Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
z swoim widziadłem.
Nie mniej Achilles drżał, gdy przebudzone
Oczy obracał w tę i ową stronę,
Kiedy śpiącego skradłszy od Chirona,
Na Scyros matki zaniosły ramiona,
Gdzie jego bystre wyśledziły Greki663:
Jak ja zbudzony tam drżałem i zbladłem,
Gdy sen w popłochu pierzchnął z mej powieki.
Mój wódz ode mnie stał tam niedaleki.
Słońce już weszło od dwóch godzin może,
Zwrócony twarzą patrzałem na morze.
Mistrz mówił: «Hamuj próżne niepokoje,
Jużeśmy przyszli w bezpieczną ostoję664.
Tu zbierz, wytężaj wszystkie siły twoje.
Patrz, oto czyściec! wał, co go zamyka,
W skale otwiera drzwi dla podróżnika.
W chwili, gdy przedświt brzask dzienny spotyka,
Gdy w śnie na kwiatach twa dusza marzyła,
Przyszła niewiasta do mnie i mówiła:
»Jestem Łucyja665, pozwól mi wziąć jego,
Ulżę mu drogi, zaniosę sennego«.
Sordello został wśród duchów gromady,
Ona szła wyżej, ja za nią w jej ślady.
Gdy dzień zaświtał, oto pod tym głazem
Złożyła ciebie niebieska istota,
Piękne jej oczy wskazały te wrota,
Ona i sen twój zniknęły zarazem».
Jak człowiek walką znużony wątpienia,
Gdy widzi prawdę, strach w pokój zamienia,
Tak się zmieniłem; gdym ochłonął z trwogi,
Wódz mię prowadził na wyższe skał progi.
Mój czytelniku, zwróć uwagę wcześniej,
Niech cię nie dziwi, że treść mojej pieśni
Podnosząc, do niej dostrajam jej nutę.
Podszedłszy bliżej, ciekawością ginę,
Zrazu widziałem jak w murze szczelinę,
Był to wprost otwór, drzwi w skale wykute666:
Gdy mi wyraźniej odnosił wzrok wierny
Bliższe przedmioty, widziałem trzy stopnie,
Nad nimi siedział milczący odźwierny.
Patrzeć mu w oczy nie miałem odwagi,
A w jego ręku połyskał miecz nagi667,
Odbitym blaskiem wzrok raził okropnie.
Niemy odźwierny przemówił nareszcie:
«Stąd gdzie stoicie, mówcie, kto jesteście?»
A mistrz: «Niewiasta, niebieska istota,
Nam powiedziała: idźcie, oto wrota!»
Odźwierny mówił łagodnymi słowy:
«Oby krzepiła ona wasze kroki,
Idźcie po stopniach tej mojej opoki!»
Szliśmy przez stopień pierwszy marmurowy,
Biały i gładki, patrząc prostopadle,
W nim się przejrzałem cały jak w zwierciadle668.
Drugi był z głazu ciemniejszego kuty,
Jakby pożarem wzdłuż i w szerz rozkłuty.
Trzeci był, zda się, z porfirowej bryły,
Jak krew czerwony, gdy wytryska z żyły.
Ten odźwiernemu służył za podnóże,
Sam zaś na progu siedział z dyjamentu.
Promienny wieniec skroń jego okola,
Przez stopnie wiodła moja dobra wola.
Mistrz mówił: «Proś go, korzystaj z momentu,
Drzwi te otworzyć pokora ci może.
I do stóp świętych upadłem w pokorze.
Trzy razy w piersi uderzywszy moje,
Mówiąc «Przez litość otwórz te podwoje!»
On ostrzem miecza śmignąwszy w półkole,
Siedem P krwią mi wypisał na czole
I rzekł: «Tam idąc, zmaż wszystkie litery».
Jak popiół lub jak ziemia upalona
Podobnej barwy kryła go opona
I wnet dwa klucze dobył spod jej poły,
Jeden był złoty, drugi srebro-szczery669.
Wprzód białym, w kolej żółtym wiercił zamek,
Aż drzwi wzruszone zaszczękły od klamek.
Czułem się w sobie rzeźwy i wesoły.
— «Jeden z tych kluczów gdy źle wierci piorem,»
On mówił, «drzwi te nie staną otworem:
Jeden z tych kluczów jest droższy, lecz drugi
Wymaga sztuki i nauki długiej,
Albowiem zamku sprężynę odgina.
