Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III - Jędrzej Kitowicz (złota biblioteka txt) 📖
Krótki opis książki:
Dzieło Jędrzeja Kitowicza cenione jest przede wszystkim za realistyczne i szczegółowe oddanie życia epoki polskiego baroku. Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III to prawdziwe „zwierciadło na gościńcu”, ustawione tak, by odbijać codzienność zdarzeń na ulicach miast, wiejskich drożynach — ale także w budynkach prywatnych i publicznych.
Jędrzej Kitowicz przez zaczarowane drzwi swej opowieści wprowadza w samo sedno dawnej Polski — będącej w punkcie jednocześnie bujnego rozkwitu i w przededniu nieuniknionego upadku. Jak słusznie zauważono o autorze we wstępie do Opisu obyczajów: „Nie osądza on ludzi i obyczajów, ale po prostu wchodzi w sam środek społeczeństwa, towarzyszy mu na każdym kroku: uczy się w szkole, ćwiczy się w palestrze, rozgląda się po dworach i pałacach, biesiaduje, politykuje, podpatruje garnki i sypialnie, ubiera się z księżmi, panami, wojskowymi i kobietami, zachodzi do kościołów i klasztorów, bywa na kapitułach, jeździ po odpustach, zdradza zabawy i zachcianki, gra w karty, prawi o dygnitarzach, przypatruje się mieszczanom i chłopom — słowem nic nie uchodzi jego bystrej a życzliwej ciekawości; wszystko zaś odtwarza z taką prawdziwością i jasnością, że pozwala nam ciągle patrzeć na przedziwnie wierne, a zawsze bardzo ciekawe obrazy i obrazki. Pośrednio potwierdza on szczegóły, przez innych podawane, ale inaczej je naświetla i znacznie więcej widzi, a widzi tak, że my z nim patrząc mamy przed sobą nie tyle opis rzeczy i ich osąd, ale niejako rzeczy same”.
Tekst niestety nie zachował się w całości: „brak początku rozdziału pierwszego i końca rozdziału dziewiętnastego, prawdopodobnie ostatniego, w którym pisze o chłopach. Według zapowiedzi podanej na końcu rozdz. III, pozostali jeszcze Żydzi i Cyganie”.
Opracowanie redaktorskie pomyślane zostało tak, aby nie mnożyć niepotrzebnie objaśnień, uwspółcześnić tekst poboczny (wstęp i przypisy źródła), natomiast zachować melodię i koloryt barokowego języka tekstu głównego, tj. dzieła Jędrzeja Kitowicza. Przystosowane jedynie w niezbędnym zakresie do przyjętych standardów WL erudycyjne, obszerne przypisy autorstwa dr. UJ Michała Janika stanowią podstawę tego opracowania.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jędrzej Kitowicz
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III - Jędrzej Kitowicz (złota biblioteka txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jędrzej Kitowicz
class="annotation" id="annotation-1622">1622. wotów — tutaj: oświadczeń. [przypis redakcyjny]
1623. ordynaryjnie (daw.) — zwyczajnie. [przypis edytorski]
1624. wyciągać — tu: wymagać. [przypis edytorski]
1625. rewers — zobowiązanie piśmienne. [przypis redakcyjny]
1626. salvum conductum (łac.) — wolne przejście. [przypis redakcyjny]
1627. bibosze koronni — znani pijacy, zawołani opoje. [przypis redakcyjny]
1628. 1629respons (z łac.) — odpowiedź. [przypis redakcyjny]
1629. nie wiedząc o świecie, dopieroż o responsie — będąc bez świadomości: nie wiedząc o świecie, a co dopiero o odpowiedzi (jaką im dano w sprawie stanowiącej przedmiot misji, z którą zostali wysłani). [przypis edytorski]
1630. wcale (daw.) — całkiem, całkowicie. [przypis edytorski]
1631. egzageracji — przesady. [przypis redakcyjny]
1632. ściemiężyć — uciemiężyć; poddać niewoli, przemocy. [przypis edytorski]
1633. kondycją (forma B.lp r.ż.) — warunek. [przypis redakcyjny]
1634. certum quantum (łac.) — pewną ilość. [przypis redakcyjny]
