Głód życia - Eleonora Kalkowska (biblioteka na książki .TXT) 📖

w przepaść, chcą chwycić się czegoś, jakiegoś oparcia w rozpacznym wysiłku, a wicher tylko rozszalały odpowiada szyderczo na ich krzyk rozpaczy.

Tu i ówdzie ginie jakaś postać w szalonym wirze...

A tam, pośrodku morza, gdzie wicher najsilniej wieje, tam gdzie najbardziej dziką pieśń śpiewa, tam na wielkiej, rozbujałej przestrzeni płynie jedno nagie, zakrwawione serce.

Jego rany szeroko rozwarte wydają się krzyczeć głośniej niż pieśń wichru, przenikliwiej niż okrzyki rozpaczy ludzi ginących.

Rany szeroko rozwarte wołają bolesnym głosem:

— Patrzcie, otom ja! Patrzcie na moje cierpienie, a zapomnicie o swoim; patrzcie, oto ja cierpię, daję się wam, bierzcie!

I krzyk ten roznosi się przez przestwory...

Wiatr cichnie, patrząc w te rany sączące się, i fale delikatnie je liżą, jakby całując, pieszcząc.

A gdzieś w przestrzeni rozlega się jakiś bezcielesny głos:

— Wyrwałem swe serce z piersi, daję je wam nagie, zakrwawione w bólu, bierzcie je, daję je wam!

 

Szeroko rozwarł oczy.

Ściemniło się, zimno było w pokoju.

Dreszcz go przeszył.

Pociągnął derkę, przykrył się.

I znów zagłębił się w to jedyne dręczące go bezustannie zamyślenie.

„I znów nic” — powtarzał głucho jakiś głos w jego głowie, niby młot uderzający raz po raz w jakieś bolące miejsce.

Dwa miesiące temu posłał.

Od sześciu tygodni znajduje się w gorączkowym oczekiwaniu.

I znów — nic.

Czemu to? Czemu?

Podnosi się na łóżku.

— Muszę, muszę — szepcze w głos.

I znów położył się.

Zmęczone westchnienie wyrywa się z jego piersi.

 

Kończył życie i całą rozpacz, całą rezygnację wlał w ten swój utwór.

Całą swą filozofię życiową, przepłaconą gorzkimi łzami, wszystko to, co jego serce rozdzierało od młodu, wszystkie boleści, które wpijały się w nie jak kleszcze, i tę śmiertelnie smutną rezygnację wlał w swe dzieło. I wlał w nie swe ostatnie rozdzierające pożegnanie ze światem, który opuścić musiał.

Pamiętał jeszcze dobrze chwilę przełomową w swym życiu.

Z początku, gdy mu powiedziano, że jest nieuleczalnie chory, zbuntował się z całą energią silnego jeszcze instynktu samozachowawczego.

Jeździł od lekarza do lekarza, od wód do wód i wracał zawsze z tym samym rezultatem.

Kiedyś, właśnie po powrocie od znakomitego doktora, który z początku wzruszył ramionami, a potem przepisał mu jakąś długą, ciężką kurację, usiadł tu, na tym samym plecionym fotelu przy oknie.

Widział przed sobą szeroką, ciągnącą się bez końca płaszczyznę: było to jego życie — takie głuche, szare, beznadziejne.

A nad tą wielką pustką panowało niebo ołowiane, bezbrzeżne, a na niebie zawieszona jedna groźna, czarna chmura — śmierć.

I wtedy chwyciła go po raz pierwszy ta piekąca, gorączkowa tęsknota, wyrwać się w jakikolwiek sposób z tej szarzyzny codziennego życia chorego, leczącego się człowieka.

I wtedy błysnęła mu wyzwalająca myśl.

Wylać wszystek swój ból, wylać wszystkie cierpienia, wylać swą rozpacz w jedno wielkie dzieło, przelać się w nie i zginąć w czarnej przepaści śmierci, zostawiając swą duszę skrwawioną.

Od tego czasu zupełnie się zmienił.

