Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
ulgi znaleźć nie może w chorobie,
W łożu swym tylko miota się i wierci.
Pieśń VII
(Tacy, którzy zajęci sprawami politycznymi zaniedbali pokuty. Łąka kwiecista. Rudolf i inni monarchowie.)
Gdy witające uściski, objęcia,
Czule trzy, cztery razy powtórzyli,
Sordello jednym w tył cofnął się krokiem,
«Kto jesteś?» spytał z wzruszeniem głębokiem.
— «Wprzódy nim dusze godne wniebowzięcia
Na wierzch tej góry zaczęły wędrować628,
Oktawian Cezar kazał mnie pochować
W uczciwym grobie; ja jestem Wirgili,»
Mówił, «dla nieba umarłem na wieki,
Nie z winy grzechu, lecz żem nie miał wiary».
Jak ten, którego rzecz dziwna uderzy,
Widzi i patrzy jak na widmo mary,
Woła: jest, nie jest! na końcu uwierzy,
Takim Sordello był w ciągu rozmowy;
Podszedł, pokornie w dół spuścił powieki
I Wirgiliusza objął za kolana,
Jak gdy uściska sługa swego pana629.
— «Chlubo Latynów!» mówił, «skarbie nowy
Siły, bogactwa, wdzięku naszej mowy,
Mojej ojczyzny celu wiecznej cześci,
Jakaż zasługa czy łaska sprawiła,
Że oto witam poetę wielkiego!
O! jeślim godnym słyszeć cię w tej chwili,
Mów, z piekła idziesz, i z kręgu jakiego?»
«Przeszedłem tutaj,» tak mówił Wirgili:
«A wciąż niebieska prowadzi mię siła;
Nie, żem co zdziałał, że nic nie zdziałałem,
Straciłem widok ogniska słońc Słońca630,
Za którym tęsknisz ty z takim zapałem,
A które z wieści za późno poznałem.
Jest miejsce smutne, nie męki bez końca,
Tylko ciemności, gdzie skargi, cierpienia
Nie brzmią jak jęki, lecz tchną jak westchnienia
Tam z niewinnymi mieszkam niemowlęty,
Którym zmaz ciała nie obmył chrzest święty:
Tam społem mieszkam z takimi istoty,
Co się w trzy święte nie ubrały cnoty631,
Choć w innych cnotach ćwiczyły się pilnie.
Wskaż, jeśli możesz, błagam cię usilnie,
Kędy dojść prościej do czyśćcowej bramy?»
A on: «My stałych tutaj miejsc nie mamy632.
A wolno tylko posuwać nam nogę,
Tu w krąg i wyżej; wszędzie, gdzie iść mogę,
Jako przewodnik rad wskażę ci drogę.
Lecz patrz, dzień w swoim nachyla się biegu,
Iść tam wysoko i nocą nie radzę633,
Lepiej pomyśleć o dobrym noclegu.
Tu od nas w prawo zebrane są duchy
W pustym ustroniu, kąt cichy i głuchy;
Jeśli się zgadzasz, do nich zaprowadzę,
A będziesz rad z ich uprzejmej gościny.
— «Jak to?» mistrz mówił, «czy w nocne godziny,
Nie wolno wchodzić na skał tych wyżynę?
Czy siłę traci w noc stopa idąca?»
Sordello wodząc swój palec po ziemi,
Rzekł: «Tu nie przejdziesz stopami twojemi
Tej jednej kreski po zachodzie słońca.
Tutaj gdy ciemność tę górę okoli,
Niemożność iścia634 hamuje chęć woli.
Trudno iść nocą na same jej szczyty,
Póki widnokrąg dzień trzyma ukryty».
Natenczas mistrz mój jakby zadziwiony:
«Prowadź nas» mówił «do owej zachrony,
Gdzie nas ma spotkać uprzejma gościna».
I szliśmy; blisko leżała dolina,
Wklęsłością swoją w bok skały werznięta.
«Tam krok wstrzymamy naszego pochodu,»
Duch rzekł, «tam będziem czekać słońca wschodu».
Wiodła nas ścieżka pochyła i kręta,
Schodząc w dolinę krańcem jej wybrzeży,
Złoto i srebro, rubinu czerwieni,
Szafiru barwa, blask szmaragdu świeży,
Zgasły wszech kruszców połysk i kamieni
Przy tej doliny kwiatach i zieleni635;
Jak wszelka małość przy wielkości znika.
