Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖
Krótki opis książki:
Transakcja wojny chocimskiej lub krócej: Wojna chocimska to wierszowany epos opowiadający o zwycięstwie Polski nad Turkami pod Chocimiem w 1621 roku.
Treść utworu została oparta o kroniki Jakuba Sobieskiego oraz inne manuskrypty. W dziele występują postaci historyczne (np. Karol Chodkiewicz, Stanisław Lubomirski), jednak autor wprowadza elementy fikcji literackiej, wplata również własne komentarze, dygresje, uzupełnia o mowy wodzów. Opisana historia opowiada o przygotowaniach do bitwy oraz o jej przebiegu (tj. w barokowej polszczyźnie pełnej łacińskich zapożyczeń: „transakcji”). Autor podkreśla wielkość narodu polskiego, który pomimo śmierci wodza podczas bitwy stawił czoła kilkukrotnie większemu wojsku najeźdzcy. Wyraża jednak krytykę wobec współczesnej mu Polski i chce obudzić w Polakach dawnego ducha.
Wacław Potocki to jeden z najważniejszych polskich autorów okresu baroku. Znany przede wszystkim jako autor Wojny chocimskiej oraz wierszy o charakterze patriotycznym i moralizatorskim.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Wacław Potocki
- Epoka: Barok
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Wacław Potocki
— alarm. [przypis edytorski]
853. miasto (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
854. z niedobaczka (daw.) — z nienacka. [przypis redakcyjny]
855. Witaj, rzecze, nie brodząc do wieczerzy kaczka — przysłowia o niespodzianej zdobyczy. [przypis redakcyjny]
856. się często wstydzi, kto przed skokiem hupa — obecnie przysłowie to brzmi: nie mów hop, zanim nie przeskoczysz. [przypis edytorski]
857. rozwód — tu: przestrzeń. [przypis redakcyjny]
858. zawrzeć — zamknąć. [przypis edytorski]
859. zgoła — w rękopisie goła. [przypis redakcyjny]
860. szłyk (daw.) — rodzaj wysokiej czapki. [przypis redakcyjny]
861. wyskipieć się (daw.) — wyroić się. [przypis redakcyjny]
862. chmięst (daw.) — trzaska. [przypis redakcyjny]
863. odgłos — tu: echo. [przypis redakcyjny]
864. durny (daw.) — szalony. [przypis edytorski]
865. chwost (daw.) — ogon. [przypis redakcyjny]
866. skowera (daw., reg.) — pies. [przypis redakcyjny]
867. sowity (daw.) — suty, obfity. [przypis redakcyjny]
868. rozżenąć (daw.) — rozegnać. [przypis redakcyjny]
869. giaur — (tur.) niewierny, nie muzułmanin. [przypis redakcyjny]
870. nawiasem — z boku. [przypis redakcyjny]
871. cug puścić — oddać przejście. [przypis redakcyjny]
872. lubo (daw.) — chociaż. [przypis edytorski]
873. źle — tu: ledwie. [przypis redakcyjny]
874. Taż mu baba, też koła — przysłowie: to samo. [przypis redakcyjny]
875. korzyszczyć — łupić. [przypis redakcyjny]
876. razem niezłożonym — cięciem, przed którym się nie można obronić. [przypis redakcyjny]
877. wystawać — zdobywać samym staniem. [przypis redakcyjny]
878. posłać przed Abrama — zabić. [przypis redakcyjny]
879. trefunkiem — być może winno być: trafunkiem, tj. przypadkiem. [przypis edytorski]
880. w pohończą (daw., reg.) — na wyścigi. [przypis redakcyjny]
881. funkcja — tu: urząd. [przypis redakcyjny]