Całymi dniami siedział nad swym biurkiem i z rozgorączkowaną twarzą pisał.

Im więcej cierpienia przelewał w swój utwór, tym lżej stawało mu się na duszy, tym bardziej przenikał go jakiś błogi spokój.

I wlał weń swe pożegnanie życia.

Z chwilą gdy się wyrwał ten wielki, jęczący okrzyk rozpaczy z jego piersi, ból jakby przeszedł.

Stał się dziwnie spokojny, gdy rozmawiano o jego chorobie, jakby go to właściwie nic a nic nie obchodziło.

Nieraz sam się nawet pytał, co on z tym wszystkim ma wspólnego, gdyż przelał całą swą istotę w coś wielkiego, wiecznego, w swe dzieło.

Długo się namyślał, któremu wydawcy zaufać63 swój skarb.

Dowiadywał się o wszystkich z różnych stron. Wreszcie się zdecydował.

Była to firma nowo założona, na której czele stał młody, podobno bardzo inteligentny, człowiek.

Przejrzał jeszcze raz swój utwór. Podczas czytania coraz bardziej rozjaśniała się jego twarz.

Były to wszystkie jego myśli i bóle, było to jego pokrwawione serce, jego nagie, zranione serce, z piersi wyrwane.

Wiedział, że potrwa kilka tygodni, nim otrzyma odpowiedź.

Z początku był zupełnie spokojny. Jego dusza była przejęta wielkim oczekiwaniem, pewną nadzieją.

Nieraz wśród bezsennej nocy miewał jakieś dziwne wizje.

Widział przed sobą tłumy ludzi czołem bijących, czołgających się w prochu przed tym wielkim sercem...

Widział, jak ludzie wkoło padali, ginęli, jak na ich miejsce przychodzili inni, młodzi, ale serce zakrwawione stało ciągle nieruchome w swym bolesnym majestacie.

Pokolenie za pokoleniem przychodziło do niego szukać natchnienia i pociechy, spokoju i rezygnacji. Od czasu gdy zaczął pisać swe dzieło, zerwał prawie wszystkie stosunki z przyjaciółmi i znajomymi.

Został mu się tylko jeden towarzysz lat dziecinnych, z którym łączyło go tylko zżycie się i jakaś instynktowna sympatia, nie żaden głęboki, przyjacielski stosunek.

Górski nawet nie wiedział nic o wysłaniu przez Henryka rękopisu i nadziejach, jakie wkładał w swój utwór.

Uczucie jakiegoś etycznego wstydu zabraniało mu odczytać Górskiemu część swego utworu, odkryć mu część duszy.

Tak przeminęły dwa miesiące od czasu wysłania rękopisu.

Pewnego rana przyszła mu myśl, że właściwie — rzecz dziwna, że nie ma jeszcze odpowiedzi, tym bardziej, że nowa nakładowa księgarnia miała mało jeszcze do roboty.

Jakiś półświadomy dreszcz niepokoju po raz pierwszy go przeszył.

Ale zaraz się uspokoił.

— Głupstwo, co tam, w tych dniach musi nadejść odpowiedź.

W ostatnich czasach czuł się w ogóle gorzej.

Doktor zjawiał się teraz codziennie.

Zadawał te same pytania i często wzruszał ramionami.

Życie Henryka widocznie skłaniało się ku końcowi.

Coraz silniejsze miewał ataki bólu, które go coraz dłużej męczyły.

Ale mało go to obchodziło.

W ostatnich czasach oczy, zapatrzone w jakąś dal, nabierały jakiegoś gorączkowego blasku.

Ciągle nie było odpowiedzi.

Prawie już trzy miesiące upłynęły od chwili wysłania rękopisu.

Nie chciał, nie mógł wierzyć, że to zły znak.

Nie chciał pozwolić rozwinąć się temu gryzącemu zwątpieniu, które drzemało w tajnym zakątku jego duszy.

