Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
za nim szlakował,
Abym stał w miejscu, ze słodyczą w oku
Rzekł do mnie — wtenczas, kto on był, poznałem562,
By ze mną mówił, prosiłem z zapałem
I odpowiedział: «Gdzież są od nas szczersi?
Ja kocham ciebie, tak jak niegdyś w ciele,
Niemniej i teraz wyzwolony z ciała,
Lecz gdzie i po co wędrujesz tą drogą?»
— «Ja, mój Kasselo, tu tylko przychodzę,
Abym, gdzie mieszkam, wypoczął po drodze;
Lecz ty gdzieś czasu zmarnował tak wiele563?»
A on: «Stąd żadna krzywda się nie stała;
Ten, co w łódź bierze kiedy chce i kogo,
Długo spóźniając tu moją wędrówkę,
W sprawiedliwości miał woli wskazówkę.
Od trzech miesięcy on zbierał, zaiste,
Duchy tych, którzy przez modły strzeliste
Zstąpić tu chcieli z miłosierdziem bożem564.
I mnie podobnież, gdy stałem nad morzem
W miejscu, gdzie z jego wodami się spotka,
Staje się słona fala Tybru słodka565,
Jak najuprzejmiej zaprosił do łodzi.
Jeszcze on lata nad ujściem tybrowym,
Bo tam codziennie tłum się duchów schodzi,
Co nie zstępują na dno Acheronu».
A ja: «Jeśli tu rządzon prawem nowym,
Nie zapomniałeś miłosnej piosenki,
Jaką koiłeś mego serca męki
Po tyle razy, o pociesz jej nutą
Duszę w swym ciele troskami zatrutą!»
Cień jął pieśń śpiewać słowiczego tonu:
«Miłość, co mówi do mojego ducha566»
Z taką słodyczą dla serca i ucha,
Jeszcze mi w duszy drży to jego pienie!
Mój wódz, ja, wszystkie obecne tam cienie,
Otoczyliśmy śpiewaka dokoła,
W stan zachwycenia pogrążeni błogi,
Zapominając celu naszej drogi.
Wtem stanął starzec szlachetny i woła567:
«Leniwe duchy! jak wasz chód niespory,
Czy licha pieśni wstrzymuje was władza568?
Śpieszcie pod górę, by pozbyć się kory,
Co Bogu wniknąć w rdzeń waszą przeszkadza!»
A jak gołębie w porze zbożobrania,
Zapominając zwykłego gruchania,
Spokojnie żer swój biorą podle wioski;
Lecz gdy coś nagle ich w polu wystraszy,
Na trwogę w skrzydła uderzą od paszy,
Bo już ich kole bodziec większej troski:
W takim popłochu zatopione w śpiewie
Ku brzegom duchów śpieszyły gromady,
Jak ten, co bieży, ale gdzie? sam nie wie.
My niemniej spiesznie biegliśmy w ich ślady.
Pieśń III
(Tacy, co umarli w klątwie kościelnej. Manfred.)
Gdy uciekając w rozsypce przez pole,
Znowu ku górze zwracały się cienie,
Tam gdzie pociąga rozum naszą wolę569;
Ja się zbliżyłem do wodza wiernego,
Czyżbym tę podróż mógł odbyć bez niego?
On zda się czegoś żałował jak grzechu570;
O czysta duszo! jak lada zboczenie
Goryczą bodzie twe czułe sumienie!
Gdy zwolnił pochód nagłego pośpiechu,
Co odejmuje ruchom ich powagę,
Myśl moja śmielej zwróciła uwagę
I oczy moje w stronę owej góry,
Co szczytem w niebo wznosi się nad chmury.
W czerwonym ogniu za mną słońce stało,
Przede mną tylko swój promień łamało,
Bo mu na wstręcie było571 moje ciało.
Gdy tam mój jeden cień na ziemię padał,
Myśląc, że byłem rzucony w pół drogi.
Oczyma za się obracałem z trwogi572.
Mój pocieszyciel, co mój przestrach zbadał,
Przemówił do mnie: «Co roisz w tej dobie?
Myślisz, że, wódz twój, nie jestem przy tobie.
Ciało me, którym cień słałem po polu,
Gdzie teraz wieczór, leży w Neapolu573.
Jeśli przede mną cień teraz nie pada,
Cóż za dziw, spojrzyj na niebios sklepienia,
Gdzie jedno światło drugie nie zacienia.
