Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
trzyma cię nałogu,
Że i tu tobie próżnować tak błogo?»
On: «Iść pod górę nie braknie mi woli,
Lecz do pokuty dojść mi nie pozwoli
Tam boży anioł siedzący na progu.
Za niebem tyle tu mi lat żyć trzeba,
Ile tam w życiu przeżyłem bez nieba594.
Bo odłożyłem, lenistwem zatruty,
Na kres ostatni żal mojej pokuty.
Chyba, że serce tam w łasce żyjące,
Przyszle595 tu za mną modlitwy gorące;
Bo tu daremny pacierz mego ducha
Lub jaki inny, gdy niebo nie słucha».
Wirgili pnąc się po skałach wysoko,
Wołał: «Chodź za mną, widzisz jak dotyka
Idące słońce łuku południka.
A noc swym płaszczem nakrywa Maroko596».
Pieśń V
(Tacy, co w ostatniej chwili pragnęli łaski bożej, za późno. Kassero. Buonkonte597.)
«Śpiesząc za wodzem rzuciłem te cienie,
Gdy oto jeden palcem mnie wytyka,
Wołając za mną, tak przerwał milczenie.
«Patrzcie, na lewo od tego grzesznika
Słońce się łamie i cień przed nim ściele598,
Jakby tu chodził jeszcze w żywym ciele».
Na głos ten zwracam oczy i widziałem,
Jak wszyscy na mnie patrzali w tej chwili
I na złamane światło moim ciałem.
«Co tak się troskasz?» rzekł do mnie Wirgili,
«Czy tyle szepty ich u ciebie ważą?
Idź prędzej za mną, zostaw ich, niech gwarzą.
Bądź jak ta wieża, którą nie zachwieje
Wiatr, co wciąż po niej ślizgając się wieje:
Bliski ujęcia cel wymyka z dłoni,
Gdy w nas bezładnie myśl za myślą goni,
Gwałtowność jednej osłabia myśl drugą».
«Idę!» odrzekłem, nie myśląc zbyt długo599,
Twarz mi rumieniec lekki zapłomienia,
Co robi wstyd nasz godnym przebaczenia.
Wtem pochyłością góry nowe duchy
Sunąc się rzędem, leniwymi ruchy,
Wiersz w wiersz śpiewały idąc Miserere.
Lecz gdy postrzegły żywą twarzy cerę,
Promień o moje łamiący się ciało,
Nie psalm, lecz jedno przeciągłe O brzmiało.
Od nich jak posły dwaj ku nam bieżeli,
Z dala wołając: «Mówcie, kto jesteście?»
A mistrz: «Tym, co was posłali, odnieście,
Że ciało jego jest prawdziwym ciałem.
Jeśli, by jego cień widzieć, stanęli,
Ja myślę, na to już odpowiedziałem.
Lepiej niech cześć mu oddadzą w pokorze,
Bo on dość drogim dla nich stać się może600».
Nigdy tak szybko w sierpniową noc jasną
Z chmur meteory spadają i gasną,
Jak te dwa duchy do swoich wrócili
I do nas z swoją gromadą gonili,
Jak jeźdźców rota, gdy naciera cwałem.
Wirgili mówił: «Duchy całą rzeszą
Snadź z jakąś prośbą do ciebie tak spieszą.
Ty idź, a na głos mówiącego ducha
Przechodząc tylko nadstawuj mu ucha.
— «O! wstępujący na górę zbawienia,
Z ciałem tym samym, coś wziął z urodzenia601!»
Wołali idąc, «zahamuj tu kroku,
Może znajomych znajdziesz w tym natłoku,
Od nich żyjącym chciej zanieść nowiny.
Gdzie to? o postój, nasz gościu jedyny!
Wszyscyśmy śmiercią gwałtowną pomarli,
Przy śmierci padła na grzeszników trwoga
I w blasku wiary oczyśmy zawarli602.
I żałujący w przebaczeniu błogiem,
Wyszliśmy z życia już w pokoju z Bogiem,
I płoniem żądzą oglądania Boga!
— «Nie przypominam» rzekłem «was w tej dobie,
Szlachetne duchy! ale w waszym gronie
Kto chce, niech prosi, co mogę, ja zrobię.
W imię pokoju, co i mnie grzesznika
Ciągnie iść śladem tego przewodnika,
Za tym pokojem z świata w świat ja gonię!
