Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Boska Komedia to dzieło życia włoskiego poety Dante Alighieriego, którym chciał zapewnić nieśmiertelność, oddać hołd swojej zmarłej ukochanej Beatrycze oraz ostrzec lud średniowieczny przed konsekwencjami grzesznego życia.
Poemat tryptyk — składający się z trzech ksiąg — Piekła, Czyśćca i Raju, po których wędruje alter ego autora, oprowadzane przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux oraz ukochaną Beatrycze. Alighieri nie tylko jako bohater, ale i jako narrator krytykuje zaświaty, będące alegorią życia doczesnego. W całym utworze wyraźnie widać fascynację cyframi, zwłaszcza 3, będącą symbolem Trójcy Świętej. Księga pierwsza, Piekło, charakteryzuje się drastycznymi opisami wydarzeń i właśnie dzięki niej mówi się o dantejskich scenach.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Dante Alighieri
- Epoka: Średniowiecze
- Rodzaj: Liryka
Czytasz książkę online - «Boska Komedia - Dante Alighieri (gdzie można czytać książki online .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Dante Alighieri
słońce
Wzrok mruży, na czas1088 pozbawił mię wzroku.
Lecz wzrok przed światłem gdy wypoczął małem1089
(Mówię, równając do wielkiej światłości,
Od której gwałtem oczy oderwałem),
Spostrzegłem w prawą zastępy idące
Okrytych wieczną chwałą bojowników,
Twarzą ku słońcu i siedmiu świeczników,
Jak pod zasłoną swojego obozu,
Bojowym szykiem postępując rota,
Zwraca się, kędy jej sztandar migota1090;
Tak cały zastęp królestwa wieczności,
Co szedł przed wozem, przeciągał pochodem,
Nim wóz na prawą zawrócił1091 się przodem.
Niewiasty stają tuż przy kołach wozu,
A gryf wóz święty targnął siłą całą,
Choć na nim żadne pióro nie zadrżało.
Dama, co dla mnie w bród ze mną szła rzeką,
Stacyjusz1092 i ja szliśmy niedaleko
Za kołem, które łuk mniejszy pisało1093,
I szliśmy wielką, dziś pustą dąbrową,
Przez błąd wierzącej w poradę wężową,
Pieśnią aniołów mierząc swoje kroki.
Gdyśmy do tyla zaszli w las głęboki.
Jak na potrójny rzut strzały w strzelnicę,
Z wozu zstąpiła na dół Beatryce.
Wtem «Adam! Adam!» szmer zamruczał głuchy,
Wszyscy pień drzewa otoczyli suchy,
Z liści i kwiatu z dawna obnażony1094;
Czub drzewa tylko liściami1095 odziany,
Wzwyż rozszerzając obwód swej korony1096
Mógłby zadziwić leśne Indiany.
«Dwoisty gryfie, bądź błogosławiony!
Że nie rozdarłeś dziobem tego drzewa1097:
Słodki smak jego, lecz Adam i Ewa
Czuli, jak jadem paliło ich trzewa1098!»
Wokoło drzewa tłum szemrał tym śpiewem,
Gryf odpowiadał na ten szmer w te słowa:
«Tak się nasienie wszelkiej prawdy chowa».
I zaraz po tej uciętej przemowie,
Wóz pod to drzewo, po swych liściach wdowie1099,
Zatoczył dyszlem i rzucił pod drzewem,
Z którego wóz ten zrobiony był rdzeni1100.
A jak rośliny nasze, gdy stojące
Za znakiem Ryby wyiskrza się słońce1101,
Z nią blaski wspólnych mieszając promieni,
Nim swe rumaki, co ogniami zieją,
Pod inną gwiazdą zaprzęże koleją,
Zmieniają barwy i kwiatem pęcznieją;
Tak odzyskując barwy aż z wierzchołka,
Bledsze od róży, żywsze od fiołka,
Bezlistne drzewo odżyło na nowo1102.
Wtenczas tłum śpiewał jakąś pieśń godową,
Nuty tej pieśni na ziemi nie brzmiały,
A ja nie mogłem dosłuchać jej całej.
Gdybym mógł skreślić, jak bajarz uroczy
Uśpił bajaniem Argusowe oczy1103,
Którym czuwanie zbytnie jest przestrogą,
Bo wzrok ich czujny kosztował tak drogo!
Jak malujący malarz według wzoru,
Skreśliłbym sen mój barwą słów doboru;
Maluj, kto sen mój pędzlem uosobisz,
Ja schodzę w moment, który wspomnieć miło,
Gdy światło snu mi zasłonę przebiło,
Gdy do mnie krzyknął głos: «Wstań! co ty robisz?»
