Głód życia - Eleonora Kalkowska (biblioteka na książki .TXT) 📖

Zimno i ciemno.

Pojedyncze latarnie, rzadko rozstawione, rzucają niepewne światło na brudne ulice małego galicyjskiego miasteczka. Dziwnie niepewnie drgają te światła, oświetlając mury starych, śpiących domów.

Cisza panuje martwa na ulicach. Tylko gdzieś z dala dolatują jakieś oddźwięki, ginące znów w ciszy. Ziemia pokryta mokrym, klejącym się błotem po dżdżystym, zimnym dniu. Sklepy wszystkie od dawna pozamykane i dziwnie ponuro swymi spuszczonymi okiennicami patrzą się w cichą noc.

Miasteczko śpi.

Po ciemnej ulicy idzie jakiś człowiek w grubej, niebieskiej bluzie. Stary kapelusz nasunął głęboko na czoło i idzie ciężkim krokiem. Głucho huczy w nocnej ciszy odgłos jego drewnianej podeszwy.

Spuścił głowę, włożył ręce do kieszeni i idzie wlokącym się krokiem.

Od czasu do czasu podnosi głowę i rozgląda się wkoło.

Nagle stanął i ciężko westchnął. Skłonił smutnie głowę i znów kroczy dalej.

Znów staje. Zda mu się, że go ktoś śledzi.

Złym wzrokiem ogląda się, ale i tamte kroki ustały i panuje cisza. Puszcza się znów w drogę. I znów słyszy ciężki stukający odgłos swych butów.

Teraz zwalnia kroku. Zbliża się do dzielnicy leżącej już właściwie poza miastem — dzielnicy najbiedniejszej.

Tu bruku już nie ma.

Błoto sięga mu aż do kostek i pokrywa mu buty grubą, brązową warstwą. Idzie wolno, sunąc nogi w ciemnej, zimnej, rozmiękłej masie.

Nareszcie staje.

Znajduje się przed małym, nędznym domkiem, z krzywym, słomianym dachem. Stoi przez chwilę niezdecydowany, potem ujmuje ręką mokre sztachety zgniłej furtki prowadzącej do dziedzińca.

Gwałtownym ruchem odpycha je i wchodzi.

Przed drzwiami staje znów przez chwilę.

Wzdycha ciężko i ręką w zakłopotaniu wodzi po czole.

Ciężkim krokiem wchodzi.

W korytarzu, prowadzącym do czterech pokoi, zamieszkiwanych przez tyleż rodzin, jest zupełnie ciemno.

— Jago! — woła przytłumionym głosem. — Jago!

Otwierają się drzwi zaraz na lewo i wysuwa się przez nie jakaś ciemna, wąska postać kobieca, chwyta go za rękę i wciąga do pokoju.

Wchodzi, ciężko oddychając.

Opada na jakieś krzesło i ukrywa twarz w rękach.

Ona stoi nieruchoma. Tylko jej niespokojny wzrok ślizga się po jego postaci oświetlonej niepewnym blaskiem księżyca. Nie śmie pytać go.

Tak przechodzi chwil kilka.

Nareszcie odrywa ręce od twarzy i, podnosząc oczy na nią, mówi grubym głosem:

— No, cóż ty stoisz i gapisz się? Idź spać!

A ona zbliża się do niego i klęka przed nim.

— Więc znów nic — mówi głosem głuchym, rozdzierająco smutnym i opiera się głową o jego kolana.

— Przecież widzisz — odpowiada szorstko.

A potem nagle odwraca się od niej i zakrywa oczy ręką. Siedzi tak przez chwilę całym ciałem odwrócony w drugą stronę.

— Ojcze — mówi ona i, podnosząc się na wpół, odciąga jego rękę od twarzy — ojcze...

Jego ręka jest mokra.

— Daj pokój, dziecko — mówi nagle dziwnie miękkim głosem — daj pokój!

Potem nagle zrywa się i wstaje. Zaczyna chodzić po pokoju.

— I u ciebie nic, co, dziewczyno? — Głos jego twardnieje. — Nie znalazłaś żadnej pracy? — I nagle gorzko się uśmiecha. — Tak, tak, sprawiedliwe losy — sprawiedliwe!

Nagle staje przed stołem i uderza weń gwałtownie pięścią.

— Jeśli ja temu człowiekowi karku nie nakręcę, temu złodziejowi — to niech mnie sto piorunów trzaśnie! — krzyczy dzikim głosem i żyły gniewu występują mu na czole.

— Ojcze, ojcze — dziewczyna drży cała w strachu — niech ojciec nie tak głośno... Dzieci śpią. Tak trudno było je uśpić! Tak płakały z głodu!

W kącie pokoju leży pod jakąś dziurawą derką dwoje dzieci skurczonych z głodu, bladych, nędznych.

— A czemuś im jeść nie dała, ty? — krzyczy on teraz nieprzytomnie. — To cóż, kiedy jeść się chce, to trzeba kraść, to trzeba się sprzedawać, słyszysz?

Wziął dziewczynę za ramiona i zaczął nią gwałtownie trząść.

— Przede wszystkim trzeba jeść, słyszysz? A reszta — to wszystko głupstwo; to dobre dla bogatych, nie dla nas, słyszysz? — i trzęsie ją nieprzytomnie.

