Wesele hrabiego Orgaza - Roman Jaworski (dostęp do książek online txt) 📖

za kobietami. [przypis autorski]

758. szudrak — obszarpaniec. [przypis autorski]

759. zachciwniś — łakotniś. [przypis autorski]

760. zrękowiny (daw.) — zaręczyny. [przypis edytorski]

761. miserere (łac.) — zmiłuj się; słowo rozpoczynające biblijny Psalm 51, będący psalmem pokutnym i żałobnym, zawierającym błaganie do Boga o pomoc. [przypis edytorski]

762. wypłosz — pustak [lekkoduch]. [przypis autorski]

763. urwa — oszust. [przypis autorski]

764. zdudzieć — ogłupieć. [przypis autorski]

765. skobiecić się — przestać być panną. [przypis autorski]

766. dixi (łac.) — dosł.: powiedziałem, rzekłem; słowo używane często na zakończenie dłuższej przemowy wyjaśniającej stanowisko mówcy. [przypis edytorski]

767. szkowrozić — dokazywać. [przypis autorski]

768. ślabać — hardo odpowiadać. [przypis autorski]

769. truda — zmartwienie. [przypis autorski]

770. podłaziny — osaczanie. [przypis autorski]

771. wąchacz — szpieg. [przypis autorski]

772. epikureizm — stanowisko filozoficzne, według którego źródłem szczęścia jest przyjemność. [przypis edytorski]

773. sadlisty — tłusty. [przypis autorski]

774. wątczyć — przewlekać wątek. [przypis autorski]

775. rozklapić — usiąść, rozkraczywszy nogi. [przypis autorski]

776. chojna — jodła. [przypis autorski]

777. propositio (łac.) — przedłożenie; przesłanka. [przypis edytorski]

778. Omnis substantia est necessario infinita (łac.) — Każda substancja z konieczności jest nieskończona. [przypis autorski]

779. kowerkot (z ang. covercoat) — gęsta tkanina wełniana lub półwełniana, używana na płaszcze i kostiumy. [przypis edytorski]

780. ślęgnąć — moknąć, nasiąkać wilgocią. [przypis autorski]

781. wyrzypić — wykrztusić. [przypis autorski]

782. Bacon, Francis (1561–1626) — angielski filozof, prawnik i mąż stanu; twórca empiryzmu oraz nowożytnej metody naukowej opartej na eksperymencie i indukcji. [przypis edytorski]

783. De la Dignite et de l’Accroissement des Sciences — francuski tytuł napisanego po łacinie dzieła Francisa Bacona De dignitate et augmentis scientiarum (O godności i postępach nauk, 1623), w 1668 wpisanego przez Kościół katolicki na Indeks ksiąg zakazanych. [przypis edytorski]

784. La prolongation de l’expérience peut avoir lieu de deux maniéres: par répétition ou par extension (fr.) — Przedłużenie eksperymentu może nastąpić na dwa sposoby: przez powtórzenie lub przez rozszerzenie. [przypis edytorski]

785. wlepne — ściśle przylegające. [przypis autorski]

786. ściuchajdy — zbieranina. [przypis autorski]

787. zadnice — pośladki. [przypis autorski]

788. papulaty — tłusty na twarzy. [przypis autorski]

789. czerwieniaty — zaczerwieniony. [przypis autorski]

790. naćmyrać się — namęczyć się. [przypis autorski]

791. tęptać — tupać. [przypis autorski]

792. kępiak — smreczek [gw.: świerk] krzaczasty. [przypis autorski]

793. chechłak — tępy nóż. [przypis autorski]

794. ciarach — pogardl. przezwanie ludowe szlachcica lub mieszczanina; także wobec chłopa ubierającego się po miejsku i udającego człowieka innej klasy społecznej. [przypis edytorski]

795. inactwo — zmiana. [przypis autorski]

796. hatłamajki — rzeczy drobne. [przypis autorski]

797. piłowiny — opiłki. [przypis autorski]

798. ucisz — cisza. [przypis autorski]

799. fanfaronować — chełpić się, przechwalać się. [przypis edytorski]

800. jaskot — hałas; jazgot. [przypis autorski]

801. fafoły — brudy. [przypis autorski]

802. wybleszczyć — wytrzeszczyć. [przypis autorski]

803. omacnica — straszydło nocne. [przypis autorski]

804. zagardlić — zadusić. [przypis autorski]

805. ciepciuch — człowiek o słabym charakterze. [przypis autorski]

806. kołbań — kałuża. [przypis autorski]

807. klajdosić — pleść głupstwa. [przypis autorski]

808. szryz — kra, ale nie z lodu, lecz z śniegu tylko. [przypis autorski]

809. krechcić — szumieć. [przypis autorski]

810. ostronie — ustronie. [przypis autorski]

811. harhara — coś rozlegle niezgrabnego. [przypis autorski]

