Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III - Jędrzej Kitowicz (złota biblioteka txt) 📖
Krótki opis książki:
Dzieło Jędrzeja Kitowicza cenione jest przede wszystkim za realistyczne i szczegółowe oddanie życia epoki polskiego baroku. Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III to prawdziwe „zwierciadło na gościńcu”, ustawione tak, by odbijać codzienność zdarzeń na ulicach miast, wiejskich drożynach — ale także w budynkach prywatnych i publicznych.
Jędrzej Kitowicz przez zaczarowane drzwi swej opowieści wprowadza w samo sedno dawnej Polski — będącej w punkcie jednocześnie bujnego rozkwitu i w przededniu nieuniknionego upadku. Jak słusznie zauważono o autorze we wstępie do Opisu obyczajów: „Nie osądza on ludzi i obyczajów, ale po prostu wchodzi w sam środek społeczeństwa, towarzyszy mu na każdym kroku: uczy się w szkole, ćwiczy się w palestrze, rozgląda się po dworach i pałacach, biesiaduje, politykuje, podpatruje garnki i sypialnie, ubiera się z księżmi, panami, wojskowymi i kobietami, zachodzi do kościołów i klasztorów, bywa na kapitułach, jeździ po odpustach, zdradza zabawy i zachcianki, gra w karty, prawi o dygnitarzach, przypatruje się mieszczanom i chłopom — słowem nic nie uchodzi jego bystrej a życzliwej ciekawości; wszystko zaś odtwarza z taką prawdziwością i jasnością, że pozwala nam ciągle patrzeć na przedziwnie wierne, a zawsze bardzo ciekawe obrazy i obrazki. Pośrednio potwierdza on szczegóły, przez innych podawane, ale inaczej je naświetla i znacznie więcej widzi, a widzi tak, że my z nim patrząc mamy przed sobą nie tyle opis rzeczy i ich osąd, ale niejako rzeczy same”.
Tekst niestety nie zachował się w całości: „brak początku rozdziału pierwszego i końca rozdziału dziewiętnastego, prawdopodobnie ostatniego, w którym pisze o chłopach. Według zapowiedzi podanej na końcu rozdz. III, pozostali jeszcze Żydzi i Cyganie”.
Opracowanie redaktorskie pomyślane zostało tak, aby nie mnożyć niepotrzebnie objaśnień, uwspółcześnić tekst poboczny (wstęp i przypisy źródła), natomiast zachować melodię i koloryt barokowego języka tekstu głównego, tj. dzieła Jędrzeja Kitowicza. Przystosowane jedynie w niezbędnym zakresie do przyjętych standardów WL erudycyjne, obszerne przypisy autorstwa dr. UJ Michała Janika stanowią podstawę tego opracowania.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jędrzej Kitowicz
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III - Jędrzej Kitowicz (złota biblioteka txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jędrzej Kitowicz
(z łac.) — okres postu przed Bożem Narodzeniem. [przypis redakcyjny]
647. garnizonu — oddziału wojska. [przypis redakcyjny]
648. parol — słowo umówione, hasło. [przypis redakcyjny]
649. wiele razy (daw.) — ile razy. [przypis edytorski]
650. raus (z niem. heraus) — wychodź! wystąp! [przypis redakcyjny]
651. gleit (z niem. Glied) — rząd, szereg. [przypis redakcyjny]
652. werbel — bęben wojskowy, tryl na bębnie. [przypis redakcyjny]
653. ludzi, w których — wyd. petersb.: którzy. [przypis redakcyjny]
654. matador (z hiszp.) — zabójca byka na igrzyskach, tutaj: osoba znakomita. [przypis redakcyjny]
655. hajduk (z węg.) — żołnierz tzw. piechoty węgierskiej, straż piesza. [przypis redakcyjny]
656. pajuk (z pers.) — pokojowiec. [przypis redakcyjny]
657. węgrzynek — służący przy koniach ubrany z węgierska. [przypis redakcyjny]
658. liberia — ubiór służących, służba. [przypis redakcyjny]
659. pisarz wielki koronny — stały radca sądów asesorskich. [przypis redakcyjny]
660. aplikacja — stosowanie się. [przypis redakcyjny]