A jednak już trzy miesiące przeszły od owej szczęśliwej chwili, gdy z głębokim westchnieniem wysłał swój utwór!

Trzy miesiące ciągłego, gorączkowego oczekiwania...

 

I znów siedział pewnego dnia przy swoim biurku, wpatrzony w ciężkie, białe obłoki, sunące się po szarym niebie.

Był dżdżysty, smutny dzień.

Tylko na dachach leżały jeszcze ostatnie resztki czystego, białego śniegu.

Z bezbrzeżną melancholią wpatrywał się w nie.

Jakiś wielki smutek zmieszany z dziwnym niepokojem ogarnął go nagle.

Otworzył okno. Wilgotne, smutne powietrze zawiało wielką falą do ciepłego pokoju.

Szybko zamknął okno.

Zaczął się przechadzać prędkim, nerwowym krokiem.

— Co mi się stało, co mi się stało? — pytał się zdziwiony.

Wzrok jego padł na duży, ścienny zegar.

Zbliżała się godzina przyjścia listonosza.

Usiadł przy oknie — ukrył twarz w dłoniach i zaczął rozmyślać.

Muszą, muszą mu wreszcie odesłać, dziś, jutro, napiszą do niego wspaniały list, list wprost dziękczynny.

Widzi go już przed sobą.

Czyta, jak we mgle, oddzielne wyrazy.

„Szczerość niebywała, rozdzierająco prawdziwa, genialna w swej prostocie, owiana przecudną poezją”.

Więcej nic nie widzi.

Nagle gwałtownie, jakby go ktoś pchnął, podskoczył.

— A gdyby nie?

Reszta myśli uwięzła mu gdzieś w mózgu.

Czoło w nadludzkim strachu i bólu ściągnęło się w setki małych zmarszczek.

— Ależ niepodobna — nie, nie!

Podniósł się i znów zaczął chodzić po pokoju.

„I będzie on żył wieki całe na ziemi, i palące bóle jego będą odżywały na nowo, i rzadki wybuch radości jego osamotnionej duszy powstanie z popiołów, i wielkie zmęczone jego myśli będą drgały w innych duszach — na wieki, na wieki”.

Zatrzymał się przy oknie.

Cichy odgłos poprzednich słów powtórzył znowu — a gdyby nie?

Zdusił tamten głos.

I znów ogarnął go pusty smutek, duszący niepokój.

Podszedł do drzwi i otworzył je na rozcież64.

Czy czasem Górski nie idzie?

Ale cicho było, tylko gdzieś na dole kłóciły się dwa kobiece głosy.

Przez chwilę przysłuchiwał się ich rozmowie. Zdawało mu się, że tu, słysząc jakieś odgłosy ludzkiego życia, będzie mu lepiej. Ale było chłodno na wschodach65 i powoli zimny dreszcz przeszedł jego ciało.

Wszedł do swego pokoju i zamknął drzwi za sobą.

I znów wzrok jego padł na duży, ścienny zegar.

Już piąta godzina.

Nie przyjdzie już dzisiaj listonosz, nie przyjdzie...

Zmęczony osunął się na łóżko.

 

Tegoż wieczora stan jego zdrowia bardzo się pogorszył.

Górski znalazł go w silnej gorączce.

Henryk mówił ciągle o jakichś niezrozumiałych rzeczach, o jakimś krwawym sercu, o ludziach, czołem przed nim bijących...

Wkrótce zupełnie stracił przytomność.

Górski pozostał przy nim.

Usiadł w fotelu przy łóżku i jął przypatrywać się spokojnemu pozornie oddechowi.

Lecz wkrótce zamknął zmęczone oczy, jak sam sobie wytłumaczył, tylko dlatego, że go światło raziło i — zasnął.

Po kilku godzinach obudził go jakiś głośny, straszny krzyk.

Podskoczył gwałtownie i zaspanymi oczami obejrzał się wkoło.

Chory krzyknął drugi raz przeciągłym głosem. Górski nachylił się, by lepiej usłyszeć, o co mu chodzi.