812. woniaczek — kwiat woniejący. [przypis autorski]

813. pachać — wąchać. [przypis autorski]

814. wystawinoga — pyszałek. [przypis autorski]

815. pozorzysty — okazały. [przypis autorski]

816. ślakwa — słota. [przypis autorski]

817. hargusi — szumi. [przypis autorski]

818. uspy — usypiska gór. [przypis autorski]

819. gibas — wiotki człowiek. [przypis autorski]

820. jednacz — rozjemca. [przypis autorski]

821. kaczkać się — toczyć się jak kaczka. [przypis autorski]

822. wschodowiec — wschodni wiatr. [przypis autorski]

823. trząski — grząski. [przypis autorski]

824. pacuk — szczur. [przypis autorski]

825. graźn — rozpadlina w skale. [przypis autorski]

826. ślizgota — ślizgawica. [przypis autorski]

827. kudłas — pies kudłaty. [przypis autorski]

828. szopówka — kuna kamionka. [przypis autorski]

829. zaduszliwy — astmatyczny. [przypis autorski]

830. zamyśliwy — roztargniony. [przypis autorski]

831. częstacja — poczęstunek. [przypis autorski]

832. Camera degli Sposi (wł.) — Komnata związków małżeńskich. [przypis autorski]

833. malizna — drobiazg. [przypis autorski]

834. Ci serviano di Dio, e non serviano a Dio (wł.) — Posługują się Bogiem, a nie służą Bogu. [przypis autorski]

835. Valla, Lorenzo (ok. 1406–1457) — włoski humanista, filozof i filolog, twórca filologicznej krytyki tekstu. [przypis edytorski]

836. De voluptate ac de vero bono (łac.) — O tym, co rozkoszne i prawdziwie dobre. [przypis autorski]

837. Pontano, Giovanni, łac. Ioannes Iovianus Pontanus (1426–1503) — włoski poeta i humanista. [przypis edytorski]

838. De amore coniugali (łac.) — O miłości małżeńskiej. [przypis autorski]

839. De prudentia (łac.) — O rozumie. [przypis autorski]

840. Asinus (łac.) — Osioł. [przypis autorski]

841. grula — stara świnia. [przypis autorski]

842. papcoń — człowiek niezgrabny. [przypis autorski]

843. zagwazdrany — zanieczyszczony. [przypis autorski]

844. bolawy — bolący. [przypis autorski]

845. czerwiatka — zepsuty owoc, który sam z drzewa spada. [przypis autorski]

846. cierpota — cierpienie. [przypis autorski]

847. chudziara — chudy. [przypis autorski]

848. portantina — lektyka. [przypis autorski]

849. Karol III Hiszpański (1716–1788) — król Hiszpanii (od 1759) z dynastii Burbonów, wcześniej król Neapolu i Sycylii. [przypis edytorski]

850. il n’avait point de lit dans son appartement, tant il était exact a coucher dans celui de la reine (fr.) — nie miał łóżka w swej komnacie, więc skrupulatnie sypiał u królowej (cytat z książki Charlesa de Brosses Lettres familières écrites d’Italie). [przypis edytorski]

851. Ribera Jusepe (José) de Ribery (1591–1652), zw. Lo Spagnoletto — hiszpański malarz barokowy, działający we Włoszech; specjalizował się w wizerunkach świętych i scenach mitologicznych, szczególnie ukazujących ekspresję ciała i twarzy w obliczu męczeństwa. [przypis edytorski]

852. posępnica — melancholia. [przypis autorski]

853. repecić się — tłuc się, turkotać. [przypis autorski]

854. fertyczny — ruchliwy, ożywiony, żwawy. [przypis edytorski]

855. trzęsidupka — pliszka. [przypis autorski]

856. cierkać — ćwierkać. [przypis autorski]

857. cudować — wymyślać (komuś). [przypis autorski]

858. al fresco (wł.) — dosł.: na świeżo; technika malarstwa ściennego polegająca na malowaniu farbami na świeżym tynku, przed jego zaschnięciem. [przypis edytorski]

859. al giorno (wł.) — codziennie, na dzień, dziennie. [przypis edytorski]

860. Deus semper certus (łac.) — Bóg zawsze pewny. [przypis edytorski]

861. beso del cortesia — pocałunek ceremonialny. [przypis autorski]

862. Liga Narodów — międzynarodowa organizacja istniejąca w latach 1919–1946, powołana na mocy traktatu wersalskiego w celu zapewnienia pokoju, rozwiązana po powstaniu ONZ. [przypis edytorski]

863. stopa — dawna jednostka długości, równa ok. 30 cm; 11.000 stóp to ok. 3,3 km. [przypis edytorski]

864. komplot (daw.) — spisek. [przypis edytorski]

865. feretron (z gr.) — przenośny ołtarzyk lub obraz religijny noszony na drążkach podczas procesji. [przypis edytorski]