661. od nich mile przyjmowana — przez nich przyjmowana z zamiłowaniem (z chęcią; jako miła, sprawiająca im przyjemność). [przypis edytorski]
662. politycznie — grzecznie, uprzejmie. [przypis redakcyjny]
663. szyldwachy — straże, warty. [przypis redakcyjny]
664. aktualny — tutaj: rzeczywisty. [przypis redakcyjny]
665. konsolacją — pocieszenie, ochotę. [przypis redakcyjny]
666. regalizował — obdarzał. [przypis redakcyjny]
667. potykać (daw.) — spotykać. [przypis edytorski]
668. słusznych — poważnych, dostojnych. [przypis redakcyjny]
669. przez nogi przerzucał — lekceważył. [przypis redakcyjny]
670. konfidencją — poufałość. [przypis redakcyjny]
671. podskarbi wielki — urząd ministra skarbu w dawnej Polsce. [przypis redakcyjny]
672. magistraturze — urzędowi. [przypis redakcyjny]
673. konfuzja — zawstydzenie, srom. [przypis redakcyjny]
674. lubo (daw.) — chociaż. [przypis edytorski]
675. za mego wieku — za mego życia. [przypis redakcyjny]
676. Niedzieli Przewodnej — pierwszej niedzieli po Wielkanocy. [przypis redakcyjny]
677. nie szarzali — nie poniżali. [przypis redakcyjny]
678. pospolicie (daw.) — zazwyczaj. [przypis edytorski]
679. kwatery — mieszkania, gospody. [przypis redakcyjny]
680. powitanie (...) imieniem (daw.) — powitanie w imieniu. [przypis edytorski]
681. submisja — uniżoność. [przypis redakcyjny]
682. oratora — mówcę. [przypis redakcyjny]
683. oratora — przez grzeczność, dla pozoru. [przypis redakcyjny]
684. po oracji — po mowie. [przypis redakcyjny]
685. dystynkcji — rozróżnienia. [przypis redakcyjny]
686. wakować — nie urzędować. [przypis redakcyjny]
687. w wigilię wigilii — na dwa dni przed. [przypis redakcyjny]
688. panegiryki — pochwały, przesadne mowy pochwalne, wiersze pochwalne. [przypis redakcyjny]
689. szalbierskie — wykrętne, oszukańcze. [przypis redakcyjny]
690. perorów — przemów. [przypis redakcyjny]
691. jako sądzili (...) i jako nie brali (daw.) — że sądzili i że nie brali. [przypis edytorski]
692. korupcja — zepsucie tutaj: przekupstwo, łapówka. [przypis redakcyjny]
693. w paroksyzmie — w napadzie gorączki. [przypis redakcyjny]
694. którycheś (...) nie przywiózł — daw. konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: których nie przywiozłeś. [przypis edytorski]
695. respekt — poszanowanie. [przypis redakcyjny]
696. ukoloryzowane — ozdobione. [przypis redakcyjny]
697. stallum (łac.) — miejsce, krzesło. [przypis redakcyjny]
698. konfirmował — zatwierdzał. [przypis redakcyjny]
699. vota decisivaa (łac.) — głosy rozstrzygające. [przypis redakcyjny]
700. kadencja — okres urzędowania. [przypis redakcyjny]
701. defektowi — niedomaganiu, brakowi. [przypis redakcyjny]
702. dla (daw.) — tu: z powodu. [przypis edytorski]
703. sztafety — gońców, umyślnych posłańców. [przypis redakcyjny]
704. oficjalistów — urzędników, tutaj: sędziów. [przypis redakcyjny]
705. surrogatorami — zastępcami. [przypis redakcyjny]
706. votum decisivum (łac.) — głos decydujący. [przypis redakcyjny]
707. votum consultivum (łac.) — głos doradczy. [przypis redakcyjny]
708. dysponował sentencją — stanowił o wyroku. [przypis redakcyjny]
709. cum voto consultivo (łac.) — z głosem doradczym. [przypis redakcyjny]
710. z powszechnego axioma — z powszechnej zasady prawnej. [przypis redakcyjny]
711. par super parem non habet potestatem (łac.) — równy nad równym nie ma władzy. [przypis redakcyjny]
712. komorników — urzędników sądowych, rejentów. [przypis redakcyjny]
713. importancji — znaczenia, ważności. [przypis redakcyjny]
714. nomenklatura — zbiór nazw właściwych jakiejś nauce lub sztuce. [przypis redakcyjny]
715. instygująca — oskarżająca. [przypis redakcyjny]
