Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
class="anchor" href="annotations.xhtml#annotation-919" id="anchor-919">919.
Mów, gdzie Pikarda920? Mów, gdy łaska twoja,
W tłumie, co na mnie zwraca wzrok tak głodny,
Czy jest choć jeden mąż uwagi godny?»
Foreze mówił: «Piękna siostra moja
I taka dobra! Duch jej w zachwyceniu
Cieszy się w raju tryumfu koroną».
I dodał potem: «Tu nam nie wzbroniono
Wzajem nazywać siebie po imieniu,
Tak podobieństwo nasze głód sfałszował».
Wskazując palcem: «Patrz, jak wyschły głodem
Buonadżunta, z miasta Lukki rodem.
Patrz, ten najchudszy, jakby z krzyża zdjęty,
W ramionach swoich trzymał kościół święty921,
Frank ten węgorze warzył w słodkim winie,
Nie myślił, kładąc je żywcem w naczynie,
Że będzie takim postem pokutował».
Koleją wielu po imieniu woła,
Z nazwanych żaden ani zmarszczył czoła.
Widziałem między tylu żarłokami
Ubalda, jak żuł powietrze zębami,
Bonifacego, co na uczty, gody,
Arcybiskupie marnował dochody922.
Markiza z Forli, co z pełnego dzbana
Pragnienie gasił do zmroku od rana923.
Podobny temu, co w tłumie rad bada,
Kto jemu więcej do serca przypada,
Wybrałem sobie znajomego z Lukki924:
On imię jakiejś wyjąkał Gentuki
Gardłem zranionym przez ogień suchotny.
«Duchu,» doń rzekłem «jeśliś tak ochotny
Rozmawiać ze mną, gdy ci głos nie drażni
Wyschłej gardzieli, chciej mówić wyraźniej».
Duch zaczął mówić: «Niewiasta zrodzona,
Której lic jeszcze nie kryje zasłona,
Przez nią podobasz mieszkać w moim mieście;
Z tą przepowiednią pójdziesz tam nareszcie.
Jeśli co błędnie usta moje mruczą,
Przyszłe wypadki same cię pouczą.
Lecz mów, azali w tobie nie widzimy
Tego, co wydał na świat nowe rymy,
Gdzie na początku jest wiersz: »Piękne panie!
Co pojmujecie tak żywo kochanie925«?»
A ja: «Gdy miłość natchnie mego ducha,
Co myśl z jej mowy wewnętrznej podsłucha,
Co ona mówi, ja tylko to piszę926».
«O bracie!» rzekł on «z tego, co ja słyszę,
Postrzegam węzeł, co poetów tylu
Zatrzymał z dala od twojego stylu,
Zwłaszcza Notera, mnie i Guitona927.
Spod pióra twego tryska pieśń natchniona,
Kogo natchnienia lot wyżej porywa,
Dwóch stylów z sobą ten nie porównywa».
Rad w sobie, zamilkł928: jak jeden za drugim
Ptak zimujący nad brzegami Nilu
Zrywa się, leci, ciągnie pasem długim,
Tak wszystkie duchy, wszystkie, co tam były,
Zwracając twarze swój pochód nagliły,
Lekkie zarazem chudością i wolą.
Jak biegącemu929 gdy nogi zabolą,
Znużony swoich spółbiegaczów rzuca,
Zanim odetchną zmordowane płuca:
Tak i Foreze za trzodą szczęśliwą,
Z tyłu, opodal szedł za mną leniwo,
I mówił do mnie: «Kiedyż cię zobaczę?»
— «Nie wiem,» odrzekłem «jak żyć będę długo,
Lecz w chęci rad bym tu pielgrzymkę drugą
Odbyć co prędzej: bo moja kraina,
Gdzie pędzą życie z dnia na dzień tułacze,
Smutna jest, bliska grozi jej ruina».
«Idź!» rzekł «już widzę zwierzę, jak Donata930,
Ogonem wlecze w otchłań zatracenia,
Gdzie żadnym grzechom nie ma przebaczenia.
Koń jak wiatr pędzi, kurz trupem zamiata,
Wstrząsł się, trup wagą swojego ciężaru
Okaleczały runął w przepaść jaru.
Tym sferom krążyć maluczko po niebie,
(I spojrzał w niebo) aż sam ujrzysz z trwogą
To, co me słowa jaśniej rzec nie mogą.
Czas w tym królestwie drogi, żegnam ciebie!
