Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
pokoju.
Jeden z tych starców jak niebieski goniec
Potężnym śpiewem wykrzyknął na koniec,
Trzy razy wtórząc1047: — «Przyjdź w godowym stroju,
Oblubienico! rzuć cedry libańskie!»
I wszyscy po nim koleją nucili.
Jak szybko w sądny dzień błogosławieni
Powstaną z grobów, nucąc alleluja
Odzyskanymi na koniec głosami;
Tak na śpiew starców z wozu tejże chwili
Ze stu posłańców wieczności powstało1048:
«Błogosławiony! który w imię Pańskie 1049
Przychodzisz», wszyscy rzekli zachwyceni.
Gdy krzyk ten wzleciał i w powietrzu buja,
Potem wzwyż wkoło rzucając kwiatami:
«Sypcie lilije pełnymi garściami».
Widziałem przedświt, jak wschodnią część całą
Niebo rumieni, a ile wzrok sięga,
Stroi pogodą resztę widnokręga1050.
Widziałem, z cieniów jak wybłyska słońce,
Rannymi mgłami blask swój łagodzące
W sposób, że mogłem na to świata oko
Poglądać długo; tak w nim zatopiony
Przez obłok kwiatów, dziw nad wszystkie dziwy!
Co z rąk anielskich wznosił się wysoko,
A potem spadał na wóz i wokoło,
Świętą niewiastę postrzegłem szczęśliwy1051.
Twarz jej świeciła spod białej zasłony,
Oliwny wieniec oplatał jej czoło,
Płaszcz wiał z jej ramion jak szmaragd zielony,
Suknia czerwona jako płomień żywy.
Duch mój, co z dawna i długo odwykał
Podziwem, trwogą drżeć w jej obecności,
Poznał ją łatwo bez pomocy oka
I poczuł dawnej potęgę miłości
Przez skryty pociąg, jaki z niej wynikał.
Ledwo przez oczy tajemniczy skutek
Poczułem siły, co jak błysk z wysoka
Jeszcze zraniła mię w dzieciństwie mojem;
W lewą zwróciłem1052 oczy z niepokojem1053,
Jak małe dziecko, co bieży i łowi
Matkę za rękę, czując strach lub smutek,
Aby te słowa rzec Wirgiliuszowi:
«Każda krwi kropla drży we mnie i pali,
Poznaję ślady dawnego płomienia1054».
Lecz już Wirgili znikł i był w oddali,
Wirgili, wódz mój i ojciec zarazem,
Który skłoniony jej słodkim rozkazem,
Aż tu mię przywiódł dla mego zbawienia1055.
Nawet raj ziemski po takim rozstaniu
Nie zmniejszył smutku; w łez moich wezbraniu
Twarz chociaż rosą omyta czyśćcową,
Z goryczy płaczu sczerniała na nowo.
— «Dante! że ciebie porzucił Wirgili,
Czegóż masz płakać? płacz hamuj tej chwili,
Łzy twe zachowaj na ból innej rany1056».
A jak admirał dbały o cześć flagi
Sam robi przegląd swej floty zebranej,
Nowotnym1057 majtkom dodając odwagi,
Patrzy, jak wiążą kotew1058 do powrozu;
Tak, gdy na brzmienie mojego imienia
Jam się odwrócił, a które tu wzmienia
Pieśń przez konieczność; z lewej strony wozu,
Już z uprzedniego znajoma widzenia,
Pośród aniołów godowego koła
Stała niewiasta i ku mnie bez przerwy
Z tej strony rzeki swe oczy zwracała,
Chociaż zasłona, spadając z jej czoła,
Gęsto dzierzgana liściami Minerwy
Większą część rysów jej twarzy skrywała;
Z gestem pogardy jak gniewna królowa,
Mówiła dalej, jak mówca, co chowa
Na koniec mowy najgorętsze słowa:
— «Patrz, a mnie poznasz, jam jest Beatryce!
Jak śmiałeś wstąpić na tę górę żywy,
Tu, kędy mieszka tylko duch szczęśliwy?»
Na jasne wody spuściłem źrenice,
Lecz je po chwili podniosłem od wody,
Patrząc w nią, wstyd mi czerwienił jagody1059.
Jak matka dziecku, tak ona surową
Wydała mi się, choć pełna słodyczy,
Czułem w pieszczocie jej słów jad goryczy.