A jak na Tabor woń jabłoni luba1104,
Której owocu aniołowie chciwi
Bez przerwy w niebie ucztują szczęśliwi,
Znęciła Piotra, Jana i Jakuba,
Gdzie przed niebieskim blaskiem wywróceni,
Wstali na słowo, co z grobowych cieni
Budzi umarłych i wtenczas widzieli
Jak Eliasz, Mojżesz w obłokach zniknęli;
I jak ich mistrza, który w niebo wzlata,
Czerwona z białą zmieniła się szata;
Taki głos ze snu przetarł mi źrenice.
Widzę nade mną stoi pochylona,
Pełna współczucia niewiasta1105, to ona,
Co mnie pod skrzydłem swej czułej opieki,
Przeprowadziła dnem letejskiej rzeki.
Z trwogą ją pytam: «Gdzie jest Beatryce?»
— «Patrz, ona siedzi na korzeniach drzewa1106,
Co świeżym liściem i kwieciem powiewa;
Patrz, jakie grono otacza ją kołem,
Drudzy ku niebu z gryfem lecą społem,
I nucą pieśnie, których nut słodycze
Coraz to słodsze, więcej tajemnicze».
Jaki był dalszy ciąg jej odpowiedzi,
Ja nie wiem, bo już w mych oczach błysnęła
Ta, co uwagę całą pochłonęła.
Na ziemi nagiej Beatrycze siedzi,
Jakby dla straży wozu gryf ją rzucił,
Gdy pod to drzewo wóz dyszlem zawrócił.
Siedem nimf wieńcem wokoło niej stoi1107,
A każda świecznik trzyma w dłoni swojej,
Który podmuchu wiatrów się nie boi.
— «Dziś gaj ten zwiedzasz jako gość znikomy,
Nim wstąpisz ze mną w wieczności przybytek,
Jak obywatel tej niebieskiej Romy,
Gdzie Chrystus pierwszym jest obywatelem!
A więc na świata grzesznego pożytek,
Ten wóz szczególniej zrób uwagi celem;
Abyś wróciwszy, farbami żywemi
To, co widziałeś, opisał na ziemi».
Tymi mówiła Beatrycze słowy.
Chętnie jej rozkaz wypełnić gotowy,
Gdzie chciała, oczy zwróciłem i myśli.
Tak szybko ogień jasnych prąg1108 nie kryśli1109,
Gdy piorunowa wyrzuca go chmura,
Jak na to drzewo spadł ptak jowiszowy1110,
Zakrakał dziko i nastrzępił pióra,
Korę i liście, kwiat, co się rozwijał,
Z zielonych pączków swym dziobem obijał
I z całej siły uderzył piersiami
W pośrodek wozu, wóz wrył się kołami,
Zgiął się jak okręt tłuczony falami.
Lis długo, długo pełznąc niewidzialny1111,
Ukradkiem wskoczył na wóz tryumfalny,
Chudy, snadź łaknął tuczniejszego chleba.
Lecz moja pani zgromiła go srogo,
Uciekł, choć z głodu ledwo iść mógł drogą.
Orzeł, widziałem, spadł z zachodniej strony
I wóz, gdy odeń krzywe podniósł szpony,
Zostawił swoim piórem upierzony.
Wtem głos przemówił wychodzący z nieba
Jak głos, co z piersi zbolałej wychodzi:
«Zły jest ładunek twój, o moja łodzi!»
Między kołami wozu w mgnieniu oka
W ziemi się przepaść rozwarła głęboka,
Wychodzącego z niej widziałem smoka1112,
Który ogonem na skroś wóz przeszywa:
Potem jak osa, gdy żądło wyrywa,
Cofając ogon zarwał wozu kawał,
Idąc, rad z łupu uśmiechać się zdawał.
Wóz uszkodzony jak rodzajna niwa,
Którą puszyste okrywają zioła,
Okrył się pierzem z piór ptaka cezarów.
Czystą być mogła myśl jego zamiarów;
Pióra przykryły dyszel, oba koła,
W tak krótkim czasie, że dłużej westchnienie
Z ust półotwartych wyrywa cierpienie.
Z tak przekształconej tej świętej budowy
Z różnych jej części wyglądały głowy;
Z dyszla trzy tylko, tych rogi bawole,
Gdy czterem sterczał jeden róg na czole1113.
Któż taki potwór mógł widzieć1114 w naturze?
Pewna jak twierdza na wysokiej górze
Na wóz, widziałem, siadła wszetecznica;
Piersią pół nagą świecąc przez koszulę,
Wokoło siebie wodziła oczyma.
Przy niej stał olbrzym, wzrok bystry olbrzyma
Poglądał na nią z trwogą podejrzaną,
Snadź1115 aby jemu branki nie porwano.
Kiedy niekiedy ściskali się czule.
Dziki zalotnik spostrzegłszy jej lica
Zwrócone ku mnie, widząc jak z uboczy
Chciwe i błędne obracała oczy,
Chłostał ją rózgą aż do stóp od głowy.