Idąc tak we dwóch, choć się chętnie dzielę
Z tobą mym czasem, tracę go za wiele».
Jak kiedy jazda na jazdę naciera,
Jeździec rycerskim uniesion zapałem,
Z szeregu naprzód pomyka się cwałem,
I cześć pierwszego natarcia odbiera;
Foreze od nas wielkim skoczył krokiem.
Jam tylko z dwoma pozostał na drodze,
Oba tak wielcy w poezyi wodze931!
Gdy już nie mogłem doścignąć go okiem,
Tak jak ścigałem myślą jego słowa,
Spostrzegłem, oto stała jabłoń nowa,
Pełna owoców; a duchów gromada
Tworząc ruchome koło drzewa wieńce,
Z krzykiem ku liściom wyciągała ręce;
Jak małe dzieci próżnych pełne chęci,
Gdy je nadzieja podarunku nęci,
Każde swe prośby strzeliste przekłada;
Proszony od nich, nic nie odpowiada,
Tylko nad nimi trzyma cacko w dłoni
Drażniąc ich żądze jak owoc jabłoni.
Od tego drzewa duchy w skok odbiegły,
Jak gdyby swego błędu nie postrzegły;
Pod jabłoń głuchą na ich łzy i prośby
Myśmy podeszli: — «Ani kroku bliżej!
Przechodźcie dalej, jabłoń jest tam wyżej,
Z której owocu skosztowała Ewa,
Ta latoroślą jest tamtego drzewa932».
Liść szumiał głosem, nie wiem czyjej, groźby.
Samotrzeć szliśmy, krocząc bliżej strony,
Gdzie brzeg był skały więcej podniesiony.
«Pomnijcie» mówił głos «na płód nieczysty
Z chmury poczęty, o piersi dwoistej,
Co po pijanu933 napadł Tezeusza934.
Miękkość Hebreów niech zgrozą porusza,
Czerpaniem wody z potoku zdradzona,
Gdy w Madyjanie grzmiał miecz Gedeona935».
Tak wyższym brzegiem kamiennych pokładów
Idąc, słuchałem dość licznych przykładów
Grzechu obżarstwa; jego plagi srogiej.
Potem wychodząc na pośrodek drogi,
Na tysiąc kroków szliśmy zamyśleni,
Milcząc i tonąc w domysły wątpliwe.
«Gdzie to idziecie, myśląc, wszyscy troje?»
Głos rzekł; ja czoło uchyliłem moje,
Jak robią w strachu zwierzęta lękliwe;
Chcąc wiedzieć, kto to był, podniosłem głowę.
Nigdy szkło w ogniu tak się nie czerwieni,
Nie więcej błyszczą roztopy kruszcowe,
Jako duch, który tak kończył przemowę:
«Tędy, gdy chcecie, idźcie w imię Boga,
Tędy idących do pokoju droga».
A widok jego pozbawił mię wzroku.
Ku mistrzom moim przybliżyłem kroku,
Jak człowiek uchem pytający ciszy,
Idzie w kierunku głosu, jaki słyszy.
Jako majowy powiew, poseł zorzy,
Wonią traw, kwiatów przewiewa świat boży,
Taki wiatr, czułem, uderzył mi w czoło,
Poczułem lekkie poruszenie skrzydła936,
Pióra wiejące wonnością kadzidła.
I głos poczułem mówiących wokoło:
«Błogosławieni, łaska boża z tymi,
Których krew w sercu zbytkiem żądz nie dymi.
Co tyle łakną powszedniego chleba,
Ile rozsądnie głód nasycić trzeba».
Pieśń XXV
(W drodze do kręgu VII. Rozprawa o powstaniu duszy, o śmierci i cieniach. Krąg VII. Rozpustnicy wśród płomieni i burzy.)
Była godzina niecierpiąca zwłoki,
Bo ustąpiły kręgu południka
Noc dla Skorpiona, a słońce dla Byka937.
Jak robi człowiek naglący swe kroki,
Co bądź napotka, idzie swoją drogą,
Jeśli potrzeba, bodzie go ostrogą.
Jakeśmy weszli w sklepiony loch skały,
Jeden za drugim, bo w chwili przechodu
Nas rozdzieliła zbytnia ważkość schodu.
Jak chęć latania czując bocian mały,
Podnosi skrzydła, to spuszcza koleją,
Gdy te już gniazda porzucić nie śmieją938:
Tak zapytania chęć we mnie paliła,
To zapalała siebie, to gasiła,
Ażem poruszył wargą, jak gotowy
Człowiek przemówić gorącymi słowy.