Ona umilkła, a wzwyż nad jej głową
Poczęli nagle śpiewać aniołowie:
«W tobiem ja, Panie, położył nadzieję1060!»
Aż psalm na wierszu ucięli w połowie!
«Tyś mię postawił na miejscu przestronnem».
Jak śnieg na górach osiwiałych szronem,
Co od północy grodzą ziemię włoską,
Gdy tchnie słowacki wiatr, nagle twardnieje1061,
Potem promieniem rozmiękczony słońca
Płynie jak świeca w ogniu topniejąca;
Podobnie stałem z suchymi oczyma,
Przed posłyszeniem pieśni, której nuta
Zawsze wtór nutom sfer niebieskich trzyma.
Gdy się wsłuchawszy w melodyję boską,
Pojąłem w końcu, że ta pieśń współczuta
Zdradza współczucie ich nad moją troską
Większe, niż gdyby powiedzieli: «Siostro!
Dlaczego z nim się obchodzisz tak ostro?»
Lód, co me serce owiał chłodem mrozu,
Z zakrzepłym bólem, oczyma, ustami,
Topniejąc płynął westchnieniem i łzami.
Lecz ona w prawą obrócona1062 z wozu,
Rzekła do istot litościwych nieba:
«Wasze w dniu wiecznym tak wielkie czuwanie,
Że wam nie kryje ni noc, ni zaspanie
Jednego kroku, co zrobi stulecie
Pielgrzymujące po doczesnym świecie.
Z większym staraniem i dłuższą daleko
Dam wam odpowiedź, jak dla was potrzeba,
Aby mię pojął płaczący za rzeką;
By błąd i boleść w nim jak dwa ciężary
Na jednej szali były jednej miary.
Nie tylko wpływem wielkich sfer i słońca,
Co każde ziarno prowadzą do końca,
Według gwiazd biegu; lecz przez łaski boże,
Których deszcz w duszę wsiąkając głęboko,
Lotne jej treści wznosi tak wysoko,
Że się wzrok do nich przybliżyć nie może,
On był w swym życiu nowym tak szczęśliwy1063,
Że wszelki nałóg prawy i godziwy
Mógłby w nim skutki wyrodzić cudowne.
Ale zły siewca ma plony nierówne,
Grunt złą uprawą często chwasty kryły,
Im więcej w sobie ma rodzajnej siły.
Czas jakiś, póki, a był to czas błogi,
Moje dziecinne świeciły mu oczy,
Wodziłam jego na tor prostej drogi:
Ale stanąwszy w progu mej młodości,
Gdy z ciała w życie wstąpiłam duchowe,
On mnie zapomniał dla innych piękności.
Gdy duch mój w piękność rósł i cnoty nowe,
W nim ciągle płowiał mój obraz uroczy.
Potem samochcąc zszedł na drogi krzywe,
Gonić dóbr ziemskich obrazy kłamliwe,
Co swych obietnic dotrzymać nie mogą.
Daremnie jego przez sny i natchnienia
Chciałam odwołać w przeszłość dlań tak błogą,
On spadł tak nisko! z środków wyczerpnionych1064
Pozostał jeden dla jego zbawienia,
Dać jemu poznać męki potępionych.
Dlatego otchłań zwiedziłam głęboką
Śmierci i grzechu! o czym wiecie sami,
By skłonić wodza prośbami i łzami,
Aby wprowadził jego tu wysoko.
Przedwieczny zakaz boży przez poetę
Byłby złamanym, gdyby przeszedł Letę
I chciał kosztować takich wód do syta,
Nie zapłaciwszy łzami skruchy myta1065».
Pieśń XXXI
(Dante spowiada się przed Beatrycze. Zanurza się w strumieniu i przekracza go. Beatrycze zdejmuje zasłonę.)
«Ty, który stoisz poza świętą rzeką1066»,
Tymi mówiła Beatrycze słowy,
Zwracając do mnie samo ostrze mowy,
A której cięcia tak bolą i pieką.
«Mów, czy to prawda1067? wielkie oskarżenie,
Spowiedzią twoje oczyszczaj sumienie».
Stałem zmieszany, ze zbytku wzruszenia
Głos mój, nim wyszedł, stracił siłę brzmienia.
Czekała trochę, potem tak mówiła:
«Mów, nie myśl długo, twych błędów wspomnienia
Jeszcze ci woda Lety nie zgładziła».
