Z pamiętnika - Władysław Stanisław Reymont (czytanie ksiązek online .txt) 📖
Hala, osiemnastoletnia panienka, po raz pierwszy ma narzeczonego i bardzo przeżywa zarówno relację z nim, jak i przygotowania do ślubu.
Dziewczyna pochodzi z bogatej rodziny mieszczańskiej, katolickiej i mocno opierajacej się na tradycyjnych wzorcach. Hala prowadzi pamiętnik, w którym opisuje wszystkie swoje troski i problemy, od braku czekoladek na pocieszenie, aż po nadmierne rumienienie się przy mężczyznach. Pewnego dnia matka informuje ją, że wybiorą się wraz z rodziną do Włoch, a ślubną wyprawkę zakupią w Wiedniu.
Opowiadanie Z pamiętnika Władysława Reymonta to doskonała satyra na stan mieszczański z przełomu XIX i XX wieku. Autor ukazuje stereotypowe zachowania zarówno związane z pochodzeniem, bogactwem, jak i wpisaniem w ściśle tradycyjne wzorce rodzinne i obywatelskie. Utwór Z pamiętnika, napisany w 1901 roku, ociekają złośliwością podaną z humorem w wyborny sposób.
- Autor: Władysław Stanisław Reymont
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Z pamiętnika - Władysław Stanisław Reymont (czytanie ksiązek online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Władysław Stanisław Reymont
A u nas też całe dwa lata mieszkał jeden jenerał124...
Byłabym zapomniała. Prawie razem z nami chodzili jacyś państwo.
Naprawdę, ale od wyjazdu z Warszawy to dopiero pierwszy kostium wart oglądania! Ona śliczna, a jak ubrana! Jezus, aż mnie oczy rozbolały od patrzenia na nią. Cała na popielato: futro, kostium, buciki, kapelusz, a jaki szyk, jakby prosto od Wortha125!
Chciałabym się kiedyś tak ubrać, mnie doskonale w popielatym...
Później
Pa dopiero wrócił ze Stokrotkami. Tłumaczył się przed Ma, że Stokrotki uciekły mu na Planty i długo musiał ich szukać.
Już było ciemno, jak wróciliśmy z Wawelu, na Linii Analfabetów było pełno ludzi... Dobrze się przyglądałam i naprawdę nic, ani jednego kostiumu, ani jednego kapelusza, ani jednej twarzy... A u nas, jak się idzie Krakowskim, to nie wiadomo wprost, gdzie pierwej patrzeć!
A na rogach i przed Hawełką stało pełno oficerów... Myślałam z początku, że to posłańcy albo inni jacyś ludzie, no, bo tak wystają przed domem! Ale kuzynek mówi: oficerowie! bo posłańcy noszą czerwone czapki i nazywają się ekspresami!
Ale ci oficerowie są bardzo szykowni, tylko tak śmiesznie ubrani! Mundury mają takie jakieś, jakby spódniczki baletowe, no i z pewnością chodzą w gorsetach!...
29 marca, rano
Boże, taka jestem wzruszona, iż poparzyłam się herbatą! Nadzwyczajna wiadomość! Nie, nigdy bym się tego po Pa nie spodziewała.
Idźcie sobie, Stokrotki, nie przeszkadzajcie! W nocy przyszła depesza z Warszawy, że Pa został wybrany prezesem nowego towarzystwa asekuracyjno-pożyczkowo-lombardowego. Pa prezes! Mój Pa jest prezesem!
Wieczorem
Ach, co wrażeń, co wrażeń... jestem wprost upojona i nie chce mi się wierzyć, że to naprawdę, ale ja tego nie czytałam... Ale jutro wieczorem jedziemy dalej.
Dostałam list od pana Henryka! Tak ślicznie napisany, że ogromnie żałuję, iż nie mogę go przeczytać chociaż Naci... a taki dobry, że aż mi się płakać chciało... chociaż szkoda, że on nie pisze tak, jak dekadenci, ci przyjaciele kuzynka, co to Przybyszewskiemu mówią: „Stachu”.
