Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III - Jędrzej Kitowicz (złota biblioteka txt) 📖
Krótki opis książki:
Dzieło Jędrzeja Kitowicza cenione jest przede wszystkim za realistyczne i szczegółowe oddanie życia epoki polskiego baroku. Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III to prawdziwe „zwierciadło na gościńcu”, ustawione tak, by odbijać codzienność zdarzeń na ulicach miast, wiejskich drożynach — ale także w budynkach prywatnych i publicznych.
Jędrzej Kitowicz przez zaczarowane drzwi swej opowieści wprowadza w samo sedno dawnej Polski — będącej w punkcie jednocześnie bujnego rozkwitu i w przededniu nieuniknionego upadku. Jak słusznie zauważono o autorze we wstępie do Opisu obyczajów: „Nie osądza on ludzi i obyczajów, ale po prostu wchodzi w sam środek społeczeństwa, towarzyszy mu na każdym kroku: uczy się w szkole, ćwiczy się w palestrze, rozgląda się po dworach i pałacach, biesiaduje, politykuje, podpatruje garnki i sypialnie, ubiera się z księżmi, panami, wojskowymi i kobietami, zachodzi do kościołów i klasztorów, bywa na kapitułach, jeździ po odpustach, zdradza zabawy i zachcianki, gra w karty, prawi o dygnitarzach, przypatruje się mieszczanom i chłopom — słowem nic nie uchodzi jego bystrej a życzliwej ciekawości; wszystko zaś odtwarza z taką prawdziwością i jasnością, że pozwala nam ciągle patrzeć na przedziwnie wierne, a zawsze bardzo ciekawe obrazy i obrazki. Pośrednio potwierdza on szczegóły, przez innych podawane, ale inaczej je naświetla i znacznie więcej widzi, a widzi tak, że my z nim patrząc mamy przed sobą nie tyle opis rzeczy i ich osąd, ale niejako rzeczy same”.
Tekst niestety nie zachował się w całości: „brak początku rozdziału pierwszego i końca rozdziału dziewiętnastego, prawdopodobnie ostatniego, w którym pisze o chłopach. Według zapowiedzi podanej na końcu rozdz. III, pozostali jeszcze Żydzi i Cyganie”.
Opracowanie redaktorskie pomyślane zostało tak, aby nie mnożyć niepotrzebnie objaśnień, uwspółcześnić tekst poboczny (wstęp i przypisy źródła), natomiast zachować melodię i koloryt barokowego języka tekstu głównego, tj. dzieła Jędrzeja Kitowicza. Przystosowane jedynie w niezbędnym zakresie do przyjętych standardów WL erudycyjne, obszerne przypisy autorstwa dr. UJ Michała Janika stanowią podstawę tego opracowania.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jędrzej Kitowicz
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III - Jędrzej Kitowicz (złota biblioteka txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jędrzej Kitowicz
(z wł.) — wykwintnie i misternie zrobiony. [przypis redakcyjny]
1127. adamaszek (z arab.) — gruba, wzorzysta tkanina jedwabna. [przypis redakcyjny]
1128. miąższym — grubym, gęstym. [przypis redakcyjny]
1129. zawdziany (daw.) — nałożony, naciągnięty. [przypis edytorski]
1130. książę Michał Radziwiłł — hetman wielki litewski za Augusta III. [przypis redakcyjny]
1131. katanki — rodzaj krótkiego ubioru. [przypis redakcyjny]
1132. flintpas — pas na flintę, strzelbę. [przypis redakcyjny]
1133. taśmy galonowe — taśmy ściśle splecione, do naszywania i bramowania. [przypis redakcyjny]
1134. siądzenie (daw.) — siedzenie; miejsce do siedzenia. [przypis edytorski]
1135. lamparty — tutaj: futro z pewnego gatunku kota cętkowanego. [przypis redakcyjny]
1136. czaprak (z tur.) — przykrycie na konia. [przypis redakcyjny]
1137. konsystencji — miejsca postoju, kwatery. [przypis redakcyjny]
1138. karwasz (z węg.) — naramienniki metalowe. [przypis redakcyjny]
1139. glanc (z niem.) — błysk, połysk. [przypis redakcyjny]