882. wrogi (daw.) — tu: losy. [przypis redakcyjny]
883. odwodem (daw.) — cofając się, ustępując. [przypis redakcyjny]
884. uskrobać (daw., pot.) — ujść, wycofać się. [przypis redakcyjny]
885. część — tu: częściowo. [przypis edytorski]
886. idący — dziś popr.: idąc. [przypis edytorski]
887. regiment — tu: dowództwo. [przypis redakcyjny]
888. kałuz (daw.) — przewodnik. [przypis redakcyjny]
889. posłuch — straż, czujka. [przypis redakcyjny]
890. bez obłazu (daw.) — wprost. [przypis redakcyjny]
891. larmo (daw.) — alarm, trwoga. [przypis redakcyjny]
892. ni o czym (daw.) — o niczym. [przypis redakcyjny]
893. kotara (daw.) — namiot. [przypis redakcyjny]
894. pożyć (daw.) — pokonać. [przypis edytorski]
895. wrogi (daw.) — losy, wróżby. [przypis redakcyjny]
896. kwadryga — zaprzęg czterokonny. [przypis redakcyjny]
897. prawy (daw.) — prawdziwy; tu: właśnie. [przypis redakcyjny]
898. bachmat (daw.) — koń. [przypis redakcyjny]
899. oganisty (daw.) — rozłożysty. [przypis redakcyjny]
900. trześnia — czereśnia. [przypis edytorski]
901. pokonić — osadzić końmi. [przypis redakcyjny]
902. towarzysze Bernawskiego — zbóje wołoskie. [przypis redakcyjny]
903. faryna — fr. mąka; tu: rodzaj, gatunek. [przypis redakcyjny]
904. raptura — pismo, list. [przypis redakcyjny]
905. pręga — pręgierz. [przypis redakcyjny]
906. uprzejmy — szczery. [przypis redakcyjny]
907. respons (daw.) — odpowiedź. [przypis redakcyjny]
908. hustem (daw., reg.) — gęsto. [przypis redakcyjny]
909. inkaust — atrament. [przypis redakcyjny]
910. błaźni — w rękopisie: blaźni. [przypis redakcyjny]
911. musat (daw.) — stal do ostrzenia. [przypis redakcyjny]
912. dyktować — tu: dychtować, zaopatrywać. [przypis redakcyjny]
913. Ceres — rzymska bogini urodzaju. [przypis edytorski]
914. bróg — przykryty daszkiem stóg siana. [przypis edytorski]
915. zimny zwierz koziorogi — koziorożec (zimowy znak zodiaku). [przypis redakcyjny]
916. Pomona — rzymska bogini drzew owocowych. [przypis edytorski]
917. paryja — wertep. [przypis redakcyjny]
918. luna (z łac.) — księżyc. [przypis redakcyjny]
919. biegun — koń. [przypis edytorski]
920. giaur — niewierny, nie muzułmanin. [przypis edytorski]
921. źrejomo — w sposób widoczny. [przypis redakcyjny]
922. nie kol, miły jeżu — przysłowie: nie strasznyś, hamuj się. [przypis redakcyjny]
923. niesprawą — nie w szyku. [przypis edytorski]
924. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]
925. drwa — tu: brednie, głupstwa. [przypis redakcyjny]
926. potrzeba (daw.) — bitwa, potyczka. [przypis edytorski]
927. fortel — podstęp. [przypis edytorski]
928. tam — w obozie polskim. [przypis redakcyjny]
929. obojętne — tu: nie sprzyjające żadnej z walczących stron, więc niepewne. [przypis redakcyjny]
930. ustrzmić (daw.) — nastrzępić. [przypis redakcyjny]
931. kometa — w dawnej polszczyźnie wyraz ten występował w rodzaju męskim. [przypis edytorski]
932. bonczuk — buńczuk, turecki a. tatarski znak wojskowy wykonany z końskiego włosia. [przypis edytorski]
933. miesiąc — księżyc. [przypis edytorski]
934. hospodar — władca mołdawski lub wołoski. [przypis edytorski]