Gdy tak w nim zawiść żar gniewu zagrzewa,
W skok wóz potworny odwiązał od drzewa
I precz daleko ciągnął w głąb dąbrowy,
Która jak puklerz swoją gęstwą ciemną
Brankę i zwierzę1116 zakryła przede mną.
Pieśń XXXIII
(Beatrycze i inne niewiasty powstają, Beatrycze prorokuje ocalenie Kościoła i przywrócenie ładu bożego. Eunoe i zanurzenie się w niej. Zakończenie.)
Deus, venerunt gentes: na przemianę,
Zmieniając w kolej chór swój z każdą zwrotką,
To trzy, to cztery głosy nimf dobrane,
Płacząc, poczęły psalmodyję słodką1117.
A Beatrycze, wzdychając, jej słucha,
Współczuciem łez ich zmieniona i drżąca;
Rzekłbyś, Maryja pod krzyżem stojąca,
Niewiele więcej była od niej blada.
Lecz gdy spostrzegła, że mówić wypada,
Powstała prosta, z żarliwości ducha
Zaczerwieniona jak ogień, mówiła:
«Siostry, maluczko już mnie tu widzicie,
Maluczko zasię, a znów mnie ujrzycie1118».
Wszystkie sióstr siedm przed się postawiła,
Damę, mnie, mędrca, który został z nami1119,
Za sobą, tylko znak dając gestami.
Tak szła i prawie za dziesiątym krokiem,
Gdy oczy moje przebiła swym okiem,
Rzekła spokojna: «Chodź sam bliżej, śmiało,
A stań tak do mnie zwrócony w połowie,
Abyś mógł słyszeć, gdy do cię przemówię».
Gdym stanął przy niej, jak mi stać przystało,
«Bracie,» mówiła, «tak idąc, dlaczego
Nie śmiesz mi zadać pytania jakiego?»
Jak ten, co nie śmie wyjść z pewnych obrębów
Przyzwoitości przed swoim zwierzchnikiem,
Mówiąc, nie może przez pokory zbytek,
Żywego słowa wyrwać spoza zębów,
Począłem jąkać nieśmiałym językiem;
«Pani, znasz lepiej sama mój pożytek».
A ona: «Wstydem nie czerwień twej twarzy,
Abyś nie mówił jak człowiek, gdy marzy.
Wiedz, że spód wozu strzaskany przez smoka
I był, i nie jest zarazem dla oka1120,
Lecz żeby grzesznik nie roił, jak roi,
Że bożą zemstę potrawą ukoi1121.
Orzeł, co tyle ronił piór, nie będzie
Zawsze bezdzietny! Choć wóz w ślepym błędzie
Złudzony piór tych ozdobą zwodniczą,
Stał się potworą, a potem zdobyczą.
Bo widzę jasno przyszłość tajemniczą,
Pomimo przeszkód, co się nagromadzą,
Już idą gwiazdy, które czas sprowadzą,
Gdy wszetecznicę i jej spółgrzesznika
Liczba, co pięćset, pięć, dziesięć zamyka1122,
Zesłana z nieba, jak proch marny zniszczy.
Może ta wróżba jak Sfinks lub Temida1123,
Niezrozumiałą i ciemną się wyda,
Bo miesza rozum światłem, co zbyt błyszczy:
Lecz wam rozwiążą węzeł tej zagadki
Najady, które wcielą się w wypadki,
Plaga ich trzody ocali i zboża1124.
Zapisz i odnieś żyjącym te słowa,
Których dni kresem jest deska grobowa:
Przeze mnie bowiem mówi prawda boża.
Pomnij, spisując wiernie te wyrazy,
Nie zakryć drzewa, które wobec ciebie
Już znieważonym było po dwa razy.
Kto bądź je łamie, a z liści obnaża,
Bluźnierstwem czynu ten Boga obraża,
Bo On to drzewo stworzył świętym w niebie1125
Na swój użytek. Przeto pierwsza dusza
Za grzech, co z niego zjeść owoc pokusza1126,
W mękach i żądzy przez lat pięć tysięcy
Oczekiwała Tego najgoręcej,
Który ukarał jej płoche łaknienie
Na sobie samym przez śmierć i cierpienie1127.
Duch twój śpi, jeśli zrozumieć niezdolny,
Że dla przyczyny to drzewo szczególnej
Tak jest wyniosłe, a wierzch swój zieloną,
Coraz to szerszą rozwija koroną.
Jeżeli duch twój jak w Elsy strumieniu1128
Nie okamieniał w daremnym myśleniu:
Jeśliś nie splamił szperaniem twej głowy
Ducha, jak Pyram krwią owoc morwowy,
Wtenczas zrozumiesz z pożytkiem dla siebie
Myśl rządów Boga na ziemi i w niebie
W zakazie, jakim to drzewo otoczył.
Lecz gdy grzech rozum do tyla zamroczył,
Że ciebie razi słów mych światłość nowa;