Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
cię witać lubo!
Zaszczycie sztuki pod nowym nazwaniem,
Co zwą w Paryżu: illuminowaniem».
—«Bracie» rzekł: «teraz Franczesko z Bolony690
Kość, papier barwi w świetniejsze kolory.
On wieńcem chwały promienieje wszystek,
Z której mi został ledwo mały listek.
W życiu do pochwał nie byłbym tak skory,
Bom chciał prześcignąć drugich pędzla prace;
Tej dumy cło tu pogrobowe płacę.
Byłaby jeszcze nie tu moja droga,
Gdybym się w końcu nie zwrócił do Boga.
O jakżeś marna, ludzkiej władzy chwało!
Roślino wiotka, z krasą krótkotrwałą,
Szybko zieloność z jej wierzchołka znika,
Gdy barbarzyństwa czasów nie dotyka.
Pierwszy z malarzy Cimabue, oto,
Blask jego sławy przygasza Giotto691.
Tak Gwido wydarł drugiemu Gwidowi
Palmę nadania prawa językowi692:
A może gdzieś już narodził się trzeci,
Co spędzi obu i w gniazdo ich wleci.
Bo rozgłos świata, to poświst wichrowy,
Który przychodzi z strony tej i owej,
Wiejąc imieniem raz tym, znowu innym.
O czybyś większą przyodział się chwałą,
Kładąc w grób wiekiem potyrane ciało,
Czy mrąc na ustach z szczebiotem dziecinnym?
Mów, będziesz więcej mieć imię błyszczące,
Nim lat przeżyjesz jakie trzy tysiące?
Wiek ten z wiecznością porównany zda się
Krótszym niż jedno okamgnienie w czasie,
Do księżycowej porównane jazdy,
Na niebie bodaj najleniwszej gwiazdy693.
Ten, co krok ciężki sunie przez kamienie,
Wśród Włoch miał głośne imię bohatera694.
Dziś o nim ledwo kto wspomni w Sijenie.
Będąc jej władcą, syt świetnych wawrzynów,
Pod Montaperto pobił florentynów,
O których wtenczas tak dumną stolicę
Dzisiaj targ robią jak o nierządnicę.
O! wasza chwała to trawa zielona,
To, co jej barwę daje i odbiera,
Pod słońcem wzrosła, w słońcu upalona».
Ja na to: «Pełne prawdy twoje słowa
Szczepią w mym sercu niemałą pokorę,
Wielką mą pychę ty uniżasz w porę:
Kto on, o którym nadmienia twa mowa?»
— «To Prowencano! zwykły pychą błądzić,
Jak samodzierżca chciał Sijeną695 rządzić:
I odkąd jemu śmierć zamknęła oczy,
Bez odpoczynku jak kroczył, tak kroczy.
Taką monetą tu swe długi płaci
Ten, co za wiele śmiał wznieść się nad braci».
A ja: «Jeżeli dochodzące duchy
Kresu dni swoich bez żalu i skruchy
Stoją na dole, iść wyżej nie mogą,
(Chyba zbawienne modły im pomogą,)
Aż nim czas równy ich życiu upłynie,
Skądże mu wolno iść po tej wyżynie?»
«Za dni swej chwały» cień rzekł «on w Sijenie
Sam z dobrej woli na rynku przyklękał,
Żebrząc jałmużny, wstydu się nie lękał696,
Aby wykupić więźnia przyjaciela,
Którego Karol więził od lat wiela,
I czuł w swych żyłach wszystkich pulsów drżenie!
Dość mówić o tym; ciemne są me słowa,
Lecz wkrótce myśl, co pod nimi się chowa,
Postępkiem ziomków twoich oświecony,
Ujrzysz wyraźnie spod tych słów zasłony.
Czyn ten wycofał z woli niebios Pana
Z krańców czyśćcowych duszę Prowencana».
Pieśń XII
(Ku kołu II. Obrazy u wyjścia. Anioł zdejmuje z czoła poety pierwsze P.)
Jak pług ciągnące woły równym ruchem,
Nim słodki mistrz mię nie ostrzegł słowami,
Krok w krok stąpałem z tym przygiętym duchem697.
Lecz kiedy rzekł mi: «Rzuć go a idź dalej,
Bo tu jest dobrze żaglem i wiosłami
Gnać, ile można, swą łódkę po fali».