A propos Przybyszewskiego! Poznałam go, to jest pokazał mi go w teatrze, w loży, kuzynek. Nie, nie jest taki śliczny, jak mówiła Ceśka, ale taki dziwny, że aż mnie dreszcz przeszedł. Pierwszy raz widziałam sławnego człowieka z tak bliska, no bo niegdyś w Nałęczowie126 pokazywali nam Prusa, ale nie zrobił na mnie wrażenia: stary, w okularach i jak pierwszy lepszy. Naprawdę, ale ja myślałam, że wielcy ludzie to powinni inaczej wyglądać niż wszyscy!...
Pan Henryk tak mnie prosi, abym wciąż myślała i pamiętała o nim, ale to trudno, bo wprost nie mam na to czasu... tyle nowych wrażeń!...
Co się mogło stać Stokrotkom?... takie niespokojne, piszczą...
Pa, „prezes”, nie chciał iść z nimi na spacer i poszedł sam na piwo...
Pa przez to prezesostwo zaczyna się coś za bardzo stawiać... ale to się skończy, jak tylko przyjedziemy do Warszawy.
O! ktoś w sąsiednim numerze jakby płakał!
*
Wypuściłam Stokrotki na korytarz, niech sobie pobiegają!
Te damskie buciki, ogromne i pokrzywione, już stoją pod drzwiami, ale takie zabłocone i takie jakieś nieszczęśliwe... ale buty z ostrogami jeszcze widocznie nie przyszły!
Byliśmy na Kopcu, ale tylko na dole, bo deszcz padał i takie błoto...
Ostatecznie, to w końcu nudne to oglądanie, i naprawdę, ale w Krakowie nie ma co oglądać...
Byliśmy na wystawie sztuk pięknych; jakieś tam krówki na łączkach, łączki bez krówek, jakieś tam wiatraczki, jakieś zachodziki i wschodziki słońca; jakieś chłopy w białych kapotach i chłopy bez kapot, a razem właściwie „mydlarstwo”, jak powiedział kuzynek Jaś.
Mnie i Ma bardzo się podobały obrazki Stachiewicza127, takie śliczne...
— „Mydlarz glicerynowy” — powiada kuzynek.
A Pa bardzo się zachwycał jakimś polowaniem Fałata128.
— „Mydlarz cesarski”.
Zobaczyłam obraz Gersona129, bo on i u nas w Warszawie wystawia...
— „Mydlarz warszawski, najgorszy gatunek” — powiada kuzynek... ale ja się na to zgodzić nie mogę, bo chociaż kuzynek Jaś mówi także Przybyszewskiemu „Stachu” i zna się... ale i Gersona tak u nas w „Kurierach” ciągle chwalą... że także się znać muszą...
Potem poszliśmy na ten proszony obiad do matki kuzynka. Zupełnie myślałam inaczej o niej.
A ona stołuje, wydaje prywatne obiady!
Ma się chciała cofnąć, ale było już za późno. Widziałam, że Pa nie zrobiło to najmniejszej różnicy.
Przy stole było kilkanaście osób... a obiad! lepiej nie wspominać.
A towarzystwo! Same studentki i studenci, a na szczęście dwóch przyjaciół kuzynka, dekadentów! Tak się zachowywali przy stole, jakby nas tam nie było, palili, kłócili się, czytali gazety podczas jedzenia — co? to dobrze wychowani!
A jak poubierane, to coś okropnego, u nas w Warszawie to pokojówki na wychodne ubierają się lepiej.
Biedny ten kuzynek Jaś!
Jaka szkoda, że nie można sobie wybierać rodziców!
A ci studenci to podobno sami tacy wypędzeni u nas ze wszystkich szkół... wypędki!
Czarujące towarzystwo, co?... A ta ciocia żyje z nimi... winszuję, ale naprawdę nie zazdroszczę, nie...
Ci dekadenci siedzieli przy mnie. Bardzo przystojni i podobno ogromnie genialni... a jeden z nich jasny blondyn z czarnymi prawie oczami.
Nic nie drukowali, mówili, że nie warto dawać „mydlarzom” arcydzieł, że lepiej kilku wybranym przeczytać w rękopisie.
Kuzynek opowiadał, że oni mają plany na nadzwyczajne rzeczy, na arcydzieła, jakich jeszcze nie było.
Wyglądają na to, ale mnie się więcej podoba ten jasny... a głos ma taki słodki, taki... przenikający, jak muzyka.