Nie tylko pędzel natury bogaty
Tę grotę w zioła malował i kwiaty;
Ziejąc tysiącem zapachów dolina
Nieznanych woni lubością przenika.
Widziałem duchy, pomiędzy kwiatami
Siedząc nuciły pieśń: Salve Regina.
«Wprzódy nim słońce zapadnie przed nami,»
Rzekł Mantuańczyk, który nas prowadził,
«Zstąpić tam do nich ja bym wam nie radził.
Tu z brzegu stojąc na tych skał urwisku,
Widzieć będziecie ich gesta i twarze
Lepiej niż w grocie, w ich tłumnym nacisku.
Ten duch, co patrzeć sam na siebie każe,
Siedząc najwyżej, troską sfrasowany,
Co ust do chóru pieśni nie otwiera,
Był cesarz Rudolf; Italiji636 rany
Mógł jeszcze leczyć, z których dziś umiera637:
A teraz długi czas upłynie, długi,
Nim ją do życia powróci kto drugi.
Duch, którym Rudolf rad wzrok swój napawa,
To był Ottokar, królewski wielmoża!
A rządził krajem, skąd płynąc Mołdawa
Wpada do Elby, a Elba do morza.
On był od pieluch większym wojownikiem
Niźli syn jego Wencesław brodaty,
Co płodził nierząd ze swymi gamraty.
Ten płaskonosy638, co z dobrym Henrykiem639
Jakieś poufne prowadzi rozmowy,
Umarł zmykając przed swym przeciwnikiem,
Na wstyd i skazę liliji herbowej;
Patrz, jak pierś tłucze z zgryzoty i bólu!
Patrz, drugi wzdycha, i na pięść swej dłoni
Jak na wezgłowie skroń poważnie kłoni;
Widząc wcielone zło w Filipie królu,
Nad każdym jego bolejąc złym czynem,
Smucą się oba, ów zięciem, ten synem.
Patrz, to Piotr mężny, Karol Orlonosy640,
Słuchaj, jak nucą pieśń zgodnymi głosy!
Pierwszy był sławnym królem za żywota;
Gdyby ten drugi młodzieniec od młodu641
Tron odziedziczył ojca, jeszcze cnota
Szłaby bez przerwy od rodu do rodu.
Jakub z Frydrykiem, drudzy spółdziedzice,
Posiedli tylko ojcowskie stolice,
Lecz przykład z ojca ich do cnót nie budzi:
Tak chce sąd boży, rzadko prawość ludzi
Ze szczepu nową latoroślą strzela,
Bóg prawość tylko proszącym udziela.
Choć Orlonosy, jak Piotr, co z nim śpiewa,
Cześć otrzymali dobrego wspomnienia,
Jednak Prowensal skarży, że z nasienia
Jego tak wiele złych kłosów dojrzewa;
Bo mąż Konstancji miał więcej zalety642
Niż Beatrycy mąż i Margarety643.
Patrz, skromny w życiu, a wielki na tronie,
Angielski Henryk siedzi sam na stronie644:
Uradowany, że Anglicy wzrośli
Pod cieniem godnej szczepu latorośli.
A ten, co rzuca spojrzenie ponure,
I siedząc niżej wznosi oczy w górę645,
To markgraf Wilhelm, po którego stracie,
Spokojnych rządów płaczą w Montferracie.
Pieśń VIII
(Wieczór w dolinie książęcej. Trzy gwiazdy. Wąż. Malaspina.)
Była godzina, w której żeglarzowi
Tęsknota serca pamięć dnia odnowi646,
Gdy do przyjaciół mówi: Bądźcie zdrowi!
Godzina, w której oko łzy nie wstrzyma,
Płynącej z duszy nowego pielgrzyma,
Gdy dzwon wieczorny słyszy niespodzianie
Smutnie dzwoniący jak na dnia skonanie:
Gdy ja na śpiewy mało dając ucha,
Spostrzegłem w tłumie stojącego ducha,
Co dłonią błagał tłum o posłuchanie.
Duch złożył, podniósł w górę ręce obie,
Patrzając na wschód, jak gdyby w tej dobie
Mówił do Boga: Tyś mój Pan na niebie!
Te lucis ante, z jego ust pieśń brzmiała647
Pobożnie, taką słodką nutą wiała,
Że myślą, duszą wyszedłem sam z siebie.
Za nim tłum duchów całym chórem nucił
Ten hymn i oczy na gwiazdy wywrócił.
Tu, czytelniku, utkwij w prawdę oczy,
Zasłona lekka, przejrzysz w jej przeźroczy648.
