Antymonachomachia - Ignacy Krasicki (biblioteka darmowa online .TXT) 📖
Antymonachomachia została napisana przez Ignacego Krasickiego jako — na pozór — przeciwieństwo Monachomachii, w której wytykał liczne wady duchowieństwa.
To poemat heroikomiczny wydający się pochwałą życia zakonników. Jest to jednak ironia, ponieważ Krasicki nie zamierzał wycofać się z zarzutów, stawianych mnichom.
Ignacy Krasicki to biskup warmiński, poeta, prozaik i publicysta, jeden z najważniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia. Autor pierwszej polskiej powieści (Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki),a także wielu bajek, satyr i poematów heroikomicznych. Tworzył w imię zasady: „i śmiech niekiedy może być nauką, kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa”.
- Autor: Ignacy Krasicki
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Antymonachomachia - Ignacy Krasicki (biblioteka darmowa online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ignacy Krasicki
3. wydać (daw.) — ukazać. [przypis edytorski]
4. kunszt (daw.) — sztuka, rzemiosło, umiejętność. [przypis edytorski]
5. szych (daw.) — nitka owinięta metalowym drucikiem, używana w hafcie, często do pozorowania użycia szlachetnego kruszcu; przen. fałszywa świetność a. bogactwo. [przypis edytorski]
6. przeto (daw.) — przez to, z tego powodu. [przypis edytorski]
7. pełznąć (daw.) — blaknąć. [przypis edytorski]
8. jędza niezgody — Eris, w mit. gr. bogini kłótni i chaosu. To ona rzuciła między trzy boginie, Herę, Atenę i Afrodytę, złote jabłko przeznaczone dla najpiękniejszej, co doprowadziło ostatecznie do wojny trojańskiej, kiedy Parys rozstrzygnął, że jabłko należy się bogini miłości. Personifikacja ta występowała również w Monachomachii. [przypis edytorski]
9. obmierzły — budzący wstręt lub niechęć. [przypis edytorski]
10. jarzmo — prymitywna uprząż dla wołów; przen. niewola, ucisk. [przypis edytorski]
11. przynuka a. prynuka (daw. a. reg.) — zachęta. [przypis edytorski]
12. niesnaski — dziś popr. forma N. lm: niesnaskami. [przypis edytorski]
13. mieszać — tu raczej: wzburzyć aniżeli: wprawić w zakłopotanie. [przypis edytorski]
14. począć (daw.) — zacząć. [przypis edytorski]
15. na poły (daw.) — w połowie. [przypis edytorski]
16. z piekłów — dziś popr. forma D. lm: z piekieł. [przypis edytorski]
17. gnuśność (daw.) — lenistwo. [przypis edytorski]
18. wydać się (daw.) — wydarzyć się, ukazać się. [przypis edytorski]
19. zawołany — wytrawny, renomowany. [przypis edytorski]
20. budować — umoralniać, zwłaszcza przez przykład. [przypis edytorski]
21. święte więzienia — klasztory. [przypis edytorski]
22. skryciem — ukrywając. [przypis edytorski]
23. ukryte światło stanęło na korcu — por Mt 5,14-16: Wy jesteście światłem świata. 14 Nie może się ukryć miasto leżące na górze. 15 Ani nie zapalają lampy i nie kładą jej pod korcem, lecz na świeczniku, i świeci wszystkim w domu. 16 Niech tak świeci wasze światło przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i oddali chwałę Ojcu waszemu w niebie. [przypis edytorski]
24. cudotworcu — dziś popr.: forma N. lp.: cudotwórcy. [przypis edytorski]
25. złoty wiek — mityczny okres szczęśliwości, w mitologii greckiej sytuowany u początków rodzaju ludzkiego; motyw złotego wieku pojawiał się ironicznie w I pieśni Monachomachii. [przypis edytorski]
26. trawić (daw.) — spędzać. [przypis edytorski]
27. prawy (daw.) — prawdziwy. [przypis edytorski]
28. w straży ubóstwa, posłuszeństwa, cnoty — mowa o ślubach zakonnych posłuszeństwa, ubóstwa i czystości. [przypis edytorski]
29. dary — dziś popr. forma N. lm: darami. [przypis edytorski]
30. rękojmia — poręczenie, gwarancja. [przypis edytorski]
31. załoga — tu: zabezpieczenie. [przypis edytorski]
32. zabawa (daw.) — zajęcie. [przypis edytorski]
33. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]
34. Księga zakonnej wojny — tłumaczenie tytułu Monachomachii, zob. http://www.wolnelektury.pl/katalog/lektura/monachomachia.html. [przypis edytorski]
35. zjadły — zjadliwy. [przypis edytorski]
36. jabłko owe — jabłko przeznaczone dla najpiękniejszej bogini, o które zaczęły się kłócić Hera, Atena i Afrodyta; do tego mitu nawiązywała również Monachomachia. [przypis edytorski]