Ma z powodu prezesostwa Pa urządziła u nas w hotelu herbatę; zaprosiła tę ciotkę, a ja tak zrobiłam, że z kuzynkiem przyszli i ci dwaj, pan Hiacynt i pan Adalbert.
A tej ciotki to już mam dosyć i jej towarzystwa.
No, bo można być bez środków, to się czasem zdarza, podobno nawet najporządniejszym ludziom, ale żeby żyć ze stołowania... to coś okropnego.
Ci biedni kuzyni to naprawdę egipska plaga. Niestety, ale mamy ich paru czy nawet więcej.
Nigdy nie można było ustrzec się od ich natręctwa w najbardziej niewłaściwej porze...
Aż dopiero Ma zapowiedziała Rozalii, że kto tylko przychodzi głównymi schodami, powinien dawać bilet wizytowy.
Teraz z góry się przynajmniej wie, czy się jest w domu lub czy się wyszło. No... bo nieraz przychodzili, kiedy był ktoś ze znajomych... a tak się źle ubierają!... Naprawdę, ale ubierać to już się powinni porządnie, nikt by wtedy przynajmniej nie poznał, że...
Ale cały czas na tym obiedzie czekałam, rychło ciotka weźmie Pa do osobnego pokoju i poprosi o pożyczkę.
Oni tak robią zwykle.
Nie poprosiła... a może później to zrobi... przed wyjazdem naszym...
*
Ale herbata udała się nadzwyczajnie!
Pa jakoś długo nie powraca... znowu będzie awantura!...
Żeby lubić przesiadywać w takich dusznych, zadymionych knajpach! Ci mężczyźni to nie mają ani odrobiny smaku.
Byliśmy i w teatrze.
Ale muszę wpierw napisać o tym podwieczorku.
Pan Hiacynt wpisał mi do mojego kajeciku cudny poemat. Już widzę, jak mi go Ceśka będzie zazdrościła.
Ale naprawdę ten poemat jest cudowny... ja się jeszcze dekadentyzmu nie uczyłam, ale czuję go...
Madame130 wykładała nam tylko historię literatury... doszłyśmy do... naprawdę nie pamiętam, do Mickiewicza czy też do Kochanowskiego?
Ale pan Henryk nie umiałby napisać takiego poematu, ja go bardzo k..., ale cóż, jest zaledwie studentem piątego kursu medycyny, no i nigdy, ani razu nie powiedział mi, że jestem śliczna! Ani razu, i to mój narzeczony, to coś okropnego!
A pan Hiacynt to mi ciągle mówił o tym, a przecież pierwszy raz mnie widział!
Strasznie przyjemnie było mi tego słuchać — strasznie.
Jak wrócę do kraju, to i pan Henryk musi mi to powiedzieć...
Przyjrzałam się teraz... naprawdę, ale ja jestem ładna, chociaż to lustro hotelowe jest okropne, trochę jestem za szczupła...
Ale pan Hiacynt powiedział, że jestem jak lilia górska w noc marcową!
To symboliczne, rozumiem.
Mój Boże, żebym ja tak umiała mówić ślicznie!...
Otóż byłabym zapomniała, przyszli wszyscy razem z ciocią.
Po herbacie Pa i Ma z ciocią poszli do drugiego pokoju. A ja, pan Hiacynt, pan Adalbert i kuzynek Jaś zostaliśmy sami.
Taka jestem wzruszona, że jeszcze uspokoić się nie mogę... bo cały czas pan Hiacynt rozmawiał ze mną... a tak patrzył... tak cudnie mówił i tak mnie całował po rękach... nie śmiałam mu zabronić... bo tak mówił wtedy o nieśmiertelności... o sztuce... o nagim wszechbycie... o czuciach zielonych kamieni... o białym koniu i o słońcu zgniłym. Aż mi się w głowie mąciło.
Nie, chyba o tym nie napiszę panu Henrykowi, nie zrozumiałby i jeszcze by się śmiał ze mnie.
I mówił jeszcze, że już od dzieciństwa szuka absolutu. Doprawdy, ale nie śmiałam się pytać, co to takiego?
Ale... pan Hiacynt i pan Adalbert nie są z tych, co to Przybyszewskiemu mówią „Stachu”. Oni są jego przeciwnikami!