Piotr mi je dając, tak mnie upomina:
»Lepiej z pomyłką otwieraj drzwi święte670,
Niż gdybyś trzymał drzwi te wciąż zamknięte,
Niech tylko grzesznik do stóp mych upada«».
I pchnąc do środka drzwi święte, powiada:
«Idźcie! niech w posłuch pójdzie rada szczera,
Ten już wstecz idzie, kto się w tył obziera671».
Drzwi kute z twardych i dźwięcznych metali
Na swych wrzeciądzach skrzypnęły z łoskotem672
Jak drzwi tarpejskie pod Cezara młotem,
Kiedy Metella od nich odegnali,
Aby wypróżnić skarb ładowny złotem.
Wchodząc, słyszałem, zda się, słodkie psalmy,
W kolej śpiewano: Ciebie, Boże, chwalmy673!
Lecz psalm chór pieniem zagłuszał zmieszanem
Jak gdy w kościelnej uroczystej ciszy
Grzmi pieśń swą nutę żeniąca z organem,
Raz ucho słyszy, to znów słów nie słyszy.
Pieśń X
(Oddział II. Krąg I. Dumni.)
Kiedyśmy za próg już przeszli drzwi święte,
Których tak rzadko próg otworem stoi674,
Z powodu ludzi złej woli, co roi,
Że najprostszymi widzi drogi kręte,
W ich dźwięku czułem, że były zamknięte.
Gdybym tam do nich obrócił me oczy,
Gdzież jest wymówka takiej winy godna675?
I szliśmy środkiem rozkłutej opoki,
Co nam z obu stron zwężała swe boki,
To roztaczała jako fala wodna,
Gdy o brzeg trąci, a potem odskoczy.
«Tu» wódz rzekł «trzeba nieco użyć sztuki,
Tam i sam szersze stopą kreśląc łuki,
Idźmy, gdzie głębsze ma skała wydroże».
Ta troska nasze tak spóźniła kroki,
Że zachodzący księżyc o tej porze
Już do snu głowę skłonił na swe łoże,
Wprzód nim wyszliśmy z wąskiej rozpadliny.
Lecz gdyśmy przyszli na plac otworzysty,
Tam, gdzie ma góra bok więcej spłaszczony,
Oba niepewni drogi, ja znużony,
Staliśmy chwilę na jej płaskim sklepie,
Pustym i dzikim jak droga na stepie.
Z brzegu otchłani do wyższej drożyny,
Która po skałach pięła się wysoko,
Był plac jak na wzrost człowieka troisty;
W lewo, na prawo, ile mogło oko
Sięgać, widziałem, płaski głazu kawał
Równoodlegle od skały wystawał.
Wnętrzna676 z białego marmuru jej ściana
Prosta, pod samo jej ostrze ściosana,
Płaskorzeźbami wciąż była rzezana,
Na wstyd arcydzieł natury i dłuta677.
Anioł, co zstąpił na ziemskie padoły678
Z wieścią pokoju, którego wespoły
Świat we łzach wzywał przez tak długie lata,
A który niebo otworzył dla świata;
Tam postać tego anioła wykuta
Taką dyszała prawdą i naturą,
Że się nie zdawał być niemą figurą,
Każdy by przysiągł, że on mówił: Ave679.
Bo i Tej snycerz tam wyrył postawę,
Co wymodliła klucze, aby niemi
Wszechmocną miłość otworzyć na ziemi,
Tam wyraziły jej postać, jej lica,
Odpowiedź: Otom Pańska służebnica!
Wiernie jak pieczęć woskowa tablica.
«Niech w jednym punkcie twoja myśl nie tonie,»
Słodki mistrz mówił, mając mię na stronie,
Tuż blisko siebie, gdzie nam serce bije.
Podszedłem patrzeć, widziałem Maryję;
Potem zachodząc z drugiej mistrza strony
Widziałem w rzeźbie drugą historyję,
Z bliska w niej topiąc wzrok mój zachwycony.
Tam rydwan byków sprzężajem ciągniony
Wiózł arkę świętą; śmierć tego uderza,
Komu jej straży sam Bóg nie powierza680.
Lud bieżał tłumem przed arką przymierza,
Siedmiu chórami dwa mi zmysły kłóci,
Między Tak, nuci, i Nie, on nie nuci.