— Ojcze, ojcze — puść, ja się boję!

Ochłonął nagłe, wypuszcza ją z rąk i opada znów ciężko na krzesło. Oparł się ręką o stół i siedzi tak przez chwilę. Potem znów zwraca się do niej:

— Słuchaj, Jago — mówi dziecinnym, prawie proszącym głosem — słuchaj, Jago, czy ty nic nie masz? Ani kawałeczka chleba, ani kawałeczka?

Ona smutno potrząsa głową.

A on chwycił się za żołądek i boleśnie się skrzywił, kurcząc się na krześle.

— Tak tu boli, tak boli... A może byś ty jednak spróbowała gdzieś dostać jeszcze — mówi nieśmiałym, drżącym głosem.

Ona smutno skinęła głową i podeszła do okna.

— Wszędzie byłam — mówi głuchym, beznadziejnym głosem — wszędzie byłam, nikt już nie pożyczy!

A on znów staje i strasznym głosem krzyczy na nią:

— Słuchaj, przecież dzisiaj rano był jeszcze kawał chleba. Dlaczegoś o mnie nie myślała, dlaczegoś mi go nie zostawiła — mówi groźnym głosem, zbliżając się coraz bardziej do niej.

Ona przycisnęła się do okna i drżąca ze strachu mówi:

— Dzieciom dałam!

Nagle on zmienia głos.

— A ty? — mówi miękko, czule.

— Ja? Nie — ojcze... ja nie jadłam. — I nagle łzy wciskają jej się do oczu, ale zaraz energicznie je wyciera. — Przecież to nie pierwszy raz — dodaje z gorzkim uśmiechem.

On siada znów na krześle, ręce kładzie na stół, a twarz na ręce. Tak siedzi długo, milcząc.

— Jaguś, Jaguś — woła nagle jakiś cienki głos z drugiego kąta pokoju — Jaguś!

Ona podbiega szybko do rozbudzonego dziecka i klęka przy nim.

On z szeroko rozwartymi oczyma przypatruje się grupie swych dzieci. Ona głaszcze po włosach chłopaczka, który rozpaczliwie zaczyna płakać.

— Jaguś jeść — szlocha — jeść, je-eść!

Teraz i dziewczynka się obudziła i przyłącza się do płaczu brata.

A Jaga klęczy między dziećmi i stara się ukryć przed nimi postać ojca.

— No, śpijcie teraz, moje kochane dzieci — mówi uspokajającym głosem. — Śpij, Jaśku, tyś starszy — daj Marysi dobry przykład. Jak ojciec tylko wróci, a chyba zaraz wróci, to ja was obudzę. A przecież wiecie, że ojciec obiecał dzisiaj przynieść nam chleba, a kto wie, może jeszcze czegoś dobrego, kto wie... — i uśmiecha się przez łzy.

— Kiedy ojciec prędko ma wrócić, to już ja wolę poczekać tak — mówi Jaś i podnosi się na wpół.

A teraz nagle wybucha głośnym płaczem.

— Przecież tam ojciec już siedzi, to Jaga skłamała, Jaga niedobra. — I nagle zwracając się do niej twarzyczką pełną prawdziwej nienawiści zaczyna ją bić małymi pięściami — Jaga zła, Jaga kłamie.

Teraz i Marysia spostrzegła ojca i zaczyna płakać jakimś strasznie rozpaczliwym płaczem.

Rzuciła się na ziemię i teraz straszne szlochanie trzęsie jej całą drobną postacią.

Jaga klęczy przy dzieciach i rady sobie dać nie może. Zakłopotane oczy zwraca ku ojcu.

Ten nagle się zerwał.

Stoi przy stole i jakimś półobłąkanym wzrokiem patrzy na grupę swoich dzieci.

— Jago — mówi ochrypłym głosem — Jago, będzie chleb. Zaraz będzie. Zobaczysz — przyniosę.

Jego oczy zapaliły się nagle jakimś tajemniczym ogniem.

— Zaraz będzie — będzie!

Gwałtownym krokiem zbliża się ku drzwiom.

— Ojcze, ojcze! — krzyczy Jaga, rzucając się za nim i łapiąc go za rękaw. — Co ojciec chce zrobić...? — Ale on lekko ją odpycha.

— Puść, dziecko! Nie, nie, dziecko. — Głos jego lekko drży. — Przypomniał mi się ktoś, kto da. Tak, tak — i strasznie wymuszony uśmiech teraz nawet występuje mu na twarzy. — Bądź spokojna, Jaguś, bądź spokojna!

I nagle chwyta ją ręką za twarz i z całą tkliwością ojcowskiej miłości całuje ją raz, dwa razy w czoło... Potem nagle się zrywa i śpiesznym krokiem wychodzi.

Na dworze teraz zupełnie ciemno. Latarnie od dawna pogaszone. Tylko księżyc rzuca niepewne, drżące światło — on teraz idzie jakimś cichym, jakby sennym krokiem, patrzy przed siebie, jak człowiek nieprzytomny.

Od czasu do czasu podnosi głowę i rzuca wkoło sprytne, niespokojne spojrzenie.

W całym miasteczku wszędzie cicho. Już karczma od dawna zamknięta i wszystko wydaje się pogrążone w jakimś głębokim śnie.

Idzie on sam jeden, jak widmo potępione po głuchej nocy.

Od czasu