Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
bogowie,
A skąd ognisko wszystkich nauk błyska:
O Pizystracie! Skarż śmiałe ramiona,
Co naszą córkę tuliły do łona».
Pan ten łaskawy i pełen słodyczy,
Z pogodną twarzą odrzekł białogłowie:
«Zaiste, skargi twej zasada płocha,
Cóż zrobim temu, który źle nam życzy,
Gdy potępiamy tego, co nas kocha?»
Potem widziałem, ludzie rozsrożeni,
Którym gniew piersi jak zarzewiem pali,
«Ukamienować młodzieńca!» wołali775.
«Ukamienujem,» każdy w tłumie krzyczy.
Młodzian padając pod gradem kamieni,
Nim wpół zgiętego cios ostatni dobił,
Wciąż ze swych oczu drzwi do nieba robił;
I przebaczając ślepą wściekłość wroga,
Za prześladowców modlił się do Boga,
W postaci takiej, co litość porusza.
Do rzeczywistych przedmiotów gdy dusza
Zeszła z tych widzeń, co zewnątrz jej były776,
Poznałem, gdy się zmysły rozbudziły,
Że treść mych złudzeń nie była fałszywa.
Mój wódz, co na mnie mógł patrzeć w tej chwili
Jak na człowieka, co ze snu się zrywa:
«Czego się słaniasz?» mówił mi, «co tobie?
Zamknąwszy oczy, tyś uszedł z pół mili,
Chwiejąc się na wzór nocnego błąkacza,
Co się od wina lub od snu zatacza».
«Ojcze mój,» rzekłem, «powiem prawdę całą,
Co mi się w duszy jak w śnie przywidziało,
Kiedy pode mną drżały nogi obie».
A wódz: «Sto masek włóż na twoje lica,
Wszystkie twe myśli przejrzy ma źrenica.
Twoje widzenia na to objawione
Były w twym duchu, byś serce spragnione
Rzeźwił słodkimi wodami pokoju,
Z wiekuistego jakie płyną zdroju.
Jam ciebie zgoła nie pytał: co tobie?
Jako ten, który tylko widzi okiem,
Przestaje widzieć, gdy trupem legł w grobie777.
Chciałem ci nadać więcej ruchów żywych,
Tym środkiem trzeba pobudzać leniwych,
Którzy się lenią dnia użyć przed zmrokiem».
Przez ten zmrok szliśmy bez szlaku i toru,
Patrząc daleko, ile mogły oczy,
Przeciw błyszczącym promieniom wieczoru;
Dym jak noc czarny wprost ku nam się toczy;
Z wolna kłębami sunął się na wietrze,
Nie było miejsca stanąć gdzie w uboczy778,
A mroczył wzrok nasz i czyste powietrze.
Przyjaciele Wolnych Lektur otrzymują dostęp do prapremier wcześniej niż inni. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur: wolnelektury.pl/towarzystwo/
Pieśń XVI
(Marko Lombardo mówi o dwu słońcach. Dantego zapatrywania polityczne.)
Ciemność piekielnej nocy pozbawionej
Gwiazd i księżyca, grubszej, o nie kłamię!
Na wzrok nie mogła narzucić zasłony,
Jak dym, co wtenczas skrył nas w swej omroczy779:
Gryzące dymy zamykały oczy.
Wódz podszedł do mnie i podał mi ramię.
Jak ślepy, aby nie zbłąkać się z drogi
Lub o głaz ostry nie obrazić nogi,
Krok w krok za swoim przewodnikiem kroczy:
Podobnie szedłem w tym straszliwym ciemnie,
Wciąż nasłuchując, co mi wódz mój powie;
Wódz mówił: «Strzeż się, nie odchodź ode mnie».
Słyszałem głosy, jak słowo po słowie
Śpiewały, żebrząc łaski i pociechy:
«Baranku Boży, który gładzisz grzechy!»
Od słów tych zwrotkę poczynając śpiewu.
— «Słyszę li duchów głosy uroczyste?» —
A mistrz: «Głos duchów ty słyszysz, zaiste,
Tu one węzeł rozwiązują gniewu».
— «Przerzynający nasze dymy, witaj!
Ktoś jest? Gdy mówisz, widzę z twojej mowy,
Czas jeszcze liczysz na bieg księżycowy?»
Tak rzekł głos jeden; więc mistrz mówił do mnie:
«Odpowiedz jemu uważnie a skromnie;
I kędy tu nam iść wyżej, zapytaj».
