Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
class="verse">Nie podejrzewaj, powód ten, nie inny;
Wobec mojego wodza twe pochwały
Same z lic moich uśmiech wywołały».
Stacyjusz zgiął się jak trzcina pochwiana,
Chcąc mego mistrza objąć za kolana.
A mistrz: «Stój, bracie, czyn twój jest złudzeniem
Bo i ja jestem takim jak ty cieniem».
A duch powstając: «Tu poznać masz porę,
Jaką miłością ja do ciebie gorę!
Gdy mimo nasze próżności niemałe,
Chciałem uścisnąć cień jak ciało stałe».
Pieśń XXII
(Stacjusz i Wirgiliusza Ekloga 4. Krąg VI. Żarłocy, głodni, leżący pod drzewem życia. Piąte P znikło.)
Wprowadzający nas w krąg szósty góry,
Znak z mego czoła zmazawszy skrzydłami,
Już był odleciał anioł białopióry.
W sprawiedliwości zatopionych cieni,
Zwróconych do niej wszystkimi żądzami
Cały chór mówił nam: «Błogosławieni880»
I na tym słowie «łaknący» głos słodki
Zamilkł, i reszty nie domówił zwrotki.
Po schodach, czując większą lekkość ruchów,
Bez trudu szedłem śladem lekkich duchów.
Wirgili zaczął: «Miłość w głębi ducha
Zatlona cnotą, gdy na zewnątrz bucha,
W lot drugą miłość swą iskrą zapala.
Odtąd gdy do nas zszedł cień Juwenala
W przedsień piekielną i skłonność twą dla mnie,
W słowach strzelistych objawił niekłamnie,
Takie spółczucie poczułem ku tobie,
Jakiegoś nie czuł ku obcej osobie,
Że z tobą spieszno iść mi po tej skale.
Jeślim mój język rozwiązał za wiele,
Przebacz mi, odtąd jako przyjaciele
Nawzajem z sobą mówmy poufale.
Mogłali881 zgrzeszyć łakomstwem twa dusza,
Którą zmysł piękna zachwyca i wzrusza
Tak ukształcony przez ciebie?» Te słowa
Wzbudziły lekki uśmiech Stacyjusza.
Wtem odpowiedział: «Szczerość mię nie drażni,
Widzę w niej drogi znak twojej przyjaźni.
Zaiste, pozór rzeczy mylny bywa,
Bo nam zakryta przyczyna prawdziwa:
Zaiste, mniemasz, co zdradza twa mowa,
Żem był do ziemi łakomstwem przykuty,
Może z powodu miejsca mej pokuty?
Jam się łakomstwem brzydził za żywota882,
Czasu tysiąca księżyców za mało,
By zmyć pokutą jego plamę całą.
I gdyby żądz mi nie hamował z góry
Wiersz twój gromiący brud ludzkiej natury:
»Czegóż nie zbroi chciwość głodna złota883?«
Musiałbym toczyć głazy wpół schylony884,
Z potępieńcami biegając w przegony.
Wtenczas postrzegłem, że rozrzutnym szałem
Często zanadto dłoń mą otwierałem885:
I żalem, skruchą, w modlitwach przyczynnych,
Grzech ten zgładziłem jak i wiele innych.
Ileż głów łysych z grobów się podniesie
W straszny dzień Sądu tych, co zapomnieli,
Że grzech ten skruchą z swej by duszy zdjęli,
Bądź w ciągu życia, bądź przy jego kresie.
Wiedz, te dwa grzechy, których względna sprzeczność
Łączy je z sobą przez ich ostateczność,
Tu jad swój tracą już na całą wieczność.
Więc jeśli w jednym kręgu z łakomcami,
Duch się mój czyścił pokutą i łzami,
To się trafiło przez grzech mój przeciwny».
A sielskich wierszy rzekł śpiewak886 przedziwny:
«Gdyś bratnich wojen piał śpiew uroczysty,
A w nim Jokasty żal, smutek dwoisty887,
Z dźwięków, jakimi przez twe usta brzmiała
Poważna Klio, ani mogłem wnosić,
Że ci wśród wiernych Wiara miejsce dała,
Bez której dobrze czynić to nie dosyć.
Gdy prawdę mówisz, powiedz, światłość jaka
Tak rozproszyła twe dawne ciemności,
Że swoją łódkę z morskich nawałności
Rad skierowałeś do łodzi rybaka888?»
