Głód życia - Eleonora Kalkowska (biblioteka na książki .TXT) 📖

zaczęła krzyczeć, trzęsąc go nerwowo za ramiona.

— Ja nie chcę, żebyś to mówił, ja nie chcę, żebyś o tym myślał. To nieprawda, oni kłamią, oni kłamią.

I nagle, całym ciężarem spadając na ziemię, wybuchła długim, beznadziejnym płaczem.

On ciągle leżał nieruchomy i martwym, a jednak groźnym wzrokiem wpatrywał się gdzieś, w jakąś dal...

Wreszcie wstała. Odgarnęła wolnym, nieprzytomnym ruchem włosy w tył, które spadły jej na czoło, westchnęła głośno, głęboko, jakby nieświadomie, i podeszła automatycznie do okna. Machinalnie jęła się przypatrywać ludziom na dworze. Zdolność cierpienia wyczerpała się. Straszny płacz z głębi serca, jakby chwilowo zabrał ze sobą cały ból, całą rozpacz bezdenną.

Stała tak chwil kilka.

Chory ciągle leżał cichy, nieruchomy.

Wszedł doktor. Teraz dopiero oprzytomniała. Przywitał się z nią z daleka skinieniem głowy i podszedł do chorego.

Usiadł na krześle przy łóżku i ujął chorego za puls. Chory ciągle milczał.

A ona z drugiego kąta pokoju śledziła tępym ze strachu wzrokiem każdy ruch doktora, każdą najmniejszą zmianę w jego twarzy...

Doktor opuścił nareszcie rękę.

— A cóż, jakże się spało, a jak apetyt? — spytał typowym doktorskim zdaniem.

Chory spojrzał na niego nienawistnym wzrokiem.

— Przecież doktor wie doskonale, że ani jadam, ani sypiam — rzekł pełnym goryczy głosem i odwrócił się do ściany.

Doktor wzruszył ramionami, spojrzał jeszcze raz na chorego i skierował swe kroki ku wyjściu.

Marta poszła za nim.

Stali teraz razem w mrocznym przedpokoju, gdzie miało być wyrzeczone słowo wyroku śmierci. Ściskało ją coś za gardło i słowa nie mogła wypowiedzieć. Te ściany szare i ten doktor ze swoją zimną, oficjalną miną, z kapeluszem w ręku, już gotów do wyjścia, wydawał jej się czymś tajemniczo okrutnym, nieubłaganym. Wielki dreszcz strachu przeszył jej ciało. Teraz podał jej rękę na pożegnanie. Machinalnie podała mu swoją, wpatrując się w niego zbolałym, pytającym wzrokiem.

Teraz chwycił za klamkę. Opamiętała się.

— Doktorze, doktorze — krzyknęła przytłumionym głosem — powiedz, doktorze, przecież jeszcze jest nadzieja. — I palce jej kurczowo wpiły się w jego rękę.

— Czy pani powiedzieć całą prawdę? — spytał ją zimno, urzędowo.

— Całą — wyszeptała, ciężko oddychając, i oparła się całym ciałem o ścianę, a ręce przyciskały się nerwowo do muru.

Wiedziała już teraz naprzód, co powie.

I wypowiedział.

 

Wróciła do pokoju sennym, nieprzytomnym krokiem.

Opadła ciężko na krzesło i ukryła twarz w jedną rękę, a druga zwisła bezwładnie. Zapomniała o obecności chorego, o tym, że trzeba go uspokajać, udawać, że to wszystko drobnostka, że to przejdzie...

Nagle usłyszała głuchy jęk.

Zerwała się i pobiegła do łóżka.

Chory siedział na nim z nogami spuszczonymi na podłogę, z rękoma sztywno wyciągniętymi przed siebie, z oczyma nieprzytomnymi ze strachu.

— Antku, Antku — krzyknęła i uklękła przy nim. — Antku, Antku, co ci jest? — I w okropnym niepokoju chwyciła go za rękę.

A on nagle krzyknął strasznym, przeciągłym głosem.

— Antku, Antku, co ci jest? — I głaskała w nadludzkim strachu jego ręce i nogi.

Ten siedział cichy, nieruchomy, z oczyma tępo utkwionymi w dal, strasznymi...