A ja: «Czyszczące swą zmazę stworzenie,
By pięknym, obym ja czci takiej dożył!
Wrócić do Tego, który ciebie stworzył:
Dziwy posłyszysz, chciej tylko iść ze mną».
— «Pójdę, o ile pozwoli to ciemno»,
Duch odpowiedział, «a jeśli zaćmienie
Dymu obłąka ślad naszego kroku,
Zbliżym się głosem w niedostatku wzroku».
— «Tam wyżej niosę ciało skazitelne,
A tu przyszedłem przez kręgi piekielne,»
Rzekłem, «a jeśli łaska niebios Pana
Daje mi widzieć blask swojego dworu
I dojść tam drogą niezwykłego toru,
Podróż w dzisiejszych czasach niesłychana780!
Nie kryj mi twego przedśmiertnego miana
I czy tu idę dobrze, mów zarazem,
Słowa twe będą naszym drogoskazem».
— «Mnie, Marka, matka ma w Lombardii zległa781,
Mądrość ma była w sprawach świeckich biegła,
A prawość moja, cnota z cnót jedyna,
Do której nikt dziś łuku nie napina.
Chcąc iść tam wyżej, prosto idź opoką»,
Duch odpowiedział i dodał po chwili:
«Przyczyń się za mną będąc tam wysoko!»
A ja: «Na wiarę prośba cię nie zmyli,
Ale wątpieniem myśl się moja gmatwa782,
A jej dwoistość zgodzić rzecz niełatwa;
Gdy twoje zdanie obecne rad godzę
Ze zdaniem, co gdzieś słyszałem po drodze.
Więc świat bez cnoty, w swoich sądach zmienny,
Jak mi powiadasz, a złością brzemienny:
Chciej tę przyczynę wyłuszczyć tak jasno,
Abym mógł drugich oświecić przez ciebie,
Ten jej na ziemi, drugi szuka w niebie».
Duch tchnął boleścią w głębokim westchnieniu
I tak jął mówić po krótkim milczeniu:
«Bracie, świat ślepy, zdradzasz mową własną,
Że stamtąd idziesz: wy, którzy żyjecie,
W niebie szukacie wszech przyczyn na świecie,
Jakby rzecz każda, jak wielka, tak mała,
Koniecznie z jego woli się ruszała:
Gdyby tak było, w złu, co was okala,
Mogłaby zginąć wasza wolna wola.
Sprawiedliwości czyżby było zadość
Za złe czuć boleść, a za dobro radość!
Niebo skłonności szczepi w sercu ludzi,
Nie mówię, wszystkie; z nieba światło macie,
Przez co od złego dobro odróżniacie,
I wolną wolę; zrazu bój ją trudzi,
W pierwszym natarciu gdy się skłonność budzi:
Lecz wykarmiona dobrze w sercu męża,
Złamie wpływ sfery i wszystko zwycięża.
Jako wolnymi tylko Arcysiła
Zarządza wami, jej natura boska
Na własny obraz w was duszę stworzyła,
Której opieką sfera się nie troska.
Więc gdy świat błędem obecność783 porywa,
Przyczyna błędu wewnątrz was spoczywa:
Przejrzyj tę prawdę w słów moich powłoce.
Bo z ręki tego wymyka się dusza,
Który ją w duchu jak swoje kochanie
Pieści, kołysze naprzód, nim się stanie
Podobna dziecku, co ledwo się rusza,
Śmiejąc się, płacząc, igra i szczebioce.
Dusza prostaczka i nic niewiedząca
Prócz że ją miłość stworzyła bez końca,
Zwraca się do niej jako kwiat do słońca.
Zrazu ku dobrom znikomym się kłoni,
Zwiedziona, za ich błyskotkami goni,
Jeśli przewodnik jej albo wędzidło
Nie nakierują gdzie indziej jej skrzydło.
Przeto wędzideł było nam potrzeba,
Prawa i króli, co by z wyżyn nieba
Społecznych grodów mogli widzieć wieże784.
Prawa są, lecz któż z miłością je strzeże?
Pasterz idący na czele swej trzody,
Przeżuwać może karmę rozmaitą,
Lecz nierozkłute jego jest kopyto785.
Dlatego cała trzoda nań pogląda786,
Czy jej przewodnik nasyca swe głody
Rzeczami, jakie żre sama żarłocznie,
I tym się karmiąc nic więcej nie żąda,
Tak zły kierunek świat zepsuł widocznie,
Lecz nie naturę waszą, co odtrąca
Zło nieustannie pragnące jej szkodzić.
