Wesele hrabiego Orgaza - Roman Jaworski (dostęp do książek online txt) 📖

class="foreign-word">kokota (daw.) — kobieta lekkich obyczajów; prostytutka. [przypis edytorski]

612. tajemnictwa — tajemnice. [przypis autorski]

613. sparnia — upał. [przypis autorski]

614. ślamaga — niedołęga. [przypis autorski]

615. styrmanić — zmarnotrawić. [przypis autorski]

616. skaczaniały — zdrętwiały. [przypis autorski]

617. bieśnica — kobieta złośliwa, podstępna. [przypis autorski]

618. rozblomblowana — szybko płynąca. [przypis autorski]

619. bluźniawa — bezwstydna. [przypis autorski]

620. beresili — dokazywali. [przypis autorski]

621. rozbełdowane — rozkopcone. [przypis autorski]

622. brysnąć — przeskoczyć. [przypis autorski]

623. plereza — puszyste pióro strusie zwisające z damskiego kapelusza. [przypis edytorski]

624. slepoń — giez, bąk koński. [przypis autorski]

625. zoczyć (daw.) — zobaczyć, dostrzec. [przypis edytorski]

626. flaszkomyj — aptekarz. [przypis autorski]

627. kalikant (daw., z łac.) — człowiek obsługujący miechy tłoczące powietrze do piszczałek organów. [przypis edytorski]

628. zagiździć — zatkać, zapchać. [przypis autorski]

629. coram publico (łac.) — wobec wszystkich, publicznie. [przypis edytorski]

630. czemchać — trzeć, drapać. [przypis autorski]

631. chmyzek — drobne stworzenie. [przypis autorski]

632. bakarat — hazardowa gra w karty. [przypis edytorski]

633. zamtuz (daw.) — dom publiczny. [przypis edytorski]

634. civis (łac.) — obywatel. [przypis edytorski]

635. jarmarczyć — hałaśliwie handlować. [przypis autorski]

636. bzduczeć — narzucać się. [przypis autorski]

637. złego brzucha dostać — zachorować na żołądek. [przypis autorski]

638. Chimera (mit. gr.) — ziejący ogniem potwór z głową lwa, ciałem kozy i ogonem węża; przenośnie: urojenie, mrzonka. [przypis edytorski]

639. bruśnieć — rumienić się. [przypis autorski]

640. byczyć się — puszyć się. [przypis autorski]

641. oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary. [przypis edytorski]

642. fartaszka — grzechotka. [przypis autorski]

643. pacambuł — opasły. [przypis autorski]

644. chowierał — wietrznik [człowiek lekkomyślny i niestały]. [przypis autorski]

645. doskwierny — dokuczliwy. [przypis autorski]

646. do samego zdechu — do ostatniego tchu. [przypis autorski]

647. doskulić — dokuczyć. [przypis autorski]

648. Voltaire, pol. Wolter, właśc. François-Marie Arouet (1694–1778) — filozof, publicysta i wolnomyśliciel francuski epoki oświecenia. [przypis edytorski]

649. abderycki — związany z Abderą, greckim miastem, którego mieszkańcy uchodzili za głupców i prostaków. [przypis edytorski]

650. kołbań — brudne, stojące jeziorko. [przypis autorski]

651. gmerków — durniów. [przypis autorski]

652. hołodryga — hultaj. [przypis autorski]

653. fifak — spryciarz. [przypis autorski]

654. fiksum-dyrdum cierpi — zwariował. [przypis autorski]

655. duwa — gołąb. [przypis autorski]

656. kalaputryna — awantura. [przypis autorski]

657. gęgać — mówić przez nos. [przypis autorski]

658. kieptarz — żartowniś. [przypis autorski]

659. w kałalbałyk wleźć — wplątać się w złą sprawę. [przypis autorski]

660. bławy — blady, mdły. [przypis autorski]

661. bec à bec (fr.) — twarzą w twarz. [przypis edytorski]

662. czere-mere w czubku — zawrót głowy. [przypis autorski]

663. sylogizm — schemat wnioskowania logicznego zbudowany z dwóch przesłanek i wniosku; tu: rozumowanie. [przypis edytorski]

664. kołomaź — smar do wozów. [przypis autorski]

665. juhasowanie — wypasanie owiec na halach. [przypis autorski]

666. faramuszka — drobiazg. [przypis autorski]

667. czytak — elementarz. [przypis autorski]

668. rysik i tabliczka — dawniej zestaw złożony z rysika i łupkowej, ścieralnej tabliczki służył do nauki pisania i rachowania uczniom początkowych klas w szkołach elementarnych (podstawowych); zeszytów oraz maczanych w atramencie piór używano dopiero w następnych latach nauki. [przypis edytorski]

669. preceptor (daw.) — wychowawca, nauczyciel. [przypis edytorski]

670. kapaks — sprytny, pojętny. [przypis autorski]

671. facka (daw.) — policzek, uderzenie otwartą dłonią w twarz. [przypis edytorski]