Pan Hiacynt powiada, że Przybyszewski to nie dekadent, a tylko „filister”131, a zaledwie Jan Chrzciciel jego i Adalberta!...
Mają założyć pismo, które drukować się będzie na czarnym papierze zielonymi literami, i tam dopiero mają wypowiedzieć wojnę całemu światu — i Przybyszewskiemu, a nawet i Miriam132 jest „filistrem”.
Miriam! Nie, nie słyszałam nigdy o takiej literatce!133 I potem napisał mi ten poemat:
*
*
*
*
*
*
Naprawdę, ale nawet w „Kurierze” nigdy tak ślicznego kawałka nie czytałam.
Kuzynek Jaś pododawał tylko znaki pisarskie, bo pan Hiacynt musiał w natchnieniu zapomnieć.
Poszliśmy razem do teatru.
Teatr śliczny, zapomniałam tylko, co grali, bo było tyle ludzi!...
Wszystkie loże zajęte. Ale naprawdę u nas w Warszawie panie szykowniej się ubierają, no i są znacznie piękniejsze... tylko że u nas nie ma tylu hrabiów!
Kuzynek i pan Hiacynt pokazywali mi ich. Z pół teatru było samych hrabiów, hrabin i hrabianek! A brzydkie, jakby naumyślnie!
Przecież hrabianki to już powinny być przystojne...
A potem pokazali mi lożę, gdzie siedział Przybyszewski i ci, co mu mówią „Stachu”.
Nie myślałam, aby tutaj, w takiej dziurze, jak Kraków, aż tylu było hrabiów!
Pa powiedział, że to garsoni po knajpach i hotelach tylu fabrykują hrabiów, że Galicja ma ich na eksport!
Nie, nie mogę tego zrozumieć...
Taka już jestem senna...
Ale dlaczego mu dała tuzin tych sk... i potem umarła?...
To musi być głęboki symbol...
*
Pa powrócił ogromnie wesoły... i mówi, że był z kuzynkiem i z tymi panami, że to chociaż dekadenci, ale porządne chłopaki i z przyszłością!...
Lubię to „chociaż”!... Pa będzie oceniał dekadentów!...
30 marca, rano
Już wieczorem jedziemy do Wiednia.
Jestem tylko ze Stokrotkami, bo Pa studiuje tutejsze urządzenia, a Ma poszła do Kapucynów kupić kropli, bo ta homeopatia to Stokrotkom jakoś nie pomaga...
Muszę pisać do pana Henryka, ale tak mi się nie chce i... zresztą, to nie tak łatwo... na brudno to jeszcze jako tako... ale przepisywanie na czysto to taka męka, aż mnie głowa boli...
Naprawdę, że nie rozumiem, po co wynaleźli te całe głupie ortografie i znaki przestankowe.
Żeby się tylko ludzie męczyli. Dobrze pan Hiacynt mówił, że to jeden z najstarszych przesądów.
Chciałabym bardzo widzieć go jeszcze i słuchać...
O zmroku
Byłam w ujeżdżalni na zgromadzeniu soc... Pa przyszedł z kuzynkami i musieliśmy iść, chociaż Ma się uparła i została, bo powiada, że jeśli was kto zobaczy... i potem stanie się jakieś nieszczęście, to niechże ma was kto bronić!... Zimno mi się zrobiło!...
Bo ja bym w więzieniu nie wytrzymała ani godziny i zaraz bym umarła... z samego wstydu!...
Ale Pa z kuzynkiem śmiali się, a ja byłam taka ciekawa zobaczyć tych soc..., bom jeszcze ani jednego w życiu nie widziała.
Już było pełno w tej ujeżdżalni. Jakiś pan z dużymi wąsami mówił na estradzie, ale nie można się było tam docisnąć ani nic wyraźnie usłyszeć, bo tak wrzeszczeli, co powiedział: „Bóg” — „Hańba!” — krzyczeli, „Praca” — „Hańba!”, „Stańczycy136!” — „Hańba!...”
Tak się bałam, myślałam, że w tej chwili wszystkich nas wyprowadzą... ale wyszliśmy zaraz, bo ci soc... tak jakoś końmi pachną, że okropnie mnie głowa rozbolała! Muszę się zaraz pakować.
Żeby to jak najprędzej zobaczyć
Uwagi (0)