1140. misiurka (z tatar.) — rodzaj czapki żelaznej. [przypis redakcyjny]
1141. tulejce — rurce. [przypis redakcyjny]
1142. sajdak (z tur.) — puzdro na łuk, cięciwę i strzały. [przypis redakcyjny]
1143. reprezentujące — przedstawiające. [przypis redakcyjny]
1144. burka — opończa wełniana. [przypis redakcyjny]
1145. pilść a. pilśń — tkanka z sierści lub z wełny, otrzymana przez zbicie ich czyli folowanie. [przypis redakcyjny]
1146. szamerowaną — obszywaną galonem, bramowaną. [przypis redakcyjny]
1147. przestrono (daw.) — obszernie, szeroko. [przypis edytorski]
1148. kuligowski a. kulikowski — z fabryki sukna w Kulikowie (pod Lwowem). [przypis redakcyjny]
1149. obersztlajtnanci — podpułkownicy. [przypis redakcyjny]
1150. konsyderacji mniejszej — mniejszego znaczenia. [przypis redakcyjny]
1151. drabant (z wł.) — żołnierz ze straży przybocznej, gwardzista. [przypis redakcyjny]
1152. operalnia — budynki należące do opery królewskiej. [przypis redakcyjny]
1153. personat — osoba postawna. [przypis redakcyjny]
1154. w nadzieję rangi swojej — pewnego siebie ze względu na swą rangę. [przypis redakcyjny]
1155. korończykowie — mieszkańcy Korony. [przypis redakcyjny]
1156. wedle (daw.) — wzdłuż; tu: obok. [przypis edytorski]
1157. gifes a. giefes — jelca szpady (gdzie się zaczyna rękojeść szpady). [przypis redakcyjny]
1158. temblak — rzemień u rękojeści szabli. [przypis redakcyjny]
1159. skwerował — prezentował broń. [przypis redakcyjny]
1160. pocztowy — wpisany w poczet, zwykły żołnierz. [przypis redakcyjny]
1161. siarkowy — jasnożółty. [przypis redakcyjny]
1162. pełznąć (daw.) — płowieć. [przypis edytorski]
1163. postaw — zwój sukna. [przypis redakcyjny]
1164. borowego — leśnego, dzikiego. [przypis redakcyjny]
1165. z trudna kiedy (daw.) — rzadko kiedy. [przypis edytorski]
1166. infamisa — bezecnika, przestępcę. [przypis redakcyjny]
1167. z desperacką rezolucją — z rozpaczliwą śmiałością. [przypis redakcyjny]
1168. mieć się do czego (daw.) — zamierzać co. [przypis edytorski]
1169. kwota (daw.) — tu: liczba, liczebność. [przypis edytorski]
1170. konwój (z fr.) — straż zbrojna. [przypis redakcyjny]
1171. reasumpcja — ponowne otwarcie. [przypis redakcyjny]
1172. obligowanymi — obowiązani. [przypis redakcyjny]
1173. krasić — zdobić, stroić. [przypis redakcyjny]
1174. extra służby — [byli] poza służbą. [przypis redakcyjny]
1175. stempel — pręt do wpychania i przybijania naboju w lufie. [przypis redakcyjny]
1176. sołdatach — żołnierzach. [przypis redakcyjny]
1177. dla proporcji — tutaj: dla oka. [przypis redakcyjny]
1178. skowkami — okuciami, klamrami. [przypis redakcyjny]
1179. szmelcowany (z niem.) — pokryty szmelcem, powłoką, glazurą, dawaną na gorąco. [przypis redakcyjny]
1180. werblik — haczyk żelazny, mały łańcuszek. [przypis redakcyjny]
1181. fugowana — spojona z części. [przypis redakcyjny]
1182. obserwant — zachowujący ściśle przepisy, służbisty. [przypis redakcyjny]
1183. zażywać (daw.) — tu: używać, stosować. [przypis edytorski]
1184. szermować — robić bronią, wywijać. [przypis redakcyjny]
1185. samopał — strzelba. [przypis redakcyjny]
1186. łączek — od: łęk; wierzchnie wygięcie kulbaki. [przypis redakcyjny]
1187. wojłoczek — grube sukno. [przypis redakcyjny]
1188. parciana — ze sznurka lnianego lub konopnego. [przypis redakcyjny]
1189. od gadu — od robactwa, od pasożytów; [daw. od czego: przeciw czemu]. [przypis redakcyjny]
1190. kurpie — łapcie, chodaki z łyka. [przypis redakcyjny]
1191. kusy — krótki. [przypis redakcyjny]