Wyprostowałem całe moje ciało,
Jako chcącemu iść prędzej przystało,
Choć myśli miałem przygięte w tej chwili698:
I szliśmy szybko, ja i mistrz Wirgili,
Dowodząc oba, jak lekcyśmy byli699!
W końcu rzekł do mnie: «Spuść na dół twe oczy,
A lżej ci będzie wędrować tą drogą700,
Widząc grunt, jakim twoja stopa kroczy».
Jak nad sklepioną kościołów podłogą
Dla przedłużenia umarłych pamięci
Płaskorzeźbami wyrażają groby
Zeszłych ze świata popiersia osoby;
Obraz ich w sercach pobożnych żal budzi,
Rozpamiętując pamięć zmarłych ludzi,
Często nam w oczach, aż łza się zakręci:
Tak droga między otchłanią i górą
Wzrok mój nęciła niejedną figurą,
A każda z stokroć większym życiem kuta
I podobieństwem podług sztuki dłuta.
Widziałem tego, co piękniej stworzony
Od wszystkich stworzeń, które z nim na głowę
Spadały z nieba jak skry piorunowe701.
Tam Bryjareusz leżał z drugiej strony702,
W pierś Jowiszowym grotem ugodzony;
Przytłaczał ziemię swoim skrzepłym ciałem.
Wokoło ojca stoją Mars, Pallada,
W ich ręku jeszcze broń tryumfu świeci,
Patrzą, jak olbrzym na proch się rozpada.
U stóp Babelu Nemroda widziałem703,
Stał, poglądając jako obłąkany
Na tłum narodów w Sennarze zebrany.
Niobe! wzrok mi zabiegł łzą gorącą,
Pośród tej drogi widząc cię płaczącą
Między siedmiorgiem twych umarłych dzieci704.
Saulu! tam własny miecz w twe piersi wbity,
Jak na Gilboe; odtąd gór tych szczyty
Schną niezwilżane ni rosą, ni deszczem705.
Arachne! jak tam tyś wyschła i zwiędła!
Widziałem ciebie zmienioną w pająka706,
Smutny po niciach twych się krosien błąka,
Któreś, niestety, na swą zgubę sprzędła.
Twój, Raboamie, strach mię wstrząsał dreszczem,
Gdy tam uciekasz jak zbieg w twym rydwanie,
Nim cię lud własny skazał na wygnanie.707
Rznięta marmuru wyrażała szyba,
Jako Alkmeon własną matkę zmusza
Przypłacić drogo zgon Amfiarausza708;
Jako synowie wściekli Sanheriba709
W świątyni głowę ojcowi ucięli
I samotnego trupa odbieżeli710;
Jak Asyryjczyk, gdzie go popłoch niesie,
Pierzchał po zgonie twym, Holofernesie!
I Cyrus dłutem był rznięty w marmurze,
Od Massagetów zabity królowej;711
Ta zda się mówi do odciętej głowy:
«Tyś krwi łaknęła, we krwi cię zanurzę».
Widziałem Troję w gruzach i w popiele:
O Ilijonie dumny! jak niewiele
Miejscaś tam zajął w płaskorzeźby ramach,
W dymie twych gmachów i w skruszonych bramach.
Arcymistrz pędzla i dłuta do razu
Snadź712 tam malował i dłutował z głazu
Wszystkie postaci tak pełne wyrazu.
Żywi jak żywi, zmarli jak umarli,
Wszyscy się zdali, gdy ich depcąc nogą
Z schylonym czołem szedłem ową drogą.
Wy, coście w pysze swe głowy zadarli,
Synowie Ewy! nie zniżajcie czoła,
Idąc, niech duma, co was tak unasza,
Ujrzy na końcu, jak zła droga wasza!
Już wkoło góry uszliśmy niemało,
I słońce wyżej ponad nami stało,
Czego zajęty wzrok nie dostrzegł zgoła:
Kiedy idący ciągle wprzód tą skałą
Rzekł: «Podnieś głowę, a idź sporszym krokiem,
Patrz, oto ku nam idzie anioł gończy,
Szósta dnia sługa już swą służbę kończy713.
Uczcij go całą osobą i wzrokiem,
Niech go z pokorą dusza twoja wita,
Myśl, że dzień taki więcej nie zaświta».
Nie ciemną dla mnie zdała się ta mowa,
Korzystaj z czasu, chciał rzec przez te słowa.
