Z pamiętnika - Władysław Stanisław Reymont (czytanie ksiązek online .txt) 📖
Hala, osiemnastoletnia panienka, po raz pierwszy ma narzeczonego i bardzo przeżywa zarówno relację z nim, jak i przygotowania do ślubu.
Dziewczyna pochodzi z bogatej rodziny mieszczańskiej, katolickiej i mocno opierajacej się na tradycyjnych wzorcach. Hala prowadzi pamiętnik, w którym opisuje wszystkie swoje troski i problemy, od braku czekoladek na pocieszenie, aż po nadmierne rumienienie się przy mężczyznach. Pewnego dnia matka informuje ją, że wybiorą się wraz z rodziną do Włoch, a ślubną wyprawkę zakupią w Wiedniu.
Opowiadanie Z pamiętnika Władysława Reymonta to doskonała satyra na stan mieszczański z przełomu XIX i XX wieku. Autor ukazuje stereotypowe zachowania zarówno związane z pochodzeniem, bogactwem, jak i wpisaniem w ściśle tradycyjne wzorce rodzinne i obywatelskie. Utwór Z pamiętnika, napisany w 1901 roku, ociekają złośliwością podaną z humorem w wyborny sposób.
- Autor: Władysław Stanisław Reymont
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Z pamiętnika - Władysław Stanisław Reymont (czytanie ksiązek online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Władysław Stanisław Reymont
Psiakość nóżki baranie, te Szwaby to mają kiepełe153.
A Ronacher, to jest instytucja! Takie powinno się wszędzie urządzać, bo to i moralne, i człowiek się rzetelnie zabawi — i spokojnie zje kolację! Nie tak, jak w tych teatrach: płać, duś się, wytrzeszczaj oczy, a tam ci pokazują zdrady, miłości, okropności, że w antrakcie154 piwa nie można nawet przełknąć... i takie zgorszenie pokazują, że dziewczyny nie można brać na to!
3 kwietnia. W drodze do Włoch, na jakiejś stacji
Tak mi jest smutno, tak bym czegoś płakała, że to coś okropnego...
Same nieszczęścia nas dzisiaj prześladują.
Najpierw zaspaliśmy trochę.
Potem zapomniałam pudełka z kapeluszem, Pa musiał już z dworca wracać do hotelu, ledwie zdążył, że już nie mieliśmy czasu zjeść śniadania...
Ja to wszystko przeczuwałam, bo śniły mi się ryby ze śliwkami, a to znaczy zawsze jakieś przykrości, nieraz to już sprawdzałam!...
Mówiłam zaraz o tym Ma, ale powiedziała, że „czasem to nic nie szkodzą ryby ze śliwkami, a tylko jak się śnią ryby na amarantowo, to może być źle!”.
Być może, ale i moje ze śliwkami sprawdziły się!...
Boże! to już tak daleko od Warszawy, a ja jestem taka nieszczęśliwa...
Mam czerwone oczy i taka jestem mizerna! Muszę się trochę przypudrować! Ach, żeby to pan Henryk widział, jak ja jestem nieszczęśliwa! O, jemu tam dobrze, chodzi z kolegami na biby albo i umizga się, i... wcale nie jest nieszczęśliwy!...
Ach, jacy egoiści są ci mężczyźni, to coś okropnego!...
*
Tak było pełno, że ledwieśmy miejsce znaleźli.
Także spotkanie! W tym samym przedziale jechał ten Żyd, którego Pa przed Wiedniem wyrzucił, bo buty zdjął...
Niegodziwiec! Tych wszystkich Żydów tobym kazała wsadzić już nie wiem gdzie!... Bo to wszystko przez niego!
Jechaliśmy, ale nie można było nic widzieć przez okno, deszcz padał i mnie się spać chciało, i Pa klął, że mu się jeść chce, a i Stokrotki tak piszczały!
Naturalnie, bo i one nie jadły śniadania!... Ale tak pociąg leciał, że nigdzie nie można było wysiąść!...
Dopiero tutaj, na tej wstrętnej stacji, miał się zatrzymać dłużej... a Pa mówi: wysiądę, przetrącę co i wam przyniosę.
I wyszedł, no i może po minucie pociąg rusza, a Pa nie ma!...
Jezus! myślałam, że oszaleję... Ma zaczęła krzyczeć, żeby przystanęli!...
Ale gdzie tam co zrobią te Szwaby!... Pa chciał jeszcze w biegu wsiąść — złapali go!...
A ten Żyd powiada, żeby pociągnąć za rączkę u sufitu, to pociąg stanie. Pociągnęłam z Ma, aż się coś oberwało i pociąg strasznie zagwizdał, ale zaraz stanął...