I teraz z piersi chorego wyrwał się jęk boleści: „Stratowali serce, stratowali!”.

Potem jak gdyby się uspokoił.

Tylko twarz została boleśnie wykrzywiona.

Na drugi dzień z samego rana Górski pobiegł po doktora.

Ten przyszedł natychmiast.

Po starannym zbadaniu chorego pociągnął Górskiego w drugi kąt pokoju i powiedział na ucho:

— Każdej chwili można się spodziewać śmierci.

Chory leżał ciągle w osłupieniu, jak nieprzytomny, tylko oczy, utkwione w przestrzeń, mówiły o bolesnym zamyśleniu. Przez cały dzień trwał stan taki.

Górski kilka razy zwracał się do przyjaciela, by go wyrwać z tej dziwnej martwoty, ale Henryk nie odpowiadał.

Tak trwało do wieczora.

Nadeszła szara godzina.

Oczy Henryka skierowały się w stronę okna.

I znów tym samym martwym wyrazem przypatrywał się gęsto spadającym płatkom śniegu, pokrywającym coraz szczelniej ziemię białym, równym całunem.

Dopiero gdy Górski lampę zapalił, ożywił się trochę.

Podniósł się nieco i gorączkowym wzrokiem zaczął się przyglądać przyjacielowi.

Potem zaczęli rozmawiać ze sobą. Henryk wydawał się bardzo podniecony, był wprost wesoły. Tylko ręce ściskały nerwowo kołdrę, przykrywającą go.

Nagle wielkie wytężenie słuchu odmalowało się na jego twarzy.

— Cyt... — powiedział cicho, chwytając przyjaciela za rękę.

Usłyszał na wschodach ciężki, dobrze znany krok listonosza.

Coraz mocniej wpijały się jego palce w dłoń Górskiego.

Ciężkie kroki coraz bardziej zbliżały się.

Zatrzymały się przy jakichś drzwiach.

Henryk opuścił rękę przyjaciela.

Ze zmęczonym uśmiechem opadł na poduszki.

Trwało to tylko chwilę.

Podniósł się znowu i wytężył słuch..

Znów rozległ się po korytarzu odgłos ciężkich kroków.

Zapukano.

Henryk gwałtownie opadł na poduszki, jak nieprzytomny.

Zapukano po raz drugi:

— Proszę — wykrztusił zdławionym głosem.

Krople perlistego, zimnego potu wystąpiły na czoło chorego.

Listonosz podał mu list w szarej kopercie i wyszedł.

Przez chwilę trzymał go w drżących palcach. Nie mógł się zdecydować otworzyć go w obecności przyjaciela.

Poprosił Górskiego, aby mu przyniósł cytrynę do limonady66.

Gdy drzwi się za nim zamknęły, Henryk niespokojnie rozejrzał się po pokoju.

Potem delikatnie, jakby lękając się szmeru, rozerwał kopertę.

Drżącymi palcami wyjął biały arkusz papieru.

Przez chwilę widział tylko płaszczyznę, po której tańczyły jakieś dziwaczne, czarne figury.

Energicznie podniósł się na łóżku.

Przymusił się do sztucznego spokoju. Serce jego biło w głośny, monotonny takt.

Zaczął czytać...

 

Wielki krzyk śmiertelnie zranionego zwierzęcia wyrwał się z jego piersi.

Gwałtownym ruchem odrzucił papier daleko.

— Nie przyjęli...

 

Gdy Górski wrócił, znalazł przyjaciela z męczeńską, jakby zapadłą twarzą i zapadłymi oczyma.

Przestraszony złapał Henryka za rękę.

Była ciepła i puls bił regularnie, ale bardzo słabo.

— Co ci? Henryku — rzekł, nachylając się nad nim.

Ale on milczał.

Szklany wzrok jego martwych oczu nawet nie skierował się na przyjaciela.

Milczał.

I przez pozostałe mu kilka godzin życia nikt już nie usłyszał jego głosu.

 

W tamtej chwili umarł.