37. i ludzie, i bogi — dziś popr. froma B. l. mn: i ludzi, i bogów. [przypis edytorski]
38. klasztorowy — dziś popr.: klasztorny. [przypis edytorski]
39. zoczyć (daw.) — zobaczyć. [przypis edytorski]
40. osnowa — nitki, biegnące w jednym kierunku, stanowiące pierwsze oparcie dla tkanego materiału; przen. podstawa, początek. [przypis edytorski]
41. forta — dziś popr.: furta; w klasztorze służy do regulacji kontaktu zakonników ze światem zewnętrznym. [przypis edytorski]
42. kurytarz — dziś popr.: korytarz. [przypis edytorski]
43. doktor — w zakonach tytuł naukowy doktora uwalniał od obowiązku wykonywania cięższych prac. [przypis edytorski]
44. z klasztora — dziś popr.: z klasztoru. [przypis edytorski]
45. służba Boża — zakonnicy zobowiązani są m. in. do codziennego odmawiania modlitw o określonych porach dnia, co określa się mianem liturgii godzin. [przypis edytorski]
46. z bracią — z pozostałymi braćmi zakonnymi. [przypis edytorski]
47. być prawu powolnym (daw.) — być posłusznym prawu. [przypis edytorski]
48. sprzęty — meble, wyposażenie. [przypis edytorski]
49. płonny — jałowy. [przypis edytorski]
50. rogoża — plecionka z sitowia lub z innych łodyg. [przypis edytorski]
51. zrachować (daw.) — policzyć. [przypis edytorski]
52. objąć — tu: pomieścić. [przypis edytorski]
53. zjadły — zjadliwy. [przypis edytorski]
54. zwyczajne sobie — zwykłe dla siebie. [przypis edytorski]
55. dzielny (daw.) — mocny, skuteczny. [przypis edytorski]
56. rozśmiać się — dziś popr.: roześmiać się. [przypis edytorski]
57. Trwoga występnym tylko przyzwoita — sens: tylko występnym wypada się bać. [przypis edytorski]
58. wzruszyć — poruszyć. [przypis edytorski]
59. głuszyć — ogłuszać uderzeniem. [przypis edytorski]
60. brzeżny — dziś popr.: przybrzeżny. [przypis edytorski]
61. I groźne coraz zbliżają obłoki — w zdaniu brakuje „się”. [przypis edytorski]
62. bałwan — fala. [przypis edytorski]
63. flukta — wzburzone odmęty morskie; z łac. fluctus — prąd, burza, niepokój. [przypis edytorski]
64. nurzy — dziś popr. forma 3 os. lp: nurza. [przypis edytorski]
65. chyży — szybki. [przypis edytorski]
66. hardy — dumny. [przypis edytorski]
67. na pierwszą strofę — na widok pierwszej strofy. [przypis edytorski]
68. znać — widać. [przypis edytorski]
69. płonić się (daw.) — czerwienić się. [przypis edytorski]
70. blednieje — dziś popr. forma 3 os. lp: blednie. [przypis edytorski]
71. w cholerze — w gniewie. [przypis edytorski]
72. hamować — powstrzymywać. [przypis edytorski]
73. srożyć się (daw.) — złościć się, gniewać. [przypis edytorski]
74. zadatki — tu ogólnie: zapłata. [przypis edytorski]
75. targać się na coś — zuchwale coś atakować. [przypis edytorski]
76. ojce — dziś popr. forma B. l mn.: ojców. [przypis edytorski]
77. niekontent (daw.) — niezadowolony. [przypis edytorski]
78. ostatki — resztki. [przypis edytorski]
79. sprośny (daw.) — nieprzyzwoity. [przypis edytorski]
80. Turczyn — tu: muzułmanin. [przypis edytorski]
81. jansenista — zwolennik jansenizmu, czyli potępionej przez Kościół doktryny religijnej, sformułowanej we Francji przez biskupa Ypres, Kornela Ottona Jansena (1585–1638). Doktryna koncentrowała się na znaczeniu Bożej łaski i przypominała poglądy protestanckie. [przypis edytorski]
82. ateusz — ateista, człowiek wierzący w nieistnienie Boga. [przypis edytorski]
83. defekt — wada. [przypis edytorski]
84. ku niemu — do niego. [przypis edytorski]
85. jeżeli — tu: czy. [przypis edytorski]
86. tym, którzy tylko winni błogosławić — zakonnikom. [przypis edytorski]
87. próżny — tu: jałowy. [przypis edytorski]
88. jeśli należy — tu: jeśli jest należna. [przypis edytorski]
89. podział — to, co przypadło w udziale. [przypis edytorski]
90. Ten, który swoim naśladowcom wiernym Za złe stokrotnie dobrem kazał płacić — Chrystus. [przypis edytorski]
91. zmóc się (daw.) — wzmocnić się. [przypis edytorski]
92. zbogacić — dziś popr.: wzbogacić. [przypis edytorski]
93. ile przełożony — ponieważ był przełożonym. [przypis edytorski]
94. zwątlony — osłabiony. [przypis edytorski]
95. tchnąć — tu: cechować się. [przypis edytorski]
