Antymonachomachia - Ignacy Krasicki (biblioteka darmowa online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Antymonachomachia została napisana przez Ignacego Krasickiego jako — na pozór — przeciwieństwo Monachomachii, w której wytykał liczne wady duchowieństwa.
To poemat heroikomiczny wydający się pochwałą życia zakonników. Jest to jednak ironia, ponieważ Krasicki nie zamierzał wycofać się z zarzutów, stawianych mnichom.
Ignacy Krasicki to biskup warmiński, poeta, prozaik i publicysta, jeden z najważniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia. Autor pierwszej polskiej powieści (Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki),a także wielu bajek, satyr i poematów heroikomicznych. Tworzył w imię zasady: „i śmiech niekiedy może być nauką, kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa”.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Ignacy Krasicki
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Antymonachomachia - Ignacy Krasicki (biblioteka darmowa online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ignacy Krasicki
i pomyka,
Coraz słuch szeptem rozkosznym się pieści —
Tak w gromadnego liczbie zakonnika360
Krzyk Gaudentego hasłem dobrych wieści.
Nieukojone mający urazy,
Wzmogli się Rafał, Marek i Gerwazy.
LXXIX
Trzy to filary swego zgromadzenia,
Trzy to pociechy braci rozrzewnionych361.
Pierwszy z nich, zwykłe dawszy pozdrowienia,
W słowach dobranych, zwięzłych i uczonych
Od gór libańskich362 wszczął asumpt363 mówienia,
Spuścił się potem, a wszystkich zdziwionych,
I duchownego, i świeckiego stanu,
Ciągle prowadził do rzeki Jordanu364.
LXXX
Dopieroż stamtąd, jak się wzbił do góry,
Jak zaczął latać, z oczu wszystkich zniknął,365
Głos tylko słychać, wzrok widzieć ponury,
Gest groźny, jakim zadziwiać przywyknął;
Wtem, kiedy wspomniał helikońskie córy366,
Wskróś poruszony wicesgerent 367krzyknął:
„To mi to mówca, co się aż człek zlęknie,
Kiedy to raz wraz368 i górno, i pięknie!”
LXXXI
Szła dalsza kolej, a ojcy wielebne369,
Raźnej370 młodzieży otoczone gronem,
Zdobywały się na rady potrzebne;
Każdy za swoim obstawał zakonem,
Pełzły371, niknęły zamachy haniebne.
Wtem seraficznym372 akcentem i tonem,
Okryty laurem kaznodziejskiej pracy373,
Podniósł grzmotliwy głos ojciec Pankracy.
LXXXII
„A pókiż — krzyknął — barbarzyniec374 w błędzie,
Zoil375 przebrzydły, co się na nas miota,
A pókiż szarpać naszą sławę będzie
I bluźnić, zdrajca, subtelnego Szkota376?
A pókiż w równym szeregu i rzędzie
Z nim stawać będą ci, których robota
Do tego zmierza ustawnie377, koniecznie,
Aby nas zgnębić i osławić378 wiecznie?
LXXXIII
„A pókiż?...” Nadto379 rozpoczął był żwawie380,
Przeto381 go kompan strwożony mniej bacznie382,
Chcąc ciągnąć za płaszcz, głasnął po rękawie
I, chociaż mniemał383, że było nieznacznie,
Tak zmieszał mówcę, iż oniemiał prawie,
Chce mówić, ale słowa szły opacznie384 —
Więc, co tak żwawo już miał się ku wojnie,
Skrył głowę w kaptur i usiadł spokojnie.
LXXXIV
Zamilkli wszyscy; wtem z miejsca się ruszył
Doktor i zaczął namieniać385 o zgodzie.
Próżno namieniał: przytomnych386 obruszył.
Nawet tych, którzy byli na odwodzie387.
Wrzask zjadłej tłuszczy388 mówiącego zgłuszył,
Więc, upewniony o pewnej przeszkodzie,
Umilkł. Natychmiast żwawe wojowniki389
Coraz groźniejsze wznawiały okrzyki.