Wzięła go w swe ramiona i położyła na łóżku.

Teraz chory westchnął cicho, głęboko.

— Antku, powiedz kochanie, co ci było? — spytała drżącym ze wzruszenia głosem i nachyliła się nad nim, głaszcząc jego czoło. — Co ci było, co ci było?

A on spojrzał na nią nieprzytomnie, błędnie.

— Ujrzałem śmierć — powiedział głucho.

I teraz dopiero przypomniało jej się, że podczas rozmowy z doktorem usłyszała w przyległym pokoju jakiś szmer, jakby od wolnych, ostrożnie wlokących się kroków.

Z nadludzkim wysiłkiem chory dowlókł się do drzwi, aby usłyszeć całą prawdę — wyrok.

Teraz już nie było czego skrywać.

Stała przed nimi obojgiem, wyraźnie i rozpaczliwie blisko, czarna postać śmierci. Wiedzieli, że dziś, najpóźniej jutro, dokona swego dzieła.

Marta nieruchomo przez długi czas siedziała obok chorego, trzymała tylko ciągle jego rękę i od czasu do czasu kurczowo ściskała ją.

Nastąpił duszny okres rozpaczliwej apatii.

Długo, długo leżał nieruchomy. Pod wieczór wyciągnął rękę z jej dłoni i z lekka odwrócił się do ściany.

Myślała, że chce spać.

Odeszła na chwilę do okna. Patrzyła machinalnie szklanym wzrokiem na ulicę.

Przed szpitalem stanął powóz.

Jęła mu się bezmyślnie przypatrywać.

Wzrok jej ślizgał się nieświadomie po koniu, stangrecie, czarnym lakierze powozu...

Teraz wyszedł ktoś z bramy i podszedł do powozu. Otworzył drzwiczki i stanął na stopniu. Potem zszedł, wrócił znów do szpitala i teraz wyprowadził ostrożnie wolno posuwającego się młodego człowieka...

— Zdrów — pomyślała Marta i wielka fala goryczy wcisnęła jej się do gardła.

I nagle miała jakby wizję.

Zdawało jej się, że ten powóz to na nich czeka, że ten młody człowiek na dole — to Antek, że zaraz pojadą, opuszczą te ponure mury na zawsze, że będą zdrowi, szczęśliwi...

— Marto! — usłyszała nagle dziwny, chrapliwy i przestraszony głos chorego.

Oprzytomniała. Westchnęła głęboko i podeszła do chorego.

On siedział teraz sztywno na łóżku.

— Antku — wyrzekła cicho i czule — tobie tak niedobrze, połóż się lepiej. — I ostrożnym, troskliwym ruchem chciała go wcisnąć w poduszki.

Ale on ją odepchnął niemym ruchem ręki.

Usiadła na krześle i położyła głowę na stół.

Nagle ogarnęła ją ze straszną jasnością cała świadomość jej bezdennego nieszczęścia.

Głuchy jęk wydarł się z jej piersi, a ręce ściskały się kurczowo.

— Boże święty, Boże święty! — wyszeptała machinalnie.

Potem nagle przerwała.

Była niewierząca. Należeli oni oboje do wielkiej gminy ludzi bez religii.

Teraz ujrzała przed oczami straszny obraz: widziała trup67 jakiś na pół zgniły, ale jeszcze do rozpoznania, w którym gnieździły się robaki, po jednej połowie nosa zgniłej pełzało robactwo i właziło w usta, wykrzywione jakby od bólu i wstrętu, tylko oczy jeszcze całe patrzyły ze straszną, martwą zgrozą w nią, prosto w nią.

— Antku! — krzyknęła rozdzierającym głosem i jednym gwałtownym ruchem znalazła się przy nim, i wzrok nieprzytomny od strachu utkwiła w niego.

A on wciąż siedział jakby martwy.

Potem nagle się położył. Westchnął raz niezmiernie, nieskończenie smutno.

— Marto — wyrzekł teraz spokojnym, łagodnym głosem — przeczytaj mi kilka stronnic mojej ostatniej pracy: O nowych teoriach naukowych i ich stosunku do metafizyki.

Był przyrodnikiem-filozofem, zapalonym, fanatycznym.

Wstała i przyniosła grubą książkę w brązowej oprawie.

