Z pamiętnika - Władysław Stanisław Reymont (czytanie ksiązek online .txt) 📖
Hala, osiemnastoletnia panienka, po raz pierwszy ma narzeczonego i bardzo przeżywa zarówno relację z nim, jak i przygotowania do ślubu.
Dziewczyna pochodzi z bogatej rodziny mieszczańskiej, katolickiej i mocno opierajacej się na tradycyjnych wzorcach. Hala prowadzi pamiętnik, w którym opisuje wszystkie swoje troski i problemy, od braku czekoladek na pocieszenie, aż po nadmierne rumienienie się przy mężczyznach. Pewnego dnia matka informuje ją, że wybiorą się wraz z rodziną do Włoch, a ślubną wyprawkę zakupią w Wiedniu.
Opowiadanie Z pamiętnika Władysława Reymonta to doskonała satyra na stan mieszczański z przełomu XIX i XX wieku. Autor ukazuje stereotypowe zachowania zarówno związane z pochodzeniem, bogactwem, jak i wpisaniem w ściśle tradycyjne wzorce rodzinne i obywatelskie. Utwór Z pamiętnika, napisany w 1901 roku, ociekają złośliwością podaną z humorem w wyborny sposób.
- Autor: Władysław Stanisław Reymont
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Z pamiętnika - Władysław Stanisław Reymont (czytanie ksiązek online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Władysław Stanisław Reymont
Wenecja, 10 kwietnia
Boże, jakież cudowne mają ansichtskarty! Już mi Pa kupił Baedeckera w czerwonej okładce, bo zapowiedziałam, żeby innego nie brał!...
Wysłałam ze dwadzieścia kart, nawet i do ciotek pana Henryka!
Ale morzem już nigdy nie pojadę, tysiąc razy wolę Wisłą...
A cała ta kolej aż do Fiume, nawet ze wszystkimi baronami i gulaszami węgierskimi, jest wstrętna! tak, obrzydliwa! sto razy tak!!...
Całe prawie dwa dni nie pisałam, bo trochę czekałam... i po tym morzu byłam bez życia! Że nie umarłam, to pewnie tylko dlatego, że jedziemy do Rzymu!
I taka byłam chora, że to coś okropnego! Już mnie nic nie obchodziło, nawet pan Henryk, a nawet i Włochy.
Pierwszego dnia nie mógł przyjść, był tak samo zmęczony...
Ale dzisiaj także nie był, nie wychodziłam, ubrałam się w czerwoną fularową, bo mi w niej bardzo dobrze, i nie przyszedł...
Ach, tej nocy nigdy nie zapomnę, nigdy!
Już tylko leżałyśmy z Ma i płakałyśmy, i czekałyśmy śmierci! a Stokrotki tak piszczały! a morze tak huczało! a okręt tak się strasznie kołysał, że Ma zleciała z łóżka i ja zleciałam, i Stokrotki zleciały!... i już nie wiem, ile razy, jeszcze do dzisiaj mam sińce.
Pa także całą noc przeleżał w korytarzu i chorował.
Naprawdę, ale to już jest oburzające, tyle mi mówił w pociągu, tak mnie całował po rękach... i więcej się nie pokazał!...
Jeżeli myśli, że on mnie co obchodzi, to jest zarozumiały głupiec, jakbym nie była narzeczoną i nie miała pana Henryka, któremu on nie jest wart nawet... palta podać! A może to nawet i nie baron? baron toby przecież dotrzymał słowa.
*
Cały dzień dzisiaj oglądaliśmy miasto i wystawy!
Mury, woda, niebo i same pałace!
A te koronki... a te szkła u Testoliniego168, to można zwariować!
Cuda same... a jedwabie tańsze niż u nas madapolamy169...a ten Pałac Dożów170... a kościół św. Marka171?... no, to wszystko... sto tysięcy cudów! Aż się zbeczałam i sama nie wiem, czego! Wychodzimy rano — słońce świeci i tak ciepło, jak u nas w czerwcu, jeszcze nie widziałam kwitnących pomarańcz! a tu przy placu zaraz... że można ręką dotknąć... morze! takie turkusowe, takie śliczne, jak na tych landszaftach, co wiszą u nas w stołowym...
Ludzie siedzą na placu... nad morzem... wszędzie... pełno statków, gondoli... a tu i ten Most Westchnień172... kanały... świeże kwiaty sprzedają... gołębie latają... Anglicy chodzą... wiatr taki ciepły... jacyś fotografują, że tak mi się jakoś zrobiło tkliwo173... nie wiedziałam nawet, że płaczę, aż mi Ma obtarła oczy!...