LXXXV
Jak wichry, nagle kiedy wypadają,
Wspienione390 wody i mącą i burzą,
Próżno się trwożne majtki391 wysilają,
Razem z okrętem w dnie morskim się nurzą;
Powstaje Neptun392, wiatry ucichają,
Spokojne wody, nieba się nie chmurzą —
Tak proboszcz, skoro w stół pięścią uderzył,
Ucichła wrzawa i krzyk się uśmierzył.
LXXXVI
„A moje zdanie, — rzekł — mości panowie,
Duchowni, świeccy, wielebni, wielmożni,
Po co się gniewać? W tej księgi osnowie393
Cóż jest, żebyście mieli być tak trwożni?
Czyż, co w poeciej marzyło się głowie394,
Ma tych obrażać, co mądrzy, pobożni?
Na co się zemsty złych sposobów chwytać?
Jeśli złe pismo, to go i nie czytać.
LXXXVII
„Jeżeli kształtnie, dobrze napisane,
Czytajmy, żartu nie biorąc do siebie.
Było podobne niegdyś udziałane395
I na prałaty396; w takowej potrzebie397
Ci się rozśmieli, ci dali naganę,
A czas, zazwyczaj co urazy grzebie,
To zdziałał, co się pospolicie398 dzieje:
Nikt się nie gniewa, a każdy się śmieje.
LXXXVIII
„I ja tak radzę, a żem w tych dniach prawie
Przypadkiem pismo o tej wojnie czytał,
Że posłużyło ku mojej zabawie,
Śmiałem się i ja, o resztę nie pytał.
Poetom śni się czasem i na jawie —
Któż by więc bajki za prawdę poczytał?
Puchar opisał? I cóż w tym jest złego?
Niech przyjdzie do nas, wypijem do niego”.
LXXXIX
Tak mówił prałat, a wyraz łagodny
Miłe uczucie w słuchających sprawił:
Wzrok niegdyś dziki stawał się pogodny,
A co się nader399 zapalczywym stawił,
Pan wicesgerent400 mniej do bojów zgodny401,
Honorat srogi już się ułaskawił402,
Gaudenty nawet już nie tak ochoczy.
Wtem nowy widok ściągnął wszystkich oczy.
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Pieśń VI
XC
Jakiż to widok, który by odmiany
I nową rzeczy osnowę przywodził?
Cóż to za widok tak niespodziewany,
Iż naradzeniu wielkiemu przeszkodził?
Jakiż na koniec zły, czy pożądany,
Po tylu wielkich przygodach nadchodził
I jak przemyślnym wzniecon wynalazkiem?
Opowiem: drzwi się otworzyły z trzaskiem...
XCI
Właśnie naówczas, wieszczym zdjęty duchem403,
Ojciec Regalat pałał żarliwością,
Srogim niezbożność404 krępował łańcuchem,
A, zwykłą gnębiąc złość zapalczywością,
Niespodziewanym przelękły rozruchem,
Porwał się z miejsca. Za nim z skwapliwością405
Wszyscy słuchacze spieszno406 ku drzwiom biegli.
Wszyscy stanęli, jak tylko postrzegli.
XCII
Mamże powiedzieć, co postrzegli oni?
Powiem: postrzegli dzban czworogarncowy407.
Krzyknął Gaudenty: „Do broni! Do broni!”
Gerwazy raźny, Pankracy gotowy.
Doktor się wstydem niezwyczajnym płoni408,
Pan wicesgerent409 wzrok mieni410 surowy,
Prałat411, ażeby dobrze dzieło sprawić,
Na pierwszym miejscu kazał go postawić.
XCIII
Stanął. Jednakże nie był on takowy412,
Jakim go powieść bajeczna udała;
Złocisty, prawda, i marcepanowy,
Ale go rzeźba w zwierzch413 nie otaczała;
W tym zaszczyt wielki, iż czworogarncowy.