Chciała ją otworzyć, ale chory wziął ją w ręce i głaskał ją czule, delikatnie, z roztkliwieniem.

— To wszystko, co się po mnie zostanie — wyszeptał i odwrócił się do ściany, aby ukryć łzę, która z wolna ściekała mu po policzku.

Oddał jej książkę.

— Co czytać? — spytała, przerzucając kartki.

Przez chwilę jakby walczył ze sobą, potem głęboko i głośno westchnął.

— Czytaj tam, gdzie mówię o zabójczym wpływie ostatnich teorii na ideę życia pozagro... — i nagle urwał.

Zaczęła czytać.

— Wielki rozwój chemii, zarówno jak darwinizm, zadały cios śmiertelny wszelkim wierzeniom w życie pozagrobowe. Darwinizm, odbierając człowiekowi wyższość absolutną nad zwierzętami, widząc w nim tylko zwierzę bardziej udoskonalone pod względem rozwojowym, przez to samo obala teorię o duszy człowieka. Łączy on całą przyrodę w jedną wielką całość, podczas gdy stara metafizyka rozrywała ją na duszę i ciało. Obala ona zatem wszystkie nadzieje dobrych mnichów i mniszek w wynagrodzenie po śmierci, we wspólne pożycie na polach elizejskich, stawiając nam przed oczy jako jedyne żyjące materię i tylko materię. Z drugiej strony badania chemiczne jasno nam pokazują, że z zanikiem tej lub owej formy istnienia, to jest ze śmiercią pewnego jestestwa rozpoczyna się rozkład i przez to samo się rozumie, że ta fikcyjna całość, którą przedstawia jednostka, przestaje istnieć, podlegając odwiecznym prawom przyrody. Teorie te druzgoczą więc nieubłagalnie68 wszelkie nadzieje...

— Marto — przerwał nagle chory ochrypłym głosem i krople zimnego potu wystąpiły mu na czoło, a oczy z błędnym niepokojem wpatrywały się w nią — przestań, Marto!

Odłożyła książkę, nachyliła się nad jego twarzą i niezmiernie tkliwym wzrokiem jęła się wpatrywać w niego.

— Nie, nie! — krzyknęła nagle głośno, przekonywająco, obiema rękami objęła go za szyję i przytuliła się do niego.

Wielkie łzy toczyły się po twarzy chorego. Wziął jej rękę i cicho, cicho przycisnął ją do ust.

Ona zerwała się nagłe — nie mogła usiedzieć dłużej tak spokojnie.

Zaczęła chodzić nerwowym krokiem po pokoju. Wszystko dokoła niej zaczęło tańczyć, zaczęło się układać w jakieś dziwaczne figury: nogi stołu, krzeseł stały się dziwnie luźne, giętkie, wykonywały jakieś dziwnie skaczące ruchy.

Coraz prędzej, coraz szybciej tańczyło wkoło niej wszystko, w takt jakiejś coraz dziwaczniejszej melodii, coraz straszniejsze kształty przybierało!...

— Jezus, Maria! — krzyknęła nagle i opadła na kanapę.

A chory w swoim łóżku znów sztywno usiadł i teraz głosem przeciągłym krzyknął:

— Boże!

Dostał znów ataku swego śmiertelnego bólu.

Podbiegła do niego, dała mu lekarstwa i zrobiła zimny okład...

Bezsilny teraz zupełnie leżał w poduszkach z oczyma zamkniętymi, z rękoma bezwładnie opuszczonymi na kołdrę.

Długo siedziała obok niego milcząca.

Patrzyła się teraz zupełnie obco, nieprzytomnie na niego.

Wydało jej się wszystko tak nieprawdopodobne, dalekie.

Zupełnie zimno i obiektywnie przypatrywała się teraz jego głębokim sińcom pod oczami i zauważyła zupełnie obojętnie, że już jest podobny do trupa.

Nagle wróciła jej świadomość.

— Ja chyba zwariuję, chyba zwariuję! — szepnęła i złapała się za swoją ciężką jak kamień głowę.

Wtem chory otworzył oczy.

— Marto! — zaszeptał ledwie dosłyszalnie. — Chodź tu!

Zbliżyła się do jego twarzy.