Mój Boże, czemu takiej Wenecji nie ma w Warszawie? Można by sobie codziennie chodzić na ten plac cudowny!
To niby miasto, a morze... morze, a ulice, ulice, a kanały!
Tak wszystko wygląda, jakby jakiś poeta wymyślił...
A Pa się Wenecja nie podoba!
Widział kto coś podobnego? To coś strasznego!
*
Byliśmy u św. Marka! Prześliczny! Same marmury, i to prawdziwe, jak mówi Pa, tylko posadzka taka zepsuta, pełno dołów jak u nas na trotuarach174; mogliby dać nową i porządną!
Nie braliśmy przewodnika, tylko podług Baedeckera po kolei oglądaliśmy wszystko, aż nóg nie czuję i tak mnie kark boli od patrzenia w górę!...
Wszystko prześliczne, tylko te mozaiki, chociaż je tak bardzo chwali Baedecker, mnie się nie podobają... takie jakieś niezgrabne i dziwaczne.
Byliśmy w Pałacu Dożów.
Nadzwyczajny! A w tej wielkiej sali175 to mogłoby śmiało tańczyć mazura ze trzysta par.
Obrazów jest pełno na ścianach i na sufitach, ale szkoda, że nie zostawili mebli, dopiero to musiał być komfort i szyk!...
Niedziela
Widziałam go dzisiaj u św. Marka, byłyśmy z Ma na sumie, stał z jakimiś Żydówkami, ukłonił mi się... chciałam mu się nie odkłonić...
A potem spotkaliśmy państwo Matacz176 z Warszawy! Pa się ogromnie ucieszył, bo to jego adwokat!
Za całe dwa liry kupiłam gołębiom grochu; tak fruwały nade mną, siadały mi na ramionach, na głowie, na rękach — szkoda, że pan Henryk tak mnie nie widział.
Byliśmy razem z państwem Matacz w Akademii177... Obrazy mi się nie bardzo podobały, takie wszystkie poczerniałe, stare i religijne, jakby w kościele, ale tam, w pierwszej sali, jest cudowny sufit. Oglądałam go dłużej, a tu jakichś dwóch panów mówi za mną po polsku:
— Patrz, jaka śliczna Wenecjanka.
— Nie, to prędzej Angielka.
— Ale mówię ci, Wenecjanka, czysty typ, doskonała w kolorze...
Rozczerwieniłam się, ale mi się ogromnie śmiać chciało...
Wychodzimy potem, a ci panowie witają się z panem Matacz i ten ich nam przedstawia...
Jakie mieli miny!... Obaj malarze, ale nie z Warszawy... jeden mocny brunet, a ten drugi, to jego przyjaciel!
Wieczorem
Jutro po południu jedziemy już prosto do Rzymu!
Cały wieczór siedzieliśmy na placu, potem jeździliśmy gondolą, słuchali muzyki i znowu siedzieliśmy.
Tyle ludzi, jak u nas w niedzielę na Nowym Świecie. Ale tutaj wszystko zupełnie inaczej...
Muzyka grała na placu i wszyscy spacerowali, pełno było marynarzy z białymi kołnierzami i Wenecjanek, ale chodzą bez kapeluszy, z szalami na ramionach, no, tak zupełnie wyglądało, jak w operze.
A co cudzoziemców, chyba wszystkimi językami świata mówili...
Takich lodów, jakie dają u Florianiego, tom jeszcze nie jadła, nieopowiedziane! Tylko ciastka mają stanowczo za małe.
Poszliśmy potem do sali, bo tak się zrobiło zimno i deszcz pada.
Ten brunet, malarz, mieszka stale we Włoszech, co on nam naopowiadał, toby można z tego całą książkę napisać, i bardzo zajmującą; dwadzieścia razy się pojedynkował i był piętnaście razy ciężko rannym, a dziesięć razy był już umierającym!... Dawał na to słowo honoru!
A tak głośno opowiada, tak krzyczy i klnie wszystkimi językami, że z początku to cała sala na nas patrzyła.
Polował na lwy w Abisynii178, ale nieszczęśliwie, bo go lew pokaleczył, aż żałował, że nie może w towarzystwie pokazać śladów kłów i pazurów na sobie...
To coś okropnego, że on się nie bał!