96. nadto — poza tym. [przypis edytorski]
97. kładł zakonność w równej szali z wiarą — sens: traktował przynależność do zakonu jako równoważną wierze. [przypis edytorski]
98. zdrożność — wykroczenie przeciw właściwym obyczajom. [przypis edytorski]
99. kurytarz — dziś popr.: korytarz. [przypis edytorski]
100. wszczęty — zaczęty. [przypis edytorski]
101. kupić się (daw.) — gromadzić się. [przypis edytorski]
102. kupcie się, bronić pospolitej rzeczy — zakon zostaje tu porównany do państwa. [przypis edytorski]
103. zabawa (daw.) — zajęcie. [przypis edytorski]
104. kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]
105. wynurzać — tu: ujawniać skryte myśli (we współczesnej polszczyźnie używa się rzeczownika „wynurzenia”). [przypis edytorski]
106. wzmagać — tu: wzmacniać, wspierać. [przypis edytorski]
107. próżny — jałowy, nieskuteczny. [przypis edytorski]
108. zjadlej — bardziej zjadliwie. [przypis edytorski]
109. srożyć się (daw.) — złościć się, gniewać. [przypis edytorski]
110. łań — dziś popr.: łania. [przypis edytorski]
111. obłąkany (daw.) — zabłąkany, zagubiony. [przypis edytorski]
112. płód — tu: dziecko, młode. [przypis edytorski]
113. łoskot — hałas. [przypis edytorski]
114. zmieszać się — zakłopotać się. [przypis edytorski]
115. próżno — na darmo. [przypis edytorski]
116. opasać — tu: otoczyć. [przypis edytorski]
117. odbiec (daw.) — uciec od kogoś a. czegoś. [przypis edytorski]
118. wspór (daw.) — wsparcie. [przypis edytorski]
119. rozjadły (daw.) — rozzłoszczony. [przypis edytorski]
120. niezbyty — taki, którego nie można się pozbyć, niezbędny, konieczny. [przypis edytorski]
121. zdrożność — wykroczenie przeciw właściwym obyczajom. [przypis edytorski]
122. wszech rzeczy płodnej rodzicielki — ziemi. [przypis edytorski]
123. pisarzów — dziś popr. forma D. lm: pisarzy. [przypis edytorski]
124. Albert Wielki — (zm. 1280) dominikanin, filozof scholastyczny i teolog, pisał również dzieła przyrodnicze. [przypis edytorski]
125. z twoimi kompany — dziś popr. forma N. lm: z twoimi kompanami. [przypis edytorski]
126. Tostat — właśc. Tostado, Alonso (1400–1455), biskup Avila, teolog i erudyta, niezwykle płodny pisarsko. [przypis edytorski]
127. osiedzieć się — przetrwać w określonym miejscu. [przypis edytorski]
128. spadek — tu: upadek. [przypis edytorski]
129. uwłaczać — przynosić ujmę, obrażać. [przypis edytorski]
130. Alfons — prawdop. chodzi o Alfonsa X Mądrego (1221–1284), króla Kastylii, mecenasa nauk i sztuk, autora tablic astronomicznych; władca o tym imieniu jest wspomniany w Monachomachii, jednak groteskowo błędne informacje biograficzne uniemożliwiają jego jednoznaczną identyfikację. [przypis edytorski]
131. kroniki nawet dotknął zaślepiony — możliwe są tu dwie interpretacje: w Monachomachii wspomniana jest „seraficzna [...] kronika”, tj. kronika zakonu franciszkanów; Krasicki zaś napisał jednak również poemat heroikomiczny pod tytułem Myszeidos, parodiujący i wyśmiewający legendy z polskich kronik średniowiecznych. [przypis edytorski]
132. Wojsko afektów zarekrutowanych — dewocyjne dzieło Hilariona Falęckiego, karmelity, wyd. w 1739 r., miało barokowo długi i zawiły tytuł, którego początek brzmiał: Wojsko serdecznych noworekrutowanych na większą chwałę boską afektów; książka wydana była na grubym papierze i liczyła pięćset stron. [przypis edytorski]
133. polor (daw.) — wyrafinowanie, dobre maniery, kultura towarzyska. [przypis edytorski]
134. koncept (daw.) — pomysł. [przypis edytorski]
135. dowodny — stanowiący dowód, tu: skuteczny. [przypis edytorski]
136. lada jaki (daw.) — byle jaki, kiepski. [przypis edytorski]
137. bogdaj (daw.) — oby (dosł. niech Bóg da, aby...). [przypis edytorski]
138. ojcowi — przodkowie. [przypis edytorski]
139. dąć się — puszyć się, pysznić się. [przypis edytorski]
140. mniemać — uważać coś, mieć jakąś opinię bez wystarczających argumentów czy dowodów. [przypis edytorski]
141. zaczepiać — tu: atakować. [przypis edytorski]
142. biblijotekarz — dziś popr.: bibliotekarz (wydłużenie o jedną sylabę ze względu na rytm). [przypis edytorski]
143. piętno — tu: znak. [przypis edytorski]
144. alternata (daw.,
Uwagi (0)