I dym kadzideł w podobne złudzenie
Wtrącił dwa zmysły, wzrok i powonienie,
Taka w nim prawda była rzeczywista!
Od długiej sukni z połą zachyloną,
Wodząc rej tańca pokorny Psalmista681
Przed ową urną biegł błogosławioną,
A był tam wyższym i niższym od kroli.
Z okien pałacu szydna twarz Micholi
Nań poglądała wzdłuż ulicy miasta,
Jak pełna wzgardy i smutku niewiasta.
Z miejsca, gdzie stałem, stopy oderwałem,
By bliżej widzieć historyję nową,
W której utkwiłem me oczy z zapałem.
Tam uwieczniony rzeźbą marmurową
Był ten, którego cnotami ujęty,
Z piekła wymodlił duszę Grzegorz święty
Imperatora rzymskiego Trajana682.
Przy tręzlu jego rumaka w żałobie
Stała tam wdowa łzami upłakana;
Cezar tłum wielki jeźdźców miał przy sobie,
A złote orły nad cezara głową
Grały z wiatrami. Wdowa nieszczęśliwa
Wśród tłumu zda się w te słowa odzywa:
— «Zemścij się, panie, syna mi zabito,
Serce mi pęka». A cezar: «Kobieto,
Czekaj, nim z wojny powrócę». A ona,
Jak ten, którego bodzie boleść żywa,
— «Jeśli nie wrócisz? umrę niezemszczona».
A on: «Namiestnik mój w imię cezara
Ukoić twoją zemstę się postara».
A ona: «Dobro bez twojej zasługi
Spełni się, jeśli spełni je kto drugi».
On w końcu: «Biorę w posłuch twoją radę;
Abym powinność spełnił, nim odjadę,
Chce sprawiedliwość, wstrzymuje mię litość».
Ten, co przenika wszystkich rzeczy skrytość,
W usta ich wkładał te nam nowe słowa,
Bo gdzież na ziemi dziś jest taka mowa?
Podczas gdym wzrok mój nasycał łakomy
Wizerunkami tak wielkiej pokory.
Tym chętniej, gdy ich sztukmistrz nam znajomy,
Poeta szepnął: «Duchów korowody
Ciągną tu z dala, lecz ich krok niespory683;
Oni na wyższe nas wprowadzą schody».
Wzrok mój nowości oglądania chciwy,
Oczy ku niemu zwrócił nieleniwy.
Zważ czytelniku raz jeden i drugi,
Jak z bożej woli tu płacą się długi.
Nie uważając na formę męczeństwa,
Myśl, jaka palma czeka ich zwycięstwa;
Że czas ich kary słusznej a koniecznej
Nie przejdzie kresu za sąd ostateczny.
Począłem: «Mistrzu, widzę cieniów ruchy,
Lecz wątpię, czy to rzeczywiste duchy,
Tak mi ich w oczach mgli się wizerunek684».
Mistrz do mnie: «Ciężki ich kary warunek
Tak ich do ziemi nagina i tłoczy,
Że zrazu o nich zwątpiły me oczy.
Lecz patrzaj bystro, własnymi oczami
Poznasz te zgięte duchy pod głazami,
A sąd twój zgadnie mąk ich tajemnicę.
O dumni, nędzni, słabi chrześcijanie!
W których pojęcia tak mdły ognik świeci,
Jak błahe wasze w swój postęp ufanie.
Czyż nie widzicie, żeśmy gąsienice,
Poczwarki, z których lęgnie się i tworzy
Anielski motyl, motyl, który leci
Bezbronny na sąd, przed majestat boży.
Waszych rozumów na cóż ślepa buta
Zadziera głowę na obraz koguta,
Kiedy z was każdy jest płaz urodzony,
Robactwo, jego płód niedonoszony!
Jak zamiast gzymsów widzimy figury685
Dach dźwigające wystały nad mury,
Gdy w skurczu z piersią stykając kolano,
Budzą w nas litość boleścią udaną,
Tak wykrzywione w postaci szkaradne,
Szły duchy, twarze ku ziemi zwiesiwszy:
Wprawdzie nierówno głaz ich barki gniecie,
Podług ciężaru, co kto niósł na grzbiecie;
Jeden w swej męce bodaj najcierpliwszy,
Skarżąc, zdało się, mówił: «Ja upadnę!».
Pieśń XI