672. Tres faciunt collegium (łac.) — trzech tworzy zespół (rzymska formuła prawna, zgodnie z którą zgromadzenie przynajmniej trzech osób posiada moc prawną, np. jako stowarzyszenie, komisja itp.). [przypis edytorski]

673. Deus semper certus (łac.) — Bóg zawsze pewny. [przypis autorski]

674. omacek — szara godzina. [przypis autorski]

675. pociarać — powalać, zbrukać. [przypis autorski]

676. mordacz — wielki gębacz. [przypis autorski]

677. lamenci — lamentuje. [przypis autorski]

678. odarnowane — obłożone darnią. [przypis autorski]

679. piarg — rumowisko skalne; okruchy skalne nagromadzone u wylotu żlebu u podnóża stromych, skalistych stoków. [przypis edytorski]

680. rybaczyć — łowić. [przypis autorski]

681. papraczka — czas dżdżysty i błotnisty. [przypis autorski]

682. kaczorowe — mieniące się jak szyjka kaczora, zielonawo-czarno-błękitne. [przypis autorski]

683. daremniny — rzeczy bezwartościowe. [przypis autorski]

684. Bano de la Cava — ruiny starożytnego kąpieliska w Toledo. [jest to wieża nad rzeką Tag, broniąca dawnego, nieistniejącego obecnie mostu; wg legendy objaśniającej przyczyny upadku wizygockiego królestwa Toledo i muzułmańskiej okupacji Półwyspu Iberyjskiego w tym miejscu wizygocki król Roderyk zobaczył kąpiącą się w rzece Florindę La Cava, piękną córkę hrabiego Don Juliána, i wziął ją siłą; stąd nazwa, oznaczająca „kąpiel Cavy”; red. WL] [przypis autorski]

685. czucha — drapie się, wspina. [przypis autorski]

686. Atlas — łańcuch górski w płn.-zach. Afryce, na płn. od Sahary. [przypis edytorski]

687. siąpawica — drobny a gęsty deszcz z mgłą. [przypis autorski]

688. kocender — włóczęga. [przypis autorski]

689. gonidiabeł — niegodziwiec. [przypis autorski]

690. hands off (ang.) — ręce precz. [przypis edytorski]

691. zakłosi się — pokryje się kłosami. [przypis autorski]

692. skamracić — spoufalić. [przypis autorski]

693. Baal (mit.) — dosł.: „Pan”, tytuł boga Hadada (Adada), głównego bóstwa ludów zachodniosemickich (Palestyny, Fenicji, Syrii), władcy świata, boga burzy i deszczu. [przypis edytorski]

694. urracas, clarin, tenzotli — podzwrotnikowe, śpiewające ptaki. [przypis autorski]

695. Frijoles, frijoles — fasolki, fasolki. [przypis edytorski]

696. reconquista (hiszp.) — rekonkwista, dosł.: ponowne zdobycie, walka państw chrześcijańskich o opanowanie ziem Płw. Iberyjskiego zdobytych przez muzułmanów w VIII w. [przypis autorski]

697. Cortez, właśc. Hernán Cortés (ok. 1485–1547) — hiszpański konkwistador, zdobywca Meksyku. [przypis edytorski]

698. Pizarro, Francisco (1478–1541) — hiszpański konkwistador, zdobywca imperium Inków (w zach. części Ameryki Południowej). [przypis edytorski]

699. Loyola, Ignacy (1491–1556) — hiszpański ksiądz, założyciel zakonu jezuitów; kanonizowany w 1622. [przypis edytorski]

700. samum — gorący i suchy, pustynny wiatr płd. występujący w Afryce Płn. i na Półwyspie Arabskim, wywołujący burze piaskowe. [przypis edytorski]

701. żywobycie — życie. [przypis autorski]

702. rozgoń — rozsyłanie na wszystkie strony. [przypis autorski]

703. psieć — być wystawionym na niewygody. [przypis autorski]

704. ściśliwy — oszczędny. [przypis autorski]

705. potężnia — potęga. [przypis autorski]

706. ześcibolić — zeszyć lada jako. [przypis autorski]

707. haciendado — właściciel ziemskiego majątku. [przypis autorski]

708. Tehuantepec — miasto w płd. Meksyku, w stanie Oaxaca, w powiecie Tehuantepec. [przypis edytorski]

709. Mi jefecito! — mój szefie. [przypis autorski]

710. Armada, Wielka Armada (hiszp. Grande y Felicísima Armada) — słynna wielka flota wojenna wysłana w 1588 przez króla hiszpańskiego Filipa II na podbój Anglii, zniszczona przez burzę oraz ataki szybkich, lekkich okrętów angielskich. [przypis edytorski]

711. śmiałkować — wyzywać do walki. [przypis autorski]

712. Ganivet, Ángel (1865–1898) — hiszpański pisarz i dyplomata. [przypis edytorski]

713. guerilla — walka partyzancka. [przypis autorski]

