Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖
Krótki opis książki:
Transakcja wojny chocimskiej lub krócej: Wojna chocimska to wierszowany epos opowiadający o zwycięstwie Polski nad Turkami pod Chocimiem w 1621 roku.
Treść utworu została oparta o kroniki Jakuba Sobieskiego oraz inne manuskrypty. W dziele występują postaci historyczne (np. Karol Chodkiewicz, Stanisław Lubomirski), jednak autor wprowadza elementy fikcji literackiej, wplata również własne komentarze, dygresje, uzupełnia o mowy wodzów. Opisana historia opowiada o przygotowaniach do bitwy oraz o jej przebiegu (tj. w barokowej polszczyźnie pełnej łacińskich zapożyczeń: „transakcji”). Autor podkreśla wielkość narodu polskiego, który pomimo śmierci wodza podczas bitwy stawił czoła kilkukrotnie większemu wojsku najeźdzcy. Wyraża jednak krytykę wobec współczesnej mu Polski i chce obudzić w Polakach dawnego ducha.
Wacław Potocki to jeden z najważniejszych polskich autorów okresu baroku. Znany przede wszystkim jako autor Wojny chocimskiej oraz wierszy o charakterze patriotycznym i moralizatorskim.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wacław Potocki
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wacław Potocki
class="annotation" id="annotation-333">333. ciasne fugi — trudne położenie. [przypis edytorski]
334. wżdy (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
335. biera (daw.) — kostka, los. [przypis edytorski]
336. podgolić — tu: uciąć szyję. [przypis redakcyjny]
337. siła (daw.) — wielu. [przypis edytorski]
338. dyby — dybki, kłoda z otworami, w które wkładano ręce, pęta. [przypis redakcyjny]
339. proscenia (łac.) — przygrywki [przed przedstawieniem teatralnym — Red. WL) [przypis redakcyjny]
340. po nasku — po naszemu. [przypis edytorski]
341. potuszyć (daw.) — dodać serca, odwagi, otuchy. [przypis redakcyjny]
342. dziadowski — tu: zawarty przez dziada. [przypis edytorski]
343. żurzyć się (daw.) — gniewać się. [przypis redakcyjny]
344. kielec — kieł. [przypis edytorski]
345. głodać (daw.) — gryźć. [przypis redakcyjny]
346. kupić — dziś: skupiać. [przypis edytorski]
347. emir (tur.) — rozkaz. [przypis redakcyjny]
348. zajucha (daw.) — rozjuszenie. [przypis edytorski]
349. dywan (tur.) — rada. [przypis redakcyjny]
350. randewu (z fr.) — spotkanie (w rękopisie: randewo). [przypis redakcyjny]
351. boginiej — dziś popr. forma D.lp: bogini. [przypis edytorski]
352. Antevorta — rzymska bogini losu. [przypis redakcyjny]
353. Dziambetgierej — właśc. Dżanbeg-Girej, chan krymski w latach 1610–1623. [przypis redakcyjny]
354. bachmat — koń tatarski. [przypis redakcyjny]
355. atłan — okrzyk tatarski, „do koni!”(od at, koń). [przypis redakcyjny]
356. kredencować (daw.) — wychodzić naprzód, wybiegać ze służbą. [przypis redakcyjny]
357. pisać się (daw.) — popisywać się. [przypis redakcyjny]
358. legować (daw.) — zapisywać. [przypis redakcyjny]
359. spasy ( z wł. spasso) — wczasy, wygody. [przypis redakcyjny]
360. koczot — rajfur. [przypis redakcyjny]
361. kontest (daw.) — oświadczenie. [przypis redakcyjny]
362. Piszą rymy papugi (...) nowym witają prezentem — w Rzymie uczono ptaki winszowania cezarom, o czym obszerniej w dedykacji. [przypis redakcyjny]
363. co żywo źrebię ono łomie — „łamie” przed czasem źrebię, nim dorośnie (przysłowie). [przypis redakcyjny]
364. basza, aga — tureccy generałowie i pułkownicy. [przypis edytorski]
365. juki — wory na bagaż. [przypis edytorski]
366. sowite poczty — podwójną liczbę żołnierzy. [przypis redakcyjny]
367. bonczuk — tak stale pisze poeta zamiast: buńczuk. [przypis redakcyjny]
368. cekauz — z niem. Zeughaus, arsenał. [przypis redakcyjny]
369. kartaony — z niem. Karthaunen, działa. [przypis redakcyjny]
370. janczaraga — dowódca janczarów. [przypis redakcyjny]
371. dardy — z wł. dardo, włócznia. [przypis edytorski]
372. personat — osoba okazała. [przypis redakcyjny]
373. partyzan — z niem. Partisane, spisa, berdysz. [przypis redakcyjny]
374. Abnoba — łac. nazwa Czarnego Lasu. [przypis redakcyjny]