935. ukraszono — raczej spodziewalibyśmy się: ukradziono. [przypis redakcyjny]
936. okrom (daw.) — oprócz. [przypis edytorski]
937. janczar — dziś popr. forma D.lm: janczarów. [przypis redakcyjny]
938. wieżą — dziś popr. forma B. lp: wieżę. [przypis edytorski]
939. giaur gidy — obrzydły, ohydny giaur (niewierny). [przypis redakcyjny]
940. spahij — żołnierz nieregularnej jazdy tureckiej. [przypis edytorski]
941. dziryt — włócznia. [przypis redakcyjny]
942. forga — pióropusz. [przypis redakcyjny]
943. bobo (daw.) — straszydło. [przypis redakcyjny]
944. uprzejmie — tu: otwarcie, szczerze. [przypis redakcyjny]
945. od złota chorągwie gorące — tj. żółte. [przypis edytorski]
946. skofia — pukiel (tu dla rytmu czytamy na 3 sylaby). [przypis redakcyjny]
947. Bellona — rzymska bogini wojny, siostra a. żona Marsa. [przypis edytorski]
948. skomon (zgniecienie) i smoła — wyrażenia pogardliwe: hałastra, czerń itp. [przypis redakcyjny]
949. w rzeczy — niby. [przypis redakcyjny]
950. usajdaczyć się — wyposażyć się w łuki i kołczany (od sajdak, kołczan). [przypis edytorski]
951. szwatrać — szwargotać, mówić niezrozumiale w obcym a nieprzyjemnie brzmiącym języku. [przypis redakcyjny]
952. nużny (daw., reg.) — nędzny. [przypis redakcyjny]
953. bleszczeć — dziś: błyszczeć. [przypis edytorski]
954. głownia — żarzący się kawałek drewna. [przypis edytorski]
955. szmelc — ochronna warstwa na powierzchni metalu. [przypis redakcyjny]
956. rozsuć (daw.) — rozsypać. [przypis redakcyjny]
957. I Kalpe i Abila rosłe wznoszą grzbiety itd. — ahistoryczne zestawienie mitycznych i rzeczywistych nazw geograficznych i ludów wschodnich. [przypis edytorski]
958. Ossa — góra w Grecji, pojawiająca się w mitach o walce między bogami a tytanami. [przypis edytorski]
959. rum (daw.) — rumowisko, gruzy. [przypis redakcyjny]
960. emir (tur.) — rozkaz. [przypis redakcyjny]
961. armata (daw.) — uzbrojenie. [przypis edytorski]
962. obierz — więzy. [przypis redakcyjny]
963. surmy — puzony. [przypis redakcyjny]
964. koncent (daw.) — harmonia. [przypis redakcyjny]
965. dzyngi (daw.) — talerze (instrument perkusyjny). [przypis redakcyjny]
966. gąść (1. os. lp. gędę) (daw.) — śpiewać a. grać. [przypis redakcyjny]
967. skomlą — w rękopisie: skumlą. [przypis redakcyjny]
968. czwarzyć (daw.) — wydawać głosy, drzeć się, wrzeszczeć. [przypis redakcyjny]
969. Febus — przydomek Apolla, boga słońca (Tytan, również u Potockiego patronujący słońcu, pochodzi z zupełnie innego rodu olbrzymów, synów Gei). [przypis redakcyjny]
970. kara (daw.) — wóz. [przypis redakcyjny]
971. porożysty — rogaty. [przypis redakcyjny]
972. bierka — owca. [przypis redakcyjny]
973. maża (daw.) — ciężki wóz ładowny. [przypis redakcyjny]
974. żydło — życie. [przypis redakcyjny]
975. faryna (z fr.) — mąka. [przypis redakcyjny]
976. szorbet — sorbet, konfitury i napój słodki. [przypis redakcyjny]
977. spuma (daw., z wł.) — piana, ślina. [przypis redakcyjny]
978. farfura (daw.) — wyrób fajansowy. [przypis redakcyjny]
979. żywioł — tu: pokarm. [przypis edytorski]
