Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
dopełniając czyn poczętej skruchy:
W czyśćcu ich bodaj największe katusze.
Jak w ziemskich rzeczach zatopione oko,
Spojrzeć ku niebu nie mogło wysoko,
Chce sprawiedliwość, abyśmy naszemi
Oczyma lgnęli jak krety do ziemi.
Jak w nas łakomstwo miłość dobra studzi,
W zawiązku morząc współczucie dla ludzi,
Grzech ten gładzimy w sprawiedliwej męce.
Więźnie, związani za nogi i ręce,
Nim się gniew boży przebłaga widomie,
Póty tu będziem leżeć nieruchomie».
Ukląkłem, jeszcze nim mówić zacząłem,
Duch poczuł uchem znak uszanowania:
«Co ciebie» mówił «tak do ziemi skłania?»
A ja: — «Sumienie moje słusznie radzi
Przed majestatem twym uderzyć czołem».
«Wstań, bracie!» mówił «wyprostuj kolana,
Ja, ty i drudzy z społecznej czeladzi,
Wszyscyśmy słudzy jedynego Pana.
Jeśli pojąłeś z Ewangelii świętej,
Tekst: Neque nubent w tych słowach zamknięty,
On ci zrozumieć moją myśl posłuży834.
A teraz odejdź, nie chcę, byś stał dłużej;
Obecność twoja przerywa łzy ducha,
W których dojrzewa, jak mówiłeś, skrucha.
Jest tam Aglaja, domu mego chwała835,
Dobra z natury, jeśli ją do winy
Nie wciągnie przykład zły naszej rodziny,
Ona mi jedna krewna pozostała».
Pieśń XX
(Hugo Kapet. O godności papieża.)
Naprzeciw lepszej woli nie bez szkody
Wola bój toczy; przeto dając ucha,
Kosztem mej chęci, zgodnie z chęcią ducha,
Wpół suchą gąbkę wydobyłem z wody836.
I szliśmy z wodzem miejscem w skale wolnym837,
Jak gzymsowaniem wąskim i okolnym;
Bo duchy łzami, co z ich ócz spadały,
Miękcząc zło, które owładło świat cały838,
Na dłuż zajęły brzeg drugi tej skały.
Bądź, starożytna wilczyco, przeklęta839,
Chciwsza w twym głodzie nad wszystkie zwierzęta.
O niebo! które swym ruchem, jak zda się,
Wszystko, co ziemskie, odmieniasz nam w czasie.
Mów, pożądany, o, kiedyż się zjawi,
Co tę wilczycę spłoszy lub zadławi?
A szliśmy wolnym i mierzonym krokiem,
Na cienie bacznym poglądałem okiem,
Bolejąc nad ich płaczem i żalami.
«Słodka Maryjo!» głos jęknął przed nami840,
Jakby rodzącej niewiasty jękami.
Głos dalej mówił: «Ty byłaś ubogą,
Ile ze żłobu ludzie sądzić mogą,
W którym złożyłaś twój ciężar tak święty!»
Głos potem dodał: «Fabrycjusz nad złoto
Przeniósł ubóstwo ożenione z cnotą841».
W tych słowach czułem urok niepojęty.
Więc krok mój naprzód pomknęła chęć nowa,
By poznać ducha, co mówił te słowa.
Duch się unosił jeszcze nad szczodrotą
Biskupa z Miry, co ubogie panny
Wspierał, by wiodły żywot nienaganny842.
«Duchu, co mówisz tak dobrze!» do niego
Rzekłem, «kim byłeś, powiedz, i dlaczego
Tu jesteś jeden, co w pamięć bogaty,
Tak zasłużone odnawiasz pochwały?
Nie będą słowa twoje bez zapłaty,
Jeśli powrócę kończyć krótkie życie,
Które do kresu swojego tak leci!»
— «Odpowiem tobie», duch mówił w zachwycie;
«Nie dla pomocy, darmo jej życzycie843,
Lecz że tak rzadka łaska w tobie świeci
Przed śmiercią jeszcze, gdy w ciele twa dusza.
Byłem ja ziarnem drzewa, które cały
Świat chrześcijański swym cieniem zagłusza,
Że rzadko owoc tam znajdziesz wystały844.
Gdyby poczuli swą moc Flandryjczycy,
Piorun ich zemsty ujrzałbym niedługo.
Co oby zdarzył Ten, co wszystkich sądzi!