— «O! bez zaklęcia my ufamy tobie» —
Mówił z nich jeden, «jeśli ci pozwoli
Możność wykonać czyn twej dobrej woli.
Gdy kiedy zwiedzisz me rodzinne strony,
Kraj położony w pobliżu Ankony,
Zechciej tam za mnie pomodlić się w Fano,
Abym zmył duszę grzechami zmazaną.
Jam się urodził w tym mieście, lecz rana,
Z której krew, co mnie żywiła, wylana,
W Antenorydzie była mi zadana603.
Tam Este, w którym złość przeciw mnie wrzała
Więcej niżeli sprawiedliwość chciała,
W skok w pogoń za mną płatne wysłał zbiry.
O, gdybym uciekł w okolice Miry604,
Byłbym tam jeszcze, gdzie pierś dysze sporo.
Przy Oryjako zagrzęziony w bagno
Padłem i z żył mych trysło krwi jezioro».
Drugi duch mówił: «Jak twe chęci pragną
Dojść co najprędzej na szczyt tej opoki,
Tak skróć modlitwą mój ucisk głęboki.
Jam Buonkonte, starszy syn Gwidona605.
Lecz w Montefeltro ni Joanna żona,
Nikt się nie modli tam za mnie na ziemi,
Dlatego dotąd przebywam tu z niemi».
«Jakaż przygoda» rzekłem «niezgadniona
Z pól Kampaldino przeniosła twe łoże,
Że nikt twych kości wyszukać nie może?»
Duch mówił dalej: «U stóp Kasentinu,
Gdzie Archiano z śniegów Apeninu
Żywą krynicą spada przy klasztorze
I w falach Arna bezimienny ginie,
Przyszedłem z grotem uwięzłym w mej szyi
I tam, krwią z rany brocząc po dolinie,
Skonałem w ustach z imieniem Maryi.
Co powiem, odnieś ludziom prawdę całą;
Gdy ducha mego przyjął anioł boży,
»Ty mi go bierzesz?« tak szatan się sroży.
»Gdy duszę jedną odkupił łzą małą,
Do mnie należy jego trupie ciało«.
Wiesz, gdy wilgotna mgła pierzchnie ku słońcu,
Owiana chłodem w podobłocznej sferze,
Na ziemię deszczem opada na końcu606.
Ten, co obmyśla zło stale i szczerze,
Z pojętną wolą i na cudze szkody
W chmurach pobudza wichry, niepogody607,
Ledwo dzień zagasł, był tam i ćmy czarne
Na Protomagno narzucił dolinę.
Z gór Apeninu ciemność się stoczyła,
Opadły chmury powodzią ciężarne,
To, czego sucha ziemia nie wypiła,
Spłynęło w jary lub w jezior kotlinę.
Jak wielka rzeka strumień Archiano
Do rzek królowej biegł falą wezbraną608,
Głazy i drzewa unosząc w swym biegu.
I skrzepły trup mój leżący przy brzegu,
Porwany leciał z powodzią w przegony:
Krzyż na mej piersi pobożnie złożony
W chwili, gdy boleść skonania uczułem,
Rozbiła fala; do Arna wrzucony,
Trup do dziś leży zasuty jej mułem».
— «Znużony trudem twej pielgrzymki długim,
Kiedy wypoczniesz wróciwszy na ziemię,»
Mówił duch trzeci z kolei po drugim,
«Chciej mię przypomnieć, jam Pia; w Sijenie609
Jam urodzona, zginęłam w Maremie610;
O czym wie dobrze, lat przedtem niewiele,
Ten, co ślubując mi wiarę w kościele,
Sam ze mną ślubne zamienił pierścienie».
Pieśń VI
(Sordello. Poeta biada nad losem Italii.)
Gdy od gry w kości grono graczy wstaje,
Przegrani długo jeszcze poza stołem
Próbują rzutów, z nachmurzonym czołem
Złorzecząc w myśli doświadczonej doli;
Lecz szczęśliwego tłum wkoło otacza611:
Ten go spotyka, ten staje przy boku,
Ten się pamięci i łasce poleca;
On wszystkich słucha — temu dłoń podaje,
Na tego spojrzy, temu coś obieca,
Ale jak może, umyka powoli:
Tak i ja byłem na kształt tego gracza,
I chcąc się z duchów wydostać natłoku,
Obietnicami ich prośby zbywałem.