Co to była za awantura, to coś okropnego...
Zleciała się służba i pasażerowie, i wszyscy!...
Pa nie puścili do pociągu, a myśmy też wysiadły, a połowa rzeczy poszła prosto do Budapesztu!... ale rzeczy te pewnie nie zginą, ale moje czekoladki to na pewno „śledzia zjedzą”, umyślnie mi je Ma na drogę kupiła.
Sodoma i Gomora! Naprawdę, ale już bym drugiej takiej chwili nie przeżyła...
A ten niegodziwy Żyd śmiał się z nas, bo to on powiedział, że na tej stacji pociąg zatrzymuje się na śniadanie!... Pa aż go bić chciał, i szkoda, że pociąg ruszył, ale tak mu jeszcze z peronu nawymyślał, że to coś okropnego!...
A ten podły wyglądał oknem i krzyczał:
— Wimiślaj pan sobie zdrów, a ja po polsku nie rozumiem!
Okropni są ci Żydzi, ja, żebym była Pa, tobym tym wszystkim, którzy mieszkają u nas, zaraz podniosła komorne. Ale Pa tego nie zrobi, wiem, taki miękki...
Już ja panu Henrykowi nie pozwolę być safandułą...
No, i musimy na tej stacji czekać do południowego pociągu, i Pa zapłacił już karę za zatrzymanie.
Stokrotki widocznie się przestraszyły, bo tak się biedaki trzęsą, a może nawet są chore...
Sama Ma poszła prosić naczelnika stacji, żeby im co poradził, to ten gbur, Szwab jakiś, powiedział, że nie jest weterynarzem...
Chociaż u nas nie jest za granicą, ale naprawdę ludzie są grzeczniejsi!...
*
Zjedliśmy porządne śniadanie, ale mamy jeszcze trzy godziny czekania... i z tego wszystkiego zupełnie mi się rozfryzowały włosy.
Jakiś śliczny huzar155 chodzi po peronie, pewnie Węgier!
Zafryzuję sobie włosy i pójdę przejść się trochę po peronie.
Budapeszt, 4 kwietnia. Dopisek Pa
Przespałem się, wypocząłem po tych strasznych przejściach i zaraz ruszamy dalej, a i kobiety ze Stokrotkami czują się niezgorzej.
Ten Peszt156 to Europa, psiakość nóżki baranie! a te Węgry to naród, ho! ho!...
Ogromnie tylko podobni do Żydów!... Wola boska, sam znam w Warszawie czystego jak złoto katolika, a taką ma jucha157 twarz, że na pierwszy rzut oka przysiągłbyś, że gudłaj158!
Przeszedłem się trochę po mieście! Wspaniałe, nadzwyczajne!...
Elektryka, asfalty, drzewo, porządek pierwszej klasy!
Tylko wina węgierskiego nie mają! Wszedłem do Grand Cafe i zażądałem, podali mi jakąś lurę... a myślałem, że się tam za tanie pieniądze uraczę co się zowie... Ale za to gulasz — piekło, dziesięć większych pilznerów wypiłem i jeszcze mnie pali.
A kobiety! — smoki! Żebym tak nie był z gruntu moralnym człowiekiem i czującym obywatelem i gdybym był sam! No, nie ręczę...
Chodzą jak łanie, aż do głowy uderza!
A domy — pałace, prawdziwe pałace, jak pod sznur wyciągnięte i wszystkie w jednym stylu, w takim porządnym dochodowym stylu!
To, to lubię, a nie te różne fidrygałki159 i wymysły głupie, które dużo kosztują, a ani grosza więcej nie przynoszą, jak te przechwalone domy Talowskiego160 w Krakowie.
A hotele! Winda wszędzie, elektryczność, woda, czystość, komfort, że człowiek i w domu nie mieszka porządniej. A pokojówki! no, wprost damy! Nie śmiałem jej mówić o ciepłą wodę do ogolenia!
A przystojne!... pi, pi, pi! Te z „Fantazji” to nawet się nie umywały!
Muszę ja tutaj kiedy sam przyjechać... bo Peszt wart porządnego obejrzenia... a z kobietami to człowiek przeważnie skrępowany...
Ale zdzierusy, niech ręka boska broni, gorzej niż Żydy!
5 kwietnia, już w drodze do Wenecji
Jedziemy już prosto do Włoch.
