. muezin — muzułmanin wzywający wiernych do modlitwy. [przypis edytorski]

997. sura — ustęp z Koranu. [przypis autorski]

998. sorbeteros —- roznosiciele słodyczy. [przypis autorski]

999. dulces — słodycze. [przypis autorski]

1000. teozofia (z gr. theos: bóg i sophia: mądrość) — światopogląd łączący w sobie różne idee wywodzące się z neoplatonizmu i buddyzmu: wiarę w bezosobowy, wieczny Absolut, kosmos będący jego emanacją, we wszechobecną świadomość (panteizm), w karmę (odpowiedzialność każdej istoty za własne czyny, których skutki oddziałują na następne wcielenie), reinkarnację (drogę wcieleń duszy od stadiów roślinnych, poprzez zwierzęce do ludzkiego), ewolucję wszechświata, w tym również ludzi, w kierunku doskonałości i zjednoczenia z absolutem. Takie poglądy religijno-filozoficzne propagowało założone w 1875 r. w Nowym Yorku przez Helenę Bławatską Towarzystwo Teozoficzne. [przypis edytorski]

1001. nabęckać się — objeść się. [przypis autorski]

1002. laba — odpoczynek. [przypis autorski]

1003. nędzić — męczyć się. [przypis autorski]

1004. lechmankować — próżnować. [przypis autorski]

1005. malizna — drobiazg. [przypis autorski]

1006. łachmanda — wędrowny szmaciarz. [przypis autorski]

1007. osrajmurek — niedołęga. [przypis autorski]

1008. miałczyć — ścierać na miał. [przypis autorski]

1009. opsiakać — bezcześcić. [przypis autorski]

1010. krużyny — plewy. [przypis autorski]

1011. pomądrować — pomędrkować. [przypis autorski]

1012. omiodnić — osłodzić. [przypis autorski]

1013. dołapić — przyłapać. [przypis autorski]

1014. habenda — posiadłość szlachecka. [przypis autorski]

1015. domactwo — domostwo. [przypis autorski]

1016. nowosiedliny — uroczyste przenosiny. [przypis autorski]

1017. gziny — reg.: wieczorynki z tańcami wyprawiane podczas zapustów; pot.: swawolenie, natarczywe zaloty (jak giez). [przypis edytorski]

1018. skompanić się — spoufalić się. [przypis autorski]

1019. nienajestne — nienasycone. [przypis autorski]

1020. kręcijan — człowiek zdążający kręta drogą. [przypis autorski]

1021. chwalidupa — samochwał. [przypis autorski]

1022. łebski — ogromny. [przypis autorski]

1023. Titina — francuska piosenka skomponowana przez Léo Daniderffa w 1917 dla francuskich kabaretów, w wersji polskiej wykonywana od 1924. [przypis edytorski]

1024. Kafuzowie (cafusa) — jedna z lokalnie wyróżnianych grup brazylijskiej ludności, potomkowie ludności rdzennej i czarnoskórej. [przypis edytorski]

1025. Valona (wł.) — Wlora, miasto w Albanii, na wybrzeżu Adriatyku. [przypis edytorski]

1026. fez — męskie nakrycie głowy w krajach muzułmańskich. [przypis edytorski]

1027. Lalla Rookh, właśc. Truganini (1812–1876) — Aborygenka tasmańska, uważana za ostatnią Aborygenkę czystej krwi na Tasmanii. [przypis edytorski]

1028. ex praesidio (łac.) — z miejsca przewodniczącego; jako przewodniczący. [przypis edytorski]

1029. etamina — rodzaj półprzezroczystej tkaniny. [przypis edytorski]

1030. kindżał — długi obosieczny nóż używany na Kaukazie. [przypis edytorski]

1031. zarupa — koc indyjski z otworem na szyję. [przypis autorski]

1032. lisiura (daw.) — futro z lisa, okrycie wierzchnie podbite futrem lisa lub czapka męska z lisiego futra. [przypis edytorski]