Tam Beninkasa z Arezzo widziałem612,
Co poległ z Dżina zuchwałego dłoni:
Tam był Cione613, co sam śród pogoni
Wroga spadł z konia i utonął w rzece.
Frydryk Novello614 błagał tak dalece,
Że mi z litości łzy musiały pociec.
Toż ów Pizańczyk, co go płacząc ojciec,
Pokorą wiary tak przemógł swe serce,
Że syna swego uściskał mordercę615.
Tam hrabia Orso616, który jak się skarży,
Zniósł kaźń nie z winy swojej, lecz z potwarzy,
Za co dziś ciężkie sumienia wyrzuty
Pani Brabantu koi w łzach pokuty.
Gdym się uwolnił od tych wszystkich, którzy
Prosili tylko, aby za nich prosić,
Iżby w tych miejscach nie cierpieli dłużej
I mogli wieczne osiągnąć wesele,
Rzekłem do mistrza: «Ucz mię, co mam wnosić?
Ile pamiętam, rzekłeś w twoim dziele,
Że prośba niebios wyroków nie wzrusza617,
A tu mię o to każda prosi dusza.
Czyż więc nadzieja ich ma być daremna,
Czy tylko dla mnie myśl twa była ciemna?»
A mistrz mi na to: «I myśl moja jasna,
I ich nadzieja bynajmniej nie myli.
Rzecz tylko zdrowo rozważyć potrzeba.
Iści się bowiem, nie zmienia sąd nieba,
Gdy miłość za nich spełni w jednej chwili,
Co spełnić miała ich tu męka własna,
W owych zaś czasach, gdym ja myśl mą głosił,
Grzech nie mógł cudzym gładzić się pacierzem.
Bo i proszący, i ten, za kim prosił,
Nie byli z Bogiem złączeni przymierzem.
Lecz przestań zgłębiać myśli tajemnicze,
Aż ci to powie ta, której oblicze
I twój ci umysł, i prawdę rozjaśni,
Chcę mówić — aż cię spotka Beatrycze.
Ujrzysz ją wkrótce na szczycie tej góry,
Gdzie jako słońce wiosenne bez chmury,
Wieczną pogodą i weselem świeci».
—«O! wodzu!» rzekłem, «idźmy tam co skorzej618,
Nic już nie czuję trudu, com czuł pierwej619,
A cień, jak widzę, dłużeje od wzgórzy».
A mistrz: «Ujdziemy dziś, ile ujść możem,
Bo chcąc czy nie chcąc iść musim bez przerwy,
Lecz snadź wprzód słońce zgaśnie za tym wzgórzem
I z drugiej strony znów wejdzie na nowo,
Nim dojść zdołamy na sam szczyt tej góry.
Lecz oto patrzaj! duch jakiś ponury,
Samotny, ku nam spogląda surowo.
On nam najbliższą wskazać może drogę620».
— «Duchu lombardzki!» rzekłem — «ile mogę
Wnosić z twej twarzy i dumy w spojrzeniu,
Gdyś patrzał ku nam». — On na to ni słowa
Nie odrzekł wzajem i tylko w milczeniu
Spoglądał na mnie jak lew, gdy spoczywa.
Mistrz się też k’niemu621 zbliżył i odzywa
Pytając drogi, jeśliby ją wiedział.
Lecz on i na to nic nie odpowiedział
I twarz wciąż była dumna i surowa.
Aż sam nas w końcu spytał, ktośmy byli,
Z jakiego kraju i miasta. Wirgili
Zaczął: «Mantua...622», lecz zaledwo zdołał
Wyrzec to słowo; ów duch nieznajomy
Porwał się z miejsca, gdzie stał nieruchomy,
Skoczył ku niemu: — «Mantua twym krajem?
Jam jest Sordello, twój ziomek!» zawołał
I obaj czule ściskali się wzajem.
O! Italio! kraju nieszczęśliwy!
Łodzi bez steru śród burzy straszliwej!
Z królowej morza i ozdoby lądu,
Dziś niewolnico, gospodo nierządu!
Na samo imię kraju piękna dusza
Ściska się ziomka, współczuciem się wzrusza.
A żywi twoi synowie, choć siedzą
W społecznych murach lub granicząc miedzą
Chleb swój powszedni z jednej niwy jedzą,
Gryzą się wzajem obyczajem zwierza!
Rzuć tylko okiem w krąg twego nadbrzeża
A potem zajrzyj w głąb twojego łona!
Jest li w nim cząstka, co krwią niezbroczona?