Założył się z jakimś lordem o sto tysięcy funtów i przeszedł pieszo przez Saharę... sam jeden... zasypywały go piaski... tydzień cały nie jadł... nie pił wody... ale zakład wygrał!... Dawał na to słowo honoru!...
Napisał operę pt. Symfonia oślicy!...
Także tytuł...
Wynalazł ster do kierowania balonów179, ale musi się z nim kryć jeszcze... zna się doskonale z królem angielskim, Vanderbiltowi180 mówi „ty”, razem polowali na żyrafy, a papierośnicę, taką do cygar, to ma z samych złotych medalów, które podostawał za swoje obrazy na wystawach. Pokazywał wszystkim... i Pa mówił, że medale są naprawdę złote...
Potem rozbił się z okrętem na oceanie, żył pięć lat na odludnej wyspie i... zjadł swego towarzysza!... Dawał słowo honoru i aż płakał, jak to opowiadał, z żalu pewnie!...
To dopiero jeść mu się chciało! Jezu, umarłabym prędzej!...
Pierwszy raz widzę takiego, co jadł człowieka...
Pa w domu powiedział, że to wesoły chłop, ale blagier na gruby kamień!...
Nie, po cóż by miał blagować?...
Ale pan Henryk to pewnie się jeszcze ani razu nie pojedynkował, o, on tak wszystkim ustępuje z drogi, taki grzeczny dla wszystkich...
A pan Matacz też opowiadał później, że go napadło dwóch drabów, ale uciekł szczęśliwie; a potem jakiś klient chciał go obić, ale on mu kij odebrał, kazał aresztować, sprawę podał do sądu, a że byli świadkowie, wsadził go na miesiąc do kozy181!...
Także bohater, co?... A chwali się, jakby dwóch drabów i ten klient to były co najmniej lwy, rozbicie okrętu albo zjedzenie człowieka... a ta jego żona to ciągle wykrzykiwała:
— Mężyku, więc to jest ta bella182 Wenecja? to kamienne marzenie rzeczywistości, ta bajka Szecherezady183?... Mężyku, patrz na te gondole, na te kanały, na te pałace! Boże, co tu koloryzmu, co tu koloryzmu!
I tak ciągle się zachwycała, i tak głośno i ciągle przystawała, i na wszystko patrzyła przez lornetkę, i zaraz notowała, widziałam dobrze, ale mąż często szczypał ją w rękę... wtedy trochę przestawała. Śmieszna taka egzaltacja!
Więc to już jutro do Romy!... Do Romy!...
Uwagi Pa
Gdyby nawet ktoś takie miasto wymyślił, tobym mu szczerze powiedział: głupstwo acan184 wymyślił!...
Stawiać miasto na wodzie!... Nie, to wariactwo czyste. Jakież u diabła muszą być fundamenta185 pod domami? I po co takie koszta? Psiakość nóżki baranie, i tu woda, i tam woda, wszędzie woda; człowiek boi się rozpędzić, żeby nie wpaść do wody!...
Domy jak kaczki siedzą na wodzie, i basta!...
Zachwycają się Wenecją... hm, ludzie dużo mają czasu! Piszą o pałacach tych, kanałach, placach... ale żebym ja u nas w Warszawie miał taki pałac brudny, odrapany, z wodą naokoło, toby mi na pewno dom zapieczętowali i poszedłbym z torbami. A śmierdzi wszędzie, że niech ręka boska broni!...
Zasypać kanały, odnowić domy, zrobić skwer na placu św. Marka, toby jeszcze to miasteczko było możliwe. Ale wino tanie i dobre. Tylko te Włochy mają miny, że zawsze zapinam się na wszystkie guziki, jak wychodzę z hotelu.
Ten malarz łże, to łże, ale porządny chłop... żeby tylko w końcu nie chciał mi sprzedać jakiego obrazu?...
Trzeba iść spać, jutro jeszcze obejrzę Wenecję, to może co pożytecznego znajdę i zapiszę. Ale pieniążki w tym wojażu to płyną jak woda, psiakość nóżki baranie.
12 kwietnia
Młodszy Stokrotek nie żyje!
*
Pa też o mało się nie utopił.
*
Pewnie zaraz wrócimy do Warszawy!
*
Boże, mój Boże, przecież to całe życie ludzkie to coś okropnego!
Że ludzie umierają z chorób, są nieszczęśliwi, no, to są zwyczajne rzeczy, ale że Stokrotek mógł się utopić, a my do Rzymu nie pojedziemy! to naprawdę, ale już nic nie rozumiem.
Och, Ma zawsze ma rację, jak mówi, że świat jest podły i bez ideałów.