A chociaż szliśmy dość szybko tą razą939,
Ojciec mój rzekł mi: «Puszczaj strzałę słowa,
Widzę nagiąłeś łuk aż po żelazo».
Wtedy ja usta otworzyłem śmiało:
— «Jak można schudnąć, tam gdzie was nie bodzie
Potrzeba łaknąć pokarmu o głodzie?»
A mistrz: «To dla cię zaiste rzecz nowa,
Lecz gdybyś żywiej w swej myśli przedstawił,
Jak się trawiło Meleagra ciało940,
W miarę jak ogień suche drewno trawił;
Gdybyś uważał, jako w jednym czasie,
Ledwo twa postać po zwierciadle wionie,
Cały twój obraz w jego szkle już tonie,
Co było twardym, wnet ci miękkim zda się941.
Oto przeze mnie Stacyjusz942 wezwany
Raczy lekarzem być na twoje rany».
Stacjusz: «Jeśli widzisz być koniecznym,
Bym wobec ciebie o karaniu wiecznym943
Rozprawiał przed nim, niech to mię wymówi,
Że, uczeń, nie śmiem zaprzeczać mistrzowi».
A do mnie: «Synu, słuchaj, moje słowo
Na twe pytanie rzuci światłość nową.
Krew niewypita przez spragnione żyły944,
Która zostaje jak zbytnia945 potrawa,
Gdy syty ucztą gość od stołu wstawa,
Przeczysta, w sercu bierze treść tej siły,
Która ukształca wszystkie członki wasze
Jak ta, co wsiąkać w te członki stworzona,
Krąży po żyłach. A lepiej strawiona
Schodzi w część ciała, którą tu w mym rymie
Lepiej przemilczeć niż nazwać na imię.
Stamtąd kroplami na krew drugą wpływa
Drugiej istoty, w przyrodzoną czaszę.
Tam wspólny pociąg dwie treści ożenią,
Jedną skłonioną przyjmować wrażenia,
A drugą działać, gdy ta oddziaływa.
Wtenczas ojcowska krew działać zaczyna,
Zrazu tężejąc, w kolej treść stężałą
Ożywia jako mające żyć ciało.
Krew rodzicielska swoją treścią czynną,
Kiedy już duszą staje się roślinną
I żyć, i rosnąć pocznie jak roślina,
(Lecz z tą różnicą, gdy ta jest już w brzegu,
Tamta na drogę wchodzi w pełnym biegu),
Zrazu tak działa, że już się mocuje
Jak morska gąbka rusza się i czuje;
I wnet rozwija dane przyrodzeniem
Władze człowieka, których jest nasieniem.
Szerzy się, to się rozciąga, mój synu,
Siła, co z serca rodzica pochodzi,
A skąd natura skład członków wywodzi.
Lecz dalszy rozwój zważając jej czynu,
Jak ten zwierzokrzew mający żyć mlekiem,
Jak ssące zwierzę, staje się człowiekiem,
Nie widzisz jeszcze; oto jest punkt główny,
Gdzie mędrszy od cię wpadł w błąd niewymowny946;
Umysł od duszy oddzielając w błędzie,
Że widnym jego nie było narzędzie.
Otwórz twe serce, bo doń z prawdą dążę.
Gdy już tkań mózgu w płodzie się zawiąże,
Stwórca, któremu swój twór uznać miło,
Wesół się zwraca i zstępuje z góry
Ku arcydziełu takiemu natury,
Tchnie weń duch nowy, który z taką siłą
Czynność mózgową jeszcze pół roślinną
Łączy, zespala ze swą treścią czynną,
Aż jedna dusza z nich się przeobraża,
Ta żyje, czuje i siebie rozważa.
Gdybyś ze słów mych sąd pogodził sprzeczny
I mniej się dziwił, zważ upał słoneczny,
Który złączony z sokami, co płyną
Z winnej jagody, przemienia się w wino.
Z prządki wrzeciona gdy nić życia rwie się,
Wnet z ciałem rozwód bierze dusza nasza947,
Z sobą co ludzkie, co boskie, unasza;
Czujące władze krzepną w tym momencie,
Lecz za to pamięć, wola i pojęcie
Bystrzej działają i w szerszym zakresie.
Dusza z doczesnych na ziemi noclegów,
Z natchnienia woli, tej skazówki nieba,
Schodzi cudownie do jednego z brzegów,