716. znajdowały się na wyciągłości — naciągnęły się. [przypis redakcyjny]
717. piórem i papiórem — wyd. lwow. ma: papierem. [przypis redakcyjny]
718. wójt (z niem.) — naczelnik sądu miejskiego w dawnej Polsce, mający do pomocy tzw. ławników. [przypis redakcyjny]
719. dwiema ławnikami — dziś r.m. liczebnika: dwoma (...). [przypis edytorski]
720. imieniem (daw.) — w imieniu. [przypis edytorski]
721. delatora — donosiciela, oskarżyciela. [przypis redakcyjny]
722. przytomnego lub nieprzytomnego (daw.) — obecnego lub nieobecnego. [przypis edytorski]
723. ekscesu — występku. [przypis redakcyjny]
724. bawić się czym (daw.) — zajmować się czym. [przypis edytorski]
725. kaptywacja — pojmanie, uwięzienie. [przypis redakcyjny]
726. jeżeli — tutaj: czy. [przypis redakcyjny]
727. depozycje — zeznania. [przypis redakcyjny]
728. wybiegać się od czego — uciec od czego, wymigać się od czego, uniknąć czego. [przypis edytorski]
729. eksponuje — wystawia, oddaje. [przypis redakcyjny]
730. mistrz — tutaj: kat. [przypis redakcyjny]
731. jeśli (daw.) — tu: czy. [przypis edytorski]
732. pozytura — położenie. [przypis redakcyjny]
733. znać się do czego (daw.) — przyznawać się do czego. [przypis edytorski]
734. miękiego (daw.) — dziś: miękkiego. [przypis edytorski]
735. przyrodzenie (daw.) — natura, charakter. [przypis edytorski]
736. hycla — oprawcę. [przypis redakcyjny]
737. junktury — połączenia, ścięgna. [przypis redakcyjny]
738. delikwent — winowajca, przestępca. [przypis redakcyjny]
739. miasto (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
740. dyby — kłody drzewa z otworami, w które zamykano ręce lub nogi więźniów. [przypis redakcyjny]
741. galanterią — [forma B.lp r. ż.] grzeczność; tu użyto wyrazu tego ironicznie. [przypis redakcyjny]
742. ekskuzja — wymówka, tłumaczenie się. [przypis redakcyjny]
743. tentował — stosował. [przypis redakcyjny]
744. trybunał ziemski albo gród — wyd. lwow. ma: albo grodzki. [przypis redakcyjny]
745. pro cuius modi exsecutione reum ad officium scabinale civitatis praesentis remittit (łac.) — dla wykonania tego odsyła winnego do urzędu ławniczego niniejszego miasta. [przypis redakcyjny]
746. referując — nie odnosząc się. [przypis redakcyjny]
747. miasto (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
748. halabarda — broń: na długim drzewcu osadzony grot z siekierą. [przypis redakcyjny]
749. komputowego żołnierza — wojska regularnego. [przypis redakcyjny]
750. szarzać — narażać, ośmieszać. [przypis redakcyjny]
751. po św. Stanisławie biskupie — po dniu 8 maja, kiedy w kościele katolickim obchodzona jest uroczystość św. Stanisława ze Szczepanowa, biskupa i męczennika, patrona Polski. [przypis edytorski]
752. senatus consilium (łac.) — uchwałę senatu. [przypis redakcyjny]
753. depaktacją — żądanie wyższej opłaty, zdzierstwo. [przypis redakcyjny]
754. regimentów — pułków. [przypis redakcyjny]
755. kapitulacja — zobowiązanie, umowa żołnierska. [przypis redakcyjny]
756. abszyt — zwolnienie z wojska. [przypis redakcyjny]
757. pretendować — rościć sobie, domagać się. [przypis redakcyjny]
758. na stacjach — [na] postojach. [przypis redakcyjny]
759. rekwirować (z łac.) — domagać się, żądać. [przypis redakcyjny]
760. przewiódłszy (daw.) — przeprowadziwszy. [przypis edytorski]
761. w swojej repartycji — w swoim przydziale. [przypis redakcyjny]
762. de novo (łac.) — na nowo. [przypis redakcyjny]
763. zrekrutować się — dopełnić liczby wojska. [przypis redakcyjny]
764. likwidowały się — obliczały się, wykazywały swoje wydatki i należności. [przypis redakcyjny]
765. z percept i ekspens — z dochodów i rozchodów. [przypis redakcyjny]