Nazwisko moje było Kapet Hugo845,
Zrodzeni ze mnie Filipy, Ludwicy,
Ród mój bez przerwy ziemią Franków rządzi.
Syn ubogiego w Paryżu rzeźnika,
Gdy dawnych króli szczep usychał stary,
Prócz latorośli jedynej, Ludwika,
Który na pośmiech chodził w sukni szarej,
Odważnie rządu pochwyciłem wodze.
Tłum mnie przyjaciół wiódł po nowej drodze
I syna na tron wprowadziłem wdowi,
Z krwi jego wyszli pomazańce nowi.
Póki prowanckie846 wiano w moim domu,
Z krwi mej nie zdjęło przyrodnego sromu,
Zła, znacząc mało, nie robił nikomu.
Potem gdy w moc swej potęgi uwierzył,
Kłamstwem i gwałtem na przemian grabieżył;
W chwili, gdy skruchą sumienie swe koił,
Ziemie Normandów, Gaskonów przyswoił.
Karol wszedł do Włoch847, a w żalu i skrusze
Ściął Konradyna848 i Tomasza duszę849
Posłał do nieba w pokucie i skrusze.
Przyjdzie czas wkrótce, co na włoskie pola
Od Franków wpędzi drugiego Karola850.
Pozna go lepiej włoska ziemia wasza:
Bez broni, tylko sam włócznią Judasza
Zręcznie szermując przy waszej niezgodzie,
Pierś Florencyji na wylot przebodzie.
Ale tam zamiast cudzych ziem zaboru,
Na grzech zarobi i stratę honoru,
Grzech, co mu zgoła ciężaru nie zmniejszy,
Że na sumieniu wyda się mu lżejszy.
Trzeci, co wyszedł jak więzień z okrętu851,
Widzę, jak córkę przedaje bez wstrętu,
Jako kupczący korsarz niewolnice.
Łakomstwo! gdzież są twej chuci granice?
Jeśliś do tyla w mojej krwi zawrzało,
Że targ śmie robić o swe własne ciało.
Lecz gdyby przyszłe, przeszłe i dzisiejsze
Zło w twoich oczach wydało się mniejsze,
Widzę w Anagni, jak w bojowym szyku
Franków sztandary wieją lilijami,
Więźnia Chrystusa w jego namiestniku852.
Lud po raz drugi z niego szatę zdziera,
Biczuje groźbą i na nowo poi
Octem i żółcią; widzę, jak umiera
Pomiędzy dwoma żywymi łotrami.
Widzę nowego Piłata z Zachodu,
Co krwią duchowną nie nasyca głodu
I bez wyroku kościoła stolicy
Jej bojowników obnaża z kapicy853.
O Panie! kiedyż doczekam się twojej
Zemsty, co skryta w chmurze tajemnicy,
Gniew twój łagodzi i osładza w niebie?
Com o jedynej rzekł oblubienicy
Świętego Ducha, co skłoniła ciebie
Zasięgnąć moich objaśnień i rady,
Póki dzień świeci, modlimy się do Niej854;
Lecz gdy noc zmrokiem tę górę osłoni,
Rozpamiętujem przeciwne przykłady:
Pigmaliona żarłoczność do złota855,
Ile zła przez nią zbroił ten niecnota.
Nędzę Midasa, głupią chciwość jego,
Achana kradzież łupów przy Jerycho856,
Który do dzisiaj swoją duszą lichą
Zda się czuć żądło gniewu Jozuego.
Rozpamiętujem los Helijodora857,
Jak był końskimi zdeptany kopyty,
Ananijasza858 i Polimnestora».
Wtem zagrzmiał okrzyk aż pod niebo wzbity:
«Krassusie! skarbów łakomych niesyty,
Gdy ci Partowie złoto w usta leli,
Mów, jaki złota smak był w twej gardzieli?»
«Czasem ten głośno, drugi ciszej gada,
Podług zapału, w jaki, mówiąc, wpada.
W dzień nie ja jeden859, naszem gronem całem
Rozpamiętujem o cnotach z zapałem,
Lecz tu głos drugich nie wpadł ci do ucha».
Ledwośmy tego pożegnali ducha,
Skwapliwe naprzód pomykając kroki,
Góra aż do dna zadrżała opoki860;
Poczułem w sobie mimowolne drżenie,
Jako idący człowiek na stracenie.