Jak ciała wasze, my treścią czującą
Czujem podobnie ból, chłód i gorąco:
Jak to się robi, Bóg nam odkryć nie chce.
Głupi, którego rozum pycha łechce,
Że nieskończoność tajemnicy zbada,
Jak się treść jedna ze trzech osób składa.
Rodzaju ludzki, przestań na twym Quia574,
Gdybyś mógł zbadać tajnie wszystkie nieba,
O! czyżby była konieczna potrzeba,
Aby przeczysta rodziła Maryja?
Tak wielu żądza niezaspokojona575
Jest wiekuistą karą ich żywota
Wiekuistego! To mówiąc, Platona
Stoi mi w myśli duch i Arystota576,
I wielu innych». Mistrz zamilkł i czoło
Schyliwszy w ziemię, patrzał niewesoło.
Przyszliśmy w końcu pod góry podnoże,
Widzim, że idąc przez jej skał bezdroże,
Najszybsza stopa nic nam nie pomoże.
Znane z dróg ciasnych genueńskie skały577
Przy nich jak schody szerokie się zdały:
Wstrzymując krok swój, mistrz ozwał się: «Kto tu
Zgadnie, gdzie głaz ten swą pochyłość stoczy?
Któż by śmiał iść tam bez skrzydeł do lotu?»
Gdy mistrz, spuściwszy oczy w ziemię, stoi,
Z troską szukając drogi w myśli swojej,
A ja wzrok w głazy utkwiłem sterczące:
Na lewo duchy spostrzegłem idące,
Schodziły ku nam, a jednak, o dziwo!
Zdało się, stały, snadź tak szły leniwo.
Mówię do mistrza: «Podnieś twoje oczy,
Patrz, oto rada schodzi nam w potrzebie,
Jeśli nie możesz jej wysnuć sam z siebie».
A mistrz spojrzawszy weselszą powieką,
Rzekł: «Z wolna idą, zachodźmy z ich strony,
Lepsza nadzieja błyska ci w tej chwili».
Duchy te były od nas tak daleko,
Choć z tysiąc kroków jużeśmy zrobili,
Jak kamień ręką procnika rzucony.
Nad brzeg spadzisty tłum się duchów cisnął,
Stanął, jak gdyby na skale zawisnął.
«Wybrane duchy» przemówił Wirgili:
«Na słodki pokój zaklinam wezwaniem,
Które was wszystkich jest oczekiwaniem,
Mówcie, na górę kędy się dostaniem?
Gdzie spad pochylszy głazów i kamieni?
Smutno czas tracić temu, kto go ceni».
A jak gdy owce wychodzą z zagrody578,
Jedna, dwie i trzy, a trzoda w tej chwili
Stoi nieśmiała, na dół głowy chyli,
Gdy pierwsza bieży, drugie lecą pędem,
Z przodu stojące naczekują rzędem,
Cierpliwie znosząc nacisk całej trzody:
Tak z tej gromady szczęśliwej biegł żwawo
Ku nam duch pierwszy, dość skromny postawą.
Lecz gdy spostrzegli, że ode mnie w prawo,
Jak od żyjącej w swym ciele istoty,
Łamiący światło cień wpadał do groty,
Za pierwszym ciżbą wstrzymali się całą,
Sami nie wiedząc, co się przed nim stało.
— «Choć niepytany, całe wasze grono
Ręczę mym słowem, cień, co się powleka
Po ziemi, to cień żywego człowieka.
Zamiast podziwu uwierzcie mi lepiej,
Snadź go w tej drodze moc niebieska krzepi»
Wódz rzekł; a duchów szlachetna gromada:
«Przodem przed nami idźcie!» odpowiada,
Dając nam znaki dłonią odwróconą579.
Jeden duch do mnie rzekł słowami temi:
«Spojrzyj, przypomnij, znałeś mię na ziemi».
Spojrzałem, świecił włosami jasnemi580,
W ruchach, w postawie zacność niepowszedna,
A kresą na wpół rozcięta brew jedna.
«Nie znam cię, panie!» odrzekłem z pokorą.
«Patrz!» tu na piersi wskazał ranę sporą,
Potem z uśmiechem mówił: «Od Manfreda
Pozdrów mą córkę, jak wrócisz na ziemię,
Matkę dwóch króli, jej królewskie plemię
Zna Sycylija, zna i Aragonia.
Prawda z ust twoich wieści skłamać nie da.