375. rodela — puklerz drewniany, skórą powleczony, żelazem obity. [przypis redakcyjny]
376. Mufti — najwyższy duchowny i sędzia (szejk-ul-islam)/ turecki. [przypis redakcyjny]
377. hodzia a. hodża — duchowny islamski. [przypis edytorski]
378. meczyt — dziś popr.: meczet. [przypis redakcyjny]
379. górnych empirów — w średniowieczu Empireum oznaczało niebo najwyższe, siedzibę światła i ognia. [przypis redakcyjny]
380. pomucha (daw.) — zaraza, choroba. [przypis redakcyjny]
381. propozyt porze — przedsięwzięcie pruje. [przypis redakcyjny]
382. rugi (daw., z łac. ruga) — fałdy, zmarszczki. [przypis redakcyjny]
383. nie zda — nie podoba. [przypis redakcyjny]
384. łacniej (daw.) — łatwiej. [przypis edytorski]
385. imo (daw.) — mimo. [przypis redakcyjny]
386. mir (daw.) — pokój. [przypis edytorski]
387. sromać się (daw.) — wstydzić się. [przypis edytorski]
388. kokoszyć się (daw.) — chełpić się, nadymać. [przypis redakcyjny]
389. trefunek — tu: trafunek, przypadek. [przypis edytorski]
390. sfora — tu: szyk. [przypis edytorski]
391. odwodem — w rękopisie: dowodem. [przypis redakcyjny]
392. okrom (daw.) — bez. [przypis edytorski]
393. pomnicie — dziś popr. forma trybu rozkazującego: pomnijcie. [przypis redakcyjny]
394. Onić to w Polszcze zamki murowali — Jeńców tatarskich rzeczywiście do tej pracy używano. [przypis redakcyjny]
395. wżenie — zagna. [przypis redakcyjny]
396. siła — Potocki zgodnie z swą wymową rymuje: sieła. [przypis redakcyjny]
397. które — serce. [przypis redakcyjny]
398. masłoku kuszem — czarą odurzającego trunku. [przypis redakcyjny]
399. równie — równiny. [przypis redakcyjny]
400. niewczas — niewygoda. [przypis edytorski]
401. w rosole — w przykrości, nieszczęściu. [przypis redakcyjny]
402. szaniec — w rękopisie dla rymu: szoniec. [przypis redakcyjny]
403. kałdun — brzuch. [przypis edytorski]
404. z gruntu — w rękopisie: z grontu (dla rymu). [przypis redakcyjny]
405. gdzie — gdy. [przypis redakcyjny]
406. płonka — nieowocująca roślina. [przypis edytorski]
407. tworzydła — wytwory, dzieła. [przypis redakcyjny]
408. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
409. napaśnik — dziś: zapaśnik. [przypis edytorski]
410. w mecie — łac. meta, cel. [przypis redakcyjny]
411. siedle — dziś popr. forma N.lp: siodle. [przypis redakcyjny]
412. przejźry sie — dziś popr. forma 2.os trybu rozkazującego: przejrzyj się. [przypis redakcyjny]
413. na szydłach siedzieć — przysłowie o tym, któremu coś srodze dokucza. [przypis redakcyjny]
414. statek (daw.) — stateczność, rozsądek. [przypis edytorski]
415. bakałarz — nauczyciel. [przypis edytorski]
416. przypaść (daw.) — zgodzić się. [przypis edytorski]
417. rozsuć (daw.) — rozsypać. [przypis redakcyjny]
418. kapituła — tu: rada a. zgromadzenie księży. [przypis redakcyjny]
419. plesz — tonsura. [przypis redakcyjny]
420. tonią — dziś popr. forma B.lp: toń. [przypis redakcyjny]
421. wierę — zaprawdę. [przypis redakcyjny]
422. wprawa... pole — o psie myśliwskim. [przypis redakcyjny]
423. andżar — puginał. [przypis redakcyjny]
424. po kęsie — po kawałku. [przypis edytorski]
425. durny (daw.) — szalony. [przypis edytorski]
426. miesiąc — księżyc. [przypis edytorski]
427. Carogród — Konstantynopol. [przypis edytorski]
428. luna (z łac.) — księżyc. [przypis redakcyjny]
429. czerstwy — zdrowy, silny. [przypis edytorski]
430. czele — dziś. popr. forma N. lp: czole. [przypis edytorski]
431. zmierzły (daw.) — budzący obrzydzenie. [przypis edytorski]
432. jąć (daw.) — zacząć. [przypis edytorski]
433. ściana — tu: granica. [przypis edytorski]
434. powinny (daw.) — należny. [przypis edytorski]
435. bydły — dziś popr. forma N. lm.: bydlętami. [przypis edytorski]
436. obrzym — dziś popr.: olbrzym. [przypis redakcyjny]
437. armata (daw., z łac.) — uzbrojenie. [przypis redakcyjny]
438. Co ich jest w Zbawiciela naszego imieniu — „Jezus” to słowo pięcioliterowe; por. III. w. 197 i 198. [przypis redakcyjny]
439. utni — dziś popr. forma 2.os lp. trybu rozkazującego: utnij. [przypis redakcyjny]