1635. we czwał — szybko, co sił. [przypis redakcyjny]
1636. cery nie mieni — nie zmienia się na twarzy (np. nie dostaje wypieków itp.). [przypis edytorski]
1637. wżdyć (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
1638. rewolucji — wzburzeniu. [przypis redakcyjny]
1639. persico — nalewka na pestkach brzoskwiń. [przypis redakcyjny]
1640. dubelt-anyż — rodzaj wódki na anyżu. [przypis redakcyjny]
1641. ratafja — rodzaj słodkiej wódki na korzeniach. [przypis redakcyjny]
1642. krambambula a. krampampula (z niem.) — rodzaj słodkiej wódki na korzeniach i cytrynie. [przypis redakcyjny]
1643. pontak — wino francuskie ciemnoczerwone. [przypis redakcyjny]
1644. muszkatel (fr. ) — gatunek przedniego wina południowego. [przypis redakcyjny]
1645. wino szczecińskie — rodzaj jabłecznika (od: sztetyna). [przypis redakcyjny]
1646. manasberskie — rodzaj wina reńskiego. [przypis redakcyjny]
1647. konkokcji — trawienia, strawności. [przypis redakcyjny]
1648. ryńskiego — reńskiego, znad Renu. [przypis redakcyjny]
1649. ejekcjach — (po) wymiotach. [przypis redakcyjny]
1650. oprymowany winem — [nie mógł być] niewolony, przymuszony do wina. [przypis redakcyjny]
1651. kafenhauzy — kawiarnie. [przypis redakcyjny]
1652. łót a. lut (niem. Loth) — część 1/12 funta. [przypis redakcyjny]
1653. faryny cukrowej — mąki, mączki cukrowej. [przypis redakcyjny]
1654. parochianki — parafianki. [przypis redakcyjny]
1655. aury — powietrza, powiewu. [przypis redakcyjny]
1656. czci — [forma M.lm]; [będący] na czczo, bez jedzenia. [przypis redakcyjny]
1657. chimeryczki — grymaśnice, dziwaczki. [przypis redakcyjny]
1658. wyinwentował — wynalazł. [przypis redakcyjny]
1659. propinacji — wyszynku. [przypis redakcyjny]
1660. konkurs odebrało — odebrało wzięcie, pierwszeństwo. [przypis redakcyjny]
1661. zaszpuntowanej — zatkanej, zabitej. [przypis redakcyjny]
1662. estymacją — poważanie, wziętość. [przypis redakcyjny]
1663. mizeraka — biedaka. [przypis redakcyjny]
1664. drybus (niem. Dreifuss) — kadź, naczynie na trzech nogach. [przypis redakcyjny]
1665. moderatem — wstrzemięźliwcem, skromnisiem. [przypis redakcyjny]
1666. kuranty — śpiewki, przyśpiewki przy kielichu. [przypis redakcyjny]
1667. lusztyki — zabawy, pijatyki. [przypis redakcyjny]
1668. waltornie — duże naczynie do picia trunków w kształcie waltorni (dęty instrument muzyczny). [przypis redakcyjny]
1669. sejmikowych — W wydaniach dotychczasowych błędnie: sejmowych. [przypis redakcyjny]
1670. szałas (z węg.) — namiot polny, buda naprędce sklecona. [przypis redakcyjny]
1671. adherentom — zwolennikom, stronnikom. [przypis redakcyjny]
1672. tandeta — tu: rzecz licho zrobiona, starzyzna. [przypis redakcyjny]
1673. bonifikował — nagradzał, dawał odszkodowanie. [przypis redakcyjny]
1674. dystynkcją — wyróżnienie, elegancję. [przypis redakcyjny]
1675. sektatorowie — zwolennicy. [przypis redakcyjny]
1676. sarmatyzmem — staropolszczyzną. [przypis redakcyjny]
1677. gachów — zalotników, kochanków. [przypis redakcyjny]
1678. obmioty — przedmioty. [przypis redakcyjny]
1679. heroiny — bohaterki, odważne kobiety. [przypis redakcyjny]
1680. kontusz — wzięty wraz z nazwą od Węgrów i Turków, nie był wcale rodowitym strojem polskim, jak mniema Kitowicz. [przypis redakcyjny]
1681. pupki a. bupki — najprzedniejsze futro z brzuchów. [przypis redakcyjny]
1682. suseł — zwierzę z rodzaju gryzoniów. [przypis redakcyjny]
1683. paludament (z łac.) — płaszcz na sposób starorzymski. [przypis redakcyjny]
1684. antabka — rękojeść, rączka. [przypis redakcyjny]
1685. jedwabna przez się — z samego jedwabiu. [przypis redakcyjny]