A samo życie? To tylko świństwo i spółka, jak powiedział jakiś mędrzec... Może tego nie wypadało napisać? Może to nieprzyzwoite? Ale cóż mnie to wszystko obchodzi?... kiedy mi się już płakać chce i jestem taka smutna!
I w tej Wenecji... żeby się to stało chociaż w Rzymie, to już by mi nie było żal wracać... I już jechaliśmy... ogłosiło się wszędzie... pożegnaliśmy się ze wszystkimi... pisywałam z drogi... a teraz wracać? Obiecałam poprzywozić suweniry186... Nie widzieć Rzymu, Wezuwiusza, kwitnących pomarańcz i wracać?... Co za wstyd, co za upokorzenie!...
Boże! jak mi smutno, nawet mi już czekoladki nie smakują!... co?...
Co za nieszczęście.
Czemu tu nie ma pana Henryka?... On taki dobry, taki kochany, taki poczciwy, zaraz by Pa wytłumaczył, że my powinniśmy jechać do Rzymu, że właśnie teraz, po takich nieszczęściach, to tylko do Rzymu!...
Krótki dopisek Ma
Stokrotek młodszy nie żyje.
A imię jego było lubość187!
Och, ten pies nie psią miał duszę, zaiste188 nie psią...
Boże mój, i za co mnie spotyka cios taki?!
Jeszcze w dłoniach czuję gładkość jego, jeszcze na twarzy czuję jego delikatne, słodkie lizania — jeszcze ten harmonijny głosik słyszę!
A jego już nie ma i nigdy nie będzie... nigdy nie będzie...
I to wszystko przez tego obrzydliwca, opoja, niedołęgę — przez tego męża mojego!
Zaprawdę, kobieta chrześcijanka dużo przecierpieć musi...
Męczeństwo jest najkosztowniejszym klejnotem żywota żony!
Ach, Stokrotku mój, Stokrotku niezapomniany!
Ale właśnie nie powrócę do Warszawy, za nic w świecie.
*
I to całe dwa tysiące rubli ukradli Pa!
Ma w tej chwili tak gada Pa, tak gada, że Jezus!
Bo Ma wiedziała tylko, że Pa ma tysiąc rubli ze sobą...
Rzeczywiście, dlaczego nie powiedział, na co mu było tyle pieniędzy?
A teraz nas wszystkich za to Pan Bóg skarał...
Bo pewno chciał sobie urządzać hulanki... i to na pewno w Rzymie... tam gdzie papież... gdzie tyle świętości... to coś okropnego!...
Kasę to już ja będę miała przy sobie, a panu Henrykowi będę codziennie dawała na papierosy i na tramwaje.
Nie chcę, żeby mnie przez niego spotykały nieszczęścia...
*
To wszystko tak było:
Pa wyszedł ze Stokrotkami, żeby się trochę przeszły przed jazdą... łzy zalewają mi oczy, jak sobie przypomnę.
Mój Boże, tak aportował, tak chodził na dwóch łapkach, tak umiał za mną nosić parasolkę i... nie żyje.
Och, Ma rację ma, że nie wiadomo dnia ani godziny!
Pa poprowadził je nad morze... stały przy nim i patrzyli wszyscy na wodę... a na gondoli przy brzegu stał pies jakiś i szczekał, Stokrotki też szczekały i zaczęły się rzucać... aż Pa odszedł dalej, żeby się nie rozdrażniały, bo później zawsze chorują... Szedł jakiś Włoch, no, taki oberwus, jak oni wszyscy!
Gwizdał na Stokrotki i z pewnością je podrażnił, bo one zawsze takie łagodne... i ten młodszy rzucił się i ugryzł go podobno... przecież taki mały piesek nie mógł mu krzywdy zrobić, najwyżej może rozerwał mu te jego... łachmany! A ten złapał go za skórę i rzucił do morza!!!
Czemu tam mnie nie było! Zabiłabym go parasolką!
I rzucił tak prosto... na śmierć... do morza!
Pa krzyczał, żeby ratowali, a ci gondolierzy jeszcze przeszkadzali...
Już dopływał do brzegu... ale brzeg wysoki, gładki, równy... aż się Pa położył na kamieniach, żeby go złapać... no, za bardzo się przechylił... wpadł... strasznie się rozbił i zabłocił...
Pa wyciągnęli, ale Stokrotek utonął.
Utonął i nie żyje!...
*
Przyprowadzili Pa do
Uwagi (0)