Dzieci szatana - Stanisław Przybyszewski (gdzie za darmo czytać książki .txt) 📖
Małe miasteczko terroryzowane jest przez grupę anarchistów. Ich przywódca, Gordon, skupia wokół siebie jednostki słabe, beztalencia, młodych ludzi, którzy zwątpliwi w życie i szukają jego sensu.
Wykorzystuje ich i uzależnia od siebie, nie tylko po to, by siać zniszczenie, lecz także by budować nowe wzorce, oparte na jego demonicznych ideałach. Dzieci szatana uważane są za pierwszą polską powieść satanistyczną. Gordon, główny bohater, uważany jest niekiedy za alter ego samego Przybyszewskiego, który bardzo interesował się okultyzmem, a także był propagatorem filozofii Nietzschego i jego idei nadczłowieka. Utwór został wydany po raz pierwszy w 1897 roku w języku niemieckim.
Stanisław Przybyszewski to jeden z najważniejszych twórców okresu Młodej Polski, prekursor polskiego modernizmu, kontrowersyjny dramaturg, eseista, przedstawiciel tzw. cyganerii krakowskiej.
- Autor: Stanisław Przybyszewski
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Dzieci szatana - Stanisław Przybyszewski (gdzie za darmo czytać książki .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Przybyszewski
To było konieczne! Musiało się stać!
Cóż warte życie jednego chłopa? Rolę, jaką mu przeznaczył, odegrał. Był tylko narzędziem, a wytrych najłatwiej zdradza złodzieja.
Splunął.
Tylko tego krzyku, tego strasznego krzyku nie mógł zapomnieć. Brzmiał mu ciągle w uszach.
Ale w miarę zbliżania się do domu, zapominał powoli o krzyku. Myślał teraz o spustoszeniu całej prowincji... To był plan najbliższej przyszłości... Ha, ha, śmieszny Schopenhauer, potępiał życie, a nie chciał go poświęcić.
Bakunin był przynajmniej konsekwentny...
I znowu myślał o kapłanie, z którego pomocą miał pozyskać dla swych planów zniszczenia tysiące i tysiące ludzi, byle tylko240 Hartmann miał pole do odbudowywania...
I uśmiechnął się.
IVKiedy wszedł na podwórze, spostrzegł światło w swojej pracowni.
Pola umarła!
Wiedział to z wszelką pewnością.
W pokoju siedziała Hela z chorobliwymi, szeroko rozwartymi oczami. Kiedy wszedł, obrzuciła go przelotnym spojrzeniem i patrzyła dalej przed siebie.
Z ubrania Gordona ściekał brud i woda, ale nie zważał na to. Śmiertelnie znużony rzucił się na krzesło i patrzył na nią, nie widząc jej.
— Pola umarła — rzekła w końcu.
— Wiem.
Znowu upłynęło wiele czasu.
— Czy była twoją kochanką? — spytała nagle.
— Tak!
Rozśmiała się241 urywanym śmiechem.
— Czemu przyszedłeś wtedy do mnie? Czego chciałeś ode mnie?
— Nie chciałem, abyś skalała w twej duszy mój obraz przez stosunek z innym.
— Kłamiesz!
— Nie! Kiedy przyszedłem do ciebie, nie myślałem wprawdzie o tym; ale kiedy cię zobaczyłem, pokochałem cię znowu.
— Czemu więc właściwie przyszedłeś?
— Aby wyzwolić Ostapa... Zaczynał kochać życie...
— Wy obaj zrobiliście to wszystko? — wskazała ręką ku miastu.
Nie odpowiedział.
— Gdzie Ostap? — spytała po chwili.
— Powiesił się.
Nie zdziwiła się wcale.
Tak siedzieli może godzinę, nie mówiąc ani słowa.
— Dziś przestałam cię kochać — rzekła w końcu i podniosła się.
Podała mu rękę.
On ujął jej rękę i pocałował.
— Dziękuję ci — powiedział cicho. — Miłość ku tobie dała mi hart i rozpacz. Inaczej nie zdołałbym może zrobić tego wszystkiego...
— Bądź zdrów!
— Gdzie idziesz?
— Do domu.
Przez chwilę myślał o tym, że była noc, że deszcz padał. Ale nie rzekł ani słowa; wiedział, że bezskutecznie by ją zatrzymywał.
We drzwiach stanęła.
— Więc rzeczywiście była twoją kochanką?
— Tak!
Odeszła.
Gordon siedział jeszcze długo, potem podniósł się mechanicznie i zmienił ubranie. W pokoju stała kałuża brudu i błota.
Wstrętne!
Poszedł do pokoju, gdzie leżała Pola. Spoglądał długo na zamarłe lica i ujął jej zlodowaciałą rękę.