1033. kundys — kundel. [przypis edytorski]

1034. nieznabóg — ateista. [przypis autorski]

1035. johimbina — związek chemiczny (alkaloid) uzyskiwany z kory drzewa johimby lekarskiej, występującego w zach. Afryce; wykorzystywana jako afrodyzjak. [przypis edytorski]

1036. konfirmacja (łac.: potwierdzenie) — w Kościołach protestanckich: obrzęd uroczystego przyjęcia do wspólnoty kościelnej, odpowiednik jednocześnie pierwszej komunii i bierzmowania w Kościele katolickim. [przypis edytorski]

1037. negruta — brunetka. [przypis autorski]

1038. hektograf — urządzenie do powielania dokumentów i rysunków, w którym jako formy do tworzenia odbitek używa się blaszanej tacy z masą żelatynową z przeniesionym na nią oryginałem, wykonanym tuszem hektograficznym. [przypis edytorski]

1039. latyński (rzad.) — związany ze staroż. Rzymianami; łaciński; tu: romański. [przypis edytorski]

1040. pekuniarny (rzad., z łac: pecunia: pieniądze) — pieniężny. [przypis edytorski]

1041. votum (łac.) — tu zamiast pełnego: votum separatum: głos odrębny; oficjalny sprzeciw członka jakiejś zbiorowości wobec jej gremialnie podjętej decyzji. [przypis edytorski]

1042. mah-jongg — wyraz chiński, który znaczy: wygrywam, a używany jest powszechnie jako nazwa gry towarzyskiej, z Chin importowanej, obecnie najmodniejszej. [przypis autorski]

1043. perdykoza — nurek czubaty. [przypis autorski]

1044. radioskop — przyrząd najbliższej przyszłości, dostarczający przy pomocy fal radiowych obrazów z najdalszej odległości, czyli teleskop przenikający na mil tysiące mroki, mgły i mury. [przypis autorski]

1045. ośreniały — pokryty szronem. [przypis autorski]

1046. autoskopia — widzenie własnego organizmu i jego chorób. [przypis autorski]

1047. Pung — trójka jednobarwnych kamieni przy mah-jonggu. [przypis autorski]

1048. aksjoma (daw.) — aksjomaty. [przypis edytorski]

1049. erbować — dziedziczyć. [przypis autorski]

1050. zróżniczkowany — dziś poza znaczeniem matematycznym: zróżnicowany. [przypis edytorski]

1051. Kong — cztery kamienie jednobarwne w mah-jonggu. [przypis autorski]

1052. destructio destructionis (łac.) — rozstrój rozstroju. [przypis autorski]

1053. Same Honory — jedna z wielu kombinacji mah-jonggowych. [przypis autorski]

1054. bocianować — kroczyć jak bocian. [przypis autorski]

1055. Trzynaście Sierot — kombinacja mah-jonggowa. [przypis autorski]

1056. arkebuz — dawna ręczna długa broń palna, używana od XV do pocz. XVII w.; wyparta przez muszkiet. [przypis edytorski]

1057. fuma — próżność, nadętość, zarozumiałość, fochy; dziś tylko w lm: fumy. [przypis edytorski]

1058. opera buffa (z wł. buffo: komiczny, śmieszny) — włoska opera komiczna; gatunek opery powstały w XVIII w. we Włoszech. [przypis edytorski]

1059. prospektor — pionier. [przypis autorski]

1060. areopag — rada starszych w staroż. Atenach, mająca najwyższą władzę sądowniczą i polityczną; przen.: grono osób, które autorytatywnie rozstrzyga jakieś sprawy. [przypis edytorski]

1061. tumor (daw.) — guz uciskający sąsiednie tkanki, nowotwór. [przypis edytorski]