Rzym, co ulepszył ludy, miał dwa słońca787,
Przez które były oświecone, droga,
Co przez świat idzie, a druga do Boga.
Lecz z dwóch słońc jedno już drugie zaćmiło:
Z laską pasterską miecz spoił się siłą788,
I jedno z drugim nie mogą się zgodzić,
Bo tak złączone nie boją się wzajem.
Nie wierzysz? Pomyśl, po czym kłos poznajem;
Każdą roślinę poznasz po jej ziarnie.
W kraju Lombardów, jak pamięć ogarnie,
Każdy był prawym, dzielnym wojownikiem,
Nim się zatliły kłótnie z Fryderykiem789.
Dziś tam bezpiecznie ten wchodzi do domu,
Co by wprzód nie mógł być gościem dla sromu790.
O! trzech tam jeszcze żyje po staremu,
W których wiek stary przygania nowemu:
A im leniwo, zda się, cieką lata,
Nim Bóg ich wezwie do lepszego świata.
Ci starce, Konrad Palazzo z Gerardem,
Gwido, którego Frank zowie Lombardem791.
Jak rzekłem wyżej, o! źle się sprzymierza
W kościele rzymskim miecz z laską pasterza;
Kiedy dźwignieniem792 dwóch rządów się strudził,
Wpadł w błoto, siebie i swój ciężar zbrudził».
«Mój Marko!» rzekłem, «smutnych czasów świadku,
Obraz ich jasno przez twe słowa świeci;
Teraz pojmuję, dlaczego od spadku
Usunął Mojżesz Lewitowe dzieci793.
Lecz ten Gerardo, ów mędrzec z przydomka,
O którym słyszeć tak miło z ust ziomka,
Kto on? przygana tego wieku żywa,
Ta zgasłych rodów ruina sędziwa!»
A Marko odrzekł: «Albo twoja mowa
Zwodzi mię, albo kuszą mię twe słowa,
Gdy mówiąc ze mną zdajesz się, Lombardzie,
Sam nic nie wiedzieć o dobrym Gerardzie.
Ten mu przydomek rad każdy nadaje,
Pomnąc cnót pełną jego córkę Gaję794.
Bóg z tobą! żegnam, nie mogę iść dalej.
Patrz, już wokoło dym przestaje buchać,
Już świt bieleje i ogniem się pali,
Anioł w tej chwili zstępuje tu z nieba,
Przed jego przyjściem odejść mi potrzeba».
To rzekł i więcej już nie chciał mię słuchać.
Pieśń XVII
(Widzenia obrazów gniewu. Krąg IV. Gnuśni chrześcijanie w szybkim pędzie. Wieczór. Moralny podział czyśćca.)
Przypomnij sobie, czytelniku miły,
Jeśli cię kiedy w Alpach mgły zgęszczone
Nagle wilgotnym obłokiem nakryły,
Patrzałeś jak kret przez skórzaną błonę;
Mgła zaś gdy rzadziej swoje kłęby zwija,
Przez nią słoneczny blask słabo przebija;
A wyobrazisz, jak ja mimochodem
Ujrzałem słońce przed jego zachodem.
Tak równo z wodzem gdy stanąłem w kroku,
Na koniec z dymu wyszedłem obłoku
W chwili, gdy góry tej poziomsze skały795
Promienie dla się zmarłe pożegnały.
Imaginacjo! czasem tak daleko
Skrzydło twe z sobą człowieka porywa796,
Że on nie słyszy, nie widzi powieką,
Jak wkoło niego z tysiąc trąb przegrywa.
Cóż cię ożywia, gdy nie bodą zmysły?
Oto ożywia cię promień wybłysły
Aż z wysokości nieba, gdzie się tworzy,
Schodząc sam przez się albo z woli bożej.
Synobójczyni widziałem oblicze797
Którą żal w piórka przyodział słowicze,
Ptak, co swą boleść tak rozkosznie kwili!
Duch mój sam w siebie zebrał się w tej chwili,
Nic nie przyjmując z zewnętrznego świata:
Fantazja moja, co pod gwiazdy lata,
Spadła obrazem aż na krzyż Hamana,
Którego dumą twarz napiętnowana;
Przy nim widziałem króla Ahaswera,
Tuż stała żona królewska Estera
I Mardocheusz, twarz pełna pogody,
W słowach i w czynach mąż prawy, bez zmazy.
Gdy z ócz mych prysły te oba obrazy,
Jak bańka z braku, co ją tworzy, wody,