Kanarek był nieżywy. Teraz miała spokój.
Na dworze wstawał szary świt.
Wpatrzył się w brzask.
Ręka zmarłej paliła jego gorączkujące dłonie.
Ujrzał w dali ciemne zarysy stodoły. To było krematorium, olbrzymi grobowiec Ostapa.
Jutro duch jego wyzwoli się w ogniu. Jutro obróci się w proch, z którego powstał.
I jutro wyswobodzę się z całej przeszłości, zaczem242 rozpocznę nowe dzieło.
1. stanie się współwinnym — dziś raczej M. zam. N.: (...) współwinny. [przypis edytorski]
2. głupim nie jestem — dziś M. zam. N.: głupi nie jestem. [przypis edytorski]
3. podniecenie — w oryg. niem. eifrig: gorliwy, pilny, zapalony; Es war mir interessant zu sehen, wie du eifrig wurdest (Interesującym było dla mnie widzieć, w jaki wpadasz zapał); red. WL. [przypis edytorski]
4. dla ciebie — w oryg. niem. Vielleicht nur deinetwegen (Może tylko ze względu na ciebie); red. WL. [przypis edytorski]
5. tępe — w oryg. niem. stumpfes: zobojętniały, apatyczny. [przypis edytorski]
6. nux vomica — strychnina. [przypis edytorski]
7. zawył — w oryg. niem. fuhr wütend auf: uniósł się rozwścieczony. [przypis edytorski]
8. kasa łączy się z budzikiem — raczej: z alarmem. [przypis edytorski]
9. był doznał — daw. forma czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: doznał wcześniej. [przypis edytorski]
10. wykonywa — dziś: wykonuje. [przypis edytorski]
11. załatwię to (...) — w oryg. niem.: „Werd’ ich besorgen” grinste Ostap („Postaram się”, uśmiechnął się Ostap); red. WL. [przypis edytorski]
12. co najgorsza — dziś popr.: co najgorsze. [przypis edytorski]
13. pokryły się — raczej: rozbłysły. [przypis edytorski]
14. palladysta — członek loży palladyjskiej; miała to być loża zał. w 1870 r. przez Wielkiego Mistrza rytu szkockiego, amer. gen. Alberta Pike’a, skupiająca elitę elit masońskich, działająca na rzecz obalenia papiestwa oraz przygotowania świata na nadejście Antychrysta; w Charlestown loża palladyjska miała posiadać podziemną świątynię, w której rzekomo odprawiano czarne msze, dopuszczając się profanacji hostii. Rewelacje te ujawnione zostały w książkach Wyznania eks-wolnomyśliciela (1885) i Masoneria zdemaskowana autorstwa nawróconego antyklerykała Leo Taxila (właśc. Marie Josepha Gabriela Antoine’a Jogand-Pages’a) i zyskały wkrótce potwierdzenie w licznych publikacjach, m.in. dr Bataille’a (Diabeł XIX wieku), tajemniczej Amerykanki Diany Vaughan (Pamiętniki eks-palladystki), arcybiskupa Leona Meurin (Wolnomularstwo, synagoga szatana) oraz w artykułach i komentarzach prasy katolickiej w całej Europie (w Polsce rozwijano ten wątek w „Przeglądzie Powszechnym” i „Przeglądzie Katolickim”). Leo Taxil zyskał wielki autorytet, pisali do niego z wyrazami poparcia kardynałowie, arcybiskupi, biskupi, stał się protegowanym nuncjusza Stolicy Apostolskiej we Francji, a papież Leon XIII (którego encyklika Humanum Genus z 1884 r. była wymierzona przeciwko masonerii) przyjął go na prywatnej audiencji i udzielił swojego błogosławieństwa. Z Dianą Vaughan korespondowała św. Teresa od Dzieciątka Jezus, przesyłając jej swoje zdjęcie w przebraniu Joanny D’Arc, ponieważ za wstawiennictwem tej świętej miało się dokonać nawrócenie zarówno Vaughan, jak i Taxila. Taxil miał być czołową postacią (i niejako świadkiem oskarżenia) na Międzynarodowym Kongresie Antymasońskim w 1896 r., na którym jednakże doszło do jego autodemaskacji: okazało się, że autor wymyślił zarówno loże palladystów, jak wszelkie szczegóły satanistycznych praktyk masonerii oraz samą postać eks-palladystki Diany; Taxil przez 12 lat brylował w świecie katolickim, a na swoich publikacjach zarobił 2 mln franków; sprawę tej mistyfikacji podejmuje Umberto Eco w powieści Cmentarz w Pradze. [przypis edytorski]
15. możebne — dziś raczej: możliwe. [przypis edytorski]