1062. Singuli canonici boni viri, sed capitula mola bestia (łac.) — Pojedynczy kanonicy to dobrzy mężowie, lecz kapituła to zła bestia (parafraza łacińskiej sentencji mówiącej oryginalnie o senatorach i senacie). [przypis edytorski]

1063. pierdółka — prostackie gadanie. [przypis autorski]

1064. marienbadzki — przym. od Marienbad, dawnej, niemieckiej nazwy miejscowości w Czechach, popularnego kurortu, słynnego ze źródeł mineralnych (ob. Mariańskie Łaźnie). [przypis edytorski]

1065. Woronow, Siergiej (1866–1951) — francuski chirurg pochodzenia rosyjskiego, słynny z powodu eksperymentów z przeszczepianiem człowiekowi tkanki jąder od małp w celu odmłodzenia ludzkiego organizmu. [przypis edytorski]

1066. nagłupek — człowiek ograniczony. [przypis autorski]

1067. parlofon — dawne urządzenie do nagrywania i odtwarzania dźwięku, ulepszony fonograf. [przypis edytorski]

1068. ginger ale — imbirowe piwo, bezalkoholowe. [przypis autorski]

1069. prairie chicken — Cupidonia americana. [w dzisiejszej terminologii: Tympanuchus cupido, występujący w Ameryce Płn. ptak z podrodziny bażantów; red. WL] [przypis autorski]

1070. Gracje (mit. rzym.) — boginie radości, wdzięku i piękna. [przypis edytorski]

1071. jerocho — Metys z meksykańskiego wybrzeża. [przypis autorski]

1072. mal de pintos — rodzaj trądu. [przypis autorski]

1073. szupasem (daw.) — ciupasem, tj. pod przymusem, pod strażą. [przypis edytorski]

1074. norte — wiatr północny. [przypis autorski]

1075. caramba — przekleństwo hiszpańskie. [przypis autorski]

1076. pierdzigryczka — człowiek ślamazarny. [przypis autorski]

1077. Wrangel, Piotr (1878–1928) — rosyjski baron, generał armii Imperium Rosyjskiego, uczestnik wojny z Japonią i pierwszej wojny światowej, jeden z najznakomitszych dowódców „białych” podczas wojny domowej w Rosji. [przypis edytorski]

1078. amigo — przyjaciel. [przypis autorski]

1079. compadre — kum. [przypis autorski]

1080. facjenda — folwark [dziś popr. w tym znaczeniu: hacjenda; red. WL]. [przypis autorski]

1081. terenos dos Indios — rezerwaty dla Indian. [przypis autorski]

1082. matto brutto — dziewiczy las. [przypis autorski]

1083. kaboklowie — koloniści brazylijscy. [przypis autorski]

1084. fornal — najemny robotnik rolny w folwarku, szczególnie zajmujący się końmi. [przypis edytorski]

1085. majorat — majątek dziedziczony w ten sposób, że całość przechodzi na najstarszego syna. [przypis edytorski]

1086. geszeft (z niem.) — interes, transakcja (często także w znaczeniu: sprawa finansowa nie całkiem legalna, wątpliwa moralnie). [przypis edytorski]

1087. novio — narzeczony. [przypis autorski]

1088. marimba — cymbały hiszpańskie, wzgl. meksykańskie. [przypis autorski]

1089. bańdzioch — brzuch. [przypis autorski]

1090. salteador — rozbójnik. [przypis autorski]

1091. Cziczerin, Gieorgij (1872–1936) — rosyjski dyplomata, od 1918 komisarz ludowy spraw zagranicznych RFSRR, od 1922 do 1930 komisarz ludowy spraw zagranicznych ZSRR. [przypis edytorski]

1092. wesołuch — skrzypek. [przypis autorski]

1093. malaquenas — melancholijne marsze meksykańskie. [przypis autorski]

1094. bandoleros — zbóje. [przypis autorski]

1095. iotas i jarabe — tańce meksykańskie. [przypis autorski]

1096. zastarzalec — zatwardziały. [przypis autorski]