1192. sierć (daw.) — sierść. [przypis edytorski]
1193. zawdziany (daw.) — założony, nałożony, naciągnięty (o ubraniu). [przypis edytorski]
1194. powziąść (daw.) — powziąć. [przypis edytorski]
1195. kureń (z ukr.) — lepianka, chata dymna albo kurna (od: kurzyć); przekład Kitowicza nie jest dokładny. [przypis redakcyjny]
1196. imperatorowej — cesarzowej. [przypis redakcyjny]
1197. bestialskie — zwierzęce. [przypis redakcyjny]
1198. do kancelarii — do urzędu siczowego. [przypis redakcyjny]
1199. zachowanie — stosunki. [przypis redakcyjny]
1200. oraz (daw.) — także. [przypis edytorski]
1201. konserwowała — podtrzymywała, ochraniała. [przypis redakcyjny]
1202. ascens — wstęp, pierwszeństwo. [przypis redakcyjny]
1203. wakującego — opróżnionego. [przypis redakcyjny]
1204. estymowaną — cenioną, poważaną. [przypis redakcyjny]
1205. olejem — tłuszczem roślinnym z siemienia konopi. [przypis redakcyjny]
1206. w czubki — w kuczki. [przypis redakcyjny]
1207. cyrkuł — krąg, koło. [przypis redakcyjny]
1208. jurgieltu — płacy rocznej, wynagrodzenia. [przypis redakcyjny]
1209. apostatowie — odstępcy. [przypis redakcyjny]
1210. suspicja — podejrzenie. [przypis redakcyjny]
1211. łacinników — rzymsko-katolików. [przypis redakcyjny]
1212. plagę — bicie, porażkę. [przypis redakcyjny]
1213. tabor — obóz. [przypis redakcyjny]
1214. wyśli — poprawnie: wyszli. [przypis redakcyjny]
1215. wyciśnienie — dziś: wyciśnięcie; wydobycie. [przypis edytorski]
1216. a oraz (daw.) — a także. [przypis edytorski]
1217. ciężkie inkwizycje — badania na mękach. [przypis redakcyjny]
1218. taraban — wielki bęben turecki. [przypis redakcyjny]
1219. napadnieni (daw. forma) — dziś: napadnięci. [przypis edytorski]
1220. uważać co (daw.) — zwracać uwagę na co. [przypis edytorski]
1221. kampanie — walki. [przypis redakcyjny]
1222. na czas (daw.) — czasami, niekiedy. [przypis edytorski]
1223. humańscy — z Humania na Ukrainie. [przypis redakcyjny]
1224. poczytać za co — uznać za co. [przypis edytorski]
1225. ażard — hazard, narażenie życia. [przypis redakcyjny]
1226. wielu — tu: ilu tylko (tj. wszystkich). [przypis edytorski]
1227. mistrz — [tu:] kat. [przypis redakcyjny]
1228. rychtując — kierując. [przypis redakcyjny]
1229. heroizm — bohaterstwo. [przypis redakcyjny]
1230. kamracił — przyjaźnił się, bratał się. [przypis redakcyjny]
1231. krywo idet pane mistru — krzywo idzie, panie kacie! [przypis redakcyjny]
1232. charakternik (z gr.) — czarodziej, czarownik. [przypis redakcyjny]
1233. puszkarzów — artylerzystów. [przypis redakcyjny]
1234. race — rakiety. [przypis redakcyjny]
1235. fejerwerk (z niem.) — ogień sztuczny. [przypis redakcyjny]
1236. obszlag (z niem.) — obłoga, wyłoga, obłożenie u munduru. [przypis redakcyjny]
1237. pludrami — spodniami. [przypis redakcyjny]
1238. Gołcz — było dwóch generałów tego nazwiska, bracia Jerzy Wilhelm i August Stanisław. [przypis redakcyjny]
1239. gminnego — zwyczajnego. [przypis redakcyjny]
1240. składała się z pięćdziesiąt żołnierza (daw.) — dziś: składała się z pięćdziesięciu żołnierzy. [przypis edytorski]
1241. promocji — posunięcia na wyższy stopień awansu. [przypis redakcyjny]
1242. dystrybucji — rozdawnictwa. [przypis redakcyjny]
1243. unteroficerów — podoficerów. [przypis redakcyjny]
1244. chorąski — chorążego. [przypis edytorski]
1245. serżant (z fr.) — sierżant, najstarszy z podoficerów, mający nadzór nad kompaniją w nieobecności oficerów. [przypis redakcyjny]
1246. paleta (z fr. paillete) — tutaj: obszycia. [przypis redakcyjny]
1247. tombak — stop miedzi i cynku. [przypis redakcyjny]