766. z komputu — [z] liczby pocztu. [przypis redakcyjny]
767. autoramentu — zaciągu wojska. [przypis redakcyjny]
768. zafrontować — zrobić komu afront, ubliżyć, uchybić. [przypis redakcyjny]
769. atencji — uwagi, grzeczności. [przypis redakcyjny]
770. zasadzone — nastawione umyślnie. [przypis redakcyjny]
771. ekscepcją — wyjęcie, zwolnienie. [przypis redakcyjny]
772. wstrych — po brzegi, pod wierzch. [przypis redakcyjny]
773. impertynencji — niegrzeczności, zniewagi. [przypis redakcyjny]
774. ekscesantów — napastników. [przypis redakcyjny]
775. deprekacją — przeproszeniem. [przypis redakcyjny]
776. umoderowani — umiarkowani, spokojni. [przypis redakcyjny]
777. profesji — zawodu, zajęcia. [przypis redakcyjny]
778. substancyj — majątku, posiadłości. [przypis redakcyjny]
779. prostoty — prostactwa, niegrzeczności. [przypis redakcyjny]
780. Wenus, jako faworytka Marsa — Wenus: bogini miłości u Rzymian, Mars: bóg wojny. [przypis redakcyjny]
781. frauencymer — orszak kobiecy. [przypis redakcyjny]
782. regenta kwarcianego — urzędnika sądowego, zajmującego się sprawami wojska kwarcianego czyli zaciężnego z kwarty (tj. czwartej części, a właściwie z piątej) dóbr królewskich. [przypis redakcyjny]
783. gród — sąd grodzki. [przypis redakcyjny]
784. kanclerz — urzędnik ministerialny w dawnej Polsce, odpowiadający poniekąd dzisiejszemu ministrowi spraw zagranicznych. [przypis redakcyjny]
785. u nich zasiadali — wyd. lwow. ma: w nich. [przypis redakcyjny]
786. referendarze — dostojnicy, którzy sądzili sprawy poddanych z królewszczyzn przeciw starostom i dzierżawcom, oraz odwrotnie. [przypis redakcyjny]
787. asesorowie — tutaj: doradcy, radcy sądowi. [przypis redakcyjny]
788. votum informativum (łac.) — głos wyjaśniający. [przypis redakcyjny]
789. okupacją — zadanie szkolne. [przypis redakcyjny]
790. koncypowali — układali. [przypis redakcyjny]
791. subiekta — osoby, jednostki. [przypis redakcyjny]
792. patronizacji — [trzymać się] obrony, adwokatury. [przypis redakcyjny]
793. importujące — przynoszące mniej dochodu. [przypis redakcyjny]
794. dukt — przeprowadzenie liniji granicznej. [przypis redakcyjny]
795. co było w rzeczy — jak było w rzeczywistości. [przypis redakcyjny]
796. patronowie przybliżali się do kanclerza i na położonej przed nim mapie za pomocą cybuchów długich wytykali dukta, znaki graniczne (...) — A kanclerz i asesorowie takiemiż wskazówkami od patronów opatrzeni za nimi sylabizowali. [przypis autorski]
797. modelusz — sposób. [przypis redakcyjny]
798. rekognoskowali — rozpoznawali, badali. [przypis redakcyjny]
799. securitatis (łac.) — bezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]
800. ordynarnej — tutaj: zwyczajnej. [przypis redakcyjny]
801. induktach — wnioskach, wywodach. [przypis redakcyjny]
802. plebejuszowie — ludzie pochodzenia nieszlacheckiego, mieszczanie. [przypis redakcyjny]
803. agenci — tutaj: kandydaci na obrońców lub sekretarze obrońców. [przypis redakcyjny]
804. torbifer — wyraz żartobliwy o składzie polsko-łacińskim; noszący torbę, nositorba. [przypis redakcyjny]
805. sumariusze — wyciągi, treść sprawy sądowej. [przypis redakcyjny]
806. prawo magdeburskie — miejskie prawo niemieckie, wzorowane na prawie miasta Magdeburgu. [przypis redakcyjny]
807. kaduk — spadek bezdziedziczny, prawo dziedziczenia takich dóbr. [przypis redakcyjny]
808. konstytucjach koronnych — prawach, uchwalonych na sejmach. [przypis redakcyjny]
Darmowe książki «Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III - Jędrzej Kitowicz (złota biblioteka txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)