440. konsultum (z łac.) — rada. [przypis redakcyjny]
441. duży — silni. [przypis redakcyjny]
442. kreski (starop.) — głosy. [przypis edytorski]
443. liga — sojusz. [przypis edytorski]
444. zaduszny — czyniony za dusze. [przypis edytorski]
445. wrota pootwiera Janusz — właśc. Janus; w staroż. Rzymie wrota świątyni Janusa otwierano wraz z rozpoczęciem wojny. [przypis edytorski]
446. Lecz się na to upijać szkoda — przysłowie: ufać w coś, polegać na czymś. [przypis redakcyjny]
447. ochynąć (daw.) — zanurzyć. [przypis redakcyjny]
448. polny — hetman polny. [przypis edytorski]
449. Jedykuła — więzienie siedmiu wież. [przypis redakcyjny]
450. kasać się (daw.) — porywać się. [przypis redakcyjny]
451. zaszczyt (z ros.) — obrona. [przypis edytorski]
452. parzyć się — do pary iść. [przypis redakcyjny]
453. szczery (daw.) — prawdziwy. [przypis edytorski]
454. łęk — przednia lub tylna, zwykle podwyższona część siodła. [przypis redakcyjny]
455. ćwiczyzna (daw.) — ćwiczenie, służba. [przypis redakcyjny]
456. zdole — dziś popr.: zdoła. [przypis redakcyjny]
457. ma z nieprzyjacioły — wystarcza go na nieprzyjaciół, dorównuje im. [przypis redakcyjny]
458. z latem — z wiekiem. [przypis edytorski]
459. skołoźrywy (daw.) — wcześnie dojrzały. [przypis redakcyjny]
460. zajarzyć (daw.) — rozgniewać się, rozjątrzyć. [przypis redakcyjny]
461. kwarta — wypłacany kwartalnie żołd. [przypis edytorski]
462. sowity — obfity, tu: podwójny. [przypis redakcyjny]
463. czopowe (daw.) — podatek od alkoholu. [przypis edytorski]
464. laudum (daw., z łac.) — uchwała. [przypis redakcyjny]
465. gdzie — gdy. [przypis redakcyjny]
466. siła (daw.) — wielu. [przypis edytorski]
467. rzezać — ciąć. [przypis edytorski]
468. suplementować (z łac.) — zasilić, wspomóc. [przypis redakcyjny]
469. tycze — dziś popr.: tyczy. [przypis edytorski]
470. kolczuga — rodzaj zbroi wykonanej z drobnych metalowych kółek. [przypis redakcyjny]
471. kier — liche płótno. [przypis redakcyjny]
472. komput — liczba. [przypis redakcyjny]
473. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]
474. holik — (tym razem poeta napisał w rękopsie: helik), drab, pachołek. [przypis redakcyjny]
475. turnieja (daw.) — rozprawa, walka. [przypis redakcyjny]
476. sprawa (daw.) — szyk, przygotowanie. [przypis edytorski]
477. wici — wezwanie na wojnę. [przypis edytorski]
478. brantowny (daw.) — (o metalu szlachetnym) czysty, wytopiony. [przypis edytorski]
479. czuć się — tu: poczuwać do winy. [przypis redakcyjny]
480. kontent (daw.) — zadowolony. [przypis edytorski]
481. lama — galon, bram, obszewka. [przypis redakcyjny]
482. posłuch — straż, czujka. [przypis redakcyjny]
483. kirys — pancerz. [przypis edytorski]
484. galantom (z wł.) — elegant. [przypis redakcyjny]
485. po harapie (daw.) — po wszystkim. [przypis redakcyjny]
486. potrzeba (daw.) — potyczka, bitwa. [przypis edytorski]
487. tworzydło — forma do wytwarzania serów. [przypis redakcyjny]
488. opuszyć (daw.) — futrem obszyć. [przypis redakcyjny]
489. Kodak itd. — miejsca na Ukrainie, słynne z wojen kozackich; w. por. niżej III 1105; powinno być: Kudak. [przypis redakcyjny]
490. królewszczyzna (daw.) — własność państwowa oddawana w dzierżawę w ręce prywatne. [przypis edytorski]
491. zadać (daw.) — dać zadatek. [przypis redakcyjny]
492. fest (daw.) — święto. [przypis edytorski]
493. charakter (daw.) — znak. [przypis edytorski]
494. oblig (daw.) — zobowiązanie. [przypis edytorski]
495. wiecha (daw.) — karczma (od znaku na szyldzie). [przypis edytorski]
496. duchna (daw.) — pierzyna. [przypis redakcyjny]
497. flis — spławianie towarów na handel. [przypis edytorski]
498. czaban (daw.) — wół. [przypis redakcyjny]
499. bzdęga (daw., pot.) — wódka. [przypis redakcyjny]
500. propozyt (daw.) — zamiar. [przypis edytorski]
501. sobić się (daw.) — przysposabiać. [przypis redakcyjny]
502. giseria — warsztat ludwisarski. [przypis edytorski]
503. spiża — dziś: spiż. [przypis edytorski]
Darmowe książki «Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)