— Jeszcze bliżej! — Tak, tak!...

Teraz podniósł się trochę na swoim łożu i tym samym głosem szepnął:

— Marto, słuchaj! — Tu odepchnął ją od siebie i wybuchnął przeciągłym płaczem.

— Ja nie chcę umrzeć, nie chcę umrzeć! — krzyczał nieprzytomny.

Całowała jego włosy, jego ręce, milcząc ze strasznego wzruszenia, i łzy ich rozpaczne mieszały się.

Znów opadł, jakby martwy, na poduszki.

Teraz otworzył szeroko oczy, złapał ją za ręce.

— Marto — wyrzekł ochrypłym głosem, wpijając swoje palce w jej rękę — Marto, powiedz, że to nieprawda!...

— Co? — nachyliła się nad jego ustami.

I nagle blady rumieniec oblał twarz chorego.

— Że jed-nak istnie-je ży-cie po-za-grobo... — szepnął nieśmiało, urywczo, ledwie dosłyszalnym głosem i, jakby zawstydzony, odwrócił się do ściany.

Wyciągnęła swoją rękę z jego uścisku i tępo jęła się wpatrywać w podłogę.

Niezdolna była do kłamstwa.

A chory znów się zwrócił do niej.

— Marto! — Złapał ją za rękę i gorączkowym przypływem siły zaczął nią trząść. — Marto! — krzyczał — ja chcę...

I podniósł się na wpół w łóżku i wpatrywał się w nią strasznym wzrokiem: — „ja chcę...”.

Schwycił ją za drugą rękę i jeszcze gwałtowniej, jeszcze bardziej gorączkowo trząsł nią.

— Ja żądam, żebyś powiedziała, żeśmy kłamali, słyszysz? Żeśmy kłamali... — i, jeszcze bliżej podsuwając się do niej — Ja tego żądam od ciebie, słyszysz?!

Mimo woli odsunęła się od niego przestraszona jego groźnym, strasznym wyrazem twarzy.

Energia opuściła go i znów bezwładnie opadł w poduszki.

Ona zaś siedziała ciągle martwa, niezdolna do myśli, niezdolna do czucia.

Wtem usłyszała znów cichy, żałosny jęk. Teraz otworzył oczy, oczy błagalne dziecka chorego.

I nagle złożył ręce, jakby do modlitwy, i szepnął rozpacznym, ledwie dosłyszalnym głosem, łkając prawie.

— Boże, daj mi żyć — daj mi żyć...

Przez chwilę miała wrażenie, jakby musiała oderwać jego ręce od upokarzającej czynności, wyrwać te myśli z jego mózgu, zamknąć jego usta.

Ale i ona była przy końcu sił fizycznych i moralnych.

Chory znów zajęczał.

— Marto! Prawda, żeśmy kłamali, prawda?!... — i wił się na swym łóżku jakby w strachu śmiertelnym.

— A nasze dzieło tylu walk duchowych? — szepnęła duszącym się głosem.

Wykonał niecierpliwy ruch ręką, jakby chcąc odpędzić tamtą myśl.

— Nieprawda — szepnął — nieprawda?

I teraz pełnym błagalnym wzrokiem spojrzał na nią:

— Zlituj się, powiedz, że nieprawda.

— Nieprawda, nieprawda! — krzyknęła nieprzytomna, rzucając się ze strasznym łkaniem na niego, tuląc go do siebie w kurczowym uścisku. — Nieprawda, nieprawda!...

 

Wszedł doktor.

I teraz chory jakimś błędnym, a jednak niespokojnym wzrokiem, spojrzał na niego.

— Doktorze — wyciągnął rękę błagalnym ruchem do niego — prawda, żem kłamał przez życie — że — będę żył po śmierci...

— Ale co znowu o takich rzeczach myśleć — powiedział doktor, nachylając się nad chorym, wziąwszy go za puls.

Chory gwałtownym ruchem odepchnął jego rękę.

Doktor spojrzał jeszcze raz na niego, wzruszył ramionami i wyszedł.

Nie miał już tu nic do roboty.

Chory nagle gwałtownym ruchem odepchnął Martę od siebie i straszne rzężenie wyrwało się z jego piersi.

Zaczęła się agonia.