Biało odziana szła piękna istota,
Twarz jej jak gwiazda poranna migota.
Anioł otworzył ramiona, a potem
Wpół otworzonem powiał skrzydłem złotem,
Mówiąc: «Tu chodźcie, oto bliskie schody,
Tu oczyszczeni idą jak na gody».
Jak odpowiedzieć niewielu jest w stanie
Na tak urocze i święte wezwanie!
Przecz ludzie wzlatać tam wyżej stworzeni,
Spadają lada wiatrem potrąceni?
Anioł wprowadził nas w skały wydroże,
Przy wejściu skrzydłem uderzył mię w czoło;
I przyrzekł podróż lekką i wesołą.
Jak na tę górę stopa łatwiej wschodzi,
Gdzie święty kościół i krzyż, godło boże,
Nad florenckimi panują murami714;
Bo ściana góry porznięta schodami,
W czasach szczęśliwszych, gdy obyczaj stary
Szanował wagi, rachunki i miary,
Tak się przez schody pochyłość łagodzi
Stoczona z kręgu drugiego opoki,
Choć ją z obu stron ściska głaz wysoki.
Gdyśmy wchodzili w skał ciasne wąwozy,
Z uroczych głosów zabrzmiał śpiew w mym uchu:
Błogosławieni są ubodzy w duchu715.
O jak te ścieżki różne od piekielnych!
Gdy tu wchodzimy wśród pieśni weselnych,
Tam pośród jęków i okrzyków zgrozy.
Ledwo wstąpiłem na te schody święte,
Zda się, że ciało było ze mnie zdjęte,
Stokroć lżej po nich szedłem niż płaszczyzną.
— «Mistrzu, mów, jaki tu ciężar spadł ze mnie,
Że mi tak lekko stąpać i przyjemnie?»
On odpowiedział: «Gdy skrzydło anioła
Wszystkie P w końcu zetrze z twego czoła716,
W ślad dobrej woli stopy się poślizną,
Nie czując trudu, jaki teraz znoszą,
Im wyżej, z większą wstępując rozkoszą».
Na wzór rzecz jakąś na głowie niosących,
Którą, nie mogąc domyśleć się sami,
Podejrzewają z gestów przechodzących;
Domysł co prędzej chcąc sprawdzić rękami,
Póty szukają, aż nim rąk ich czynność
Wypełni wiernie ich oczu powinność;
Zaraz do czoła sięgnąłem palcami717,
I gdy znalazłem mniej jedną literą,
Jakimi anioł me czoło naznaczył,
Ten, co gest nowy zauważać raczył,
Wódz mój radością uśmiechnął się szczerą.
Pieśń XIII
(Koło718 II. Zazdrośni. Sapia.)
Na wierzchu schodów byliśmy, gdzie skała
Drugim wypustem górę zamykała,
Kędy wstępując czyszczą się grzesznicy.
Tam jako pierwszy jest krąg wkoło góry,
Wzwyż podniesiony, bez żadnej różnicy,
Tylko łuk jego prędzej się zagina719.
Tam płaskorzeźbą rzezane figury
Nie nęcą oczu, a oczu uwaga:
Brzeg równy, droga jednostajnie naga,
A barwa skał jej ołowianosina.
Wódz mówił: «Jeśli będziem czekać kogo720,
Aby zapytać, jaką tu iść drogą,
Czas nazbyt długą zmitrężymy zwłoką».
Na koniec w słońce zatopił swe oko,
Środek swych ruchów wsparł na prawej nodze
I cały lewą obrócił się stroną.
«O słodkie światło721! pod którym ja wchodzę
Na nową drogę z ufnością natchnioną,
Prowadź nas» mówił «tym kręgiem, jak trzeba.
Ty świat ogrzewasz i świecisz nam z nieba,
Jeśli przyczyna jaka nie zawadzi,
O! niech twój promień zawsze nas prowadzi».
Przestrzeń, co milą zwą na tym padole,
Przeszliśmy szybko zbrojni w czynną wolę.
I oto czułem, jak ku nam bieżeli,
Bo nie widziałem, duchy czy anieli?
Mówiąc, wzywając uprzejmie, by społem
Ucztować z nimi za miłości stołem722.
Głos pierwszy lecąc szeleścił słowami:
Vinum non habent723 i przeszedł za nami,
Wtórząc te słowa jak dźwięk echa długi.