16. febra — tu: gorączka, dreszcze. [przypis edytorski]
17. dotknie się — dziś raczej: dotknie (bezpośr. z D.: czego?). [przypis edytorski]
18. nie jest (...) obojętnym — dziś raczej: nie jest obojętne. [przypis edytorski]
19. jesteś piękniejszą — dziś: jesteś piękniejsza. [przypis edytorski]
20. byłeś tak głupim — dziś z M. zam. N.: byłeś tak głupi. [przypis edytorski]
21. przesłyszeć — tu: nie usłyszeć; por. przeoczyć. [przypis edytorski]
22. powolnie — dziś raczej: powoli, wolno. [przypis edytorski]
23. gdyby — tu: niby, jakby, jak. [przypis edytorski]
24. migotający — dziś popr.: migoczący a. migocący [przypis edytorski]
25. szemat — dziś popr.: schemat. [przypis edytorski]
26. powolnie — tu: powoli, wolno. [przypis edytorski]
27. Nietzsche, Friedrich (1844–1900) — jeden z najbardziej wpływowych filozofów i pisarzy końca XIX i początku XX w.; studiował filologię klasyczną, teologię, historię Kościoła i historię na uniw. w Bonn i w Lipsku; po odbyciu obowiązkowej służby wojsk. wymówił obywatelstwo pruskie i od 1869 r. pozostawał „bezpaństwowcem”; w 1869 r. objął katedrę filologii klasycznej na uniw. w Bazylei; istotny wpływ na myśl Nietzschego miało zetknięcie się z filozofią Artura Schopenhauera oraz muzyką Ryszarda Wagnera (z którym blisko przyjaźnił się na początku lat 70 XIX wieku; później doszło do rozluźnienia stosunków ze względów światopoglądowych); charakterystyczne dla stylu Nietzschego jest pisanie aforyzmami (począwszy od dzieła Ludzkie, arcyludzkie z 1878 r.), co po części wynikało z choroby, na którą cierpiał od lat młodzieńczych, a która objawiała się niezwykle silnymi, wielodniowymi atakami migreny; choroba zmusiła go do zrezygnowania z pracy uniwersyteckiej w 1879 r.; odbył wiele podróży po Włoszech, Niemczech i Szwajcarii, na przełomie 1888 i 1889 r. nasilenie choroby doprowadziło do obłędu; Nietzsche trafił na rok do kliniki psychiatrycznej, najpierw w Bazylei, a następnie w Jenie; w 1890 matka zabrała go w rodzinne strony, do Naumburga; ostatnie trzy lata życia spędził samotnie w Weimarze, został pochowany w Röcken, obok swego ojca, pastora luterańskiego; Nietzsche jest twórcą koncepcji dwóch nurtów w sztuce: dionizyjskiego i apollińskiego (Narodziny tragedii 1872); najbardziej znany jako autor przedstawiającego ideał nadczłowieka dzieła Tako rzecze Zaratustra (1883–1885); ostatnią książką Nietzschego jest autobiograficzna Ecce Homo (1888); pośmiertnie została wydana jeszcze z jego notatek Wola mocy. [przypis edytorski]
28. roztwierać — dziś: otwierać a. rozwierać. [przypis edytorski]
29. nie możesz być silnym — dziś raczej: (...) być silny. [przypis edytorski]
30. przed pięciu minutami — dziś popr.: przed pięcioma minutami. [przypis edytorski]
31. przed kilku dniami — dziś popr.: przed kilkoma dniami. [przypis edytorski]
32. adieu (fr.) — żegnam. [przypis edytorski]
33. skąd się tu bierzesz — raczej: „skąd się tu wziąłeś” a. „jak się tu znalazłeś”; w oryg. niem. Wie kommst du hier. [przypis edytorski]
34. zadrgnął — dziś popr.: zadrgał a. drgnął. [przypis edytorski]
35. Likurg (IX a. VIII wiek p.n.e.) — staroż. prawodawca i twórca ustroju Sparty, której był regentem (tj. sprawował władzę w imieniu małoletniego króla); zbiór praw (tzw. Wielka Rhetra), którego autorstwo tradycyjnie mu przypisywano, powstał najprawdopodobniej później (w VIII/VII w. p.n.e.) i nie był dziełem jednej osoby. [przypis edytorski]
36. Drakon (VII w. p.n.e.) — prawodawca ateński, twórca pierwszego pisanego kodeksu, zbierającego i porządkującego istniejące wcześniej prawa zwyczajowe; imię Drakona stało się synonimem surowości prawa (por. „drakońskie kary”); pełnił urząd archonta (jednego z dziesięciu najwyższych urzędników w staroż. Atenach) w 621 r. p.n.e. [przypis edytorski]