Widziałem potem, ta duchów gromada,
Myślą w pobożnym tonąc rozmyślaniu,
Patrzała w niebo; jak w oczekiwaniu
Stała milcząca, pokorna i blada.
A potem z góry do skalnych rozdołów,
Dwóch zstępujących widziałem aniołów,
Z dwoma mieczami, jak z ognia kowane,
Tak płomieniste, lecz ostrza złamane.
Jak liście w pączkach ich szaty zielone,
Zielonym pierzem ich skrzydeł wzruszone
Spływając z tyłu igrały z wiatrami.
Jeden z nich stanął blisko ponad nami,
A drugi zstąpił na brzeg przeciwległy.
Tak stał tłum duchów między aniołami.
Oczy włos jasny ich łatwo postrzegły,
Lecz po ich twarzy zbłądziło spojrzenie,
Jak siła słabnie przez swe natężenie.
«Z Maryi kręgu,» rzekł Sordello, «oni
Przychodzą trzymać straż wkoło tej błoni
Od węża, który ma przyjść w okamgnieniu».
Ja nic nie wiedząc, jaką przyjdzie drogą,
Spojrzałem za się i skolały649 trwogą
Na mistrza wiernym wsparłem się ramieniu.
Znów rzekł Sordello: «Gdzie są duchy owe,
Zejdźmy i z nimi zawiążem rozmowę;
Tu ciebie widzieć będzie im przyjemnie».
Zstąpiłem na dół trzy kroki, zda mi się,
Gdy wtem duch jeden wpatrywał się we mnie,
Snadź650 chciał mię poznać po twarzy zarysie.
Już tam powietrze tonęło w swym ciemnie,
Lecz jeszcze między jego a mym okiem,
Dość przyświecało wątpliwym półzmrokiem.
I cień szedł do mnie, ja szedłem do cienia:
«Miło mi, Nino651! nie w grzeszników rzędzie,
Witać tu ciebie, tak zacnego sędzię!»
Gdyśmy skończyli czułe pozdrowienia,
On pytał: «Czy już czas upłynął długi,
Jak tu przybyłeś przez dalekie wody?»
— «Zaiste, szedłem przez smutne przechody,
Nim pod tą górą stanąłem o świcie.
Choć w sobie noszę jeszcze pierwsze życie,
Nabywam drugie wędrując tą drogą».
On i Sordello, ledwom odpowiedział,
W tył się cofnęli jak rażeni trwogą.
Jeden do mistrza zwrócił się, a drugi
Do ducha, który w głębi groty siedział.
«Chodź, patrz, Konradzie!» wołał, «co za dziwo!
Patrz, co Bóg zdziałał przez łaskę prawdziwą».
Potem rzekł do mnie: «Przez wdzięczność szczególną,
Coś winien Temu, który w tajemnicę
Tak dobrze ukrył swą arcykrynicę,
Że nam wprost do niej dojść samym nie wolno!
Gdy nazad morze przepłyniesz olbrzymie,
Powiedz mej córce, Joannie na imię,
Niechaj w tym miejscu za mną się przyczyni,
Gdzie wysłuchani są wszyscy niewinni652.
Wątpię, jej matka czy jeszcze mnie kocha,
Wdowią zasłonę już zrzuciła płocha653.
Przez nią wiem, ile kobiece kochanie
Trwać może, jeśli wzrok i dotykanie
Żaru jej uczuć często nie poddyma.
Znany herbowy wąż w Medyjolanie654
Czy jej nagrobne okrasi marmury
Świetniej niżeli mój kogut z Gallury?»
Kiedy to mówił, czytałem oczyma
Prawą żarliwość z całej jego twarzy,
Co na dnie serca, miarkując się, żarzy.
Gdy wzrok mych oczu pod gwiazdy się wznosi.
Tam gdzie leniwiej po niebie się wloką,
Jak części koła najbliższe od osi.
Wódz mówił: «Co ty widzisz tam wysoko?»
A ja: «Poglądam na trzy światła spore,
Od których w ogniu cały biegun gore655».
Mistrz: «Cztery gwiazdy, coś widział dziś rano,
Zstąpiły niżej, jak idzie ich droga,
A te trzy weszły w kolej im wskazaną».
Sordello mistrza za rękę pociągnął,
Mówiąc: «Czy widzisz tam naszego wroga?»
I wskazujący doń palec wyciągnął.
W ujściu doliny jest małe wydroże,
Jak otwór w starym i nadgniłym drzewie