Gdy pierś mi przebił dwa razy miecz wroga,
Skonałem z wiarą w miłosierdzie Boga.
Grzech mój był wielki, lecz bożej dobroci
Nieogarnione, tak wielkie ramiona
Wszystkich obejmą, kto się do nich zwróci.
Gdyby z Konsency pasterz przez papieża
Wysłany proch mój polować jak zwierza,
Chciał widzieć w Bogu twarz jego miłości,
Dziś Benewentu szaniec przedmostowy
Jeszcze by dźwigał mój pomnik grobowy.
Teraz deszcz bieli, wiatr suszy me kości
W dolinie Werdy, gdzie mnie najniegodniej
Rzucił pod klątwą zgaszonych pochodni581.
Wygnane klątwą miłosierdzie boże
Powraca czasem, gdy nadzieja w duszy
Jeszcze zielona i kwiat wydać może.
Wprawdzie, kto w klątwie świętego kościoła
Umiera, choć go żal na końcu skruszy,
Dojść na wierzchołek tej skały nie zdoła:
Odkąd go kościół od siebie odrzuci,
Trzydzieści razy iść będzie i wróci,
Jeśli modlitwa drogi mu nie skróci.
Jeśli chcesz radość przywrócić mej twarzy,
Objaśń mą córkę na wiarę pielgrzyma582,
Jak mię widziałeś i co mię tu trzyma.
Bo tu modlitwa wasza wiele waży».
Pieśń IV
(Tacy, co dopiero na łożu śmiertelnym pokutę czynili. Belakwa583.)
Kiedy rozkoszy skutkiem czy boleści
Jedna z władz naszych żywo się porusza,
W tej władzy cała zatapia się dusza,
Na inne zda się nie zwraca uwagi:
Stan ten wewnętrzny wykrywa błąd nagi,
Co w nas dusz tyle, ile władz jest, mieści584.
Gdy wzrok lub ucho łechcące przedmioty
Pochłoną całą treść naszej istoty,
Dla tej przyczyny czas, co nam ucieka,
Niepostrzeżony mija dla człowieka.
Bo z nich jest jedna władzą, która słucha,
A druga trzyma całego nam ducha;
Pierwsza jest jakby związana, ta wolna.
Co rad sprawdziłem własnym doświadczeniem,
Słuchając rozmów duchów z zachwyceniem.
Już słońce stopni pięćdziesiąt ubiegło585,
A moje oko tego nie postrzegło,
Aż gdy doszliśmy punktu, idąc z wolna,
Gdzie duchy gronem całej swojej trzody
Do nas wołały: «Oto wasze schody!»
Wieśniak, gdy winne grona ściemni lato586,
Często nie szersze, ciernią rosochatą
Przejście zamyka, jak między skałami
Ścieżka, po której z mistrzem szliśmy sami,
Gdy duchy w tyle zostały za nami.
Skałę pod Noli, górę Bismantowa587,
Przejść dla podróżnych pieszo rzecz nienowa
Ale tam lecieć trzeba było górą,
Mieć wielkiej żądzy i skrzydło, i pióro,
By zdążyć za tym, co kojąc mą trwogę,
Budził nadzieję, torował mi drogę.
Wiódł nas jar wąski w skali rozszczepany588,
Nas z każdej strony ściskały jej ściany.
Ścieżka dla stopy zbyt śliska i stroma
Radziła nogom pomagać rękoma.
Gdyśmy już byli na błoniu odkrytem,
«Mistrzu mój,» rzekłem, «gdzie jest twoja droga?»
A on: «Niech kroku nie cofa twa noga;
Idź ciągle za mną, pod tej skały szczytem
Jak iść i kędy, dostaniem języka».
A tam szczyt skały obłoków dotyka,
Wierzchu jej oko nie doścignie, zda się:
Bok jej był prostszy niż narysowana
Od pół do środka linia na kompasie.
Mdlejąc od trudu krzyknąłem w zapale:
«Zwróć się, mój ojcze! patrz, drżą mi kolana!
Jeden zostanę, gdy nie wstrzymasz kroku».
— «Gdy iść nie możesz, czołgaj się po skale!»
Rzekł, głaz wskazując sterczący z jej boku589.
Mistrz tak mię słowa połechtał ostrogą,
Że śladem za nim pod głaz przypełznąłem,
Głaz, co tę górę opasywał kołem.
Tam razem oba siedliśmy znużeni,
Skąd najpierw szliśmy na wschód obróceni,