1248. trzygran — trójkąt. [przypis redakcyjny]
1249. zwiniony (daw.) — zawinięty; podwinięty. [przypis edytorski]
1250. forsztelacja (z niem.) — przedstawienie do stopnia, podniesienie na stopień albo urząd. [przypis redakcyjny]
1251. parol — hasło, umówione słowa. [przypis redakcyjny]
1252. krygsrecht (z niem.) — sąd wojenny. [przypis redakcyjny]
1253. dysputować — podawać w wątpliwość, kwestyjonować. [przypis redakcyjny]
1254. szmuklerz — pasamonik, wyrabiający galony, lamówki. [przypis redakcyjny]
1255. port-épée (fr.) — srebrny lub złoty temblak (tj. taśma do zawieszenia) broni białej bocznej u oficerów i urzędników państwowych, opatrzona inicjałem monarchy lub godłem państwowym. [przypis edytorski]
1256. filutów — krętaczy, oszustów. [przypis redakcyjny]
1257. asamble — zebrania towarzyskie, wieczory. [przypis redakcyjny]
1258. lustrować — badać, odbywać przegląd. [przypis redakcyjny]
1259. subalternami — podwładnymi. [przypis redakcyjny]
1260. z faworem — z pobłażaniem. [przypis redakcyjny]
1261. dystancji — odległości. [przypis redakcyjny]
1262. regimentfelczer — cyrulik, felczer pułkowy. [przypis redakcyjny]
1263. regimentdobosz — bębniarz pułkowy. [przypis redakcyjny]
1264. profos (z niem.) — pilnujący aresztów wojskowych; generał-profos oznacza głównego dozorcę aresztów. [przypis redakcyjny]
1265. stopka — profos. [przypis redakcyjny]
1266. konował — lekarz zwierząt, weterynarz. [przypis redakcyjny]
1267. aspirowali — ubiegali się. [przypis redakcyjny]
1268. fajfer (z niem.) — grający na piszczałce. [przypis redakcyjny]
1269. hier (z niem.) — dosłownie: tu. [przypis redakcyjny]
1270. salutacją — ukłon. [przypis redakcyjny]
1271. granaderski (z fr.) — grenadierski; od grenadier: żołnierz, rzucający dawniej granaty ręczne. [przypis redakcyjny]
1272. gemejn (z niem.) — szeregowiec. [przypis redakcyjny]
1273. flintą — strzelbą. [przypis redakcyjny]
1274. Do przejścia — wyd. lwow. ma: Po przejściu. [przypis redakcyjny]
1275. jeżeli są — tu: czy są. [przypis edytorski]
1276. fuchtel a. fukiel (z niem.) — płaz, uderzenie. [przypis redakcyjny]
1277. inwestygacji — badaniu, śledztwie. [przypis redakcyjny]
1278. kontent (daw.) — zadowolony. [przypis edytorski]
1279. pif paf — kiepskie strzelanie. [przypis redakcyjny]
1280. egzercytowani — ćwiczeni. [przypis redakcyjny]
1281. dependowało od zdarzenia — zawisło, było zależne [od przypadku]. [przypis redakcyjny]
1282. buława (z tatar.) — laska, maczuga; znak władzy hetmańskiej; hetmaństwo. [przypis redakcyjny]
1283. ekwipaż — zaopatrzenie wojskowe. [przypis redakcyjny]
1284. werbunek — zaciąg, pobór. [przypis redakcyjny]
1285. namienić (daw.) — nadmienić; wspomnieć. [przypis edytorski]
1286. Mirowscy — domyślnie: gwardziści, tak nazwani od założyciela, jenerała Mira. [przypis redakcyjny]
1287. senatus consilium (łac.) — radę senatu. [przypis redakcyjny]
1288. miała więcej do czynienia — miała więcej zajęć; więcej do roboty. [przypis edytorski]
1289. Bielany — [wówczas] miejscowość w sąsiedztwie Warszawy; [obecnie dzielnica miasta]. [przypis redakcyjny]
1290. trop — tutaj: krok wojskowy, miarowy. [przypis redakcyjny]
1291. dyspensatów — lżejszej reguły. [przypis redakcyjny]
1292. cugi — małe oddziały. [przypis redakcyjny]
1293. dywizja — wielki oddział wojska różnej broni. [przypis redakcyjny]
1294. korpusu — głównej części wojska. [przypis redakcyjny]
Darmowe książki «Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III - Jędrzej Kitowicz (złota biblioteka txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)