980. cyment — dziś: cynamon. [przypis redakcyjny]
981. uczynić przymierze — dać pokój, odrzec się. [przypis redakcyjny]
982. żółcić — przyprawiać szafranem. [przypis redakcyjny]
983. kanar — cukier. [przypis redakcyjny]
984. cyment — cynamon (z niem. Zimmet). [przypis redakcyjny]
985. kondyment (daw.) — przyprawa. [przypis redakcyjny]
986. wczesny — wygodny. [przypis redakcyjny]
987. manela — obrączka. [przypis redakcyjny]
988. wałach — wykastrowany ogier. [przypis edytorski]
989. nagłówki — cugle; dziś popr. forma N.lm. brzmiałaby: nagłówkami. [przypis redakcyjny]
990. Pigmejowie — afrykańskie plemię cechujące się niskim wzrostem. [przypis redakcyjny]
991. musułbas — materiał bawełniany («besz« z Mosułu, miasta nad Tygrysem, skąd i nazwa muślinu). [przypis redakcyjny]
992. forbot (daw.) — obszycie. [przypis redakcyjny]
993. Węgrzyn, choć nas prawie już wyssał do szczętu — daw. przysłowie: Węgrzyn wyssał nas (tj. doprowadził do ubóstwa) swoimi winami. [przypis edytorski]
994. Pewnie, że w ryb łowieniu nie zaśpi odmętu (...) — por. współczesne przysłowie „łowić ryby w mętnej wodzie”. [przypis redakcyjny]
995. Spisz — region geograficzny, obecnie na Słowacji, zastawiony przez cesarza Zygmunta w roku 1417, przeszedł w ten sposób pod władzę Polski. [przypis redakcyjny]
996. durnym — Brückner przypuszcza, że to błąd rękopisu, i że powinno być: dumnym. [przypis redakcyjny]
997. sromota (daw.) — wstyd. [przypis edytorski]
998. Zdzicze i tych w cudzy kraj w kłopocie odleci (...) — Jan Kazimierz rzuca tron i Polskę. [przypis redakcyjny]
999. kuratele — dziś popr. forma D.lp: kurateli. [przypis edytorski]
1000. puchy — dziś popr. forma N. lm: puchami (pierzem). [przypis redakcyjny]
1001. uprzejmie — szczerze. [przypis redakcyjny]
1002. kawy (daw.) — głupstwa. [przypis redakcyjny]
1003. w rzeczy (daw.) — niby. [przypis redakcyjny]
1004. prognostyk (daw.) — przepowiednia. [przypis redakcyjny]
1005. kredenca (daw., z wł.) — usługa. [przypis redakcyjny]
1006. kosz (daw.) — obóz. [przypis redakcyjny]
1007. gonione potrzeby — potyczki jeźdźców. [przypis redakcyjny]
1008. kotary (daw.) — namioty. [przypis redakcyjny]
1009. sajdak — kołczan. [przypis edytorski]
1010. giaurskie baby — konie niewiernych, jak u Samuela Twardowskiego. [przypis redakcyjny]
1011. bando (daw.) — ogłoszenie. [przypis redakcyjny]
1012. czasie — w rękopisie dla rymu: czesie. [przypis redakcyjny]
1013. zaszczyt — tu: obrona (z ros.). [przypis edytorski]
1014. kawalkata — z wł. cavalcata: jazda, jeźdźcy. [przypis redakcyjny]
1015. gładki (daw.) — piękny. [przypis edytorski]
1016. dzianet — rumak. [przypis redakcyjny]
1017. ustrzmić — nastrzępić, ubrać. [przypis redakcyjny]
1018. Tytan — słońce. [przypis redakcyjny]
1019. bawić się (daw.) — zajmować się. [przypis edytorski]
1020. mieszkać (daw.) — zwlekać, unikać czegoś, rezygnować z czegoś. [przypis edytorski]
1021. paiża (daw.) — tarcza. [przypis redakcyjny]
Darmowe książki «Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki (czytaj książki za darmo txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)