1097. do fondytu — do gruntu. [przypis autorski]

1098. malstrom — prąd morski o silnych wirach wywoływany pływami w fiordach północnej Norwegii. [przypis edytorski]

1099. saperdy robi — smali koperczaki. [zaleca się; red. WL] [przypis autorski]

1100. sklebota — zmąci. [przypis autorski]

1101. patyczysz się — chcesz się pokazać. [przypis autorski]

1102. papojka — pijatyka. [przypis autorski]

1103. Wasze błagorodje (ros.) — wielmożny panie; tytuł stosowany w carskiej armii przy zwracaniu się do oficerów do podpułkownika włącznie. [przypis edytorski]

1104. żeńszczyna (ros.) — kobieta. [przypis edytorski]

1105. sędziaty — tłusty, gruby. [przypis autorski]

1106. patron (przestarz.) — nabój. [przypis edytorski]

1107. gałubczyk (reg.) — gołąbeczek; kochaneczek. [przypis edytorski]

1108. Dscherid, dziś popr.: Szatt al-Dżarid — bezodpływowe, słone jezioro w środkowo-zach. Tunezji, w lecie niemal zupełnie wysychające; stanowi największy słony obszar na Saharze, liczący ok. 6000 km² powierzchni. [przypis edytorski]

1109. krasawica (daw.) — piękność. [przypis edytorski]

1110. brechać — kłamać. [przypis autorski]

1111. Ehrwürden — Wasza wielebność. [przypis autorski]

1112. Besarabia — kraina historyczna między rzekami Dniestrem a Prutem, obecnie pogranicze Mołdawii i Ukrainy. [przypis edytorski]

1113. vom recht gesunden Menschenverstande — Prawdziwie zdrowego rozsądku ludzkiego. [przypis autorski]

1114. Sapperlot, noch einmal! — zaklęcie niemieckie. [przypis autorski]

1115. Es unterliegt wohl keinem Zweifel — Nie ulega najmniejszej wątpliwości. [przypis autorski]

1116. patriotards — krzykliwi nacjonaliści. [przypis autorski]

1117. mouscoutaires — komuniści. [przypis autorski]

1118. balaski — pionowe elementy balustrady. [przypis edytorski]

1119. stalle — ozdobne ławy kościelne z wysokimi oparciami, ustawiane wzdłuż ścian blisko głównego ołtarza, przeznaczone dla dostojników, zwł. duchownych, a. dla zakonników. [przypis edytorski]

1120. wichli się — kręci się. [przypis autorski]

1121. ślizgota — ślizgawica. [przypis autorski]

1122. wschodowiec — wschodni wiatr. [przypis autorski]

1123. skapcieć — zmarnieć. [przypis autorski]

1124. par force (fr.) — siłą; polowanie par force: polowanie konno ze sforą psów na zwierzynę, którą ściga się, aż padnie zmęczona. [przypis edytorski]

1125. Starhemberg — wpływowy ród austriacki, z którego wywodziło się wielu polityków i wojskowych. [przypis edytorski]

1126. drzewo Bo a. drzewo Bodhi — figowiec pagodowy, pod którym Budda Siakjamuni osiągnął oświecenie i który od tamtej pory na pamiątkę jest nazywany drzewem oświecenia (sanskr. bodhi, syng. bo); pierwotne drzewo nie przetrwało, ale jego potomek rośnie przy świątyni Mahabodhi w miejscowości Bodh Gaja w płn. Indiach. [przypis edytorski]

1127. tjitiaka — Hemidactylus frenatus [gekon domowy, gekon cziczak; red. WL]. [przypis autorski]

1128. skrzydlate rybki — Exocoetus volitans. [ptaszor jaskółczy, gatunek ryby promieniopłetwej, przedstawiciel tzw. ryb latających; red.WL] [przypis autorski]

1129. latające żaby — Polypedates Reinwardtii. [nogolotka jawajska, zwana