37. Cromwell, Olivier (1599–1658) — polityk ang., jedna z czołowych postaci rewolucji ang. 1642–1646 i 1648–1649, dowódca antykrólewskich, parlamentarnych wojsk; w 1653 rozpędził parlament tzw. kadłubowy (tj. o liczbie członków zredukowanej z 200 do 50, po wykluczeniu rojalistycznych prezbiterianów, co umożliwiło skazanie na śmierć króla Karola I w 1649) i jako lord protektor sprawował dyktatorskie rządy do końca swego życia. [przypis edytorski]
38. Kalwin, Jan (1509–1564) — teolog, kaznodzieja, reformator religijny; ur. we Francji, działał w Szwajcarii; twórca doktryny rel. przyjętej następnie przez kościoły ewangelicko-reformowane i prezbiteriańskie; jedna z najważniejszych, obok Lutra, postać doby reformacji. [przypis edytorski]
39. Saint-Just, Louis (1767–1794) — jakobin, jeden z przywódców rewolucji fr. 1789 r.; zasłynął z bezwzględności zarówno wobec przeciwników, jak i sojuszników rewolucji, czym zasłużył sobie na przydomki „Anioła Śmierci” i „Archanioła Terroru”; z wykształcenia prawnik (przed rewolucją asystent prokuratora); jako członek Gwardii Narodowej walczył z wojskami pruskimi w obronie rewolucyjnej Francji, dając przykład osobistej odwagi, ale też surowości wobec dezerterów i zdrajców; został najmłodszym członkiem Konwentu Narodowego (ciała prawodawczego); zasłynął mową przekonującą do skazania na śmierć Ludwika XVI jako tyrana; doprowadził też do aresztowania, skazania i stracenia innej czołowej postaci rewolucji fr., Georges’a Dantona; w wyniku przewrotu 9 thermidora (27 VII 1794) został aresztowany, obwiniony za okrucieństwa okresu wielkiego terroru pod rządami jakobinów (czerwiec–lipiec 1794) i zgilotynowany w dzień po przewrocie, wraz z Robespierre’em. [przypis edytorski]
40. Robespierre, Maximilien (1758–1794) — jedna z naczelnych postaci rewolucji fr. 1789 r.; adwokat (przed rewolucją zasłynął jako bezinteresowny obrońca biedoty w rodzinnym Arras), mówca, członek Stanów Generalnych i Konstytuanty, przywódca klubu jakobinów; słynął z niezwykłej uczciwości (dzięki czemu zyskał przydomek Nieprzekupnego) oraz ze skrajnego ograniczania własnych potrzeb (do końca żył w wynajętym pokoju, nie korzystał z żadnych przywilejów władzy), członek Konwentu Narodowego oraz Komitetu Ocalenia Publicznego; podobnie jak Saint-Just wygłosił płomienną mowę oskarżycielską w procesie króla; walnie przyczynił się do wprowadzenia radykalnych reform społecznych (zniesienie pozostałości poddaństwa feudalnego, regulacja cen i płac, opodatkowanie osób zamożnych, uwłaszczenie chłopów na dobrach kościelnych, wprowadzenie ślubów i pogrzebów cywilnych oraz kalendarza rewolucyjnego, znalezienie środków na utrzymanie armii i wyprowadzenie kraju z kryzysu); prowadząc walkę z opozycyjnymi frakcjami, uciekał się bez wahania do terroru, a ponieważ w jego rękach właściwie spoczywała władza w rewolucyjnej Francji od czerwca 1793 (ostateczne pokonanie umiarkowanych żyrondystów) do lipca 1794, jego nazwisko utożsamiane jest z okrucieństwem rewolucji; w wyniku przewrotu 9 thermidora (27 VII 1794) został obalony, aresztowany i zgilotynowany następnego dnia. [przypis edytorski]
41. przedrażniony — dziś popr.: rozdrażniony a. przewrażliwiony. [przypis edytorski]
42. nowe Avignon — aluzja do awiniońskiej niewoli papieży; w latach 1309–1377 papieże rezydowali w Awinionie i byli uzależnieni od królów francuskich. [przypis edytorski]
43. w przedwieczór — w oryg. niem. am Vorabend: w przededniu. [przypis edytorski]
44. Schopenhauer, Arthur (1788–1860) — filozof niem., przedstawiciel pesymizmu; twierdził, że cierpienie jest siłą napędową świata: zmusza do określenia potrzeby, która leży u jego podstaw, oraz uruchomienia woli pozwalającej zaspokoić potrzebę i ukoić cierpienie; aby w pełni uwolnić się od władzy własnego cierpienia należy wyzbyć
Uwagi (0)