Zaiste Delos nie drżał tak wstrząśniony861,
Gdy został gniazdem położnym Latony862,
Nim porodziła dwoje oczu nieba
W jednym połogu, Dyjanę i Feba,
Potem ze wszystkich stron potężnym krzykiem,
Śpiew: Gloria Deo in excelsis szumiał,
O ilem słowa w tym krzyku zrozumiał,
Najbliżej odeń stojąc na mą trwogę:
«Nie bój się» mówił mistrz do mnie zwrócony:
«Póki ja jestem twoim przewodnikiem.»
Tam nieruchomi, jak ci pastuszkowie,
Którym nucili śpiew ten aniołowie863,
Staliśmy póty, aż chwiejące skałą
Trzęsienie ziemi z tym śpiewem ustało.
I szliśmy dalej w naszą świętą drogę,
Patrząc na cienie leżące na skale,
Co znów szerzyły swe powszednie żale.
Nigdy, o jeśli pamięć mię nie myli,
Nieświadom rzeczy, nie drżałem tak cały,
Aby ją poznać, zbadać, jak w tej chwili.
W nagłym pochodzie pytać go nie śmiałem,
A sam w treść rzeczy spojrzeć nie umiałem
Tak zamyślony szedłem i nieśmiały.
Pieśń XXI
(Krąg V. Dlaczego góra się zatrzęsła. Stacjusz.)
Pragnienie, co się nigdy nie ugasza,
Chyba tą wodą, o którą stroskana
Samarytanka błagała u Pana864,
Bodło mię; ledwo krok sunąłem nogą.
Politowaniem wzruszał obraz żywy
Za grzechy nasze zemsty sprawiedliwej.
I oto, pióro co pisze Łukasza865,
Jak niespodzianie dwom idącym drogą
Jawił się Chrystus z grobu zmartwychwstały,
Cień się pokazał i szedł poza nami.
Patrząc na stopy leżących wzdłuż skały866;
Niepostrzeżony, nim tymi słowami
Przemówił: «Bracia moi, pokój z wami!»
Nagleśmy oczy za się obrócili,
Gestem go wzajem pozdrowił Wirgili,
I mówił: «Witaj pozdrowieniem twojem,
Obyś w królestwo prawdy wszedł z pokojem,
Co mnie na wieczne wygnanie skazało867».
«Jak to?» duch mówił, «Cóż wasz pośpiech znaczy,
Gdy was tam wyżej Bóg przyjąć nie raczy.
Kto was prowadził tak wysoką skałą?»
A mój mistrz: «Znaków gdy ujrzysz niemało,
Jakimi Anioł znaczył go na czole868,
Przyznasz mu prawo być w wybranych kole,
Że przed nim niebios rozemknie się brama.
Lecz gdy mu życia nić niedoprzędzioną
Prządka nie zwiła jeszcze na wrzeciono,
Więc jego dusza, wspólna siostra nasza,
Wejść by nie mogła tak wysoko sama,
Bo jej piór lot nasz jeszcze nie podnasza.
Przeto wyszedłem z piekielnej otchłani,
Za wyższą wolą wskazywać mu drogę.
I wskażę, ile znam i znać ją mogę869.
Lecz, proszę, powiedz, dlaczego w tej chwili
Trzęsła się góra i dlaczego na niej,
Z wierzchu do stóp jej, które płucze morze,
Krzyknęły duchy w jednym wielkim chorze».
To mówiąc, spotkał jak w igle Wirgili
Ucho mej żądzy; czułem, jak koleją
Głód mi pragnienia łagodził nadzieją.
Duch rzekł: «Ta góra od świata początku
Rządzi się prawem wiecznego porządku,
Wolna od wszelkich zaburzeń natury870.
Hałasu tego powód był jedyny,
Że duszę niebo przyjęło z tej góry.
Tu nie ma żadnej przygodnej przyczyny.
Deszczowe, śnieżne i gradowe chmury,
Szrony, co rosę na powietrzu mrożą,
Za trzystopniowym progiem się nie tworzą.
Tu chmur nie widzim, błyskawic i tęczy,
Co zmienia u was barwę swych obręczy,
Tu suchy wyziew za próg nie przenika
Zajęty stopą bożego klucznika.
Być może, niżej zrąb tej góry świętej
Mniej więcej wstrząsa przyczyna podziemna;
Czemu jej wyżyn wiatr w ziemi zamknięty871
Nie zachwiał nigdy, to zagadka ciemna.