A on: — «Tyś pierwszy we mnie zapał wzniecił
Chodzić w twe ślady drogą ścieżek nowych
I pić ze źródeł jak ty parnasowych;
Pierwszyś w miłości bożej mię oświecił.
Ty jak ów byłeś, co latarkę w nocy889
Niesie za sobą, sam żadnej pomocy
Nie ma z jej światła, lecz za nim idącym
Oświeca drogę blaskiem migającym.
Odkąd wyrzekłeś: »Świat się nasz odmładza,
Z nieba wiek złoty, nowe ludzi plemię
Z sprawiedliwością zstępują na ziemię«.
Przez ciebie, gdy mnie duch twój wieszczy krzepi,
Byłem poetą i chrześcijaninem.
Lecz mój rysunek gdybyś widział lepiej,
Pędzel ten zarys farbą naprowadza.
Już ziarno wiary słowami i czynem,
Po całej ziemi, aż po świata krańce
Sieli wiecznego królestwa posłańce.
Jak w twojej wieszczbie, widząc, że duch wieje,
W tym, co kazali nowi kaznodzieje,
Stałem się pilnym ich słowa słuchaczem;
Przed ich świętością padłem na kolana.
A gdy je ścinał miecz Domicyjana890,
Łzy moje z krwią ich mieszałem i płaczem.
Niosłem im pomoc, życie ich niewinne
Kazało zbrzydzić wszystkie sekty inne.
Wprzód nim pieśń moja wojujące Greki
Zaprowadziła nad tebańskie rzeki891,
Chrzest już przyjąłem, lecz dla głupiej trwogi
Długo pozornie czciłem fałszu bogi.
Za tę oziębłość z górą cztery wieki
Biegałem ciągle, nie zażywszy wczasu,
Po kręgu czwartym: ty, coś zdjął zasłonę
Ćmiącą mym oczom dobro nieskończone;
Ponieważ mamy jeszcze dosyć czasu,
Jeśli wiesz, powiedz, cień Terencyjusza892,
Plauta, Warrona, gdzie, czy potępieni?
Po jakim kręgu ich błąka się dusza?»
— «Oni, ja, Persy, wiele innych cieni,
Mieszkamy razem» rzekł wódz «z ślepym Grekiem893,
Którego Muzy karmiły swym mlekiem
Dłużej od wszystkich; jest krąg w piekle wielki,
Tam często gwarzym, wlekąc czas w tęsknotach,
O pięknej górze, o jej chłodnych grotach,
W których mieszkają nasze karmicielki894.
Symonidesa cień, Anakreona
I wielu Greków mieszka w kręgu owym,
Którzy zdobili skroń liściem laurowym.
Tam są wsławione twej Muzy pieśniami
Smutna Izmena, mężna Antygona,
Deidamia ze swymi siostrami895».
Zamilkli oba, Stacyjusz, Wirgili,
Przebiegłszy schody w krąg oczy zwrócili:
Cztery dnia sługi odeszły, a piąta
Stojąc przy wozie służebna się krząta896,
Kierując dyszla wierzch zapłomieniony.
A wódz mój mówił: «Ja myślę, że teraz
Prawej od brzegu trzymajmy się strony,
Obchodząc górę, tak szliśmy już nieraz».
Zwyczaj ten był więc naszym drogoskazem
I szliśmy dalej z mniejszym utrudzeniem,
Śmielsi drugiego ducha przyzwoleniem.
Z tyłu ja, cienie po przedzie szły razem,
A z ich rozmowy czerpałem naukę,
Poznając głębiej poezyi sztukę.
Rozmowę słodką przerwał widok drzewa897,
Którego owoc wonny i uroczy
Na środku drogi nęcił nasze oczy.
Jak jodła wierzchem, co w niebo powiewa,
Stopniowo zwęża gałęzi koronę;
Drzewo to rosło od ziemi zwężone,
Aby nikt, myślę, nie czepiał się po niem.
Jak strumień z góry wytryska nad błoniem,
Z głazu, co nasze zamykał nam iście,
Tryskała wilgoć i dżdżyła na liście.
Dwaj się poeci ku drzewu zbliżyli,
Wtem głos ze środka liści zaświergoce:
«Nie wam pożywać te piękne owoce!»
Znów głos w te słowa zaszumiał po chwili:
«Maryja więcej troszczyła się o to898,
Jak przyjąć gości sproszonych na gody,
Niż o swe usta łaknące, któremi
Modli się w niebie za grzesznych na ziemi.