Mamy przejeżdżać przez morze, co?... Tak się tym cieszę, bo żadna z moich koleżanek nie jechała morzem... mogą sobie za to jeździć przez Wisłę na Saską Kępę — nie bronię. Pesztu prawie nie widziałam, bo tak mnie bolała głowa!...
Ale za to na stacji widziałam prawdziwego Anglika, mówił wprawdzie po niemiecku, ale był taki w kratki, miał pled161 i Baedeckera162 w ręku, że to z pewnością Anglik. O, w Wenecji to Pa musi kupić mi Baedeckera, przecież to wprost nie wypada jeździć bez niego.
Ale tutaj, chociaż tak blisko Włoch, wcale nie jest jeszcze ciepło...
Pola wszędzie jak u nas; jedziemy do jakichś gór, widać je z okna, jakby je kto farbką namalował, takie niebieskie...
Jedziemy z ogromnym szykiem, bo jest i wagon restauracyjny! Byliśmy już w nim na kawie! To takie dziwne!...
Tu się je, a tu się jedzie, a tak się wszystko chwieje jak pijane.
Mało takich zwyczajnych ludzi, sami prawie podróżni, to zaraz poznać...
O, my też wyglądamy dystyngowanie163, ale do Anglików to nie jesteśmy podobni, szkoda...
Nie rozumiem, dlaczego Pa nie chce robić znajomości w wagonie, przecież to mogą być jakieś wysokie figury164...
Muszę obserwować...
Te pola, to, widać, już są na całym świecie.
Przy drzwiach siedzi jakiś brunet bardzo szykowny.
Wsiadł w Peszcie i w takim ogromnym palcie, jakby w nim mieszkał! Nie mogłam wstrzymać się od śmiechu, a on, jak siadał, ukłonił się nam... Dobrze, widać, wychowany!...
Wyszedł na korytarz palić papierosa...
Na pewno Węgier... taki czarny... tylko nos ma niewyraźny, jakby...
Aha, rozmawia z Pa... ciekawam? muszę iść poprawić włosy...
*
Jedliśmy obiad przy jednym stole, rozmawialiśmy... a jaki miły!
Stokrotki nie miały miejsca, to je trzymał na kolanach... tego toby nawet pan Henryk nie zrobił... a tak na mnie spogląda...
*
Już dawno, dawno po południu, a my wciąż jedziemy... Pa drzemie.
Jedziemy przez straszne góry, no, nigdy takich nie widziałam, a wysokie, że to coś okropnego, aż się patrzeć boję...
On umie trochę po polsku!... zaczął z Ma rozmawiać, tylko ma taki dziwny akcent... pewnie węgierski!
Muszę być strasznie czerwona, bo tak się zawstydziłam... mówiłam z Ma o różnych rzeczach... a on mógł rozumieć...
Chociaż wolałabym Węgra, który nie rozumie po polsku, to byłoby szykowniej... Bardzo dystyngowany człowiek... opowiada o swoich dobrach na Węgrzech, ma i domy w Peszcie!... Przedstawia się nam!...
*
Nazywa się baron Pfaffy-Terek!...
To wspaniale brzmi! Prawda, przecież i arcyksiężna Stefania165 wyszła za Węgra!... teraz to temu się nie dziwię!
Ach, cudowna ta droga przez góry, ze dwie godziny stałam z nim w korytarzu i patrzyliśmy, bo księżyc świeci... a tak mówi ogniście... pocałował mnie w rękę... aż mi się strasznie zrobiło, ale się obraziłam, bo to nie wypada tak zaraz... Chociaż podobno ci Węgrzy zawsze są tak gwałtowni...
Tak mnie przepraszał... powiedziałam, że później to mu może daruję... ale przecież ja się nie gniewam, tylko tak wypadało...
*
Słyszałam, jak mu Ma powiedziała, że jestem już narzeczoną, ale narzeczeństwo to jeszcze nie ślub... Poczciwa ta Ma, a jaka mądra!...
*
Napisałam na szybie tym zaręczynowym brylantem: „Baronowa Pfaffy-Terek” — to wspaniale wygląda!...
*
We wszystkich francuskich romansach każdy baron albo wicehrabia mają najmniej po pięćdziesiąt tysięcy franków rocznego dochodu!...
Szkoda! Pan Henryk jest bardzo dobry i ja go ogromnie k..., ale on nigdy nie będzie baronem ani nie będzie miał 50 000 franków dochodu!
*
Ale Nacia i Ceśka, i wszystkie znajome umarłyby z zazdrości...
Już zjeżdżamy z gór do Fiume166!...
Tam, gdzieś w dole pobłyskuje morze, bo księżyc tak świeci... Tak jest cudnie, tak cudnie, że wolę patrzeć, niż pisać...