Jakoż i postać tak okazowała414:
Poważny z kształtu, wspaniały i stary,
Śklnił415 się nakoło twardymi talary416.
XCIV
Na nich pamiątki królów naszych dawnych
Ku pocieszeniu zgromadzonych braci,
Królów uprzejmych, szczęśliwych i sprawnych
Wyryte były twarze i postaci.
Owych Zygmuntów, Władysławów sławnych,
Których się nigdy pamięć nie zatraci,
Niósł dzban pamiątki szacownych wyrazów,
Niósł piętna417 Piastów, Jagiełłów i Wazów.
XCV
Takimi nasi ojcowie pijali,
Smutek stroskanych myśli nie zajmował,
Takimi uczty swoje odprawiali,
Uczty, na których zbytek418 nie panował.
Szedł dzban na kolej, w nim radość czerpali,
A przemysł419 chytry ochoty nie psował420.
Rozweseleni uprzejmym obchodem,
Napawali się i piwem i miodem.
XCVI
O dobre czasy, gdy trwała prostota!
Wprawdzieć nie było tak kształtnie i grzecznie,
Nie śklniła421 w kunsztach422 wytworna robota,
Ani się przemysł423 silił ostatecznie —
Uprzejmość wszystko kształciła424 i cnota,
Żyli wesoło, żyli i bezpiecznie.
Słodkie wspomnienie, szacowne przykłady,
Bogdaj425 się nasze święciły pradziady!
XCVII
Lecz nazbyt długo już ten dzban na stole,
Czas się go imać426 — ze czcią winną427 wzięty,
Aby naprawił uprzykrzone dole.
Ociec Zefiryn żarliwy i święty,
Na złość światową428 płacząc i swawolę,
Pierwszy go ujął; zaczem429 nadpoczęty,
Gdy się do niego każdy z ojców bierze,
Sączył się likwor430 w skromności i mierze.
XCVIII
Już kolej wielu była przeminęła:
I wicesgerent431 nieźle pokosztował,
I prałat432, sprawca przykładnego dzieła,
Smacznego trunku sobie nie żałował,
W Gaudentym większa żwawość się zawzięła,
Honorat niby z niechcenia433 sprobował;
Każdy się z swoją odezwał pochwałą,
Tymczasem wina coraz ubywało.
XCIX
Bo też to nadto ci filozofowie,
Rozprawowali434 o wstrzemięźliwości —
I w dobrym zbytek435 cnotą się nie zowie.
Jak to nie lubić436, skąd płyną radości?
Dobrze to znali437 wielebni ojcowie,
Więc, zasilając ducha w troskliwości,
Pod dobrym hasłem: „Niech poczciwi żyją!”
Wielebne ojcy438 jak piją, tak piją.
C
W kącie ukryty doktor cicho siedział;
Widząc, że mierna439, uczcie nie przyganiał440,
Chciał jednak, aby nikt o tym nie wiedział,
Więc, jak mógł tylko, krył się i zasłaniał.
Postrzegł go prałat i wzręcz441 mu powiedział:
„Po cóż się będziesz od ochoty wzbraniał?
Alboż w mych ręku442 naczynie zabójcze?
Wino weseli443: pij, wielebny ojcze!”
CI
Kolej444 tak dobrze już była chodziła,
Iż już ku reszcie likwor445 się nachylał446;
Poznali wszyscy, iż zabawa miła,
Więc, gdy się każdy wdzięczył i przymilał,
Wstał doktor — zgraja placu ustąpiła —
Wziął dzban i westchnął, przecież się zasilał,
A, gdy już resztę dopijał przykładnie —
Cud nad cudami! — postrzegł Prawdę na dnie.
CII
Bajka to była, co o niej pisali,
Jakby w dnie447 studni siedziała nieboga.
Znać448 filozofy449 wina nie pijali,
A zaś poeci w źródle swego boga,
Gdy tylko wodę kastalską450 czerpali,
W nię451 Prawdę kładli — nie ta jej załoga452.