866. tużurek (daw., z fr.) — dwurzędowy surdut z ciemnej wełny, popularny na przełomie XIX i XX w., pełniący rolę dzisiejszej marynarki, ale sięgający do połowy uda. [przypis edytorski]

867. burnus — długie wełniane okrycie podobne do płaszcza, noszone przez Arabów. [przypis edytorski]

868. gdyby mangrowe — roślinność tropikalna z korzeniami na wierzchu. [przypis autorski]

869. Far West (ang.) — Daleki Zachód. [przypis autorski]

870. cynie — różnokolorowe kwiaty, kwitnące przeważnie wśród wulkanicznych głazów. [przypis autorski]

871. oman – żółty kwiat stepowy. [przypis autorski]

872. eryger — różowy kwiat stepowy. [łac. Erigeron, pol.: przymiotno; red. WL] [przypis autorski]

873. pustorożce — antylopy amerykańskie [ob. nazwa pustorożce oznacza rodzinę ssaków przeżuwaczy mających na głowach rogi, które w odróżnieniu od poroża jeleniowatych (pełnorożców) nigdy nie są rozgałęzione ani zrzucane; należą do niej m.in. antylopy, bawoły, bydło domowe, koziorożce; widłoróg amerykański dawniej nazywany był antylopą widłorogą, gdyż budową przypomina antylopy (zamieszkujące wyłącznie stepy i sawanny Afryki oraz Azji) i wyróżnia się rozwidlonymi rogami; red. WL]. [przypis autorski]

874. piesek preriowy — Praire dog, Canis ludovicianus. [nieświszczuk, niewielki gryzoń podobny do świstaka, żyjący na preriach Ameryki Płn., w chwili zagrożenia wydający odgłosy przypominające szczekanie psa; red. WL] [przypis autorski]

875. armadryle — opancerzone zwierzęta amerykańskie, wydające zapach piżmowy, przysmak dla Indian. [chodzi o pancernika, hiszp. armadillo; red. WL] [przypis autorski]

876. garapety — kleszcze amerykańskie. [przypis autorski]

877. błędne rumosze — głazy błędne. [przypis autorski]

878. baryt — minerał nieszlachetny. [przypis autorski]

879. gnajs — minerał nieszlachetny. [dziś popr.: gnejs, lm: gnejsy; red. WL] [przypis autorski]

880. filutnie (gw.) — sprytnie. [przypis edytorski]

881. des idées générales (fr.) — idee ogólne. [przypis edytorski]

882. cyklady — rozmowne ptaszęta dżungli podzwrotnikowych. [być może chodzi o cykady, czyli piewiki, owady tropikalne, których samce wydają głośne, przerywane dźwięki; red. WL] [przypis autorski]

883. pontederia — roślina błotna o niebieskich kwiatach, przypominających hiacynty. [przypis autorski]

884. robinia — drzewo delikatnolistne. [przypis autorski]

885. deputacja (daw.) — delegacja, grupa przedstawicieli jakiejś zbiorowości wysłana w celu załatwienia jakiejś sprawy. [przypis edytorski]

886. smart fellow — dziarski chłopak. [przypis autorski]

887. moszey (daw.) — meczet. [przypis edytorski]

888. morga — oszklona izba, w której nierozpoznanych zmarłych wystawia się na widok publiczny. [przypis autorski]

889. szynkwas — bufet, lada w szynku, w karczmie, przy której kupowało się trunki. [przypis edytorski]

890. piernat (daw.) — cienki, nieprzeszywany (niepikowany) materac wypełniony pierzem; też: kołdra. [przypis edytorski]

891. kuczka (hebr. sukka) — szałas budowany w święto Sukkot, mający przypominać o opisanej w Księdze Wyjścia wędrówce ludu wybranego z Egiptu do Ziemi Obiecanej, kiedy to Żydzi zmuszeni byli prowadzić koczowniczy tryb życia. [przypis edytorski]

892. Tolaitola — po arabsku: Toledo. [przypis autorski]

893. Abd ar-Rahman I (731–788) — emir al-Andalus (muzułmańskich posiadłości na Płw. Iberyjskim) w latach 756–788, założyciel dynastii Umajjadów kordobańskich. [przypis edytorski]

894. Al Hakem II (915–76) — władca kalifatu Kordoby (od 961), państwa rządzącego islamską Hiszpanią (Al-Andalus) i północną Afryką; miłośnik sztuki i literatury, założyciel wielkiej biblioteki, patron uczonych. [przypis edytorski]

895. Alfons VI Mężny (1040–1109) — władca hiszpańskich królestw Leónu (od 1065) i Kastylii (od 1072); w 1077 przybrał tytuł cesarza całej Hiszpanii; w 1085 w walkach z muzułmanami zdobył Toledo. [przypis edytorski]

896. Karol V Habsburg (1500–1558) — cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (1519–1556), król Hiszpanii jako Karol I (1516–1556), doprowadził do