Strach tak potężnie głos we mnie zatłumiał1068,
Że ledwom ciche Tak wymówić umiał,
Że trzeba było patrzeć okiem umieć,
Chcąc po ust ruchu jego dźwięk zrozumieć.
Majdan1069 gwałtownie gdy naciągnie ręka,
Zarazem struna i łuk cały pęka,
Strzała mniej szybko dobiega do celu;
Takem złamany był od wrażeń wielu,
Tyle wzdychałem i płakałem tyle,
Że głos w swym przejściu spóźnił się o chwilę.
Wtem ona: «Kiedy iskrę po iskierce
Wciąż dorzucając do twych żądz niewinnych,
Miłością dobra zatliłam twe serce,
Po którym żądza nie widzi dóbr innych;
Mów, jaki łańcuch lub przekop głęboki
Na drodze dobra zatrzymał twe kroki,
Żeś musiał stracić nadzieję iść dalej?
Jakie korzyści i jakie pieszczoty
Urzekły ciebie, że wstyd cię nie pali
Ciągle uganiać tak błędne przedmioty?»
Westchnąłem gorzko, usta zmordowane,
Jąkając słowa krótkie i urwane,
Ledwo dość miały sił do odpowiedzi.
Płacząc, mówiłem: «Obecne rozkosze
Dawny mój zapał studziły po trosze,
Odkąd twarz twoja skryła się przede mną».
A ona: «Szczerym bądź w twojej spowiedzi,
Nie zmniejszysz winy, tłumacząc ją ciemno,
Gdy ją skroś widzi oko spowiednika.
Wiedz, gdy wyznanie grzechu się wymyka
Ze skruszonego żalem ust grzesznika,
Tu kamień młyński z wiekuistej rady
W obrocie swoim tępi ostrze szpady1070.
Jednak chcąc wstydu oszczędzić dla ucha
I gdybyś potem uznając rzecz marną,
Słuchać mógł syren z większym hartem ducha1071,
Słuchaj, a odsuń wszelkie łez twych ziarno.
Tam ciało moje w mogile zamknięte
Mogłoby natchnąć cele życia święte;
Nigdy natury albo sztuki dzieło
Większą rozkoszą ciebie nie natchnęło,
Jak moje piękne, gdzie żył duch mój, ciało,
A które teraz w proch się rozsypało.
Gdy przez śmierć moją arcyrozkosz taka
Znikła dla ciebie, czyż piękność czasową
Po mojej mogłeś pożądać na nowo?
Na pierwszy postrzał kłamliwych słodyczy
Tyś był powinien wzrok zatopić w niebie,
Wiedzieć, że stamtąd ja patrzę na ciebie,
Ja, duch wcielony w byt już niezwodniczy.
Nie powinieneś był zwyczajem ptaka
Spuszczać twych skrzydeł, by czekać ran nowych
Z oczu dziewczyny lub z jej ust różowych1072,
Lub od uciechy równie krótkotrwałej.
Ptak dziecię czeka na dwa, trzy wystrzały,
Lecz w oczach ptaka, co z dawna porosły
W pierze i pióra, może mieć lot wzniosły,
Daremnie łowiec nastawuje sieci.
Darmo łuk ciągnie, strzała nie doleci».
Jak gdy do winy przyznają się dzieci,
Milczą i prosto stoją przed starszemi,
Tylko ich oczy wstyd spuszcza do ziemi;
Podobnie stałem, a ona tak pocznie:
«Gdy mnie słuchając bolejesz widocznie,
Podnieś twą brodę1073, boleść, co cię tłoczy,
Poczujesz żywiej patrząc w moje oczy».
Dąb czerstwy z mniejszym upada oporem
Przed huraganem albo pod toporem,
Jak ja podniosłem brodę z jej rozkazu1074:
Gdy twarz przez brodę, całość przez część zowie,
Słów gorzkich żądło poczułem do razu.
W chwili, gdym moje podnosił źrenice,
Przestali rzucać kwiaty aniołowie,
Wzrok mój nieśmiały padł na Beatrycę
Patrzącą w gryfa postać promienistą,
W jednej osobie z naturą dwoistą.
Choć pod zasłoną stała poza rzeką,
Od siebie samej piękniejsza daleko
I tym piękniejsza, że wdziękami swemi
Drugich piękności nie ćmiła na ziemi.
Żal jął boleśnie piec mię jak pokrzywą,
Żem ją zapomniał, kochając tak żywo,