714. śmiertelnica — koszula śmiertelna. [przypis autorski]

715. Servet, Miguel (1511–1553) — hiszpański teolog unitariański, prawnik, lekarz i humanista; jako pierwszy w Europie odkrył płucne krążenie krwi. [przypis edytorski]

716. schizofrenia — rozszczepienie jaźni, z greckiego języka schidzein: rozłupywać. [powszechny błąd: schizofrenia nie musi wiązać się z rozszczepieniem jaźni, jest odrębną jednostką chorobową charakteryzującą się m.in. częściowym lub całkowitym zerwaniem kontaktu z rzeczywistością, któremu często towarzyszą urojenia. Jej nazwa odwołuje się do oddzielenia poszczególnych funkcji umysłowych, nie zaś od wyodrębnienia się dodatkowych osobowości; red. WL] [przypis autorski]

717. Tasso, Torquato (1544–1595) — włoski poeta renesansowy, autor sławnego poematu epickiego Jerozolima wyzwolona. [przypis edytorski]

718. szołowierz — szalbierz. [przypis autorski]

719. pedregale — zastygła wierzchnia warstwa lawy wulkanicznej. [przypis autorski]

720. flor de cacao (hiszp.: kwiat kakao) — pot. nazwa Quararibea funebris, rosnącego w Meksyku drzewa, którego suszonych kwiatów używa się jako ostrej przyprawy do tradycyjnego napoju czekoladowo-kukurydzianego. [przypis edytorski]

721. uducha — duszność. [przypis autorski]

722. play (ang.) — grać; graj(cie). [przypis edytorski]

723. ready (ang.) — gotowy, gotowi. [przypis edytorski]

724. światówki — popularne melodie. [przypis autorski]

725. szpukuje — straszy. [przypis autorski]

726. Newman, John Henry (1801–1890) — angielski teolog i duchowny, początkowo anglikański, później katolicki, od 1879 kardynał; w 2019 kanonizowany; najważniejsza i najbardziej kontrowersyjna postać religijnej historii Anglii XIX w.; autor m.in. książki o filozofii wiary pt. An Essay in Aid of a Grammar of Assent (1870, wyd. pol. Przyświadczenia wiary). [przypis edytorski]

727. tierra tamplada — ziemia umiarkowana. [przypis autorski]

728. borba (z ukr.) — walka, bójka. [przypis edytorski]

729. zabraniec — człowiek, którego dusza na czas pewien została zabrana, ekstatyk. [przypis autorski]

730. cepak — gbur. [przypis autorski]

731. wykudlić — wytargać za włosy. [przypis autorski]

732. wyfilutować — zmamić. [przypis autorski]

733. wygłupić — wywieść w pole. [przypis autorski]

734. kusidło — ptaszek wołowe oczko. [przypis autorski]

735. wyklamkować — wystarać się o co z trudnością. [przypis autorski]

736. błędzić — bredzić. [przypis autorski]

737. zadufały — zarozumiale. [przypis autorski]

738. événement (fr.) — wydarzenie, zdarzenie. [przypis edytorski]

739. zaskoki — przeszkody. [przypis autorski]

740. wdrabiać — wrzucać kawałkami. [przypis autorski]

741. ulubienie — miłość. [przypis autorski]

742. tułumbas — grubas. [przypis autorski]

743. sprzeciwniki — przeciwnicy. [przypis autorski]

744. zagrabusić — porwać gwałtem. [przypis autorski]

745. wierzchować — przewodzić komuś. [przypis autorski]

746. wapnić — bielić wapnem. [przypis autorski]

747. Spinoza, Baruch (1632–1677) — filozof niderlandzki; zaliczany do największych myślicieli żydowskich, przedstawiciel racjonalizmu. W głównym dziele pt. Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona stwierdzał m.in. że istnieje jedna, wieczna i wszechogarniająca substancja, nazywana naturą lub Bogiem, oraz rozwinął racjonalistyczną doktrynę moralności, zauważając, że dobro i zło są względne, nie mają znaczenia absolutnego, lecz są ocenami konkretnych sytuacji z punktu widzenia poszczególnych osób. [przypis edytorski]

748. Quae res nihil commune inter se habent, earum una alterius causa esse non potest (łac.) — Spośród dwóch rzeczy, które nie posiadają nic ze sobą wspólnego, nie może stać się jedna przyczyną drugiej. [przypis autorski]

749. sknarzyć — prosić dokuczliwie. [przypis autorski]

750. udobrzyć — ułagodzić. [przypis autorski]

751. ruptura (med.) — przepuklina. [przypis edytorski]

752. trawieniec — żołądek. [przypis autorski]

753. wartogłowiec — szaleniec. [przypis autorski]

754. wyćwiery — grymasy. [przypis autorski]

755. uwziątka — upór. [przypis autorski]

756. turbunek — kłopot. [przypis autorski]

757. ścigacz — mężczyzna, uganiający się