Nie, to zupełnie jak w jakiej operze, tak jest pięknie, a może nawet i ładniej.
Fiume
Nie zdążyliśmy na okręt, pociąg się spóźnił, musimy czekać do jutra wieczorem.
On mieszka w tym samym hotelu i zajmuje się ciągle nami!...
Boże, czyby to być mogło?...
A przed oknami huczy morze!... to tylko tak piszą, że huczy, ale to morze to nie huczy wcale!
Więc to jest prawdziwe morze!... Zupełnie nie wygląda na to, bo wcale go prawie z okien nie widać!...
Deszcz znowu pada. I nie widziałam jeszcze ani jednego z tych „wilków morskich”, marynarzy!...
*
— Żeby chociaż te ciotki naprawdę zapisały panu Henrykowi swoje domy, bo to o dobrą praktykę teraz trudno!... — powiada Ma.
Już na morzu, ołówkiem
Tak się strasznie boję. Całe szczęście, że on jest z nami!... Tak się wszystko kołysze!... Morze takie ciemne, tak grzmi. Pewnie będzie burza!... Jezus, za nic w świecie nie chcę utonąć ani żeby się statek rozbił. Czytałam o takich rozbitkach i o ludożercach!... To straszne! Aż się myśleć o tym boję.
Tak ciemno, że nawet tego okrętu nie można zobaczyć... i nie można chodzić, trzeba się trzymać poręczy.
*
Już ruszyliśmy! Boże mój, czy aby dojedziemy do tej Wenecji, czy ja jeszcze zobaczę Warszawę!
Baron powiedział, że jedziemy spokojnie, że nic się nie stanie... Chciałam z nim pomówić, ale Ma ciągle była przy nas.
*
Byliśmy na kolacji! Ach, jakie to dziwne! To wprost nie do uwierzenia! Solniczki, oliwiarki wiszą u sufitu... tylko trochę się kołysze... i tak się kiwali wszyscy zabawnie!... jakiś pan, który siedział naprzeciw, wyciągnął rękę po sól, ale się kiwnęło, złapał Ma za nos!...
Jakie to było śmieszne!... a Ma nawymyślała mu, jakby był co winien.
Sam okręt to nic nadzwyczajnego, taki dom, co pływa...
*
Siedzieliśmy wszyscy na pokładzie, on siedział trochę niżej i że było dosyć ciemno, pocałował mnie w rękę... no, nie mogłam mu zabronić, boby Ma spostrzegła... Potem chodziliśmy po pokładzie i tyle mi powiedział! Jezus! że nawet pan Henryk tego nie mówił, jak mi się oświadczał...
Boże, jakie to wszystko cudowne!
Tak niedawno była Warszawa, a teraz morze... straszne morze, przyglądałam się, ale nie widać rekinów ani wieloryba... okręt... baron... tu maszyny huczą, tu się kołysze... tu noc... a tu ci Anglicy, którzy śpią na tych porozkładanych fotelach...
Naprawdę, to wszystko jak w bajce. Nie wiem, czy te wszystkie cuda będę umiała opowiedzieć...
Ma chce już spać, a ja bym tak ciągle, ciągle płynęła do Wenecji!
Dobranoc, morze, dobranoc, baronie Pfaffy-Terek... dobranoc wszystko, bo taka jestem szczęśliwa, że to coś okropnego... Tak wyraźnie to mi się nie oświadczył... jeszcze, przecież znamy się dopiero dwa dni... Mamy razem pojechać aż do Neapolu...
Później, już w kajucie
Wcale spać nie mogę... coś się strasznego dzieje naokoło...
Stokrotki tak piszczą żałośnie...
Okręt tak się kołysze strasznie, a tak wszystko drży — Jezus, a tak się błyska, tak woda bije w ściany!... Jezus! Maria! Burza, na pewno burza!... tak mi się w głowie kręci... Ma płacze...
Ubrałyśmy się na nowo... trzeszczy wszystko!...
Tak duszno... Okręt skacze jak po zagonach!...
Nie, już nie chcę... dosyć!...
Tak się trzęsę cała, że ołówka utrzymać nie mogę...
Zmówiłyśmy z Ma nowennę167... Chciałam iść po barona, żeby nas uspokoił... ale zaraz za progiem okręt się rzucił i strasznie się przewróciłam, aż mnie boli wszystko...
Pa robi awanturę... chce, żeby nas wysadzili na pierwszej stacji.
Tak mi się robi dziwnie... przecież nie paliłam princessów, tak mi jest... smutno...
Uwagi (0)