Dawne Rzymianki słynące prostotą
Lubiły napój ze zdrojowej wody899,
Daniel stołem królewskim pomiata900,
I jako mędrzec zasłynął skroś świata.
Pierwszy wiek świata był piękny jak złoto,
Żołądź najmilszym pokarmem o głodzie,
Pragnący znalazł nektar w czystej wodzie.
Miód i szarańcza karmiły Chrzciciela
W puszczy901 bezludnej; stąd jego tak zgodnie
Wielkim i sławnym zwał lud Izraela,
Co z Ewangelii poznałeś dowodnie902».
Pieśń XXIII
(Cienie. Foreze Donati mówi o rozpuście niewiast florenckich.)
Gdy między gęste i zielone liście
Wciskałem oczy, podobny chłopcowi
Co z próżnowania w lesie ptaszki łowi,
Wódz mój jak ojciec zbliżył się i mówi:
«Idź, synu, daru chwili źle nadużyć,
Tu trzeba czasu użyteczniej użyć903».
Zważywszy radę mądrą rzeczywiście,
Ku mędrcom krok mój zwróciłem i oczy,
Idąc ich śladem lekki i ochoczy.
Oto słyszałem i płacz, i śpiewanie:
Psalm «Usta moje otwórz mi, o Panie904!»
Pobudzał we mnie radość i cierpienie.
«Co za głos» rzekłem: «Brzmi w żałosnym echu?»
A mistrz: «Być może, nowe idą cienie,
Tu rozwiązywać węzeł swego grzechu».
Zamyślonego obyczaj pielgrzyma,
Gdy nieznajomych spotyka podróżnych,
Zwraca się do nich, lecz się nie zatrzyma;
Tak orszak cieniów niemych i pobożnych,
Szybkim za nami postępując krokiem,
Szedł, a przechodząc rzucał na nas okiem.
A cienie były straszliwej chudości,
Źrenica ciemna, w twarz głęboko wpadła,
Pod skórą widne zarysy ich kości.
Nie sądzę, aby na swojej osobie
Miał więcej suchą Erizychton skórę905,
Gdy wewnątrz głodu upaleniem gore.
Oto był takim, pomyśliłem w sobie,
Lud, gdy wychodził przez zgliszcza i dymy,
Tracąc zburzonej gród Jerozolimy906,
Gdzie matka z głodu własne dziecko zjadła.
Oczy ich były jak wklęsłe pierścienie,
Z których wyjęto błyszczące kamienie.
Kto w twarzach ludzkich przywykł czytać OMO907
Złożyłby z lic ich głoskę M widomą.
Któż by uwierzył, jeśliby sam wprzódy
Nie wiedział skutku owoców i wody
Drażniących żądze cierpieniem tak żywym?
Nie mogąc znaleźć sam przyczyny na to,
Na twarze kryte łuską trędowatą,
Na taką chudość patrzałem z podziwem.
Cień jeden oczy z jam czaszki wywrócił
I spojrzał na mnie; potem z ust wyrzucił
Te słowa: «Jakąż łaską Bóg mię darzy!»
Nie mógłbym nigdy jego poznać z twarzy,
Wyschły jak trzaska, poznałem po głosie;
Iskra przeze mnie przebiegła, zdało się,
I przy jej świetle zdołałem wydostać
Z dna mej pamięci Forezego postać908.
— «Nie zważaj» błagał «na ten trąd tak suchy.
Na brak wyraźny ciała w mej osobie,
Lecz nie odmawiaj, mów, kto jest przy tobie?
Jakie dwa ciebie prowadzą tu duchy?»
— «Kiedy nad tobą umarłym płakałem,
Nie mniej bolesne łzy» odpowiedziałem
«Leję nad twoim tak zmienionym ciałem.
Powiedz, dla Boga, co się z tobą stało,
Co tak cię nagle z ciała rozebrało?
Póki z podziwu myśli nie wyzwolę,
Milczę; źle mówi, kto ma inną wolę».
A duch: «Tajemna siła z wiecznej rady909
Schodzi w tę wodę i w rdzeń tego drzewa,
Które za nami oto stoi z dala;
Przez nią ja jestem tak chudy i blady.
Ten lud szkieletów, który płacząc, śpiewa,
Będąc bez miary posłusznym swej gębie,
Tu się uświęca przez głód i pragnienie.
Woń, co z owoców i wody wynika,
Rozwiana wiatrem wzdłuż tego trawnika,