1686. temblak — tutaj: opaska, naręcznik. [przypis redakcyjny]
1687. diametru — średnicy. [przypis redakcyjny]
1688. obarzanek — poprawniej: obwarzanek. [przypis redakcyjny]
1689. humor — nastrój, usposobienie. [przypis redakcyjny]
1690. adwersarza — przeciwnika. [przypis redakcyjny]
1691. alias (łac.) — inaczej. [przypis redakcyjny]
1692. capa (z czes.) — skóra wielbłądzia, końska albo ośla, chropawo wyprawna. [przypis redakcyjny]
1693. kursz — rodzaj skóry. [przypis redakcyjny]
1694. w sukcesji — w dziedzictwie. [przypis redakcyjny]
1695. grasanci — napastnicy, łupieżcy. [przypis redakcyjny]
1696. rapiery — długie, wąskie szpady lub szable. [przypis redakcyjny]
1697. szaszówki — może: staszówki, lekkie szable, wyrabiane w Staszowie (w Sandomierskiem). [przypis redakcyjny]
1698. pałąk — kabłąk, łuk, część rękojeści szabli. [przypis redakcyjny]
1699. skobelek — pręt żelazny zgięty. [przypis redakcyjny]
1700. tarcice — deski nieobrobione. [przypis redakcyjny]
1701. kiereszować się — rąbać się, ranić się. [przypis redakcyjny]
1702. po wiechach — po karczmach; wiecheć słomy był znakiem karczmy. [przypis redakcyjny]
1703. czeczuga (z ukr.) — rodzaj szabli. [przypis redakcyjny]
1704. rapcie — taśmy do szabli. [przypis redakcyjny]
1705. irchą — skórką baranią lub wielbłądzią. [przypis redakcyjny]
1706. szmuchlerskiej — szmuklerskiej. [przypis redakcyjny]
1707. mędelkowy pas turecki — jeden z pasów wyrabianych w perskiej miejscowości Mandil. [przypis edytorski]
1708. textus est Sluciae (łac.) — tkany w Słucku. [przypis redakcyjny]
1709. à Paris — w Paryżu. [przypis redakcyjny]
1710. kwaterki — cztery działki. [przypis redakcyjny]
1711. rygielek (z niem.) — szew ze ściegów poprzecznych. [przypis redakcyjny]
1712. ruskami — wyraz niejasny; w wyd. lwowskim wydrukowano: piuskami. [przypis redakcyjny]
1713. kuczma (z węg.) — rozczochrane włosy; czapka futrzana. [przypis redakcyjny]
1714. wyporek — jagnię zawcześnie urodzone lub skórka z niego. [przypis redakcyjny]
1715. dystylowali — odkraplali, wypacali. [przypis redakcyjny]
1716. lustrowne — błyszczące, lśniące. [przypis redakcyjny]
1717. sygnet — pierścień z herbem lub literami na oczku. [przypis redakcyjny]
1718. krajczane — z pasków sukna. [przypis redakcyjny]
1719. kitajkowa albo kitajowa — z materii jedwabnej lśniącej lub cienkiej bawełnianej. [przypis redakcyjny]
1720. wichlarz — przednia część cholewy, wyższa pod kolanem, niż tylna na łydce. [przypis redakcyjny]
1721. łub drewniany — twarda skóra drzewa; tutaj: obkładka drewniana. [przypis redakcyjny]
1722. abcasy — obcasy, napiętki. [przypis redakcyjny]
1723. zafolowane — zatłuszczone, zabrudzone. [przypis redakcyjny]
1724. konwikcja — przekonanie, dowód. [przypis redakcyjny]
1725. małego jest wątku — jest uboga. [przypis redakcyjny]
1726. metaforycznego — użytego w przenośni. [przypis redakcyjny]
1727. haniebnie buchasty — bardzo szeroki. [przypis redakcyjny]
1728. pretendowanej — wymaganej. [przypis redakcyjny]
1729. pakuły — wyczeszki z lnu lub konopi. [przypis redakcyjny]
1730. kompozycją — układem. [przypis redakcyjny]
1731. kuczbaj — kosmata materia wełniana. [przypis redakcyjny]
1732. onuczka a. onucka — płótno do owijania nogi pod obuwie. [przypis redakcyjny]
1733. burkowe — wełniane, samodziałowe. [przypis redakcyjny]
1734. sudanne — zgrabne, nadobne. [przypis redakcyjny]
1735. wytoki — wyłogi. [przypis redakcyjny]
1736. bluzgiery — przykrycie przodu żupana. [przypis redakcyjny]
1737. dewizki — krótkie łańcuszki do zegarka. [przypis redakcyjny]
1738. glancowane — błyszczące, lśniące. [przypis redakcyjny]
1739. marmurkowe — szare. [przypis redakcyjny]
1740. paleta — naszywka. [przypis redakcyjny]
1741. bekiesa a. bekiesza (z węg.) — futro długie węgierskim krojem. [przypis redakcyjny]
1742. potrzebami — dodatkami. [przypis redakcyjny]
1743. akomodacji — życzliwości, przychylności. [przypis redakcyjny]
1744. distinctorium — odznaka. [przypis redakcyjny]
1745. leciech (daw. forma) — N.lm. dziś: latach. [przypis edytorski]
1746. delie — płaszcze, opończe. [przypis redakcyjny]
1747. nosiad — (żartobliwy nowotwór) noszący. [przypis redakcyjny]
1748. wniść — wejść. [przypis redakcyjny]
1749. czuja a. czucha (z węg.) — suknia długa futrem podszyta, szuba. [przypis redakcyjny]
1750. z dużemi sześcią guzami (daw. forma) — dziś N.lm: z dużymi sześcioma guzami. [przypis edytorski]
1751. marcypanowe (daw.) — wybornej roboty, misterne. [przypis edytorski]
1752. krwawnika — karniolu, czerwonego kamienia. [przypis redakcyjny]
1753. grodetor a. grodetur (z fr. gros de Tours) — ciężka tkanina jedwabna. [przypis redakcyjny]
1754. czechman a. czekman (z tur.) — rodzaj sukni wierzchniej z zaszytymi rękawami; kontusz tatarskim krojem. [przypis redakcyjny]
1755. koncha — muszla; tu: ozdoba z drogich kamieni. [przypis redakcyjny]
1756. emulacja — współzawodnictwo. [przypis redakcyjny]
1757. multanowy (z fr. molleton) — z miękkiej tkaniny wełnianej. [przypis redakcyjny]
1758. kałamajkowy — a. kalamajkowy — z tkaniny wełnianej. [przypis redakcyjny]
1759. frandzla (daw.) — frędzla, obszycie z frędzlami. [przypis edytorski]
1760. kolbertyny — rodzaj szerokich galonów (od nazwiska Colbert). [przypis redakcyjny]
1761. brabanckich koronek — z Brabancji, sławnej koronkami. [przypis redakcyjny]
1762. na fason — na wzór. [przypis redakcyjny]
1763. wytrefiona — pięknie ułożona, sfalowana. [przypis redakcyjny]
1764. turban — zawój turecki na głowę. [przypis redakcyjny]
1765. ochmistrzyni (z niem. Hofmeisterin) — przełożona dworu. [przypis redakcyjny]
1766. obmiot — przedmiot, rzecz wpadająca w oczy. [przypis redakcyjny]
1767. bajorek (z wł. bagliore) — nitka albo drucik metalowy. [przypis redakcyjny]
1768. kapik (z niem. Kappe) — kapturek, ubiór kobiecy na głowę. [przypis redakcyjny]
1769. od kogo (daw.) — przez kogo (również zmiana przypadka: daw. od z rzecz. w D., dziś przez z rzecz w B.). [przypis edytorski]
1770. kornetów — czepców. [przypis redakcyjny]
1771. bryzowaniu — fryzowaniu, układaniu. [przypis redakcyjny]
1772. duet (z wł. duetto ) — dawny ubiór kobiecy na głowę. [przypis redakcyjny]
1773. mateklasy a. materklasy — tu: osobliwe kształty, figury. [przypis redakcyjny]
1774. naści — na ci, oto masz. [przypis redakcyjny]
1775. litych — przetykanych złotemi nićmi. [przypis redakcyjny]
1776. fiszbin (z niem. Fischbein) — pręt rogowy z górnej szczęki wieloryba. [przypis redakcyjny]
1777. jupeczka (z arab.) — kamizelka kobieca, stanik. [przypis redakcyjny]
1778. mantolety — płaszczyki, pelerynki. [przypis redakcyjny]
1779. gazowe — z gazy, tkaniny jedwabnej, wyrabianej niegdyś w syryjskiej Gazie. [przypis redakcyjny]
1780. redutach — zabawach maskowych. [przypis redakcyjny]
1781. całe nocy (...) pokutować musieli (daw. forma) — dziś całe noce (...). [przypis edytorski]
1782. felpa (z wł.) — tkanina jedwabna, używana dawniej do ozdoby zimowych sukien kobiecych. [przypis redakcyjny]
1783. szamerlak a.
Darmowe książki «Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III - Jędrzej Kitowicz (złota biblioteka txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)